Bộ môn Bào chế

Khoa Dược Thực hành Bào chế và sinh dược học 1

CỒN THUỐC - POTIO

BỘ MÔN: BÀO CHẾ

 Mục tiêu

 Phân tích được vai trò các thành phần trong công thức hoặc đơn
 Trình bày được các bước tiến hành pha chế cụ thể với các dụng cụ,
thiết bị trong phòng pha chế
 Thực hiện tốt các thao tác kỹ thuật trong bào chế cồn thuốc bằng
phương pháp ngấm kiệt và potio thuốc cấu trúc dung dịch
 Lựa chọn bao bì thích hợp để đóng thuốc
 Trình bày đúng nội dung nhãn thành phẩm
 Đánh giá sơ bộ chất lượng cảm quan của thành phẩm
 Nội dung

 Lý thuyết về cồn thuốc

 Bào chế cồn quế
 Lý thuyết về potio thuốc
 Bào chế potio cồn quế
 Ôn lý thuyết cồn thuốc

1. Định nghĩa cồn thuốc

2. Các phương pháp bào chế cồn thuốc và phạm vi ứng dụng
3. Tỉ lệ rút dịch chiết với cồn thuốc chứa dược liệu thường,
dược liệu có hoạt tính mạnh?
4. Cách chọn độ cồn phù hợp với tính chất của dược liệu hoặc
hoạt chất trong dược liệu?
 Ôn lý thuyết cồn thuốc
Định nghĩa

Chế phẩm lỏng

Điều chế bằng phương pháp:

• Chiết xuất hoạt chất trong DL thảo mộc, động vật

• Hòa tan cao thuốc, dược chất theo tỉ lệ quy định

→ ethanol ở nồng độ khác nhau

− Dùng trực tiếp / dạng trung gian điều chế dạng thuốc khác.
 Ôn lý thuyết cồn thuốc
Các phương pháp bào chế:

1. Phương pháp ngâm

2. Phương pháp ngấm kiệt (ngâm nhỏ giọt)
3. Phương pháp hòa tan

DĐVN quy định: theo chuyên luận riêng

 Dược liệu thường: 1 phần dược liệu thu 5 phần cồn thuốc
 Dược liệu có chứa thành phần có hoạt tính mạnh: 1 phần dược liệu thu
10 phần cồn thuốc.
 Ôn lý thuyết cồn thuốc
Các phương pháp bào chế:

Tùy bản chất DC, yêu cầu điều trị → chọn độ cồn:

 Ethanol 30 – 600: DL có hoạt chất dễ tan trong nước, không chứa DC độc
 Ethanol 700: DL độc, chứa alkaloid, glycosid, pha cồn thuốc dùng ngoài
 Ethanol 80–900: DL chứa tinh dầu, nhựa
 Ethanol 90- 950: DL chứa hoạt chất dễ bị thủy phân trong nước, hòa tan tinh
dầu.
 Cồn quế
Công thức:

Bột quế (mịn vừa) 10g

Cồn 80 vđ

1. Hoạt chất trong vỏ quế thuộc nhóm?

2. Lựa chọn DM và phương pháp chiết?
3. Tỷ lệ rút dịch chiết?
 Cồn quế
Kỹ thuật bào chế

Chuẩn bị: Chuẩn bị và xử lý dụng cụ thích hợp.

 Cồn quế
Kỹ thuật bào chế

Chuẩn bị bình ngấm kiệt: rửa sạch, lót đáy bình 1 lớp bông và giấy lọc
 Cồn quế
Kỹ thuật bào chế (các giai đoạn)
Chuẩn bj dược liệu: dược liệu rửa sạch, sấy khô, phân chia thành bột mịn vừa
 Cồn quế
Kỹ thuật bào chế

1. Làm ẩm dược liệu với dung môi

2. Nạp dược liệu vào bình ngấm kiệt, cho dung môi và
ngâm lạnh

3. Rút dịch chiết

4. Hoàn chỉnh sản phẩm

 Cồn quế
Kỹ thuật bào chế (các giai đoạn)
1. Làm ẩm dược liệu với dung môi: khoảng 10ml,
ủ 2 – 4 giờ trong bình kín
 Cồn quế
Kỹ thuật bào chế (các giai đoạn)
2. Nạp dược liệu vào bình ngấm kiệt: Cho
bột quế đã được làm ẩm vào bình, san bằng
mặt trên. Trên bề mặt cho 1 lớp giấy lọc vừa
khít bình và 1 lớp bi thủy tinh đè lên trên.
 Cồn quế
Kỹ thuật bào chế (các giai đoạn)

2. Cho dung môi: Mở khóa ở dưới bình, cho dung môi chảy từ từ vào ở trên, khi
thấy dung môi chảy ra không còn bọt khí thì khóa bình lại
 Cồn quế
Kỹ thuật bào chế (các giai đoạn)

2. Ngâm lạnh: Tiếp tục cho dung môi ngập dược liệu 2 – 3 cm, ngâm 24 – 48h
 Cồn quế
Kỹ thuật bào chế (các giai đoạn)

3. Rút dịch chiết: Rút với tốc độ 10 giọt/ phút

Đồng thời luôn bổ sung DM để đảm bảo luôn
ngập bề mặt dược liệu. Rút đến 4/5 lượng qui
định thì ngưng bổ sung DM
 Cồn quế
Kỹ thuật bào chế (các giai đoạn)

3. Rút dịch chiết: tiếp tục rút dịch chiết, ép bã để thu được …ml dịch chiết
 Cồn quế
Kỹ thuật bào chế (các giai đoạn)

4. Hoàn chỉnh sản phẩm: đóng chai khô, nút kín

 Cồn quế
Đặc điểm thành phẩm

 Chất lỏng trong suốt, màu đỏ nâu, mùi thơm quế đặc trưng.

 Dùng làm nguyên liệu trung gian pha chế các potio, làm thơm một số chế

phẩm khác, …; tác dụng làm nóng, tăng cường tiêu hóa, giảm ho.
 Cồn quế
Trình bày nhãn nguyên liệu
Trường đại học Quốc Tế Hồng Bàng
120 Hòa Bình, Q. Tân Phú, TP. Hồ Chí Minh

CỒN QUẾ
Chai …ml

NSX:.. HD:....

SĐK:...

ĐKBQ: Để nơi khô, mát, tránh ánh sáng

 Ôn lý thuyết potio thuốc

1. Định nghĩa potio thuốc.

2. Phân loại potio thuốc theo cấu trúc hóa lý
3. Thành phần của potio thuốc
4. Các giai đoạn bào chế potio thuốc chứa cồn thuốc
5. Hạn sử dụng và bảo quản potio thuốc
 Ôn lý thuyết potio thuốc
Định nghĩa

 Dạng thuốc nước, ngọt

 Chứa 1 hoặc nhiều dược chất
 Dung môi: nước, nước thơm, nước sắc dược liệu, dung dịch thuốc.
 Lượng đường thấp (khoảng 20% siro).
 Thường pha chế theo đơn do hạn sử dụng chỉ 1-2 ngày
 Uống theo thìa (10 – 15 ml).
 Ôn lý thuyết potio thuốc
Phân loại potio thuốc:

Potio chính tên (dung dịch)

• Potio cồn quế, potio chống nôn…

Potio hỗn dịch

• Potio chữa ho

Potio nhũ dịch

• Potio nhũ dịch dầu thầu dầu.

 Ôn lý thuyết potio thuốc

Thành phần:
• Hóa dược: rắn, lỏng, hóa chất dễ bay hơi
Dược
chất • Các bán thành phẩm: cao thuốc, cồn thuốc
• Dược liệu thảo mộc
• Siro đơn
Chất làm
ngọt • Siro thuốc, hỗn hợp các siro...
• Chất điều hương
• Nước cất, nước cất thơm
Chất dẫn • Nước hãm hoặc nước sắc dược liệu
• Cồn thấp độ (cồn quế)
 Ôn lý thuyết potio thuốc

Bào chế potio thuốc chứa cồn thuốc, cao thuốc:

 Trộn kỹ với siro + chất dẫn + dược chất khác.

 Cồn thuốc, cao thuốc < 2g → lấy theo giọt.
 Cồn thuốc, cao thuốc > 2g → cân hoặc lấy thể tích
 Potio cồn quế
Công thức:

Cồn quế 4ml

Cồn 900 20ml
Vai trò các thành phần?
Siro đơn 40ml
Nước cất vđ 100ml
Điều chế ½ công thức
 Potio cồn quế
Kỹ thuật bào chế

 Chuẩn bị
- Chuẩn bị và xử lý dụng cụ thích hợp.

- Đong các chất: đong siro đơn vào

cốc có chấn
 Potio cồn quế
Kỹ thuật bào chế

 Tiến hành
1. Đong các thành phần: cồn 90 và lấy cồn quế vào cốc có mỏ, khuấy đều.

2. Cho từ từng giọt dung dịch cồn quế vào cốc có chấn chứa siro đơn, vừa
cho vừa khuấy để tủa tan hoàn toàn

3. Chuyển dung dịch sang ống đong

4. Thêm nước cấy tráng cốc, điều chỉnh đến thể tích qui định

5. Lọc qua màng lọc vải vào chai.

 Cồn thuốc – Potio thuốc
Câu hỏi lượng giá:

 Lý do chọn độ cồn và phương pháp chiết xuất trong công thức?

 Mục đích của giai đoạn làm ẩm dược liệu?

 Nếu tăng tốc độ rút dịch chiết lên thì có ảnh hưởng gì đến chất lượng

dịch chiết không?

 Tính toán nồng độ cồn trong công thức potio cồn quế để chứng tỏ hạn

sử dụng của potio cồn quế dài hơn các potio thông thường.