Đại học Đà Nẵng – Trường Đại học Kinh tế

Khoa Kinh tế

KINH TẾ VĨ
MÔ
CHƯƠNG 10: Tác động của chính sách tiền tệ và chính
sách tài khóa lên tổng cầu
Chương 21
Kinh tế học vĩ mô, N Gregory Mankiw
 Nội dung

• Chính sách tiền tệ tác động đến tổng cầu

• Chính sách tài khóa tác động đến tổng cầu
• Sử dụng chính sách để bình ổn nền kinh tế

CHƯƠNG 10_TÁC ĐỘNG CỦA CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ VÀ CHÍNH SÁCH TÀI KHÓA LÊN TỔNG CẦU 2
Chính sách tiền tệ tác động đến tổng cầu

CHƯƠNG 10_TÁC ĐỘNG CỦA CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ VÀ CHÍNH SÁCH TÀI KHÓA LÊN TỔNG CẦU 3
 Nội dung

• Lý thuyết về sở thích thanh khoản

• Cân bằng trong thị trường tiền tệ
• Độ dốc của đường tổng cầu
• Chính sách tiền tệ và tổng cầu

CHƯƠNG 10_TÁC ĐỘNG CỦA CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ VÀ CHÍNH SÁCH TÀI KHÓA LÊN TỔNG CẦU 4
 Tổng cầu

• Đường AD dốc xuống do 3 lý do sau:

 Hiệu ứng của cải
 Hiệu ứng lãi suất
 Hiệu ứng tỷ giá hối đoái
• Mô hình cung-cầu giúp giải thích ảnh hưởng hiệu
ứng lãi suất và chính sách tiền tệ đến tổng cầu

CHƯƠNG 10_TÁC ĐỘNG CỦA CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ VÀ CHÍNH SÁCH TÀI KHÓA LÊN TỔNG CẦU 5
 Lý thuyết sở thích thanh khoản

• Lý thuyết đơn giản của lãi suất (r)

• r điều chỉnh để cân bằng cung và cầu tiền
• Cung tiền: giả định được cố định bởi NHTW, không
phụ thuộc vào lãi suất

CHƯƠNG 10_TÁC ĐỘNG CỦA CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ VÀ CHÍNH SÁCH TÀI KHÓA LÊN TỔNG CẦU 6
 Lý thuyết sở thích thanh khoản
• Cầu tiền phản ánh giá trị của cải mà người dân muốn nắm giữ dưới
dạng thanh khoản là bao nhiêu
• Để đơn giản, giả sử của cài của hộ gia đình chỉ bao gồm 2 loại tài
sản:
 Tiền – có tính thanh khoản nhất những không có lãi
 Trái phiếu – trả lãi nhưng không có tính thanh khoản bằng
• “Cầu tiền” của hộ gia đình phản ánh sở thích của họ đối với
thanh khoản
• Các yếu tố ảnh hưởng đến cầu tiền: Y, r và P
7
CHƯƠNG 10_TÁC ĐỘNG CỦA CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ VÀ CHÍNH SÁCH TÀI KHÓA LÊN TỔNG CẦU
 Cầu tiền
• Giả sử thu nhập thực tế (Y) tăng. Những yếu tố khác không đổi,
cầu tiền thay đổi ntn?
• Nếu Y tăng:
o Hộ gia đình muốn mua nhiều HH&DV hơn vì vậy họ cần
nhiều tiền hơn
o Để có được số tiền này, họ có thể bán một số trái phiếu của
mình
• Do đó, tăng trong Y dẫn đến tăng trong cầu tiền, những yếu
tố khác không đổi
CHƯƠNG 10_TÁC ĐỘNG CỦA CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ VÀ CHÍNH SÁCH TÀI KHÓA LÊN TỔNG CẦU 8
 Cầu tiền
• Giả sử r tăng. Những yếu tố khác không đổi, cầu tiền thay đổi
ntn?
• r chi phí cơ hội của việc giữ tiền
• Tăng trong r làm giảm cầu tiền: Hộ gia đình muốn mua trái
phiểu để được hưởng mức lãi suất cao
• Do đó, tăng trong r dẫn đến giảm trong lượng cầu tiền, các yếu
tố khác không đổi

CHƯƠNG 10_TÁC ĐỘNG CỦA CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ VÀ CHÍNH SÁCH TÀI KHÓA LÊN TỔNG CẦU 9
 Cầu tiền
• Giả sử P tăng. Những yếu tố khác không đổi, cầu tiền thay đổi
ntn?
• Nếu Y không đổi, người dân sẽ muốn mua cùng một lượng
HH&DV như trước
• Do P tăng, người dân cần nhiều tiền hơn để để mua cùng lượng
HH&DV
• Do đó, tăng trong P dẫn đến tăng trong cầu tiền, những yếu tố
khác không đổi

CHƯƠNG 10_TÁC ĐỘNG CỦA CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ VÀ CHÍNH SÁCH TÀI KHÓA LÊN TỔNG CẦU 10
 Lãi suất trong thị trường tiền tệ
Lãi suất
MS • Đường MS thẳng đứng:
Thay đổi trong r không ảnh
r1
hưởng đến MS do được cố
Lải suất định bởi NHTW
cân bằng
MD1 • Đường MD dốc xuống:
Giảm trong r là tăng cầu
M
Lượng tiền cố định
tiền
bởi NHTW
CHƯƠNG 10_TÁC ĐỘNG CỦA CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ VÀ CHÍNH SÁCH TÀI KHÓA LÊN TỔNG CẦU 11
 Độ dốc của đường tổng cầu
Giảm trong P làm giảm cầu tiền, dẫn đến r thấp
hơn. P
Lải suất MS

r1
P1

r2 P2
MD1 AD
MD2
M Y1 Y2 Y
Giảm trong r làm tăng I và tăng lượng cầu HH&DV
CHƯƠNG 10_TÁC ĐỘNG CỦA CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ VÀ CHÍNH SÁCH TÀI KHÓA LÊN TỔNG CẦU 12
 Chính sách tiền tệ và tổng cầu

• Để đạt được mục tiêu kinh tế vĩ mô, NHTW có thể sử

dụng chính sách tiền tệ để dịch chuyển AD
• Công cụ chính sách của NHTW là cung tiền
• Để thay đổi lãi suất và dịch chuyển đường AD thì
NHTW có thể thông qua nghiệp vụ thị trường mở để
thay đổi cung tiền

CHƯƠNG 10_TÁC ĐỘNG CỦA CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ VÀ CHÍNH SÁCH TÀI KHÓA LÊN TỔNG CẦU 13
 Ảnh hưởng của việc thu hẹp cung tiền
NHTW có thể tăng r bằng cách giảm cung tiền
Lãi suất P
MS2 MS1

r2
P1
r1
AD1
MD AD2
M Y2 Y1 Y

Tăng trong r làm giảm lượng cầu HH&DV.

CHƯƠNG 10_TÁC ĐỘNG CỦA CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ VÀ CHÍNH SÁCH TÀI KHÓA LÊN TỔNG CẦU 14
 Bài tập
• Đối với mỗi sự kiện/ biến có dưới đây,
- Xác định ảnh hưởng ngắn hạn đến sản lượng
- NHTW có thể điều chỉnh cung tiền và lãi suất ntn để ổn định
sản lượng
A. Quốc hội muốn cân bằng ngân sách bằng cách cắt giảm chi tiêu
của chính phủ
B. Thị trường chứng khoán bùng nổ làm tăng của cải cho hộ gia
đình
C. Chiến tranh xảy ra ở Trung Đông, làm giá dầu tăng
CHƯƠNG 10_TÁC ĐỘNG CỦA CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ VÀ CHÍNH SÁCH TÀI KHÓA LÊN TỔNG CẦU 15
 Chính sách tài khóa tác động
đến tổng cầu

CHƯƠNG 10_TÁC ĐỘNG CỦA CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ VÀ CHÍNH SÁCH TÀI KHÓA LÊN TỔNG CẦU 16
 Chính sách tài khóa và tổng cầu
• Chính sách tài khóa: chính sách ấn định mức chi tiêu
(G) và thuế khóa (T) của chính phủ
• Chính sách tài khóa mở rộng:
+ Tăng G và/hoặc giảm T
+ AD dịch chuyển sang phải
• Chính sách tài khóa thu hẹp:
+ Giảm G và/hoặc tăng T
+ AD dịch chuyển sang trái
CHƯƠNG 10_TÁC ĐỘNG CỦA CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ VÀ CHÍNH SÁCH TÀI KHÓA LÊN TỔNG CẦU 17
 Tác động số nhân
• Nếu chính phủ mua sản phẩm của BKAV với giá trị 20 tỷ thì doanh thu
của BKAV tăng thêm 20 tỷ
• Phần doanh thu này có thể được phân phối cho người lao động (lương)
và chủ doanh nghiệp (lợi nhuận hay cổ tức)
• Những người này cũng là người tiêu dùng, và sẽ chi tiêu một phần thu
nhập của họ
• Phần chi tiêu thêm này dẫn đến AD tăng hơn nữa
Tác động số nhân: những chuyển dịch thêm của đường AD do khi
chính sách tài khóa tăng thu nhập và do đó tăng chi tiêu tiêu dùng
CHƯƠNG 10_TÁC ĐỘNG CỦA CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ VÀ CHÍNH SÁCH TÀI KHÓA LÊN TỔNG CẦU 18
 Tác động số nhân
P

• Ban đầu, tăng 20 tỷ trong AD3

G làm AD dịch chuyển AD1 AD2
sang phải thêm 20 tỷ
• Tăng trong Y dẫn đến C P1
tăng, làm AD dịch chuyển $20 tỷ
sang phải xa hơn

Y1 Y2 Y3 Y
CHƯƠNG 10_TÁC ĐỘNG CỦA CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ VÀ CHÍNH SÁCH TÀI KHÓA LÊN TỔNG CẦU 19
 Khuynh hướng tiêu dùng biên

• Độ lớn của tác động số nhân phụ thuộc vào hành vi chi
tiêu của người tiêu dùng khi thu nhập tăng
• Khuynh hướng tiêu dùng biên (MPC) là tỷ phần của
số thu nhập tăng thêm mà hộ gia đình chi tiêu tiêu
dùng thay vì tiết kiệm
• Ví dụ: Nếu MPC = 0.8 và thu nhập tăng $100 thì C
tăng $80.

CHƯƠNG 10_TÁC ĐỘNG CỦA CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ VÀ CHÍNH SÁCH TÀI KHÓA LÊN TỔNG CẦU 20
 Công thức số nhân chi tiêu
• Ghi chú: + G là lượng thay đổi trong G
+ Y và C là lượng thay đổi cuối cùng của Y và C
Y = C + I + G + NX đồng nhất thức
Y = C + G I và NX không thay đổi
Y = MPC Y + G bởi vì C = MPC Y

Y = 1 Ggiải Y
1 – MPC
Số nhân
CHƯƠNG 10_TÁC ĐỘNG CỦA CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ VÀ CHÍNH SÁCH TÀI KHÓA LÊN TỔNG CẦU 21
 Công thức số nhân chi tiêu
• Đô lớn của số nhân phụ thuộc vào MPC
• Ví dụ, nếu MPC = 0,5 số nhân = 2
nếu MPC = 0,75 số nhân = 4
nếu MPC = 0,9 số nhân = 10

1 MPC lớn hơn nghĩa là thay đổi

Y = G
1 – MPC trong Y dẫn đến thay đổi lớn
hơn trong C, và tiếp tục làm Y
Số nhân
thay đổi nhiều hơn nữa
CHƯƠNG 10_TÁC ĐỘNG CỦA CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ VÀ CHÍNH SÁCH TÀI KHÓA LÊN TỔNG CẦU 22
 Những ứng dụng khác của tac động số nhân
• Tác động số nhân: Mỗi $1 tăng trong G có thể làm AD tăng nhiều
hơn $1
• Điều này vẫn đúng với những thành tố khác trong GDP
Ví dụ: Giả sử có suy thoái ở nước ngoài làm nhu cầu về xuất khẩu
ròng của VN giảm 10 tỷ
Ban đầu, tổng cầu AD giảm 10 tỷ
Giảm trong Y dẫn đến C giảm, kết quả là AD và thu nhập giảm
nhiều hơn
CHƯƠNG 10_TÁC ĐỘNG CỦA CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ VÀ CHÍNH SÁCH TÀI KHÓA LÊN TỔNG CẦU 23
 Tác động lấn át

• Chính sách tài khóa mở rộng dịch chuyển AD sang

phải, nhưng cũng làm r tăng, điều này làm giảm đầu tư
I và do đó tạo áp lực đẩy tổng cầu đi xuống
• Do đó, độ lớn dịch chuyển của AD có thể nhỏ hơn so
với mức mở rộng ban đầu do chính sách tải khóa
• Đây được gọi là tác động lấn át

CHƯƠNG 10_TÁC ĐỘNG CỦA CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ VÀ CHÍNH SÁCH TÀI KHÓA LÊN TỔNG CẦU 24
 Tác động lấn át
Tăng 20 tỷ trong G ban đầu làm dịch chuyển đường AD sang phải thêm 20 tỷ
Lãi suất P
MS
AD AD2
r2 AD1 3

P1
r1
MD2 $20 tỷ
MD1
M Y1 Y3 Y2 Y
Nhưng do Y làm tăng MD và r nên làm giảm AD
CHƯƠNG 10_TÁC ĐỘNG CỦA CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ VÀ CHÍNH SÁCH TÀI KHÓA LÊN TỔNG CẦU 25
 Thay đổi thuế
• Cắt giảm thuế thu nhập cá nhân làm tiền lương nhận về của hộ gia
đình tăng lên
• Hộ gia đình chi tiêu một phần trong thu nhập tăng thêm này, làm
dịch chuyển AD sang phải
• Độ lớn của sự dịch chuyển bị ảnh hưởng bởi tác động số nhân và
lấn át
• Yếu tố khác: nhận định của hộ gia đình về việc thuế thay đổi là
vĩnh viễn hay tạm thời
+ Cắt giảm thuế vĩnh viễn dẫn đến tăng lớn hơn trong C – và dịch
chuyển lớn hơn trong AD so với cắt giảm thuế tạm thời
CHƯƠNG 10_TÁC ĐỘNG CỦA CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ VÀ CHÍNH SÁCH TÀI KHÓA LÊN TỔNG CẦU 26
 Bài tập

• Nền kinh tế lâm vào suy thoái. Dịch chuyển AD sang

phải thêm 200 tỷ sẽ giúp thoát khỏi suy thoái
a. Nếu MPC = 0,8 và không có tác động lấn át, chính
phủ nên tăng G bao nhiêu để thoát khỏi suy thoái?
b. Nếu có tác động lấn át, chính phủ cần tăng G nhiều
hơn hay ít hơn lương chi tiêu ở câu a?

CHƯƠNG 10_TÁC ĐỘNG CỦA CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ VÀ CHÍNH SÁCH TÀI KHÓA LÊN TỔNG CẦU 27
 Sử dụng chính sách để bình ổn nền kinh tế

CHƯƠNG 10_TÁC ĐỘNG CỦA CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ VÀ CHÍNH SÁCH TÀI KHÓA LÊN TỔNG CẦU 28
 Trường hợp chính sách bình ổn chủ động
• Keynes cho rằng: “tính bầy đàn” dẫn đến làn sóng bi quan và lạc
quan giữa các hộ gia đình và doanh nghiệp, tạo ra những dịch
chuyển trong tổng cầu và biến động trong sản lượng và việc làm
• Thêm vào đó, các yếu tố khác cũng gây ra biến động, ví dụ:
Bùng nổ và suy thoái ở nước ngoài
Thị trường chứng khoán khởi sắc và sụp đổ
• Nếu các nhà hoạch định chính sách không hành động, những biến
động này sẽ gây bất ổn cho doanh nghiệp, người lao động, và
người tiêu dùng
CHƯƠNG 10_TÁC ĐỘNG CỦA CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ VÀ CHÍNH SÁCH TÀI KHÓA LÊN TỔNG CẦU 29
 Trường hợp chính sách bình ổn
• Những người đề xuất chính sách bình ổn chủ động tin
rằng chính phủ nên sử dụng chính sách để giảm bớt
những biến động này:
+ Khi GDP giảm và thấp hơn mức sản lượng tự nhiên
thì nên sử dụng chính sách tiền tệ hay tài khóa mở
rộng để ngăn ngừa hoặc giảm suy thoái
+ Khi GDP tăng và cao hơn mức sản lượng tự nhiên
thì nên sử dụng chính sách thu hẹp để ngăn ngừa hay
giảm bùng nổ lạm phát
CHƯƠNG 10_TÁC ĐỘNG CỦA CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ VÀ CHÍNH SÁCH TÀI KHÓA LÊN TỔNG CẦU 30
Trường hợp không ủng hộ chính sách bình ổn chủ động
• Chính sách tiền tệ ảnh hưởng đến nền kinh tế với độ trễ kéo dài:
+ doanh nghiệp có kế hoạch đầu tư từ trước, do đó I cần thời gian
để điều chỉnh khi có sự thay đổi trong r
+ Hầu hết các nhà kinh tế tin rằng cần ít nhất 6 tháng để chính
sách tiền tệ ảnh hưởng hưởng đến sản lượng và việc làm
• Chính sách tài khóa cũng hoạt động với độ trễ:
+ Thay đổi trong G và T cần được Quốc hội thông qua
+ Quy trình thủ tục có thể mất hàng tháng, thậm chí hàng năm
CHƯƠNG 10_TÁC ĐỘNG CỦA CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ VÀ CHÍNH SÁCH TÀI KHÓA LÊN TỔNG CẦU 31
Trường hợp không ủng hộ chính sách bình ổn chủ động

• Do có độ trễ, những người không ủng hộ chính sách

chủ động lập luận rằng những chính sách này sẽ làm
bất ổn tình hình hơn thay vì giải quyết nó.
Đến lúc mà các chính sách này tác động đến tổng cầu
thì tình trạng của nền kinh tế có thể đã thay đổi
• Những nhà chỉ trích cho rằng nên tập trung vào mục
tiêu dài hạn, như tăng trưởng kinh tế và lạm phát thấp

CHƯƠNG 10_TÁC ĐỘNG CỦA CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ VÀ CHÍNH SÁCH TÀI KHÓA LÊN TỔNG CẦU 32
 Các nhân tố bình ổn tự động

• Các nhân tố bình ổn tự động: những thay đổi trong chính

sách tài khóa kích thích tổng cầu AD khi nền kinh tế rơi
vào suy thoái mà không cần đến hành động có chủ đích
của các nhà hoạch định chính sách

CHƯƠNG 10_TÁC ĐỘNG CỦA CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ VÀ CHÍNH SÁCH TÀI KHÓA LÊN TỔNG CẦU 33
 Các nhân tố bình ổn tự động

• Hệ thống thuế
Các loại thuế đều gắn liền với các hoạt động kinh tế.
Khi nền kinh tế rơi vào suy thoái , thuế cũng tự động
giảm
Điều này kích thích tổng cầu và làm giảm độ lớn của
biến động kinh tế

CHƯƠNG 10_TÁC ĐỘNG CỦA CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ VÀ CHÍNH SÁCH TÀI KHÓA LÊN TỔNG CẦU 34
 Các nhân tố bình ổn tự động

• Chi tiêu của chính phủ

Trong suy thoái, thu nhập giảm và thất nghiệp tăng
Nhiều người nộp đơn xin hưởng trợ cấp công cộng
(bảo hiểm thất nghiệp)
Chi tiêu của chính phủ cho những chương trình này
tự động tăng lên, kích thích tổng cầu và làm giảm độ
lớn của biến động kinh tế

CHƯƠNG 10_TÁC ĐỘNG CỦA CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ VÀ CHÍNH SÁCH TÀI KHÓA LÊN TỔNG CẦU 35