Kuadri konceptual

Leksioni 8

1
 Permbajtja e prezantimit
• Kuadri konceptual
• Roli kuadrit konceptual
• Teoria: burimi i kuadrit konceptual
• Hipotezat dhe testimi i tyre
• Sugjerime operacionale

2
Ekonomiksi eshte shkenca e te menduarit ne
formen e modeleve dhe e artit te zgjedhjes
se modeleve te cilet jane te pershtatshem per
boten aktuale. Ekonomistet e mire jane te
rralle, per sdhkak se dhurata e ‘vezhgimit
vigjilent’ per zgjedhjen e modeleve te mire
… duket se eshte shume e rralle.”

John Maynard Keynes

3
 Kuadri konceptual
• Megjithese nje kuader konceptual mund te mos kerkohet
gjithnje ne nje propozim kerkimi, asnje kerkim ekonomik
nuk mund te nise pa te.
• Ka me shume keqkuptim dhe konfuzion te lidhur me
kuadrin konceptual se lidhur me cdo pjese tjeter te
propozimit (ose projektit) te kerkimit
– Cfare eshte ai?
– Cili eshte qellimi i tij?
– Si mund te zhvillohet ai?
• Kouadri konceptual eshte eshte nje pjese integrale e
kuptimit dhe analizes se problemit te kerkimit

4
 Kuadri konceptual…

• Nje formulim i qarte i problemit te kerkimit – shpesh -

nuk behet para zhvillimit te kuadrit konceptual.
• Kuadri konceptual duhet konsideruar si “komplementar”
me pershktrimin e problemit te kerkimit, formulimin e
objektivaves dhe rishikimin e literatures me teper se nje
“hap i katert”.
• Aresyetimi mbi kuadrin konceptual pershkon gjithe
projektin e kerkimit.

5
 Kuadri konceptual…
• Kuadri konceptual shpesh neglizhohet, ose behet me nxitim
dhe ne menyre te papershtatshme
• Aresyet per kete mund te jete te lidhura me faktin se ai
kerkon aresyetim kompleks dhe aftesi per kete lloj
aresyetimi
– Aresyetim abstrakt
– Analize dhe sinteza e pikave me te rendesishme
– Njohjen e teorise ekszistuese te lidhur me problemin
– Kuoptimi i detajeve te nje problemi dhe te ceshtjeve te lidhura me te

• Zhvillimi i kuadrit konceptuale eshte pune e veshtire

6
 Kuadri konceptual…
• Nje aresye tjeter se pse kuadri konceptual anashkalohet
eshte fakti se kerkuesit deshirojne te merren me “kerkim
real” ne vend “teorizimit” ; kjo eshte vecanerisht e vertete
per kerkimin e orientuar nga subjekti dhe nga zgjidhja e
problemeve
• Por, mungesa e konceptualizimit gjate planifikimit mund te
ngadalesoje kerkimin, ose mund te rezultoje ne gabime
fatale ne organizimin e kerkimit, procedurat ose
interpretimin e rezultateve.

7
 Roli i kuadrit konceptual
• Konceptet jane pergjithesime. Ne ekonomiks, nje koncept
ehste “nje konstruksion logjik, mendor mbi nje ose me
shume lidhje”.
• Konceptet jane - se brendshmi - abstrakte dhe bazohen ne
logjiken dhe te aresyetuarit. Ne ekonomiks, konceptet
fokusohen ne lidhjen mes variablave.
• Qellimi primar i kuadrit konceptual eshte zhvillimi i
hipotezave qe –pastaj - duhet te testohen

8
 Roli i kuadrit konceptual…

• Kuadri konceptual mund te shikohet si nje analize e

problemit te kerkimit duke perdorur teorine.
• Per zhvillimin e kuadrit konceptuale perdoret teoria
ekonomike, dhe – preferohet - teori nga disiplina te tjera.
• Teorite fillimisht identifikohen dhe pastaj perdoren ne ne
analizen konceptuale te problem specific te kerkimit

9
 Teoria: burimi i kuadrit konceptual

Cila eshte teoria e pershtashme? Teoria e pershtashme do te

jape ide mbi nje ose disa nga ceshtjet e meposhtme:
– Burimet e problemit te kerkimit
– Zgjidhje te mundshme te problemit
– Variablat e pershtashme
– Lidhjet shkak-pasoje ne analizen e problemit
– Hipotezat qe duhen testuar
Williams, 1984

10
 Teoria: burimi i kuadrit konceptual…
• Per shembull – Nese dikush eshte i interesuar mbi
problemin e eficencen se perdorimit te ujit te lumit Nil ne
Egjypt:
– Teoria e pergjitheshme e eficences se perdorimit te nje burimi te kufizuar
per te riperteritshem, mund te perdoret;
– Teoria do te duhet te pershtatet per nje burim te vecante natyror (ujin)
dhe nje vend te vecante (Egjyptin), ne poerdorime te ndryshme
(bujqesore, shtepiake, industriale)
• Ne kete shembull, eshte gjithashtue e mundshme qe
politika egjyptiane te mund te konsiderohej
P.sh. Egjypti ka nje politike te ujit falas per bujqesine, gje qe ndikon eficencen
e perdorimit te ujit

11
 Teoria: burimi i kuadrit konceptual…
• Disa here, mund te mos kete teori te mjaftueshme per
analizen e problemit te kerkimit.
• Ne kete rast, mund te zhvillohen ose persosen teori
ekziestues, ose thjesht te identifikohen mungesat dhe te
paraqitet nje kuader conceptual i paplote
– Opsioni i i fundit – paraqitja e nje kuadri konceptual te palote
– mund te justifikohet ne nje teze masteri, por jo nj nje
disertacion doktorate ose ne kerkim profesional

12
 Hipotezat dhe testimi i tyre

• Nje funksion paresor i kuadrit konceptual eshte zhvillimi i

hipotezave te pershtashme per problemin e kerkimit.
• Hipotezat rezultojne nga aresyetimi i bere ne kuadrin
konceptual.
• Hipotezat duhet te jene te testueshme dhe te refuzueshme.
• Hipotezat jane pohime tentative qe jane subjekt i testimit.

13
 Hipotezat dhe testimi i tyre…
• Hipotezat mund te marrin formen e nje pohimi te thjeshte
mbi nje rezultat te pritur, ose mbi ekzistencen e nje lidhjeje.
P.sh.:
– Nje pohim i thjeshte mund te jete ai se nje sistemi prodhimi, i bazuar
mbi nje teknologji eshte me me perfitim se nje sistem tjeter sistem
prodhimi i bazuar mbi nje teknologji tjeter

– Nje hipoteze lidhjeje mund te jete ai se kerkesa per vere ne SHBA,

konsumi per fryme i veres ndikohet nga cmimi i veres, cmimi i pijeve te
tjera, te ardhurat per frymje, besimet fetare, dhe faktore etnike

14
 Hipotezat dhe testimi i tyre…
• Hipotezat sasiore duhet te testohen empirikisht. Ne kete
rast, forma me e zakonshme eshte testi statistikor.
• Kater karakteristika ndihmojne per percaktimin e
hipotezave sasiore:
1) Ato duhet te formulohen ne menyre specifike
2) Te dhena te pershtatshme duhet te jene te disponueshme
3) Teknika analitike duhet te jene te disponueshme
4) Duhet te ekzistoje nje baze konceptuale, pa te cilen matja
sasiore tregon vetem lidhje per jo lidhje shkak-pasoje.

15
 Hipotezat dhe testimi i tyre…
Hipotezat cileore mund te jene te tre tipeve
(Sic tregohet ne Leksionin 3)
1. Supozimet - supozime qe ne bejme mbi kushtet ne te cilat problemi
ekziston.
P.sh., Segmenti i prodhimit fermer mund te supozohet se eshte
konkurrues
2. Hipotezat diagnostikuese ka te beje me shkaqet e problemit.
P.sh., Deficiti tregtar kronik i nje vendi mund te hipotezaohet se
percaktohet (pjeserisht) nga politika e investimkeve direkte dhe nga
politika e kontrollit te cimimit (vendosja e cmimeve tavan).
3. Hipoteza kuruese kane te bejne me zgjidhjet per problemin. Ato jane
opsiuonale sepse lidhen me hipotezat diagnostikuese

16
 Hipotezat dhe testimi i tyre…

Tri veshtiresite qe njerezit hasin gjat zhvillimit te hipotezave

jane :
1. Mungesa e perdorimit te teorise, ose te kuadrit teorik te
qarte
2. Mungea e aftesise per ta pare kuadrin teorik ne menyre
logjike dhe per te dalluar hipotezat brenda tij
3. Mungesa e kuptimit te teknikave te kerkimit qe lejojne
testimin e hipoteazave

17
 Sugjerime operacionale

• Fokusojuni ne menyre te qarte mbi qellimin kryesor te

kuadrit konceptual – analizen e problemit te kerkimit.
• Nje menyre e mire per te filluar eshte perdorimi i modeleve
te thjeshta konceptuale, dhe pastaj vazhdoni me modele me
komplekse dhe te me te sofistikuara.
• Keshilla e mesiperme mund te jete nje qasje e dobishme per
cdo lloj kerkimi, analize politikash, dhe zgjidhje problemi.

18
 Sugjerime operacionale…
Hapat e meposhtem, mund te jene te dobishme ne zhvillimin e
nje modeli konceptual :
1) Studimi i literartures se kerkimit te lidhur me problemin.
Si kane konceptualizuar te tjeret probleme te ngjashme me
tuajin? A ka analiza konceptuale te adaptueshme per kuadrin
tuaj?
2) Reduktojeni problemin ne setin me te thjeshte te
kushteve. Disa here ju duhet te “lini menjane” pjese te nje
problemi kompleks per te arritur ne nje kuptim fillesatar.
3) Identifikoni teorine ekonomike te zbatueshme.
Konsideroni nje numer teorish ekonomike para se te zgjidhni
ate me te pershtatshmen.
19
 Sugjerime operacionale…
4) Filloni me nje analize te “modelit baze”. Mbeshtetur ne
rishikimin e literatures dhe ne supozimet baze qe ju keni bere,
filloni me nje model te thjeshte (statistikor, grafik,
matematik, …)
5) Zgjerojeni modelin baze me dimensione te tjera te
problemit. Ndryshoni (ralaksoni) supozimet, pastaj ri-
analizoni problemin. Kjo do ta beje modelin me compleks,
por kujtoni, qellimi nuk eshte kompleksiteti, por adresimi i
sakte i problemit.
6) Arrini ne hipoteza te testueshme nga analiza konceptuale.

20
 Sugjerime operacionale…
• Kuadri konceptual mund te haset me emrat “model”,
“model conceptual”, “konsiderata konceptuale”,
“konsiderata teorike”, etj.
• Disa here eshte thjesht i integruar (eshte pjese) ne
pershkrimin e problemit por ne propozimet akademike,
kuadri konceptual zakonisht paraqiten ne nje seksion te
vecante.

21