Lumikha ng isang pie chart na magpapakita kung paano pinagbabahagi

sa iba-ibang pangangailangan ng iyong pamilya ang badyet sa isang

buwan. Ilan sa mga maaaring isama dito ay ang gastusin sa pagkain,
kuryente, tubig, pamasahe, pamimili ng grocery, at mga libangan.
 ALOKASYON
Bagamat permanente at pangmatagalan ang
kondisyon ng kakapusan, may mga mahahalagang
tugon na ginawa ang tao upang magkaroon ng
tamang pagbabahagi ng mga pinagkukunang-yaman
para sa mas nakararaming tao.
Ang tawag sa paraan ng pagbabahagi na ito ay
alokasyon.
 ALOKASYON
Sa pag-aaral ng Ekonomiks, tumutukoy ang alokasyon sa isang
sistema ng distribusyon o paglalaan at ang pagbabahagdan ng
pinagkukunang-yaman upang matugunan ang mga
pangangailangan ng isang sambahayan, at sa mas malaking
sakop, ang pamayanan at bansa.
Ang pagpaplano ng isang pamilya sa kung paano ibabahagi ang
kanilang badyet sa iba-iba nilang pangangailangan ay isang payak
na halimbawa ng alokasyon.
 Ugnayan ng Alokasyon sa
Kakapusan
Ang pangunahing pakay ng alokasyon ay upang
maiwasan ang kondisyon ng kakapusan sa isang
ekonomiya at, kung dumating man ang panahon
ng kakapusan, upang maibsan ang mga epekto
ng kakapusan para tumagal ang dami ng mga
pinagkukunang-yaman.
 Ugnayan ng Alokasyon sa
Kakapusan
Nagaganap ito kapag ang sambahayan
o pamayanan ay nagkakasundo sa
bahagdan o porsiyento ng mga yamang
ito depende sa antas ng
pangangailangan nila.
 Ugnayan ng Alokasyon sa
Kakapusan
Halimbawa, sa tuwing may kakapusan ng gamot na paracetamol
para sa lagnat sa isang pamayanan, pinagkakasunduan ng mga
mamamayan kung sino ang mga agad na dapat mabigyan ng
gamot na ito para gumaling sila.
Kasunod ang mga taong wala pang sakit ngunit nais mamili nito
para sa hinaharap.
Ang alokasyon sa pagkakataong ito ay nakabatay sa prayoridad o
kung sino ang mahalagang mauna dahil sa agarang atensiyon sa
kalusugan.
 Ugnayan ng Alokasyon sa
Pangangailangan
Ginaganap ang alokasyon sa mga pangunahing pangangailangan
tuwing may mga panahon ng kagipitan para rito at dahil din sa
kakapusan sa pinagkukunang yaman na panustos para sa
pagkamit nito.
Ang paggawa ng isang badyet ay isang halimbawa ng paraan ng
alokasyon ng mga pangangailangan.
Ginagawa ang isang badyet upang magkaroon ng tamang
paglalaan ng mga pondong panustos sa mga pangunahing
pangangailangan.
 Ugnayan ng Alokasyon sa
Pangangailangan
Halimbawa, ang pambansang badyet ng pamahalaan ng Pilipinas
ay ang yaman ng bansa na nagmumula sa mga buwis ng
mamamayan na ginagamit para sa mga proyektong tutugon sa
pangangailangan ng mamamayan taon-taon.
Karamihan sa mga proyektong ito ay nakatuon sa pagpapasigla sa
ekonomiya at sa pag-angat sa kahirapan ng mga mamamayan
upang matulungan silang makamit ang kanilang mga pangunahing
pangangailangan.
 Ugnayan ng Alokasyon sa
kagustuhan
Nagkakaiba ang mga kagustuhan ng tao sa kanilang mga
pangangailangan.
Mababa ang dami ng mga kagustuhan, kaya hindi halos ginagawa
ang alokasyon dito kung ikukumpara sa mga pangunahing
pangangailangan na marami.
Halimbawa, mas marami ang bilang ng bigas kaysa bilang ng mga
cell phone sa pamilihan dahil walang kakayahan ang maraming tao
na makakamit ng cell phone na hindi tulad ng bigas.
Paggawa ng Tamang Desisyon Upang
Matugunan ang mga Pangangailangan
Ang konseptong alokasyon ay nakatutulong upang magkaroon ng
tamang desisyon o pasiya ang mga mamamayan para matugunan
ang kanilang mga pangangailangan.
Dahil sa iba-ibang salik na nakaaapekto o nakaiimpluwensiya sa
pangangailangan ng tao, nagkakaiba naman ang alokasyon para
rito.
Sa paggawa ng mga desisyong ito, mahalagang alamin ang mga
sagot sa mga sumusunod na katanungan:
Paggawa ng Tamang Desisyon Upang
Matugunan ang mga Pangangailangan
1.Ano ang mga mahahalagang produkto o serbisyo
na dapat gawin?
2.Paano gagawin o bubuuin ang mga
pangangailangang ito?
3. Para kanino ang mga pangangailangang ito?
4. Gaano karami ang gagawin?
Bilang paglalarawan o paglalapat, suriin ang nilalaman ng isang balita
tungkol sa alokasyon ng mga pondo para sa pagtugon ng isang
pangangailangan sa bansa: ang libreng paggamit ng wireless fidelity o
wi-fi sa Rehiyon ng ARMM.

P50-M allotted for ARMM Wi-Fi project

(ulat ni Arianne Apatan ng ABS-CBN News Central Mindanao aton -
Oktubre 13, 2015)
 Mga Sistemang Pang-ekonomiya
Umiral ang mga sistemang pang-ekonomiya bilang tugon sa alokasyon ng
mga pangangailangan sa isang ekonomiya.
Kadalasang inaangkop ng mga bansa sa daigdig ang iba-ibang uri ng
sistemang pang-ekonomiya batay sa kanilang mga pangangailangan,
kapaligiran, kultura, at paniniwala.
Ang mga ito ay pinatatakbo at pinangangasiwaan ng magkakaibang mga
sektor ng bansa tulad ng pamahalaan, negosyo, mamamayan, at iba pa.
Tunghayan ang apat na sistemang pang-ekonomiya na umusbong sa daigdig
sa loob ng iba-ibang panahon
Tradisyunal na Sistemang Pang-ekonomiya
(Traditional Economy)
Sa ilalim ng sistemang tradisyunal, namumuno ang mga
mamamayang nagkakasundo na paunlarin nila ang
kanilang mga sarili, kung saan ay sila rin ang makikinabang
mula sa pag-unlad na ito.
Nabuo ito noong panahong payak pa ang pamumuhay ng
mga tao. Payak lamang ang mga pangangailangang
tinutugunan ng mga mamamayan sa ilalim ng sistemang ito.
Tradisyunal na Sistemang Pang-ekonomiya
(Traditional Economy)
Nakabatay ang paggawa ng mga produkto o serbisyo
mula sa nakasanayang mga gawain at tradisyon.
Ang pagmamay-ari ng mga pangangailangan ay
naibabahagi sa lahat ng mamamayan batay sa hirap
ng kanilang pagtatrabaho para rito.
Nakatuon ito sa produksiyon ng pagkain at serbisyo
para sa pamayanan.
Tradisyunal na Sistemang Pang-ekonomiya
(Traditional Economy)
Katulad din ito ng teoryang physiocracy kung saan ang pag-
unlad sa agrikultura at lupa ay magdudulot ng
pinakamalaking kita ng pamayanan, lalo na ng mga
magsasaka.
Ang pagtugon sa suliranin ng kakapusan ay nakabatay sa
pangangailangan ng pamayanan at sa kapasidad ng lupa
na makapagbigay o magbunga ng mga hilaw na materyales
na magagamit sa produksiyon ng mga pangunahing
Tradisyunal na Sistemang Pang-ekonomiya
(Traditional Economy)
Unti-unting nagbago ang pokus ng sistemang tradisyunal
mula sa pagtugon sa pangangailangan patungo sa iba pang
mga suliranin. Sa paglitaw ng merkantilismo, nabigyang
pansin ang kahalagahan ng pakikipagkalakalan.
Nabago rin ang mga tradisyunal na kasanayan dahil sa
pagkakaroon ng bagong teknolohiya at hindi na nakasalig
sa agrikultura ang pag-unlad ng ekonomiya.
Tradisyunal na Sistemang Pang-ekonomiya
(Traditional Economy)
Nalipat na ito sa pananalapi at sa dami ng mga
mahahalagang mineral sa pamilihan.
Nagkaroon din ng sigalot sa pagitan ng mga
nagmamay-ari ng lupa at ng mga magsasaka dahil sa
pagbabahagdan ng kita at sa pag-aaksaya at
pagkasira ng mga lupang sakahan dulot ng labis na
produksiyon ng pagkain.
Pinag-uutos na Sistemang Pang-ekonomiya
(Command Economy).
Sa ilalim naman ng isang pinag-uutos na
sistemang pang-ekonomiya o command
economy ang lahat ng gawain ng isang
ekonomiya ay "pinag-uutos” o nasa kontrol ng
isang sektor na namumuno sa bansa: ito ay ang
pamahalaan o estado,
Pinag-uutos na Sistemang Pang-ekonomiya
(Command Economy).
Kung ikukumpara ito sa tradisyunal na ekonomiya na
hawak ng mga pamayanan at ang pagmamay-ari ay nasa
bawat taong pribado, ang lahat ng gawain ng mga
mamamayan ay ibinibigay at iniaalay sa estado at ang
mga ari-arian ay para sa publiko.
Ang estado ang namamahala sa produksiyon at walang
karapatang diktahan ito ng mga pribadong indibidwal o
kompanya.
Pinag-uutos na Sistemang Pang-ekonomiya
(Command Economy).
Ipinapaubaya ng mga mamamayan sa
pamahalaan ang pagpapasiya sa alokasyon
ng mga pangangailangan na tatanggapin ng
bawat isa. Isinasagawa ito ng pamahalaan
upang magkaroon ng mabilis na
pagpapasiya tungkol sa mga proseso ng
Pinag-uutos na Sistemang Pang-ekonomiya
(Command Economy).
Naaayon sa pagpaplano at utos ng pamahalaan kung para
saan o para kanino gagawin ang mga nililikhang mga
pangangailangan ng tao.
Karaniwang kakikitaan ng pantay-pantay na distribusyon ng
mga produkto ang sistemang ito. Ang isang halimbawa ng
bansa o pamahalaang umangkop ng sistemang ito sa
kasalukuyan ay ang Hilagang Korea.
Pinag-uutos na Sistemang Pang-ekonomiya
(Command Economy).

Bagamat ang layon nito ay maibahagi

nang pantay ang mga
pangangailangan, nagbunga naman ito
ng higit na pagpapahalaga sa iilang
industriya lamang.
Pinag-uutos na Sistemang Pang-ekonomiya
(Command Economy).
Ang alokasyon ng mga pangangailangan ay
hindi agad naibabahagi dahil sa bagal ng
paggalaw ng mga produkto at serbisyo na
dulot din ng pagpapahalaga ng kakaunting
bilang ng mga industriya. Kaya ito ay
tinanggihan ng maraming ekonomista
Sistemang Pang-ekonomiya Batay sa Pamilihan
(Market Economy)
Tinatawag din itong sistemang pamilihan. Nakabatay
ito sa indibidwal na kita at pananalapi bilang
pangunahing paraan ng alokasyon ng mga
pinagkukunang-yaman.
Nagaganap ang alokasyon sa pagitan ng bawat tao at
ang mga pangangailangan nila ay malayang binibili o
binebenta. Ang mga pagmamay-ari ay hindi kabilang
sa publiko, kundi sa mga pribadong indibidwal.
Sistemang Pang-ekonomiya Batay sa Pamilihan
(Market Economy)
Sila ay may karapatan na magtayo ng kanilang
negosyo at kumita mula rito. Sa ilalim ng sistemang ito
umiiral ang malayang daloy ng ekonomiya o laissez
faire na unang sinuportahan ng mga ekonomista ng
paaralang classical.
Hindi tulad ng sistemang pinag-uutos, walang
anumang pakikialam ang pamahalaan sa alokasyon
ng mga pinagkukunang-yaman.
Sistemang Pang-ekonomiya Batay sa Pamilihan
(Market Economy)
Madalas na tinatawag na sistemang kapitalismo ang
sistemang pamilihan dahil nakapaikot sa kapital o kita
ang alokasyon ng mga pinagkukunang-yaman.
Malayang gawin ng mga negosyo ang anumang uri
ng produkto at serbisyo batay sa halagang ginugol
nila rito. Kita ang kanilang kailangan upang
mapatakbo ang kanilang mga negosyo.
Sistemang Pang-ekonomiya Batay sa Pamilihan
(Market Economy)

Sinasabi ng mga ekonomista na umuunlad ang

ekonomiya kung ang lahat ng mamamayan,
negosyante o mamimili, ay nakatatanggap ng kita
mula sa mga produkto at serbisyo. Samakatwid, ang
alokasyon ng mga pangangailangan ay malayang
kinokonsumo o binubuo ng mga mamamayan.
Sistemang Pang-ekonomiya Batay sa Pamilihan
(Market Economy)
Hindi ito perpekto sa lahat ng pagkakataon.
Ito ay dahil kung walang uri ng kontrol ang
pamahalaan sa ekonomiya ay maaaring
magdulot ito ng kaguluhan tuwing
makakaranas ang isang bansa ng
kakapusan.
Sistemang Pang-ekonomiya Batay sa Pamilihan
(Market Economy)

Kung nagkakaroon ng malaking alokasyon

sa ibang pangangailangan ang ibang
indibidwal, ito ay magdudulot naman ng labis
na dami nito na nakasasama sa isang
ekonomiya dahil hindi lahat ng tao ang
magkakaroon ng sapat na kita para rito.
 Pinaghalong Sistemang Pang-ekonomiya
(Mixed Economy)

Ito ay isang sistemang pang-ekonomiya kung saan

maaaring umiral ang mga kaisipan ng higit sa isang
sistemang pang-ekonomiya sa loob ng isang bansa.
Maaaring magkaroon ng pagsasama ang sistemang
tradisyunal at sistemang pamilihan o kaya ang sistemang
pinag-uutos at sistemang pamilihan, at maaari namang
magsama ang tatlong sistemang binanggit.
 Pinaghalong Sistemang Pang-ekonomiya
(Mixed Economy)
Umiiral ang sistemang ito sapagkat pinaniniwalaang may
mga salik sa ekonomiya ng isang pamayanan o bansa na
mas mabilis uunlad kung susunod sila sa dalawa o higit
pang mga sistemang pang-ekonomiya.
Nagaganap din ito sa mga pamayanan sa loob ng bansa na
naniniwala o sumusunod sa isang uri ng sistema,
samantala ang ibang pamayanan naman ay sumusunod sa
iba pang uri ng sistema.
 Pinaghalong Sistemang Pang-ekonomiya
(Mixed Economy)

Halimbawa, maaaring sumunod sa sistemang

tradisyunal ang isang pamayanan habang ang
iba pang pamayanan naman ay maaaring
sumunod sa sistemang pamilihan.
 Pinaghalong Sistemang Pang-ekonomiya
(Mixed Economy)

Tinatanggap ng maraming bansa sa daigdig ngayon ang

sistemang pamilihan, ngunit may mga sistemang mas
pinapahalagahan o mas ginagamit kaysa iba.
Halimbawa, ang bansang Tsina ay may halong sistemang
pamilihan at sistemang pinag-uutos sapagkat binuksan nila
ang kanilang bansa sa pagkakaroon ng kita, habang nasa
kamay ng pamahalaan ang ilang mahahalagang industriya.
 Pinaghalong Sistemang Pang-ekonomiya
(Mixed Economy)

Ang Pilipinas naman ay umaangkop sa

sistemang tradisyunal dahil sa agrikultura,
sistemang pamilihan dahil sa kita, at ang
sistemang pinag-uutos dahil sa pakikialam ng
pamahalaan sa alokasyon ng mga
pangangailangan
 Pinaghalong Sistemang Pang-ekonomiya
(Mixed Economy)

Naipakita ang mga sistemang ito sa Pilipinas

dahil sa mga programa ng pamahalaan at ng
mga negosyong pribado na tinatawag na
private-public partnership.
 Pinaghalong Sistemang Pang-ekonomiya
(Mixed Economy)
Nagtutulungan ang publiko sa ilalim ng pamahalaan at mga
pribadong indibidwal sa ilalim ng mga negosyo sa
pagpapaunlad ng iba-ibang industriya dahil hawak ng mga
negosyo ang teknolohiya at kasanayan upang maisagawa
ang mga proyekto.
Samantala ang pamahalaan naman ang may malaking
pondo o pinagkukunang yaman at mga polisiya para
pondohan ang mga proyektong ito.
 Ugnayan ng mga Sistemang Pang-ekonomiya at ang
Tamang Desisyon sa Pagtugon sa mga pangangailangan

Sinasagot ng mga sistemang pang-ekonomiya ang

mga mahahalagang katanungan tungkol sa paggawa
ng mga tamang desisyon sa pagtugon sa mga
pangangailangan.
 Ugnayan ng mga Sistemang Pang-ekonomiya at ang
Tamang Desisyon sa Pagtugon sa mga pangangailangan
Sistemang Ano ang mga mahahalagang
Pang-ekonomiya produkto o serbisyo
na dapat gawin?
Sistemang Ang mga gagawing produkto o serbisyo
ay naaayon sa . pangangailangan ng
Tradisyunal isang pamayanan.
Ang mga gagawing Ang estado
ang produkto o serbisyo
Sistemang magpapasiya ay nakabatay sa
kung paano kung ano ang ipinag-
Pinag-uutos uutos, prayoridad mga produkto at
pagpaplano ng o serbisyo at
pamahalaan.
Paano gagawin o bubuuin
Para kanino ang
ang
mga ito?
mga ito?
Ang ginawang produkto o
Nakabatay ang paggawa ng
mga ito mula sa
serbisyo ay para sa
mamamayan. Kinakalakal o
nakasanayang mga gawain
at tradisyon.
iniimbak naman ang mga
labis na produkto.
Ang estado ang
Ang mga mamamayan ay
nagpapasiya kung paano
likhain ang mga produkto o
gumagawa ng mga produkto
at serbisyo sa kaunlaran ng
serbisyo at ipinagbabawal
ang pribadong pagmamay-
estado at sa dikta ng
estado.
ari.
 Ugnayan ng mga Sistemang Pang-ekonomiya at ang
Tamang Desisyon sa Pagtugon sa mga pangangailangan
Sistemang Ano ang mga mahahalagang Paano gagawin o bubuuin
Para kanino ang
Pang-ekonomiya produkto o serbisyo ang
mga ito?
na dapat gawin? mga ito?

Mga negosyo o indibidwal

Ang mga gagawing produkto o na na kumokontrol ng Ang mga produkto o
Sistemang serbisyo ay naaayon sa mga produksiyon ang siyang serbisyo ay para sa mga
Pamilihan pangangailangan ng pamilihan
na dinidikta ng presyo.
bumubuo sa mga ito.
Kontrolado nila ang proseso
mamimili na nais magkaroon
nito.
ng paggawa ng mga ito.

Ang mga gagawwing produkto o Ang mga produkto o

Maaaring ipagsanib ang
serbisyo ay batay sa pasiya ng serbisyo ay maaaring
publiko at pribadong sector
Pinaghaong mga mamamayan, estado o
Negosyo at maaaring dalawa o
upang matugunan ang mga
ipagmay-ari ng estado, mga
mamamayan o kaya ay mga
Sistema higit pa ang magpapasiya tungkol
dito.
pangangailangan sa
teknoohiya, kasaysayan, at
pribadong indibidwal at
maaari din itong ipagbili ng
puhunan.
dalawa.