Professional Documents
Culture Documents
MƏŞĞƏLƏ 5
MƏŞĞƏLƏ 5
7 İşgüzar ünsiyyətdə sözsüz bağlantı və ünsiyyəti tamamlayan ifadəli hərəkətlər; bədən dili, mimika və 2 - 2
jestlər.
8 İşgüzar ünsiyyət etikası və psixologiyası. 2 - 2
9 Lahiyə fəaliyyətinin logistik dəstəklənməsi. Layihə hazırlığı və onun təqdimatı. 2 - 2
10 Müvafiq ixtisaslar üzrə Azərbaycan dilində şifahi və yazılı kommunikasiya. Peşə etikası və etiket 2 - 2
qaydaları. İşgüzar karyeranın idarə edilməsi.
11 Şifahi işgüzar ünsiyyətinin mədəniyyətlərarası aspektləri. Mədəniyyətlərarası münasibətlərdə düzgün 2 - 2
ünsiyyət amilləri
12 Yazılı işgüzar kommunikasiya və onların aparılması qaydaları. Sənəd yazılı işgüzar ünsiyyətin əsas 2 - 2
məhsulu kimi və onun xüsusi funksiyaları.
13 Şəxsi sənədlərin növləri və tərtibi qaydaları. 2 - 2
14 Təşkilati və inzibati sənədlər. Elektron sənəd dövriyyəsinin tətbiqi, bu növ sənədlərin hazırlanması və 2 - 2
icra qaydaları.
“Azərbaycan dilində işgüzar və akademik kommunikasiya” fənninin tədrisinə ayrılan
saatların mövzular üzrə paylanması
s/s Mövzuların adları Cəm Müh Məşğ
21. Akademik məqsədlər üçün dil. Akademik və peşəkar yazı qaydaları. Akademik kommunikasiyanın 2 - 2
elementləri, xüsusiyyətləri və növləri.
22. Elmi-tədqiqat mövzusu üzrə icmal məqalələrin hazırlasnması və növləri. Elmi işlər barədə 2 - 2
prezentasiyaların hazırlanması.
23. Yazılı işgüzar ünsiyyətin mədəniyyətlərarası ölçüsü. Mədəniyyətlərarası münasibətlərdə düzgün 1 - 1
ünsiyyət amilləri
Cəmi saatlar: 45 0 45
MƏŞĞƏLƏ 5
MƏŞĞƏLƏNİN PLANI:
1. Dialoq, növləri və meyarları.
2. Dialoji nitqin xüsusiyyətləri.
3. İşgüzar söhbət. İşgüzar danışıqlar. Görüşlər. Mətbuat konfransları.
4. Telefon danışıqları. İşgüzar müzakirə. Mübahisə.
5. İşgüzar görüşlərin vaxtı, məkanı və qaydaları.
Dərsin Hədəfləri
Bu dərsi bitirdikdə
dialoq, növləri və meyarları,
dialoji nitqin xüsusiyyətləri,
işgüzar söhbət,
işgüzar danışıqlar,
görüşlər,
mətbuat konfransları,
telefon danışıqları,
işgüzar müzakirə,
mübahisə.
işgüzar görüşlərin vaxtı, məkanı və qaydaları
haqqında məlumat öyrənmiş olacaqsınız.
Müvəffəqiyyətlər diləyirik!..
Dialoq, növləri və meyarları
Nitqin dialoji və monoloji formaları var. Nitqin dialoji formasına dioloji nitq də demək olar.
Dialoji nitq müəyyən situasiyada iki və daha artıq şəxs arasında bir-birini izləyən, növbələşən canlı
ünsiyyətdir, danışıqdır. Burada danışan şəxs ifadə edəcəyi fikri əvvəlcə daxilən öz-özünə düşünür,
sonra onu sözlə ifadə edir. Fikri dinləyən, eşidən şəxs isə əvvəlcə dinləyir, sonra düşünür,
düşündüklərini öz nitqi ilə ifadə edir, yəni müsahibinə cavab verir.
Monoloji nitqdən fərqli olaraq dialoji nitqdə öncədən hazırlıq görülmür. Ona görə də dialoji nitqdə
tərəflər daha fəal olurlar. Ancaq onu da qeyd edək ki, nitqin situasiyasından, təşkili formasından asılı
olaraq dialoji nitqdə də hazırlıq görülə bilər.
6
Dialoq, növləri və meyarları
7
Dialoji nitqin aşağıdakı özünəməxsus xüsusiyyətləri vardır:
dialoji nitqdə həmsöhbət deyilənlərə öz münasibətini bildirir: sual verir, təsdiq edir,
inkar edir və s.;
dialoji nitq müəyyən şəraitlə və ya obyektlə bağlı olur. Yəni situativ səciyyə daşıyır,
söhbətin obyekti dəyişən kimi dialoqun istiqaməti və xarakteri də dəyişir.
8
İşgüzar ünsiyyətdə dialoq
işgüzar qarşılıqlı əlaqənin
ən geniş yayılmış
yollarından biridir.
9
Beyin hücumu hər hansı problemin həlli yollarını aramaq ümüb ekspertlərin
(iştirakçıların) yaradıcı fəallığının stimullaşdırılmasına əsaslanan operativ metoddur.
Beyin hücumunun məqsədi problemlərin həlli üçün ən gərəkli olanları seçməkdir. Hal-
Qeyd: hazırda beyin hücumu ifadəsi çox geniş şəkildə işlənir. Əgər bir neçə nəfər yığılıb
hər hansı bir problemin müzakirəsində iştirak edirsə, onlar beyin hücumunda iştirak
edirlər.
10
İşgüzar ünsiyyətdə ən çox yayılmış əlaqə metodu işgüzar
söhbətdir. İşgüzar söhbət aşağıdakı elementləri əhatə edir:
11
işgüzar söhbətlər
12
Söhbətin hazırlanması zamanı aşağıdakılara xüsusi diqqət
yetirilməlidir:
14
İşgüzar söhbət ümumiyyətlə beş mərhələdən ibarətdir.
söhbətin başlanğıcı
məlumat ötürülməsi
mübahisə
qərar vermə
15
Söhbətin birinci mərhələsinin özünəməxsus vəzifələri var. Həmin
vəzifələr aşağıdakılardır:
16
Tədqiqatçılar iş söhbətinin uğurlu olmasına imkan verən bəzi
amilləri də qeyd edirlər:
17
İşgüzar söhbət fikir və
məlumat mübadiləsini
əhatə edir, ancaq
müqavilələrin
bağlanmasını və ya
məcburi qərarların
hazırlanmasını nəzərdə
tutmur.
İşgüzar söhbət müstəqil ola bilər,
danışıqlardan əvvəl ola bilər və ya
danışıqlar.
18
İşgüzar danışıqlar
İşgüzar danışıqlar daha rəsmi, spesifikdir və bir qayda olaraq tərəflərin qarşılıqlı öhdəliklərini
(kontraktlar, müqavilələr və s.) müəyyən edən sənədlərin imzalanmasını təmin edir. Danışıqlara
hazırlığın əsas elementləri bunlardır:
19
İşgüzar danışıqlar
qərarların
söhbətin məlumat mübahisə və hazırlanması danışıqların
başlanğıcı mübadiləsi əks sənəd və qəbul başa çatması
edilməsi
Danışıqlar prosesinin birinci mərhələsi yönləndirmə görüşü (söhbət) ola bilər. Bu müddət ərzində
danışıqların mövzusu aydınlaşdırılır, təşkilati məsələlər həll olunur və ya nümayəndə heyətlərinin
rəhbərləri və üzvlərinin iştirakı ilə danışıqlardan əvvəl ekspertlərin görüşü keçirilir. Danışıqların uğuru
bir çox belə ilkin təmasların nəticəsindən asılı olur.
20
Danışıqlar zamanı qüvvədə qalır:
21
Görüş
1. İnformasiya görüşü. Hər bir iştirakçı müəssisədəki vəziyyət barədə bir fikir
əldə etmək imkanı verən başçıya qısa müddətdə məlumat verir.
elmi konfranslar
seminarlar
simpoziumlar
plenumları və s.
23
İşgüzar görüşün rəhbəri vacibdir və burada aşağıdakılara diqqət
yetirmək lazımdır.
24
İşgüzar görüşün rəhbəri vacibdir və burada aşağıdakılara diqqət yetirmək
lazımdır.
hər bir iştirakçının rəyini təmin etmək və bütövlükdə müzakirəyə konstruktiv xarakter vermək üçün iclası nəzərdə
tutulmuş hədəflərə doğru aparmaq;
iclasa yekun vurmaq, deyilənlərin hamısını ümumiləşdirmək, nəticə çıxarmaq, gələcək üçün çətinlikləri
müəyyənləşdirmək;
25
Mətbuat konfransı
26
Mətbuat konfransının aparıcısı aşağıdakılara əməl etməlidir:
• məlumatı şişirtməkdən
çəkinmək;
• rəqiblərin düşüncələrinə hörmət
göstərmək;
• başqalarının uğurunu
xatırlamaq;
• mübahisələrə girməkdən
çəkinmək, həmçinin “bəli”, “yox”
kimi sözlərlə cavablar
verməmək;
• qonaqlardan heç birinə asılılıq
və düşmənçilik göstərməmək;
• verilən sualların tempini
yavaşıtmağa çalışaraq bəzilərinə
daha dolğun cavablar vermək.
28
Telefon danışığının təxmini planını təqdim edirik (güman ki, söhbət
üçün 3 dəqiqə vaxt verilir):
29
Söhbət zamanı müəyyən
• çağırış zamanı telefonu müsbət tonda səsləndirmək;
davranış qaydalarına
riayət etməyi məsləhət • telefonu götürdükdən sonra həmsöhbətlə dərhal
salamlaşmaq və özünü tanıtmaq;
görürlər:
• həmsöhbətin danışmaq üçün vaxtı olub olmadığını
öyrənmək (olmadıqda, nə vaxt edəcəyinizi göstərərək
geri zəng etmək üçün icazə istəyin);
• telefonla danışmaq, sözləri dəqiq tələffüz etmək;
• olduqca yüksək və aydın danışmaq;
• sakit, diqqətli olmaq;
• səsdə, dəyişən intonasiyada xüsusilə əhəmiyyətli sözləri
vurğulamaq;
• səsin gücünü şüurlu şəkildə dəyişdirmək, monoton
danışmamaq;
30
İşgüzar müzakirə
İşgüzar müzakirə ünsiyyətdə olan
bütün və ya ayrı-ayrı iştirakçıların
müəyyən bir məsələyə dair fikir
mübadiləsidir. Bir çox işgüzar görüş
və görüşlər müzakirə şəklində
keçirilir. Kütləvi müzakirələrdə sədr
istisna olmaqla, bütün iştirakçılar
bərabər mövqedədirlər. Burada
xüsusi təlim keçmiş natiqlər təyin
edilmir, eyni zamanda hər kəs yalnız
dinləyici kimi deyil, həm də
müzakirəyə qoşula bilər. Üç-
səkkizdən on nəfərə qədər qrup
müzakirəsində iştirakçıların hər biri
mübahisədə iştirak edə bilər.
31
Mübahisə
mübahisə ən azı iki tərəfin olmasını ehtiva edir, bunlardan birini tərəfdar adlandırmaq daha
məqsədəuyğundur, digərini isə rəqib;
mübahisə tərəfləri fikir mübadiləsi prosesində fəaliyyət baxımından bir-biri ilə eyni hüquqlara
malikdirlər;
mübahisənin mövzusu tərəflərin hər birinin öz mövqeyi və ya tezisi adlandırdığı bir mülahizədir;
32
Mübahisə
tərəflərin mövqeləri bir-birinə ziddir və əksər hallarda açıq mənfi xarakter daşıyır;
tezislərin qarşılıqlı eksklüziv xüsusiyyətlərinə uyğun olaraq fikir mübadiləsi qaydası fikir
mücadiləsində ifadə olunur
mübahisədə fikir mücadiləsi ən yüksək formasına çatır – tərəflər tezislərinin və rəqibin tezislərinin
uydurma olduğunu israr edirlər. Bu cür arqumentdəki hər bir mübahisə rəqibin mübahisəsini rədd
edir. Müzakirənin xarakteri təkzib, rədd, aradan qaldırma şəklini alır;
mübahisəli bir məsələnin müzakirə mövzusu, ümumiyyətlə, yaxşı müəyyən edilməmişdirsə, onun
qarışıqlığı da mübahisədəki mübahisənin mahiyyətinə yox, mövzunun səthi xüsusiyyətlərinə aid
olması ilə əlaqədar olur;
33
İşgüzar görüşlərin vaxtı,
məkanı və qaydaları:
34
Sonda….
35
Məşğələnin Xülasəsi
Bu bölmədə,
dialoq, növləri və meyarları,
dialoji nitqin xüsusiyyətləri,
işgüzar söhbət,
işgüzar danışıqlar,
görüşlər,
mətbuat konfransları,
telefon danışıqları,
işgüzar müzakirə,
mübahisə.
işgüzar görüşlərin vaxtı, məkanı və qaydaları
haqqında məlumat öyrəndiniz.
İndi özünüzü sınaya bilərsiniz.
Müvəffəqiyyətlər diləyirik!..
Məşğələ üzrə yoxlama sualları
Müvəffəqiyyətlər diləyirik! ..