EMOTIKONY

Wyzwaniem dla interpunkcji

 Spośród wszystkich wcześniejszych odmian pisma to właśnie
alfabet zbliżony jest najbardziej do języka mówionego, co jednak w
żadnym razie nie oznacza, iż jest z nim tożsamy. Badacz dziejów pisma,
David Diringer analizuje stosunek pisma do mowy w sposób następujący:

W postępie duchowym człowieka – czy ogólniej, w rozwoju cywilizacji –

początki i rozwój pisma zajmują miejsce o znaczeniu pierwszorzędnym,
ustępując doniosłością jedynie początkom mowy (…). Koniecznym
warunkiem istnienia pisma, sztuki właściwej człowiekowi w większym
stopniu niż mowa jest istnienie języka, gdyż słowo pisane to w pewnym
sensie uszlachetniona odmiana języka. Wszelako z pismem jako
wynalazkiem nawet język nie może się równać, jest on bowiem
naturalnym atrybutem człowieczeństwa: człowiek nie stworzył języka, tak
jak stworzył pismo.

Badacz zwraca uwagę, podobnie jak Platon, na nienaturalność pisma.

Próbą oddania języka mówionego w piśmie jest styl potoczny,
charakteryzujący się występowaniem konstrukcji eliptycznych lub zdań
współrzędnie złożonych oraz kolokwializmów i wyrażeń o silnym
nacechowaniu ekspresywnym.
 Wydaje się, że uczestnicy internetowych pogawędek nie tylko
posługują się pisanym językiem potocznym, ale wręcz go upraszczając,
dążąc ku możliwie najwierniejszemu odzwierciedleniu mowy.
Nawet bardzo zbliżone do mowy słowo pisane nie jest jednak w stanie
zstąpić naturalnej, swobodnej rozmowy między dwiema osobami, chociażby
ze względu na nieobecność wielu elementów pozajęzykowych, takich jak:
mimika, czy gesty. Ponadto, komunikując się za pomocą pisma, nie mamy
możliwości sprawdzenia reakcji odbiorcy. Zdaje się, iż pełniejszemu
okazywaniu reakcji i emocji służyć mają w internetowej komunikacji
emotikony.

Emotikon (w wersji nieco spolszczonej także „emotka”, czy „emota”) to wyraz

stworzony na podstawie dwóch słow angielskich emotion (emocja) i icon
(obraz). Jest to więc symbol graficzny, umożliwiający przekazywanie emocji.
EMotki są zwykle kombinacją znaków interpunkcyjnych (jak choćby
najbardziej znany symbol: uśmiech, złożony z dwukropka, myślnika i nawiasu
zamykającego), ale także liter, cyfr oraz innych symboli, jakie są dostępne na
klawiaturze komputera.

Wykorzystanie znaków interpunkcyjnych jako elementów tworzących

elektroniczne „buźki” świadczy jedynie o pomysłowości i wyobraźni
internautów.
 Internauci lekceważą prawie całkowicie zasady interpunkcji.
Trzeba jednak pamiętać, iż kryteria przestankowania na przestrzeni
wieków ulegały zmianom. Dominujący do połowy XIX wieku w
polskiej interpunkcji pogląd o jej charakterze retorycznym (znaki
przestankowe miały wskazywać, jak zgodnie z intencją autora
odczytywać głośno tekst), ustąpił miejsca kryterium składniowemu.
Zdaje się, że w internetowej komunikacji właśnie ta w języku pisanym
tak ważna zasada, służąca segmentacji tekstu, w której główną rolę
odgrywały: przecinek, kropka i średnik traci na znaczeniu.

Pośpiech, niedbałość, a także potrzeba naśladowania

możliwie jak najwierniej języka mówionego nie sprzyjają szanowaniu
reguł interpunkcji opartej na kryterium syntaktycznym.

Pomimo, że internauci nie przywiązują wagi do

interpunkcyjnej poprawności swoich wypowiedzi, to jednak zbiór
niezwykle pomysłowych emotikon można potraktować jako próbę
wyznaczenia systemowi nowych wyzwań.
Znaki interpunkcyjne o wartości ekspresywnej

1. Pytajnik to znak interpunkcyjny szczególnego rodzaju. Jego funkcja

polega na nadawaniu określonym fragmentom tekstu charakteru pytania,
choć może to być także sygnalizowanie swoistego stosunku autora
(narratora) do treści danego fragmentu, a mianowicie niepewności, wahania,
zdziwienia, zastanowienia się, dezaprobaty, ironii, prośby, itp.. O ile kropka
sygnalizuje linię intonacyjną rosnąco-opadającą wypowiedzenia, o tyle
pytajnik sugeruje możliwość wystąpienia linii antykadencyjnej.

W tej charakterystyce pytajnika warto zwrócić uwagę na dwa aspekty. Po

pierwsze, godne uwagi jest zróżnicowane zabarwienie uczuciowe, jakie
wyraża się jednym znakiem. Aby trafnie ocenić, jakie emocje chce nam
przekazać nadawca komunikatu, nierzadko trzeba znać kontekst wypowiedzi.
Każdemu z tych możliwych znaczń pytajnika odpowiada inna emotikona:

:-( dezaprobata
:-/ zdziwienie
:-o zaskoczenie
:-> ironia
:-\ niezdecydowanie
2. Wykrzyknikiem zaznacza się zabarwienie uczuciowe
poprzedzającego ten znak fragmentu tekstu. Piszący zwraca uwagę
czytelnika na towarzyszące tekstowi emocje. Znak wykrzyknienia jest
też odpowiednikiem swoistej tonacji, która w mowie towarzyszy
podniesionemu głosowi, czy krzykowi.

Trzeba podkreślić silny walor ekspresywny, czego odpowiednikiem

mogłyby być emotikony wyrażające intensywne emocje, takie jak:

:-o krzyk
;-@ bardzo głośny krzyk
(8-o szok totalny
3. Wprowadzenie wielokropka jest sygnałem naruszenia ciągłości
tekstu, gdyż sugeruje występowanie dłuższej pauzy, niż ta, która
mogłaby być oznaczona kropką. Wielokropek zatrzymuje czytelnika
na dłużej przy treści poprzedzającego go wypowiedzenia (czy
dłuższego fragmentu tekstu), zachęca do refleksji, podkreśla
ważność tej partii tekstu.

Wyrażony wielokropkiem niejasny stosunek nadawcy do swojej

wypowiedzi, ukazujący czasami aprobatę, czasami ironię lub
potrzebę refleksji, w pewnych kontekstach mogłyby uściślić
następujące emotikony:

;-) mrugnięcie okiem

;’-) łezka
:^/ no… nie wiem…
Elektroniczne buźki nie tylko uzupełniają, wypełniają odcienie
znaczeniowe pytajnika, wykrzyknika i wielokropka, ale także
wprowadzają zupełnie nowe sposoby określania emocji. Najbardziej
klasycznym przykładem są niezwykle popularne internetowe
„uśmiechy”, których wymowa właściwie nie mieści się w zakresie
funkcji trzech analizowanych wcześniej tradycyjnych znaków
interpunkcyjnych. Oto niektóre z nich:

:-) uśmiech podstawowy

:) uśmiech „od ucha do ucha”
:-{) uśmiech pod wąsem
;-) uśmiech filuterny z mrugnięciem okiem
>:-> diabelsko sarkastyczny
(-: uśmiech dla leworęcznych
:d bardzo szeroki uśmiech
:-D uśmiech pełną gębą
Równie bogate jest rozróżnienie odcieni niezadowolenia, smutku:

:-( smutek, niezadowolenie

:’-( łezka się w oku zakręciła
:’-) jak wyżej tylko ze szczęścia
:-c skrajna depresja
:-e jestem niezadowolony
Te najbardziej podstawowe emotki stanowią kod przez internatów
powszechnie zrozumiały. System ten rozrasta się jednak, angażując coraz
bardziej pomysłowość i wyobraźnię jego anonimowych twórców. Nowe
emotikonki stanowią system dużo bardziej hermetyczny, którego trudno
byłoby rozczytać bez opisów. Oto przykłady:

:- mężczyzna
>- kobieta
0:-) aniołek, święty
(=:-) kucharz
+:-) ksiądz
D:) gość w czapce z daszkiem
:-{) użytkownik nosi wąsy
:-{} użytkownik pomalował usta szminką
{:-) użytkownik nosi perukę
:-* użytkownik zjadł coś kwaśnego
:-9 użytkownik oblizuje swoje usta
:-)~ użytkownikowi cieknie ślinka
|-i użytkownik śpi
|-o użytkownik ziewa
Niektóre z emotikon świadczą o dużym poczuciu humoru i
pomysłowości internautów. Rozszyfrowanie ich przysparza sporo
przyjemności, np.:

.-) jednooki bandyta

P-) pirat
:-=( Adolf Hitler
c[_] kubek kawy
c\_/ herbatka
C(_) duże piwko

Niektóre emotikonki zawierają w sobie wiele znaków, trudno je

rozszyfrować, a nawet trudno sporządzić do nich opisy, np.:

C={>;*)) pijany kucharz, któremu rozwalono perukę

_,P,P,P,P,P,_ demonstracja mrówek
Wszystkie wymyślone do tej pory emotikonki wymagały sporej dawki
wyobraźni, poczucia humoru. Myślę, że z czasem będzie ich jeszcze
więcej, co tylko urozmaici nam tekst pisany. Czytany tekst,
okraszony takimi znakami oddziałującymi na emocje, czyta się o
wiele łatwiej.

Anna Augustyniak, gr. 1.