მოთხოვნა,

მიწოდება და
სამთავრობო
პოლიტიკა
თავი 6

თავი 6 მოთხოვნა, მიწოდება და

 რა საკითხებს გავივლით ამ თავში?

• რა არის ფასის ზედა და ქვედა ზღვარი?

• როგორ მოქმედებს ბაზარზე ფასის ზედა და
ქვედა ზღვარი?
• როგორ მოქმედებს ბაზარზე
გადასახადები?
• როგორ შედეგები აქვს იმ შემთხვევებს
როცა გადასახადებს იხდის გამყიდველი?
როცა იხდის მყიდველი?

თავი 6 მოთხოვნა, მიწოდება და მთავრობის პოლიტიკა

 მთავრობის პოლიტიკა

• ფასის კონტროლი
• ფასის ზედა ზღვარი: ფასის ზედა ზღვარი
რომელიც არის დადგენილი.
• ფასის ქვედა ზღვარი: ფასის ქვედა ზღვარი
რომელიც არის დადგენილი

• გადასახადები
• მთავრობის მიერ დადგენილი გადასახადი
რომელსაც იხდის გამყიდველი ან მყიდველი.

თავი 6 მოთხოვნა, მიწოდება და მთავრობის პოლიტიკა

 მაგალითი 1: ბინების გაქირავება

გაქირავების P S
ფასი

$800
ფასი/
რაოდენო
ბა
D
Q
300
ბინების რაოდენობა

თავი 6 მოთხოვნა, მიწოდება და მთავრობის პოლიტიკა

 როგორ მოქმედებს ფასის ზედა ზღვარი ბაზარზე

თუ ვიტყვით P
რომ 1000 S
ფასის
დოლარზე $1000 ზედა
მეტად არ ზღვარი
უნდა
გაქირავდეს $800
ბინა. მაშინ
ბაზარი არ
მიიღებს
ზარალს D
Q
300

თავი 6 მოთხოვნა, მიწოდება და მთავრობის პოლიტიკა

 როგორ მოქმედებს ფასის ზედა ზღვარი ბაზარზე

თუ ვიტყვით P
რომ ბინა არ S
უნდა
გაქირავდეს
$500 ზე მეტად.
მაშინ $800
გვექნება ფასის
ჭარბი $500 ქვედა
ზღვარი
მოთხოვნა დანაკლისი

D
Q
250 400

თავი 6 მოთხოვნა, მიწოდება და მთავრობის პოლიტიკა

 როგორ მოქმედებს ფასის ზედა ზღვარი ბაზარზე

გრძელვადია P S
ნ პერიოდში
ეს
დანაკლისი
გახდბე $800
აკიდევ უფრო
დიდი. Price
$500
ceiling
shortage
D
Q
150 450

თავი 6 მოთხოვნა, მიწოდება და მთავრობის პოლიტიკა

 მაგალითი 2: არაპროფესიონალი მუშახელის ბაზარი

ხელფასი W S

$4
ხელფასი/მუშახელი

D
L
500
რაოდენობა

თავი 6 მოთხოვნა, მიწოდება და მთავრობის პოლიტიკა

 როგორ მოქმედებს ფასის ქვედა ზღვარი ბაზარზე

მინიმალური W
ხელფასის S
ზღვარი არის
$3
$4
მინიმალ
$3 ური
ხელფასი

D
L
500

თავი 6 მოთხოვნა, მიწოდება და მთავრობის პოლიტიკა

 როგორ მოქმედებს ფასის ზედა ზღვარი ბაზარზე

სიჭარბე
მინიმალური W
ხელფასი არის $5. S
Price
$5
floor
მაშინ ეს
გამოიწვევს $4
ბაზარზე ჭარბ
მიწოდებას.

D
L
400 550

თავი 6 მოთხოვნა, მიწოდება და მთავრობის პოლიტიკა

 მინიმალური ხელფასი
სტატისტიკურა
დ: W უმუშევრობა
S
ხელფასების Min.
10% იანი ზრდა $5
wage
იწვევს 1-3%
მდე $4
უმუშევრობის
მატებას.

D
L
400 550

თავი 6 მოთხოვნა, მიწოდება და მთავრობის პოლიტიკა

 გამოკითხვა:
სასტუმროების
P
140 ბაზარი
S
130
გამოთვალეთ 120
:
110
A. $90 ფასის 100
ზედა
ზღვარი 90
B. $90 ფასის 80 D
ქვედა 70
ზღვარი
60
C. $120 ფასის
ქვედა 50
ზღვარი 40
0 Q
50 60 70 80 90 100 110 120 130
თავი 6 მოთხოვნა, მიწოდება და მთავრობის პოლიტიკა
12
 გამკითხვა
A. $90 price ceiling სასტუმროების
P
140 ბაზარი
S
ფასი ეცემა $90- 130
მდე. 120
110
მყიდველებს
100
უნდათ ზედა ზღვარი
90
120 ოთახი,
80 D
გამყიდველი დანაკლისი=
70 30
აწოდებს 90-ს,
60
შედეგი-
50
დანაკლისი.
40
0 Q
50 60 70 80 90 100 110 120 130
თავი 6 მოთხოვნა, მიწოდება და მთავრობის პოლიტიკა
13
 გამოკითხვა:
B. $90 price floor სასტუმროების
P
140 ბაზარი
წონასწორუ S
130
ლი ფასია-100 120
P = $100, 110
Q = 100 100
ოთახი.
90
Price floor
80 D
70
60
50
40
0 Q
50 60 70 80 90 100 110 120 130
თავი 6 მოთხოვნა, მიწოდება და მთავრობის პოლიტიკა
14
 გამოკითხვა :
C. $120 price floor სასტუმროების
P
140 ბაზარი
ფასი სიჭარბე= 60 S
130
იზრდება 120
$120-მდე. Price floor
110
მყიდველებს 100
უნდათ 60
ოათახი, 90
გამყიდველი 80 D
სთავაზობს 70
120-ს. 60
50
40
0 Q
50 60 70 80 90 100 110 120 130
თავი 6 მოთხოვნა, მიწოდება და მთავრობის პოლიტიკა
15
 ფასების კონტროლი

• ეკონომიკის 10 პრინციპიდან ერთ-ერთი:

ბაზრები ეკონომიკური საქმიანობის
ორგანიზების კარგი საშუალებაა.
 ფასები არის ის სიგნალები რომელიც ბაზარზე
რესურსებს ანაწილებს. ეს გადანაწილება იცვლება
მაშინ როდესაც ბაზარზე მოქმედებს პოლიტიკური
ძალები.
 ფასების კონტროლი ხშირად წესდება იმისთვის რომ
დაეხმარონ ღარიბებს მაგრამ ხშირად პირიქით
ხდება:
• მინიმალური ხელფასები.
• ქირის ქონტროლის დროს მცირდება ხარისხი და რაოდენობა .

თავი 6 მოთხოვნა, მიწოდება და მთავრობის პოლიტიკა

 მაგალითი 3: პიცის ბაზარი

• გადასახადები
P
S1

$10.00

D1

Q
500

თავი 6 მოთხოვნა, მიწოდება და მთავრობის პოლიტიკა

 გადასახადები მყიდველებზე

$1.50 -იანი გადასახადი

გადასახა თითოეულ გაყიდვაზე
დის P
დაკისრება
გამოიწვევ S1
PB = $11.00
სD Tax
მრუდის $10.00
გადაადგი PS = $9.50
ლებას.
D1
D2
Q
430 500

თავი 6 მოთხოვნა, მიწოდება და მთავრობის პოლიტიკა

 გადასახადების გადაკისრება

P
გადასახადე
ბის გამო S1
PB = $11.00
Tax
მყიდველებ
$10.00
ი იხდიან
PS = $9.50
$1.00 -ით
მეტს,
D1
გამყიდველ
ები კი D2
Q
იღებენ 430 500
$0.50
მაკლებს.
თავი 6 მოთხოვნა, მიწოდება და მთავრობის პოლიტიკა
 გადასახადები გამყიდველებს

$1.50 -იანი გადასახადის

გამყიდველებ დაკისრება გამყიდველზე
ის
გადასახადის P S2
დაწესება S1
იწვევს S PB = $11.00
მრუდის Tax
მარჯვნივ $10.00
გადაადგილე
ბას PS = $9.50

D1

Q
430 500

თავი 6 მოთხოვნა, მიწოდება და მთავრობის პოლიტიკა

 შედეგი ორივე შემთხვევაში ერთია!

გადასახადების დაკისრების შემთხვევაში შედეგი ერთია. მას იხდის ორივე!

P
S1
PB = $11.00
Tax
$10.00
PS = $9.50

D1

Q
430 500

თავი 6 მოთხოვნა, მიწოდება და მთავრობის პოლიტიკა

 გამოკითხვა 2:
სასტუმროების
P
140 ბაზარი
ვთქვათ S
130
მთავრობამ
დააწესა $30 - 120
გადასახადი 110
თითოეულ 100
ოთახზე
90
იპოვეთ ახალი
80 D
Q, PB, PS,
და 70
გადასახადები 60
ს გადაკისრება. 50
40
0 Q
50 60 70 80 90 100 110 120 130
თავი 6 მოთხოვნა, მიწოდება და მთავრობის პოლიტიკა
22
 გამოკითხვა 2:
სასტუმროების
P
140 ბაზარი
S
130
Q = 80
120

PB = $110 PB = 110
100
Tax
PS = $80 90
PS = 80 D
70
გადაკისრება
მყიდველი: $10 60
გამყიდველი: 50
$20
40
0 Q
50 60 70 80 90 100 110 120 130
თავი 6 მოთხოვნა, მიწოდება და მთავრობის პოლიტიკა
23
 CASE STUDY: ვინ იხდის ფუფუნების გადასახადს?

• 1990: ამერიკის კონგრესმა ფუფუნების

გადასახადი დააწესა იახტებზე, პირად
თვითმფრინავებზე, ძვირიან მანქანებზე და
ა.შ.
• გადასახადის მიზანი: გადაეხადათ ფული
მათ ვისაც ამის ყველაზე მეტი
შესაძლებლობა აქვთ
• მაგრამ ვინ იხდის სინამდვილეში ამ
გადასახადს?

თავი 6 მოთხოვნა, მიწოდება და მთავრობის პოლიტიკა

 CASE STUDY: ვინ იხდის ფუფუნების გადასახადს?

იახტების ბაზარი მოთხოვნა არის

ელასტიური
P
S
მოკლე დროში
მყიდველების მიწოდება
წილი PB არაელასტიურია

კომპანიები
Tax რომლებიც
აწარმოებენ
გამყიდველებ იახტებს,
ის წილი PS იხდიან
D გადასახადების
დიდ ნაწილს
Q

თავი 6 მოთხოვნა, მიწოდება და მთავრობის პოლიტიკა

 დასკვნა: მთავრობის ჩარევა და რესურსების გადანაწილება

• ამ თავში განხილული ყველა მაგალითში

მთავრობის გადაწყვეტილება მოქმედებს
ფასებზე.
• მაგალითი 1: გადასახადი პიცაზე ამცირებს
წონასწორულ რაოდენობას.
ამის გამო ისეთი რესურსები როგორიცაა
მცხობელი, პიცის რესურსები გადაინაცვლებს
სხვა ბიზნესში.
• მაგალითი 2: მინიმალური ხელფასების
ზღვრის დაწესება იწვევს უმუშევრობას.
• ამიტომ მთავრობა ყოველთვის ფრთხილად
უნდა იყოს ასეთი გადაწყვეტილების
მიღების წინ.
თავი 6 მოთხოვნა, მიწოდება და მთავრობის პოლიტიკა
 თავის შეჯამება

• ფასების ზედა ზღვარი არის პროდუქტის

ფასის მაქსიმუმი. მაგალითი: ქირის ფასები.
თუ ფასი წონასწორობის ფასის დაბლაა
მაშინ იწვევს პროდუქტის დანაკლისს.
• ფასების ქვედა ზღვარი არის პროდუქტის
ფასის მინიმუმი. მაგალითი: მინიმალური
ხელფასი. თუ ის წონასწორული ფასის
ზემოთაა მაშინ იწვევს პროდუქტის
სიჭარბეს.

თავი 6 მოთხოვნა, მიწოდება და მთავრობის პოლიტიკა

 თავის შეჯამება

• გადასახადებს იხდის ყოველთვის ორივე

მხარ- მყიდველიც და გამყიდველიც.
• გადასახადების გადაკისრება არის
გადასახადების გაყოფა მყიდველებსა და
გამყიდველებს შორის. არ აქვს
მნიშვლეობა რომელ მათგანს აქ
დაკისრებული მისი გადახდა.

თავი 6 მოთხოვნა, მიწოდება და მთავრობის პოლიტიკა