Bài thuyết trình

Các cặp phạm trù cơ bản của phép

biện chứng duy vật

Tổ 5 – Lớp DH20YKH05
 Cái chung - Cái riêng Nội dung - Hình thức

6 CẶP PHẠM
TRÙ CƠ BẢN
Bản chất - Hiện tượng CỦA PHÉP Khả năng - Hiện thực
BIỆN CHỨNG
DUY VẬT

Tất nhiên - Ngẫu nhiên Nguyên nhân - Kết quả

 NỘI DUNG VÀ HÌNH THỨC
Việc nhận thức nội dung và hình thức sự vật,
hiện tượng và sự hình thành các khái niệm về
chúng dược thực hiện trong quá trình nhận thức
từ những mối liên hệ nhân quả này sang mối liên
hệ nhân quả khác, từ những đặc tính này sang
những đặc tính khác của sự vật, hiện tượng ấy.
NỘI DUNG: Là phạm
trù chỉ tổng thể tất cả
các mặt, yếu tố tạo nên
sự vật, hiện tượng. HÌNH THỨC: Phương
thức tồn tại của sự vật,
cách thức tổ chức sắp xếp
các yếu tố nội dung tạo
nên hệ thống các mối liên
hệ tương đối bền vững
giữa các yếu tố đó.
 
Một cái bàn học

Nội dung: gỗ, đinh

tán, sơn bóng,…

Hình thức: sự sắp

xếp, bố trí, cách thiết
kế của những nguyên
vật liệu tạo thành cái
bàn hoàn chỉnh.
 Trang bìa sách là một hình thức bên
ngoài mang lại sự thu hút, hấp dẫn cho
người đọc để có hứng thú tìm hiểu nội
dung bên trong quyển sách.

Những quyển sách đều có kích

thước, hình dạng, màu sắc khác nhau
được coi là hình thức bên ngoài. Hình
thức bên trong của tác phẩm được in
trong cuốn sách đó như bố cục của tác
phẩm, hình tượng nghệ thuật, ngôn ngữ,
phong cách,…được dùng để diễn đạt nội
dung, những vấn đề của cuộc sống mà
tác phẩm muốn nói lên...Đây chính là
hình thức mà chủ nghĩa duy vật biện
chứng muốn đề cập đến trong cặp phạm
trù hình thức và nội dung.
 Nội dung cơ thể sống
là toàn bộ yếu tố vật
chất như tế bào, bào
quan, quá trình tạo nên
cơ thể đó.

Hình thức là cách sắp

xếp trình tự các tế bào
để tạo thành cơ thể hoàn
chỉnh.
 MỐI QUAN HỆ BIỆN
CHỨNG GIỮA NỘI DUNG
VÀ HÌNH THỨC
 Nội dung và hình thức không tách rời nhau

Nội dung giữ vai trò quyết định đối với hình thức trong quá trình vận động
phát triển của sự vật

Hình thức luôn có tính độc lập và tác động tích cực ngược trở lại nội dung

Nội dung và hình thức có thể chuyển hóa cho nhau

 Nội dung và hình thức không tách rời nhau

Nhà nước kiểu mới của giai cấp vô

Nội dung và hình thức là hai
sản và nhân dân lao động, về nội
phương tiện cấu tạo nên sự
dung, là chuyên chính của đa số,
vật, hiện tượng. Không có sự
nhưng có thể có nhiều hình thức thể
vật nào tồn tại mà chỉ có nội
hiện như công xã Pari, nhà nước xô
dung mà không có hình thức
nhất định.
Ví dụ viết hay nhà nước dân chủ nhân
dân
Cùng một nội dung trong tình
Cùng một hình thức văn nghệ dân
hình phát triển khác nhau có
tộc nhưng trong chế độ cũ nó mang
thế có nhiều hình thức và
nội dung tư tưởng lạc hậu, thậm chí
ngược lại, cùng một hình thức
phản động, còn dưới chủ nghĩa xã
có thể biểu hiện những nội
hội, nó mang nội dung tư tưởng tiến
dung khác nhau.
bộ cách mạng.
 Nội dung giữ vai trò quyết định đối với hình thức
trong quá trình vận động phát triển của sự vật

Nội dung bao giờ cũng là mặt

động nhất của sự vật, khuynh
hướng chủ đạo của nội dung
là biến đổi. Hình thức là mặt
tương đối bền vững của sự
vật, khuynh hướng chủ đạo
của hình thức là ổn định,
chậm biến đổi hơn nội dung.
Sự biến đổi, phát triển của sự
vật bao giờ cũng bắt đầu từ
nội dung sẽ kéo theo sự biến
đổi của hình thức cho phù hợp
với nó.
Trong mỗi phương thức sản xuất,
lực lượng sản xuất là nội dung,
quan hệ sản xuất là hình thức. Sự
biến đổi của LLSX đến một mức
độ nào đó sẽ mâu thuẫn với
QHSX; QHSX biến đổi chậm hơn,
lạc hậu hơn, kìm hãm LLSX phát
triển. Để phát triển LLSX, đòi hỏi
phải phá bỏ QHSX cũ, thay vào đó
là QHSX mới phù hợp với LLSX.
 Hình thức luôn có tính độc lập và tác động tích
cực ngược trở lại nội dung

Tuy nội dung quyết định hình

thức nhưng hình thức không
thụ động hoàn toàn vào nội
dung, có tính độc lập tương
đối và tác động mạnh mẽ trở
lại nội dung. Nếu hình thức
phù hợp với yêu cầu phát triển
của nội dung thì nó thúc đẩy
nội dung phát triển và nếu
ngược lại, thì nó sẽ kìm hãm
sự phát triển của nội dung.
Dưới hình thức kinh doanh
phù hợp, số vốn của doanh
nghiệp tăng lên. Đến một giai
đoạn nhất định, phải thay đổi
cách thức tổ chức kinh doanh
cũ, xác lập cách thức mới để
bảo toàn vốn cũ, không ngừng
sự tăng trưởng của doanh
nghiệp.
 Nội dung và hình thức có thể chuyển hóa cho nhau
Mối quan hệ biện chứng
giữa nội dung và hình
thức còn biểu hiện ở sự
chuyển hóa lẫn nhau giữa
chúng. Cái trong điều kiện
này hay quan hệ này là
nội dung thì trong điều
kiện khác hay quan hệ
khác là hình thức, và
ngược lại.
Trong tác phẩm văn học thì
việc trang trí màu sắc, kiểu
chữ, hình ảnh trên bìa tác
phẩm là hình thức bên ngoài
của tác phẩm, nhưng xét
trong quan hệ khác, việc
trang trí màu sắc, kiểu chữ,
hình ảnh trên bìa của một tác
phẩm lại là nội dung công
việc của người họa sỹ trình
bày, vẽ bìa.
 Ý NGHĨA
PHƯƠNG PHÁP LUẬN
 - Nội dung và hình thức luôn gắn bó chặt chẽ với nhau
nên trong hoạt động thực tiễn, ta cần chống lại mọi khuynh
hướng tách rời nội dung với hình thức. Ở đây cần chống lại
hai thái cực sai lầm:
+ Hoặc là tuyệt đối hóa hình thức, xem thường nội dung.
Ví dụ: Trong cuộc sống chỉ coi trọng vật chất xa hoa mà coi nhẹ
tâm hồn con người.
+ Hoặc là tuyệt đối hóa nội dung, xem thường hình thức.
Ví dụ: Trong cuộc sống, chỉ biết đến rèn luyện nhân cách, tâm hồn
mà không chú ý đến phương tiện vật chất tối thiểu.
 - Nội dung quyết định hình thức nên để xét đoán sự vật nào
đấy, cần căn cứ trước hết vào nội dung của nó. Và nếu muốn
làm biến đổi sự vật thì cần tác động để thay đổi trước hết nội
dung của nó.
- Hình thức có thể kìm hãm hoặc thúc đẩy sự phát triển của
nội dung, nên trong hoạt động thực tiễn cần luôn theo dõi mối
quan hệ giữa hình thức và nội dung của sự vật để có thể  kịp
thời phát hiện, can thiệp vào tiến trình phát triển của sự vật
theo hướng có lợi nhất. Nếu muốn sự vật phát triển tiếp, cần
tạo điều kiện để hình thức phù hợp với nội dung. Ngược lại, nếu
thấy sự vật phát triển lên sẽ có hại, cần tìm cách để hình thức
không phù hợp với nội dung.
 - Cùng một nội dung, trong tình hình phát triển khác nhau,
có thể có nhiều hình thức, ngược lại, cùng một hình thức có thể
thể hiện những nội dung khác nhau, nên cần sử dụng một
cách sáng tạo mọi loại hình thức có thể có (mới và cũ), kể cả
phải cải biến những hình thức cũ vốn có, để phục vụ hiệu
quả cho việc thực hiện những nhiệm vụ thực tiễn. Ở đây
cũng cần tránh hai thái cực sai lầm:
+ Hoặc chỉ bám lấy hình thức cũ, bảo thủ, trì trệ mà
không áp dụng cái mới.
+ Hoặc phủ nhận, bỏ qua hoàn toàn cái cũ trong hoàn
cảnh mới, chủ quan, nóng vội, thay đổi hình thức một cách
tùy tiện, không có căn cứ.
Cảm ơn cô và các
bạn đã chú ý lắng
nghe!