Linux Əməliyyat Sistemi nədir?

Əməliyyat sistemi kompüterlərdə və mobil

cihazlarda işləyən və aparat resurslarını idarə edən
bütün proqram təminatına aid ümumi termindir.
Əməliyyat sistemləri tətbiq proqramları və
kompüter avadanlığı arasında inkişaf edən əlaqəni
idarə etmək üçün cavabdehdir. Kompüterlərin və
mobil cihazların əsas xüsusiyyətlərinin
funksionallığı əməliyyat sistemi ilə mümkündür.
• 10 oktyabr 2021-ci il Əməliyyat sistemi kompüterlərdə
və mobil cihazlarda işləyən və aparat resurslarını idarə
edən bütün proqram təminatına aid ümumi termindir.
Əməliyyat sistemləri tətbiq proqramları və kompüter
avadanlığı arasında inkişaf edən əlaqəni idarə etmək
üçün cavabdehdir. Kompüterlərin və mobil cihazların
əsas xüsusiyyətlərinin funksionallığı əməliyyat sistemi
ilə mümkündür.
• Linux əməliyyat sistemi də bu gün geniş istifadə
olunan açıq mənbəli proqramdır. Linux
əməliyyat sisteminin açıq mənbə kodu
xüsusiyyəti Linux istifadəçisinin əməliyyat
sistemində redaktə etmək və inkişaf etdirmək
qabiliyyətini göstərir. 1991-ci ilin sentyabrında
buraxılmış Linux C, Assembly proqramlaşdırma
dilləri tərəfindən dəstəklənir. Linux GNU General
Public License altında mövcud olan pulsuz
proqram layihələrindən biridir. Linux həm də
sərbəst paylanmış, çoxməsləhətli, çox istifadəçili
UNIX əməliyyat sisteminin törəməsidir
• Linux əməliyyat sisteminin xüsusiyyətləri
hansılardır? Linux, Microsoft Windows-dan
sonra texnologiya dünyasında ən çox seçilən
əməliyyat sistemlərindən biri olaraq göstərilir.
Etibarlı infrastrukturu və açıq mənbə kodu
xüsusiyyəti ilə Linux əməliyyat sistemi bir çox
proqram tərtibatçısının üstünlükləri
arasındadır. Linux əməliyyat sistemi
istifadəçilərinin sayı dünya üzrə 20 milyona
çatır. Linux əməliyyat sisteminin əsas
xüsusiyyətlərini aşağıdakı kimi sadalamaq olar.
• Linux əməliyyat sistemi internet
texnologiyalarından istifadədə yüksək
performans nümayiş etdirir. O, Linux
istifadəçilərinə proxy server, firewall və veb
verilənlər bazası kimi bir çox xidmətlər təqdim
edir. Linux istifadə üçün sürətli və funksionaldır.
Linux, Java, C++ kimi bir çox proqram dilləri
tərəfindən dəstəklənir. Linux həmçinin sistem
xətalarına qarşı çeviklik təklif edir.
• Linux pulsuz əməliyyat sistemlərindən biridir.
Linux digər əməliyyat sistemləri ilə inteqrasiya
oluna və ya qarşılıqlı fəaliyyət göstərə bilər.
Linux yaddaş limiti olmadan bir neçə proqram
eyni vaxtda işlədilə bilər.
• Linux əməliyyat sisteminin növləri hansılardır?
Linux bir çox əməliyyat sistemi ilə işləyə bilən
əməliyyat sisteminin nüvəsidir. Linux
paylamaları yan proqram təminatı və mövcud
nüvəyə əlavələr dəstəyi ilə əməliyyat
sistemlərinə çevrilir.
• Linux müasir texnologiya dünyasında açıq
mənbə kodları ilə maraqlananlar, araşdırma
aparmağı sevənlər və sərbəst mühitdə işləmək
istəyənlər üçün geniş iş sahəsi təklif edir. Linux
paylamaları, açıq mənbə proqram təminatı ilə
bağlı araşdırma və reytinqləri ehtiva edən
DistroWatch məlumatlarına əsasən, ən çox
seçilən Linux əməliyyat sistemi növləri aşağıda
verilmişdir.
• Ubuntu
• Linux Mint
• Debian
• Manjaro
• MX Linux
• Solus
• Fedora
• Elementary OS
• Zorin OS
• Pop!_OS
• Ubuntu Canonical və Ubuntu icmaları tərəfindən
hazırlanmış bu Linux paylanması geniş istifadə olunur. Sadə
interfeysi, həm server, həm də biznes istifadələrində
performansı və resurslarının genişliyinə görə Ubuntu Linux
paylamalarında mühüm yer tutur. Ubuntu GNOME pulsuz iş
masası mühitindən və DPKG paket menecerindən istifadə
edir. Debian üzərində qurulan Ubuntu paket xüsusiyyətləri
ilə Debian-ın zəngin məzmunundan istifadə edən əməliyyat
sistemidir. Ubuntu paylanması həmçinin Xubuntu, Kubuntu,
Lubuntu kimi seçimlərə malikdir. İstifadəçilərə həm yüngül,
həm də funksional iş masası mühitləri təklif edən seçimlər
Ubuntu-nun istifadə sahələrini də genişləndirir.
• Linux və Windows əməliyyat sistemlərinin
fərqləri Dünyada geniş şəkildə istifadə edilən
Linux və Windows əməliyyat sistemlərinə
gəlincə, ən çox maraqlandıran mövzulardan biri
də aralarındakı fərqlərdir. Windows 1985-ci ildə
buraxılmış Microsoft tərəfindən fərdi
kompüterlər və mobil qurğular üçün hazırlanmış
əməliyyat sistemi kimi müəyyən edilmişdir. Linux
isə 1991-ci ildə yaradılmış və UNIX əsasında
fəaliyyət göstərən açıq mənbəli əməliyyat
sistemidir. Hər iki əməliyyat sisteminin əsas
fərqləri aşağıdakı kimi verilmişdir.
• Windows əməliyyat sistemi kommersiya
gözləntiləri ilə fəaliyyət göstərən bir əməliyyat
sistemi olaraq təyin olunsa da, Linux açıq
mənbə kodunun istifadəsini təmin edən bir
əməliyyat sistemidir. Linux əməliyyat
sistemində istifadəçilər mənbə kodlarına
asanlıqla daxil ola və onları ehtiyaclarına
uyğun dəyişə bilərlər. Bununla belə, onun
Windows mənbə kodlarına daxil olmaq icazəsi
yoxdur.
• Linux əməliyyat sistemində istifadəçi
məlumatlarının toplusu yoxdur. Bununla belə,
Windows məxfiliklə bağlı problemlər olduqda
istifadəçilərin məlumatlarını toplayır. Ümumi
istifadədə Linux əməliyyat sistemi Windows-
dan daha təhlükəsizdir. Çünki Windows
proqramlarının bağlanması daha mürəkkəb
prosesi ehtiva edir. Linux əməliyyat sistemi
pulsuz proqram təminatı ilə dəstəklənsə belə,
Windows daha genişlənmiş video oyun
proqramına malikdir.
• Linux əməliyyat sistemində baş verən və ya baş
verə biləcək səhvlərin aşkarlanması və
düzəldilməsi prosesləri çox asandır. Windows
isə genişlənmiş istifadəçi bazasına görə daha çox
virus və zərərli proqramların hədəfinə çevrilir.
Google, Facebook və Twitter kimi korporativ
qurumlar Linux əməliyyat sisteminə üstünlük
versə də, Windows ümumiyyətlə oyunçular və iş
adamları tərəfindən istifadə olunur.
• Linux-un üstünlükləri və çatışmazlıqları
nələrdir? Linux-un üstünlükləri Açıq mənbə
kodu; Linux GNU açıq mənbə kodu sayəsində
istədiyi kimi inkişaf edə bilən bir quruluşa
malikdir. Daim yenilənmək və inkişaf etmək
imkanı var. İstifadəçilər bu kodlara daxil ola və
istədikləri redaktə edə bilərlər. sabitlik; Linux
əməliyyat sistemi çox sabit struktura malikdir.
• Bunun səbəbi onun tez-tez və heç bir problem
olmadan yenilənməsidir. Təhlükəsizlik;
Əməliyyat sistemlərinin ən etibarlısı olduğunu
söyləmək olar. Bu strukturda dəyişiklik etmək
üçün əməliyyat sistemində quraşdırılmış
proqramlar sistem administratorundan
şifrələnmiş təsdiq almalıdır. Bu quruluşla
zərərli proqramlar sistemdə səhv bir şəkildə
dəyişiklik edə bilməz.
• Fərdiləşdirmə İmkanı; Yenə açıq mənbə kodu
sayəsində əməliyyat sistemi daxilindəki
quruluşu istəklərinizə görə fərdiləşdirmə
imkanı verir. Dağıtım Seçimlərinin Müxtəlifliyi;
Bir çox Linux əsaslı Linux Dağıtımları fərqli bir
əməliyyat sistemi quruluşu ilə gəlir. Bu zəngin
seçim sistemi istifadəçilərə onlara ən uyğun
olanı seçmək imkanı verir.
• Linuxun mənfi cəhətləri Texniki Dəstək
Problemi; İctimaiyyət tərəfindən açıq şəkildə
seçilən Linux paylaşımları yeni başlayanların
qarşılaşdığı problemlərin əksəriyyətində
problemlər yarada bilər. Forumlar və ya
platformalardakı bir çox insan problemləri həll
etmək üçün addımlar atmağa kömək edə bilər,
lakin müxtəlif üsulların tətbiqi üçün bilik fondu
tələb olunur. Bundan əlavə, yanlış tənzimləmə
ilə sistemi daha da ifşa edə bilərsiniz.
• Öyrənmə vaxtı; Linux əməliyyat sistemini
öyrənmək Windows və MacOS kimi əməliyyat
sistemlərindən daha çətindir. Kodlaşdırma biliyinə
malik olmayan insanların kodlaşdırma
məlumatlarını dərk etməsi və effektiv şəkildə
istifadə etməsi üçün vaxt lazımdır. Terminaldan
istifadə edərək müəyyən skriptlərlə ediləcək
əməliyyatları öyrənmək üçün vaxt lazımdır. Bu,
obyekt yönümlü əməliyyat sistemlərindən istifadə
etməyə öyrəşmiş insanlar üçün vaxt aparacaq.
• Version Variety; Çoxlu versiyaları və
paylamaları olan Linux əməliyyat sistemi
bəzən yalnız bu baxımdan seçim
problemlərinə səbəb ola bilir. İstifadəçi nə
istədiyini bilmirsə, seçim etməkdə çətinlik
çəkəcək. Oyun Dəstəyi; İstifadəçilər oyun
oynamağı sevirlərsə, oyunların əksəriyyətinin
Linux-u dəstəkləmədiyinə görə məyus ola
bilərsiniz.
• Sürücü problemləri; Bu əməliyyat sistemində
işləmək üçün sizə kompüterinizin bəzi
aparatları üçün Sürücü lazımdır. Bəzi hardware
üçün Linux dirsəklərini tapmaq çətin ola bilər.
Əvvəlcədən hardware və driver araşdırması
etmədən Linux-a üstünlük verməmək daha
yaxşı olardı.
• Kim və ya hansı sektorlar Linux-a daha çox
üstünlük verir?
• Bir çox tanınmış iri şirkətlər Linux-a üstünlük
verirlər. Google ən məşhur nümunələrdən
biridir. Öz işçiləri üçün hazırlanmış Linux
paylanması Goobuntu Ubuntu əsaslı əməliyyat
sistemidir. Ümumiyyətlə Linux istifadə etməyə
üstünlük verən sektorlar; Proqram təminatı
Kibertəhlükəsizlik Server və Hostinq xidmətləri
Universitetlər və Təhsil Xidmətləri Mobil Cihaz
İstehsalçıları (Smartfon, Planşet və s.)