Onderzoek doen in vwo4 ​ 2022-2023

Programma
onderzoek
in v4

Week 46: introductie

onderzoek doen

Opstellen en presenteren
onderzoeksplan en werkplan

Onderzoeksactiviteiten bij
verschillende vakken
 Agenda
15 november 2022
Onderzoeksvaardigheden in PTA-dossier

Inleiding in wetenschappelijk onderzoek

Eisen onderzoeksplan en werkplan

Werken aan de opdracht van vandaag:

* formuleren eigen onderzoeksplan en
werkplan
* voor onderzoek van maximaal 10
klokuren
* volgens format uit het lesmateriaal
* samen met een onderzoeksmaatje
(niet per se je vriend of vriendin !)
Inleiding in wetenschappelijk onderzoek

Onderzoek begint met je eigen

nieuwsgierigheid:
Radbout Universiteit doet
onderzoek op Lowlands
Onderzoek doen begint met je eige
n nieuwsgierigheid – YouTube
 Fundamenteel vs
toegepast
onderzoek
Fundamenteel onderzoek:
•gericht op het verwerven van
kennis, zonder directe
toepasbaarheid: het gaat om het
“vergroten van kennis omwille van de
kennis”.

Toegepast onderzoek:
•gebruikt wetenschappelijke
methoden om specifieke problemen
op te lossen en tot praktisch
bruikbare resultaten te komen.
 Opdracht: inductie of deductie?

Alle roofdieren hebben scherpe snijtanden.

Leeuwen zijn roofdieren.
Conclusie: leeuwen hebben scherpe snijtanden.

De eerste kraai in het park is zwart.

De tweede kraai in het park is zwart.
De derde kraai in het park is zwart.
De laatste kraai in het park is zwart.
Conclusie: alle kraaien in het park zijn zwart.

Welk probleem kun je in dit laatste voorbeeld voorzien?

 Nepnieuws
In de wetenschap zijn bewijzen dus heel
belangrijk zijn.
Check daarom de informatie die je
tegenkomt: misschien heb je wel met
nepnieuws te maken.
Wat weet je van nepnieuws?
Online Masters: nieuwe les 'Nepnieuws' - YouTu
be

Speel de game op www.slechtnieuws.nl (

https://www.slechtnieuws.nl/#intro)

ZML de Fabeltjes Fuik, 18 oktober 2020

(van 9min50 tot 16min)
https://www.youtube.com/watch?v=FLoR2S
pftwg

Kern: een op zich terechte vraag kan via

algoritmes verzanden in een complottheorie
 Checklist nepnieuws

Bij bronnenonderzoek is het belangrijk om de betrouwbaarheid te checken.

 Onderzoek in stappen

1. Oriënteren en vaststellen: onderwerp en

onderzoeksmethode, hoofd- en deelvragen, soort
eindproduct
2. Zoeken en plannen: plan van aanpak en literatuurlijst
3. Selecteren, meten en verzamelen: analyseren bronnen en
selecteren te gebruiken informatie
4. Verwerken: informatie verwerken en conclusies trekken,
conceptverslag maken
5. Presenteren: schriftelijk of mondeling verslag
6. Evalueren en beoordelen: evaluatie proces, product en
eigen leren; beoordelen

Afhankelijk van het onderwerp en het vak worden deze stappen

net iets anders ingevuld.
 Onderzoeksplan

Hoe kom je op een goede onderzoeksvraag?

Komt voort uit je eigen nieuwsgierigheid
Gaat over een onderwerp waar je iets van af weet en meer
over te weten wilt komen
Is een vraag waarop het antwoord relevant is

Je onderzoeksvraag werk je uit tot een onderzoeksplan:

Hoofdvraag + de daarvoor benodigde deelvragen
Geeft expliciet aan wat de functie van het onderzoek is, wat
voor soort onderzoek het is en hoe je de data gaat
verzamelen (zie FSMd-model)
De vragen zijn correct geformuleerd
Het onderzoek is uitvoerbaar in tijd en middelen
 De formulering van de hoofd- en deelvragen
moet aangeven

wat de functie van het onderzoek is:

beschrijven, verklaren, ontwerpen
FSMd- > op basis hiervan weet je wat van het
model van eindproduct wordt verwacht

het Wat voor soort onderzoek het is:

onderzoek literatuuronderzoek, veldonderzoek,
experimenteel onderzoek
> op basis hiervan weet je hoe je onderzoek
eruit gaat zien

Hoe je de data gaat verzamelen: analyseren

van bronnen, bevragen, observeren
op basis hiervan kun je aan de slag
Ontwerpend
 Van onderwerp naar onderzoeksvraag

Je gaat nu zelf met je onderzoeksmaatje

een onderzoeksvraag bedenken.

Lees eerst pagina’s 5 en 6 over verschillende

vraagvormen die passen bij de functie van
het onderzoek, het soort onderzoek en de
methode van dataverzamelen

Bekijk de voorbeelden van een FSMd

die in het lesmateriaal staan op p. 7 t/m 15.

Ca. 15 minuten.
Soorten onderzoek
Hieronder zie je voorbeelden van onderzoeksvragen. Wat voor type vraag is het?

1. Wat zijn de verschillen tussen loopvogels in Zuid-Amerika en loopvogels in Australië?

O beschrijvend O verklarend O ontwerpend

2. Op welke manier kunnen robots een rol spelen bij het opruimen van landmijnen?
O beschrijvend O verklarend O ontwerpend

3. Waarom is de lucht bij een ondergaande zon soms roze?

O beschrijvend O verklarend O ontwerpend

4. Hoe kan de uitstoot van roet in oude auto’s worden beperkt?

O beschrijvend O verklarend O ontwerpend

Bekijk je eigen vraag; is jouw vraag beschrijvend, verklarend of ontwerpend, of geen van
deze typen?
Oefening onderzoeksvragen
Wat is het verschil tussen A en B?

B: Wat is het beste

A: Onderzoek
moment van de
wanneer je
dag om
stekelbaarsjes het
stekelbaarsjes te
best kunt vangen
vangen?
Oefening onderzoeksvragen
Wat is het verschil tussen A en B?

A:Hoe zien huidige kinderen B: Hoe zien leerlingen van

van de basisschool de groep 8 van alle basisscholen
overgang naar het voortgezet in Beverwijk, schooljaar
onderwijs? 2022-2023, volgens eigen
zeggen de overgang naar het
voortgezet onderwijs?
Oefening onderzoeksvragen
Wat is het verschil tussen A en B?

A: Zijn er overeenkomsten
tussen de manier waarop B: Wat zijn de overeenkomsten
Rembrandt een interieur tussen de manier waarop
schildert en de manier waarop Rembrandt interieurs schildert
van Gogh dat doet? en de manier waarop Van
Gogh dat doet?
Oefening onderzoeksvragen
Wat is het verschil tussen A en B?

B: Wat zijn de verschillen en

wat de overeenkomsten
A: Wat was de oorzaak van
tussen de verklaringen van de
de economische crisis in de
econoom X, Y en Z van de
dertiger jaren van de vorige
economische crisis in de
eeuw?
dertiger jaren van de vorige
eeuw?
Oefening onderzoeksvragen
Wat is het verschil tussen A en B?

A: In hoeverre beïnvloedt B: Wat zijn de verschillen

de klimaatverandering de tussen de
opbrengst van de aardappelopbrengst per
akkerbouw in Nederland? hectare in 1950 en 2015?
 Als je op je onderzoek tevoren een
bepaalde uitkomst verwacht, kun je je
onderzoek ook formuleren aan de
hand van een hypothese:
een stelling die je in je onderzoek
probeert te bewijzen of ontkrachten.
Onderzoeks
vraag of
Hypothese?
 Vaak is de onderzoeksvraag te complex om in
één keer te beantwoorden. Daarom formuleer
je deelvragen.
De hoofdvraag en deelvragen vormen één
hecht geheel:
Hoofdvraa de deelvragen zijn precies die vragen waarvan
g en je de antwoorden nodig hebt om de
hoofdvraag te kunnen beantwoorden; niet
deelvragen meer en niet minder.

 Check:
uit de hoofdvraag kun je de deelvragen
afleiden
 uit de deelvragen kun je de hoofdvraag
afleiden
Oefening vraagstructuur
De Berlijnse Muur
Betere vraagstructuur
De Berlijnse Muur
 Formulering hoofd- en deelvragen

Specifiek: als je vraag heel algemeen is, moet je meer informatie opzoeken en
loop je het risico te blijven hangen in algemene beschrijvingen. Baken je
onderwerp af, zodat je vraag behapbaar wordt.
 Minder geschikt: wat doen antidepressiva bij pubers?
 Beter: wat is het effect van Prozac op de signaaloverdracht in de hersenen
van jongeren met een klinische depressie?

Neutraal en correct: zorg dat er geen suggestieve meningen of foute

veronderstellingen in je vraag zitten.
 Minder geschikt: waardoor lopen atleten zo belachelijk snel?
 Beter: welke oorzaken liggen ten grondslag aan de snelheid van een
topatleet?

Enkelvoudig: je hoofdvraag is één vraag. Deelvragen verwerk je niet in de

hoofdvraag.
 Je eigen onderzoeksplan

Formuleer nu bij je eigen onderzoeksvraag en de benodigde deelvragen;

En zet je onderzoeksplan in het format uit het lesmateriaal.

En bedenk: een goed onderzoeksplan

 is als het ware een boodschappenbriefje of een klussenlijst
 die het proces van dataverzameling en de uiteindelijke beantwoording
van de hoofdvraag aanstuurt;
Hoe beter de vraagstructuur, hoe efficiënter
het verloop van het onderzoek

Controleer je eigen onderzoeksvraag en

deelvragen mbv de checklist in het lesmateriaal!
Ca.15 minuten
 Van onderzoeksplan
naar taakgestuurd werkplan

Het werkplan geeft een overzicht van wie precies wat doet,
wanneer en met wie.

Opgesteld op basis van:

taakinventarisatie: taken en taakvolgorde, af te leiden uit het
onderzoeksplan
tijdanalyse: per deeltaak bepalen hoeveel tijd die vergt
bepalen taakverdeling: wat alleen, wat samen, wat met de
docent?
inschatting van uitvoerbaarheid van het onderzoeksplan
(gegeven het bovenstaande)
 Taakgestuurd werkplan

Een goed werkplan is een efficiënt instrument om taakuitvoering te

monitoren:
1. zitten we op schema?
2. als er achterstand ontstaat, hoe gaan we dat repareren: extra tijd
vinden, werkplan bijstellen (bijv. minder data verzamelen, minder
theorie raadplegen)
3. als er tijd over is, eventueel onderzoek uitbreiden: meer data
verzamelen, meer manieren gebruiken om data te verzamelen
 Taakgestuurd werkplan opstellen

welke klussen moeten er gedaan worden (begin per deelvraag)

in welke volgorde moeten de klussen worden uitgevoerd
hoeveel tijd kost elke klus
wie doet welke klus en welke klussen moet je samen doen,
eventueel in overleg met je docent
tel bij de totale nog een kwart op voor onvoorziene zaken
vergelijk de tijd die je nodig hebt met de tijd die je werkelijk
beschikbaar hebt
pas zo nodig de onderzoeksvraag aan zodat je benodigde en
beschikbare tijd overeenkomen!!
plan de klussen in je agenda: wanneer moet wat klaar zijn
 Presentatie onderzoeksresultaten

Verschillende vormen mogelijk, afhankelijk van functie en

soort onderzoek.
Schriftelijk verslag
Mondelinge presentatie (met hulpmiddel en basisdocument)
Ontwerp (met basisdocument)
Een onderzoeksverslag bevat altijd:
Theoretisch kader (voorkennis)
Onderzoeksvraag (eventueel hypothese)
Methode
Resultaten
Conclusie & Discussie (over de resultaten van je onderzoek)
Bronnenlijst (APA-notering)
Evaluatie van het verloop van het onderzoek
 Opdracht • In een mentoruur in week 50 bespreken je
van samen met 2 andere duo’s elkaars
onderzoeksplan en werkplan als
vandaag critical friends: je voorziet elkaar van
bespreken nuttige feedback, wat is goed & wat kan
beter
en (zie ook volgende slide)
presenteren • In een Mentoruur in week 51 presenteer je je
onderzoeksplan en werkplan voor de andere
leerlingen
 • Samen kom je tot betere inzichten.​

• Door kritisch het onderzoeksplan van

anderen te beoordelen, leer je zelf veel
Waarom over het maken van een
critical onderzoeksplan.​

friends? • Iets moeten uitleggen aan een ander

dwingt je om heel goed te begrijpen, om
net wat verder te denken.​

• Het levert je feedback op: een

cadeautje.
Maak nu je
onderzoeksplan en
werkplan af.
En mail het aan je mentor.

SUCCES!