მეფე ჰამურაბი და მის კანონშემოქმედებითი

მოღვაწეობა

პრეზენტატორი: გიორგი ხინტკირია

კურსი: ძველი მსოფლიო

ისტორია

ილიას სახელმწიფო უნივერსიტეტი

2021
 განსახილველი თემები

ჰამურაბი როგორც:
 ძლევამოსილი მეფე
 გონიერი მმართველი
 დიპლომატი
 კანონშემოქმედი

ჰამურაბის კანონების:
 შექმნის მთავარი მიზანი
 შექმნის ისტორია
 მუხლების მიმოხლივა
 ჰამურაბის კანონების შედარება იქამდე არსებულ კანონებთან (რა
იყო ნოვატორული და რა ძველიდან გადმოტანილი)
მეფე ჰამურაბი და ბაბილონი

• ჰამურაბი(ძვ.წ.1792-1750) მეფობის პირველ

პერიოდში ბაბილონი ლარსის მეფე რიმსუენსა და
ასურეთის მეფე შამშიადად I-ს ემორჩილებოდა

• მიუხედავად ამისა ჰამურაბი იმორჩილებს შემდეგ

ქალაქებს: ურუქის, უნის და ისინის

• შამშიადად I -ის გარდაცვალების შემდეგ

შემოიერთა ეშუნი და ელამი

• ჰამურაბის დროს ბაბილონი ხდება ძლიერი

პოლტიკური, ეკნომიკური და კულტურული
თვალსაზრისით

• ჰამურაბი ჰქმის კანონთა კრებულს „ღმერთების

დავალებით“
 ჰამურაბი-გონიერი მმართველი

• ჰამურაბი კარგი დიპლომატი და გონიერი

მმართველი იყო, ლარსის მეფე რიმსუენთან
მოჩვენებითი მეგობრობით დაიპყრო ზემოთ
მოყვანილი ქალაქები(ურუქი, ური და ისინი)

• მის გონიერ ნაბიჯად შეგვიძლია შევაფასოთ

როცა მარის ტახტის დაკავებაში ზიმრილს
დაეხმარა
ჰამურაბი კანონები- შექმნის ისტორია
და მოკლე მიმოხილვა
• ჰამურაბის თვლიდა რომ ღმერეთების
მიერ იყო არჩეული კანონების
დასაწერად

• წესების ერთობლიობაა რომელიც

არეგულირებს სახელმწიფოში
მოქალაქეთა ქცევას.

• შექმნის მიზანი-უნივერსალური
სამართლიანობის დამკვიდრებაა

• კანონები დანომრილია 1 დან 282 მდე

ჰამურაბის კანონთა კრებულის

ტექსტი
ჰამურაბის კანონთა დაჯგუფება, ასევე
მნშვნელოვანი კანონები
მუხლი 1-5 -ძირითადად სასამართლოს და
სამართალწარმოებას ეხება, ასევე სასამართლოებში
თვითნებობისა და ბიუროკრატიის წინააღმდეგ არის
მიმართული და არაკეთილსინდისიერი
მოსამართლეთა პასუხისმგებლობას ადგენს;
მუხლი 1 უკეთუ კაცმა კაცი დაასმინა, მკვლელობა
დააბრალა და ვერ დაუმტკიცა მისი დამსმენელი
სიკვდილთ უნდა დაისაჯოს

მუხლი 3 - უკეთუ კაცი სასამართლოში დანაშაულის

მოწმედ გამოვიდა და თავის ნათქვამი ვერ დაამტკიცა,
თუკი ეს სიცოცხლის საქმეა ეს კაცი სიკვდილით უნდა
დაისაჯოს.

მუხლი 4 უკეთუ კაცი ხორბლის ანდა ვერცხლის საქმეზე

გამოვიდა მოწმედ , ამ საქმის სასჯელი უნდა დაეკისროს

მუხლი 5 უკეთუ მოსამართლემ სასამართლო განსაჯა განაჩენი გამოიტანა ბეჭედი დასვა, ხოლო შემდგომ ამისა
სამართალი შეცვალა ამ მოსამართლეს სამართლის შეცვლაში ამხელენ; ამ საქმის სასჯელს თორმეტაგად გადაიხდის
და საკრებუოში თავისი სამოსამართლეო გადააყენებენ , უკან ვეღარ დაბრუნდება და მოსამართლეებთან ერთად
სასამართლოში ვეღარ დაჯდება.
 მუხლი 6-126- ქონების საკითხი, მისი დაცვა,
სასჯელი დგინდება მასზე ხელყოფისათვის;

მუხლი 6 უკეთუ კაცმა ღმერთის ანდა სასახლის

ქონება მოიპარა, ეს კაცი უნდა მოკვდეს და ვინც
ნაპარავი მისი ხელიდან მიიღო ისიც უნდა
მოკვდეს

მუხლი 8 უკეთუ კაცმა ანდა ხარი ანდა ღორი

ანდა ნავი მოიპარა თუ ეს საქონელი ტაძრის ან
სასახლისაა ოცდაათმაგად უნდა ზღოს : თუ
მუშქენისაა ერთი-ათად უნდა ზღოს თუკი ქურდს
გადასახადად არაფერი აბადია, სიკვდილით
უნდა დაისაჯოს

მუხლი 22 უკეთუ კაცმა მძარცველობა ჩაიდინა

და შეიპყრეს ეს კაცი სიკვდილით უნდა
დაისაჯოს

მუხლი 122 უკეთუ კაცი ვერცხლს ანდა ოქროს
ანდა სხვა რამეს შესანახად ვინმეს აბარებს
ყველაფერი რასაც აბარებს მოწმეებს უნდა
აჩვენოს ხელშეკრულება გაამზადოს და შესანახად
ისე მიაბაროს
მუხლი 44 უკეთუ კაცმა სამი წლით ყამირი მიწა
გასატეხად აიღო მაგრამ იზარმაცა , მიწა არ გატეხა
მეოთხე წელს მიწა უნდა მოხნას დაბაროს
დაფარცხოს და მიწის პატრონს ჩააბაროს, თან
თითო ბურზე 10 გური ხორბალი უნდა მიუწონოს
მუხლები 127-195- ქორწინება, ოჯახი, მემკვიდრეობა.
განიხილება საკითხები ქორწინების ფორმებისა და პირობების,
მრავალცოლიანობის შესაძლო პირობების, განქორწინების,
მეუღლეთა ქონებრივი და პირადი ურთიერთობების შესახებ,
გათვალისწინებულია ოჯახის წინააღმდეგ სხვადასხვა
დანაშაული, მოწესრიგებულია გარდაცვლილის ქონების
მემკვიდრეობის საკითხები.
მუხლი 128 უკეთუ კაცმა ცოლი მუხლი 165 უკეთუ კაცმა თავის
ითხოვა მაგრამ ხელშეკრულება არ მემკვიდრე ვაჟს რომელიც მის
დაუდია ეს ქალი არ არის ცოლი თვალში უპირატესია მიწა ანდა ბაღი
ანდა სახლი აჩუქა და საბუთიც
მუხლი 131 უკეთუ ცოლს ქმარმა დაუწერა ხოლო მამის სიკვდილის
ბრალი დასდო მაგრამ სხვა მამაკაცთან შემდეგ ძმებმა გაყოფა განიზრახეს
მწოლიარეს ვერ წაუსწრო ქალმა მემკვიდრე ვაჟი მამისგან მიღებულ
ღმერთი უნდა დაიფიცოს და თავის საჩუქარს წაიღებს, ამასგარდა ძმები
სახლში დაბრუნდს მამის სახლის ქონებას თანაბრად
მუხდლი 152 უკეთუ მას შემეგ რაც
ქალი კაცის სახლში შევა ვალს გაიყოფენ
დაიდებენ თამქარის წინაშე ორივე
აგებენ პასუხს
მუხლი 148 უკეთუ კაცმა ცოლი მუხლი 134 უკეთუ კაცი ტყვედ
მოიყვანა და ცოლი დაავადა და ჩავარდა სახლში კი სარჩო არ
კაცმა მეორე ცოლის მოყვანა ეპოვება მის ცოლს შეუძლია
განზრახა შეუძლია მოიყვანოს ხოლო მეორე სახლში შევიდეს მას
დაავადებული ცოლი არ უნდა გაუშვას ბრალი არ ექმნება
და ქმარმა სიკვდილამდე უნდა
არჩინოს იგი
მუხლი 196-214- დანაშაული პირის, მისი სიცოცხლის, პატივისა და ღირსების შელახვის
წინააღმდეგ;

მუხლი 196 უკეთუ კაცმა კაცის შვილს თვალი ამოუგდო მასაც უნდა
ამოუგდონ თვალი

მუხლი 205 უკეთუ კაცის მონამ კაცს სახეში გაარტყა ყური უნდა
მოაჭრან

მუხლი 206 უკეთუ კაცმა კაცს ჩხუბის დროს დაარტყა და

ჭრილობა მიაყენა ამ კაცმა უნდა დაიფიცოს „განზრახ არ
შემომიკრავსო“ და მკურნალს გაუსწორდეს

მუხლი 207 უკეთუ დარტყმისას შემოაკვდა უნდა დაიფიცოს და თუ

მოკლული (თავისუფალი კაცია) ნახევარი მინა ვერცხლი უნდა
მიუწონოს.
 215-282 - შრომის
სტანდარტები

მუხლი 215 უკეთუ მკუნალმა ბრინჯაოს დანით მუხლი 228 უკეთუ ხურომ
კაცს მძიმე ნაჭრევი გაუკეთა და განკურნა ანდა კაცს სახლი აუშენა და
ბრინჯაოს დანით ლიბლი მოაშორა და თვალი დაუმთავრა კიდეც სახლის
განუკურნა, 10 სიკლ ვერცხლს აიღებს თითო სარ ფართობზე 2
სიკლი ვერცხლი ეკუთვნის
მული 216 უკეთუ სნეული მუშქენია 5 სიკლ
ვერცხლს აიღებს
მუხლი 229 უკეთუ
მუხლი 218 უკეთუ მკურნალმა ბრინჯას დანით ხურომ კაცს სახლი
კაცს მძიმე ნაჭრევი გაუკეთა და კაცი შემოაკვდა აუშენა მაგრამ თავის
ანდა ბრინჯაოს დანით ლიბლი მოაშორა და ნახელავს სიმკვრივე
თვალი ამოსთხარა ხელის მტევანი უნდა დააკლო და სახლი
მოჰკვთონ ჩამოინგრა და
სახლის პატრონი
მუხლი 224 უკეთუ ხარის ან ვირის მკურნალმა მოაკვდინა ეს ხურო
ხარს ანდა ვირს მძიმე ნაჭრევი გაუკეთა და უნდა დასაჯონ
მოარჩინა მკურნლს გასამჯელოდ 1/6 სიკლი სივდილით
ვერცხლი ეკუთნის
 კანონების სტელა

• კანონთა მუხლები 2.5 მეტრიან

სტელაზეა დატანილი

• სტელის ზედა ნაწილზე თავად

ხამურაბია გამოსახული

• სტელა მიგვანიშნებს
ბაბოლინში ხელსნობისა და
ზოგადად ხელოვნების
განვითარების დონეზე
 ხამურაბის კანონების შედარება იქამდე არსებულ
კანონებთან
• ხამურაბის მსგავსი კანონი არ
შეიძლება შექმნილიკო ბაზისის გარეშე

• ხამურაბი იცნობდა ეშნუნას და ლიპიტ-

იშტარის კანონებს

თუ კაცმა ჩაარტყა და დააზიანა კაცის თვალი

1 მინა (დიდი თანხა) ვერცხლი უნდა მიწიოს
მას - ეშნუნას კანონებიდან

უკეთუ კაცმა მუშქენს ამოუგდო თვალი ანდა

ძვალი მოსტეხა ერთი მინა ვერცხლი უნდა
მიიწონონ“ - ჰამურაბის კანონებიდან

უკეთუ კაცი ხარს დაიქირავებს და მას რქას

მოსტეხს ხარის მეპატრონეს ფასის
მეოთხედი უნდა მიუწონოს - ლიპიტ
იშტარის კანონიდან
უკეთუ კაცმა ხარი დაიქირავა რა რქა მოსტეხა ან კუდი მოსწყვიტა
გინდა ზურგი გადაუტყავა ხარის ღირებულების მეოთხედი უნდა
მიუწონოს პატრონს- ხამურავის კანონებიდან
მადლობა ყურადღებისთვის!