კომპლექსური დავალება

ქიმია

ეკო ჯაჭვაძე
 ტიტანი
ტიტანი მე-10 ადგილზეა თავისი გავრცელებით ბუნებაში. ტიტანის საბადოები
მდებარეობენ: რუსეთში, უკრაინაში, ჩინეთში, იაპონიაში, ავსტრალიაში, ინდოეთში,
ცეილონზე, ბრაზილიაში, სამხრეთ კორეაში, ყაზახეთში. მას აქვს დაბალი სიმკვრივე და
მაღალი სიმტკიცე. აქვს კრიალა, ვერცხლისფერი ზედაპირი. ტიტანი აღმოჩენილ იქნა
1791 წელს ინგლისში უ. გრეგორის მიერ, ხოლო სახელი ტიტანი დაერქვა ჰ. კლაპროტის
მიერ ბერძნული მითოლოგიის მიხედვით. ტიტანი გვხვდება მინერალებში: რუტილი ( TIO2)
და ილმენიტი (FETIO3), რომელიც ფართოდაა გავრცელებული დედამიწის ქერქში და
ლოთოსფეროში. იგი აგრეთვე გვხვდება თითქმის ყველა ცოცხალ ორგანიზმში,
წყალმცენარეებში, ქვის ქანებში და მტვერში.
 ტიტანის ფიზიკური თვისებები

მეტალური ტიტანი ცნობილია თავისი მაღალი

გამძლეობით და დაბალი სიმკვრივით. იგი
ადვილად დასამუშავებელი მეტალია,
განსაკუთრებით უჟანგბადო არეში. იგი
ვერცხლისებური-თეთრი მბრწყინავი ლითონია,
ფხაჭნის კვარცს. შედარებით მაღალი ლღობის
ტემპერატურის ცეცხლგამძლე მეტალად
ითვლება. ტიტანი პარამაგნიტურია და აქვს
ძალიან დაბალი ელექტრო და თერმული
გამტარობა.
 ტიტანის ქიმიური თისებები

ტიტანის ყველაზე მნიშვნელოვანი ქიმიური თვისებაა

მისი კოროზიამედეგობა. იგი თითქმის მსგავსია
პლატინის, რომელიც არ ურთიერთქმედებს განზავებულ
გოგირდმჟავასთან და ქლორწყალბადმჟავასთან, ასევე
აირად ქლორთან, ქლორიდების ხსნარებთან და
ორგანული მჟავების უმეტესობასთან, მაგრამ იგი
იხსნება მჟავათა კონცენტრირებულ ხსნარებში. ტიტანი
ნელა ურთიერთქმედებს წყალთან და ჰაერთან,
რადგანაც იგი წარმოქმნის პასიურ, ოქსიდურ ფენას,
რომელიც იცავს მას შემდგომი რეაქციისაგან. ჰაერზე
ტემპერატურის გაზრდის შემთხვევაში ტიტანი სწრაფად
რეაგირებს ჟანგბადთან .
მაღალ ტემპერატურაზე ტიტანი უერთდება ჰალოგენებს,
ჟანგბადს, გოგირდს, აზოტს და სხვა ელემენტებს.
ტიტანის შენადნობს იძლევა რკინასთან. ტიტანი
უერთდება გამლღვალ ფოლადში არსებულ აზოტსა და
ჟანგბადს, ფოლადის გამყარების დროს ეს
უკანასკნელნი არ გამოიყოფიან და ამიტომაც
ერთგვაროვანი ფოლადი მიიღება. ტიტანი
ნახშირბადთან შეერთებისას იძლევა კარბიდს. ტიტან-
ვანადიუმის კარბიდზე კობალტის დამატებით მიიღება
ნალღობი, რომელიც სიმაგრით უახლოვდება ალმასს.