FİNANSAL MATEMATİK

Dr. Vedat Güven

Gebze, 2019

Sınırlı Erişim
Sınırlı Erişim
HATIRLATMALAR (1)
YÜZDE İŞARETİ
Yüzde işareti ilgili sayının 100’e bölünmesidir.

62% 0,62

62,3% 0,623

6,3% 0,063

0,3% 0,003

107% 1,07

200% 2

Sınırlı Erişim
HATIRLATMALAR (2)
FAİZ HESAPLARI
Dönem Dönem
Başı Faiz Sonu
Değer Geliri Değer
Bir dönem A A.i A + A . i = A.(1 + i)
için

Aylık A A . i . ay sayısı A . i . ay sayısı i . ay

olursa A+ = A.(1 + 12 )
12 12

A . i . gün sayısı A . i . gün sayısı i . gün

Günlük A A+ = A.(1 + 365 )
olursa 365 365

Sınırlı Erişim
 HATIRLATMALAR (2)
FAİZ HESAPLARI

1 DS = DB . (1 + i)

DS
2 DB = 1+i

DS -1
3 i = DB

Sınırlı Erişim
Bir Dönemden Fazla Yatırım

Sınırlı Erişim
Paranın bugünkü değeri

iskontolama

fonlama

Paranın gelecekteki değeri

Sınırlı Erişim
Borsaya TL425 yatırıyorsunuz ve yatırdığınız
para dönem sonunda TL680 oluyor. Bu süre
zarfında yatırımınız ne kadar değer
kazanmıştır?

680 - 425 680

= 60% veya - 1 = 60%
425 425

Sınırlı Erişim
Bugün elimizde olan 1.000.000 TL’nin %20
basit faiz oranı ile 60 gün sonra alacak olduğu
değer nedir?
i . gün
DS = DB . 1+
365

0,20 x 60gün
DS = 1.000.000 x 1+
365

DS = 1.032.877.- TL

Sınırlı Erişim
%25 faiz oranı ile 90 gün sonra 2.500 TL elde
edilmesi için bugün hesabımıza kaç para
yatırmalıyız?
DS DS
DB = (tam bir dönem için) DB = (günlük olursa)
1+i i x gün
1+
365

DB = 2.500
0,25 x 90
1+
365

= 2.354,84 TL

Sınırlı Erişim
1.500 TL, 90 gün sonra 1.612,50 TL
oluyorsa uygulanan faiz oranı nedir?
DS
i= -1
DB

1.612,50
= -1
1.500

= 7,5% (dönemsel yani 90 gün için)

0,075 x 365gün
= 90gün = 30,4% (yıllık, basit)

Sınırlı Erişim
2.000 TL’nin %50 faiz oranı ile 2.400 TL
olabilmesi için gereken süre nedir?
DS = DB . 1+ i . gün
365

2.400 0,5 x gün

= 1+
2.000 365

gün = 146

Sınırlı Erişim
Örneğin; 6 aya kadar vadeli mevduat için:

Mevduat Faiz Geliri üzerinden 15% stopaj kesileceğinden; bir bütünden 15%’ini
çıkarırız:
Geriye 85% kalır.

Net Faiz = Brüt Faiz * 85%

Sınırlı Erişim
3 ay vadeli 16% yıllık basit faizli
mevduatın neti kaçtır?

16% x 0,85 = 13,6%

(yıllık bazda)

Sınırlı Erişim
 BASİT FAİZ BİLEŞİK FAİZ

• Bir dönem • Faize de faiz

Sınırlı Erişim
35 gün vadeli 16% brüt faiz ile TL30.000
mevduat açtırırsan, ne kadar faiz elde
edersin?
Net Faiz Oranı = 0,16 * 0,85 = 13,6%

FAİZ

TL30.000 x 13,6% x 35gün

365

TL391,23

Sınırlı Erişim
50% yıllık basitin 3 aylık bileşiği kaçtır?

50% 4
1+ –1
4

60.2%

Sınırlı Erişim
Aylık 2% faizli tüketici kredisinin nominal
ve efektif faizi kaçtır?
• Nominal Faiz = 2% * 12
= 24%
• Efektif Faiz = (1 + 2%)12 - 1
= 26,8%

Sınırlı Erişim
Yılda iki kere faiz ödemeli 60% yıllık basit
faiz oranı ile ne kadar mevduat açtıralım ki
iki yıl sonra paramız TL1.428 olsun?
FV= TL1.428
r = 30% (basit, altı aylık)
n = 4

Sınırlı Erişim
 i!!!
Hayır, esas e n
b
beni seç !#@ e ç,
i s
%& n
Be

Hangi bonoyu tercih edersiniz?

(getirileri dışındaki faktörleri ihmal ediniz)

A B
50% 52%
2 ay 5 ay

Sınırlı Erişim
Bir yıl vadeli hazine bonosunun faizi %50 ve
enflasyon %25 ise reel faiz kaçtır?

i - e 1+i
re = veya re = -1
1+e 1+e

0,5 – 0,25 1 + 0, 5
re = = 20% veya re = -1 = 20%
1 + 0,25 1 + 0,25

Sınırlı Erişim
Borsaya yatırdığınız paranın bir yılda TL500’den TL900’e
çıktığını varsayalım. Bu süre zarfında enflasyon da 60%
gerçekleşmiş ise, ne kadar reel getiri elde etmiş olursunuz?
TL900
Nominal Getiri Oranı = - 1 = 80 %
TL500

1 + 80% - 1 = 12.5 %
Reel Getiri Oranı =
1 + 60%

Sınırlı Erişim
ANÜİTE
Belli bir vade boyunca eşit zaman aralıklarıyla eşit miktarlarda yapılan ödemeler/tahsilatlar

Sınırlı Erişim
Aylık %2.5 (net) faiz oranı ile TL10.000 kredi alan bir
kişinin borcunu 12 eşit taksitte ödemesi durumunda
aylık ödeme miktarı nedir?

ANÜİTENİN TAKSİT ÖDEMELERİ

10.000
A=
1- 1
(1+0,025)12
0,025
TL974,87

Sınırlı Erişim
3 yıl boyunca faiz oranlarının yıllık %30 olacağı
varsayımı ile, her yılın sonunda 10.000 TL
ödediğimiz bir hesabın bugünkü değeri nedir?
ANÜİTENİN BUGÜNKÜ DEĞERİ

1- 1
DB = 10.000 x (1+0,3)3
0,3
TL18.161,13

Sınırlı Erişim
Bireysel emeklilik hesabına her ay TL75 katkı payı
ödeyen bir katılımcının aylık %1,5 getiri varsayımı
ile 10. yılın sonunda toplam parası ne olur?

ANÜİTENİN GELECEKTEKİ DEĞERİ

(1+0,015)120 - 1
DS = 75 x
0,015

TL24.846,61

Sınırlı Erişim
Katılımcının 10 yıl boyunca katkı payı ödediği bireysel
emeklilik yatırım fonunun aylık getirisinin %2 olduğu
varsayımı ile dönem sonunda 100.000 TL’sinin olması
için aylık katkı payı ödemesi ne olmalıdır?
GELECEKTE ELDE EDİLECEK
ANAPARANIN TAKSİT ÖDEMELERİ

100.000
A=
(1+0,02)120 - 1
0,02
TL204,81

Sınırlı Erişim
Faizlerin 50%’de sabit kalacağı varsayımıyla 4 yıl
boyunca her yıl sonunda 5.000 lira ödediğin yatırımın
bugünkü değeri kaç liradır?
5 5 5 5
+ + + = 8.025
1 + 50% (1 + 0,5) 2
(1,5) 3
1,5 4

Bu yatırım sürecinin sonunda toplam kaç para

birikmiş olur?

5*(1+50%)3 + 5*(1+0,5)2 + 5*(1,5) + 5 = 40.625

Sınırlı Erişim
Aylık %1.5 getiri sağlayan bir fona ayda
50TL yatırım yapılırsa 2 yıl sonra elde
edilen paranın bugünkü değeri nedir ?

CEVAP : 1.001,52 TL

Sınırlı Erişim
İÇERİK ve AKIŞ
• Yüzde Hesap Yöntemi
• Paranın Zaman Değeri ve Faiz Kavramı
• Brüt-Net, Basit-Bileşik ve Nominal-Reel Faiz
• Anüite Hesaplamaları
• Proje Değerlendirmede Finansal Matematik
• Bankacılık Ürünlerinin Fiyatlaması

Sınırlı Erişim
PROJE DEĞERLENDİRME

Sınırlı Erişim
Tek sefer TL2mio ödeyerek 4 yıllık otel kiralama
projesinin yıllık net karları:

Yıl Net Kar

1 480
2 710
3 990
4 1.260

Bu projeyi 12% maliyetli bir kaynak ile finanse

edebiliyorsanız, projeye girer misiniz?

Sınırlı Erişim
İç Verim Oranı yöntemi ise tüm nakit giriş/
çıkışlarının bugünkü değer toplamını sıfıra
eşitleyen iskonto oranı hesaplanır. Bu iskonto
oranının piyasadaki mevcut faizlerden büyük
olması gerekir.

Sınırlı Erişim
Yukarıdaki proje için kabul
edebileceğiniz en yüksek faiz oranı?

21.6% (projenin IVO’ı)

Sınırlı Erişim
İÇERİK ve AKIŞ
• Yüzde Hesap Yöntemi
• Paranın Zaman Değeri ve Faiz Kavramı
• Brüt-Net, Basit-Bileşik ve Nominal-Reel Faiz
• Anüite Hesaplamaları
• Proje Değerlendirmede Finansal Matematik
• Bankacılık Ürünlerinin Fiyatlaması

Sınırlı Erişim
 HAZİNE BONOSU
ND
BF =
1 + i x vkg
365

BF = Birim Fiyat
ND = Nominal Değer
i = Getiri Oranı (basit, yıllık)
vkg = Vadeye Kalan Gün Sayısı

Sınırlı Erişim
Vadesine 98 gün kalmış 7,6% faizli HB’nun
birim fiyatı:

100
BF = = 98,000
7,6%
1 + x 98
365

Sınırlı Erişim
Birincil Piyasada Tahvil Fiyatlaması

Sınırlı Erişim
İki yıl vadeli, altı ayda bir faiz ödemeli, 36% faizli ve
nominal değeri TL100,000 olan bir tahvilin, 6 aylık
piyasa faizi 32% ise, ihraç fiyatı kaçtır?

TL105,596.-

Sınırlı Erişim
FAİZ + FON + BSMV

• Tüketici kredilerinde faiz üzerinden 15% KKDF ve 5% BSMV tahsil edilir.

• Tüketici kredisi faizini 1,20 ile çarparsak aylık giydirilmiş faizi buluruz.

Sınırlı Erişim
Aylık 2% faizli araba kredisinin müşteriye
maliyeti yıllık kaçtır?
Aylık Maliyet = 2% * 1,2
= 2,4%
Yıllık Maliyet = (1 + 2,4%)12 - 1
= 32,9%

Sınırlı Erişim
48 ay vadeli TL100.000 konut kredisini müşterimiz
1,12% ile kullandıktan 1 sene sonra faiz oranı
0,9’a düşmüştür ve müşterimiz refinansman
istemektedir. Yorumlayınız.

Sınırlı Erişim