Dış TiCARETTE STANDARDIZASYON

VE KAliTE GÜVENCE SiSTEMi

Kalite ve ISO 9000 Kalite Güvence Sistemi

Son derece özet bir tanımla “Kalite, istenen

özelliklere uygunluktur.
Kalitenin diger bir tanımi ise; Bir ürün veya hizmetin
belirlenen veya olabilecek ihtiyaçlari karşılama
kabiliyetine dayanan, özelliklerinin toplamıdir. Kalite
güvencesi ve ISO 9000 ile ilgili hususların bir an önce
açıklığa kavuşturulması ve belirsizliğin bir an önce
ortadan kaldirilmasi gereklidir.
AT belli ürünler için ISO 9000’e göre belgelendirilmeyi şart
koşmaktadir, ancak bunlar sınırlıdır ve şimdilik sadece
aşağıdaki gruplari kapsamaktadır. Bunlar, Basinçli kaplar,
Telekominikasyon cihazlari, çocuk oyuncaklan, tıbbi
cihazlardir. AT direktifi olmasa da müçteriler giderek ISO 9000
koşulunu aramaktadırlar. Bu sistemi uyguluyor olmak, ya da
ISO 9000 Güvence Sistemi' ne göre belgelendirilmiş olmak
malın AT’nda satilmasini garanti etmeyebilir, ancak bu
belgeye sahip olmamak büyük bir dezavantaj yaratabilir.
özellikle büyük ihalelerde, kamu kesimi satın almalarında ve
büyük sinai kuruluşları ile ilişkilerde ISO 9000 sertifikasyonu
giderek önemli olmaktadir.
 AT UYGUNLUK BEYANI
AT uygunluk beyanı (DoC | Declaration of Conformity), bir
üretici veya yetkili temsilcinin, ürünlerinin AB gerekliliklerine
uygun olduğunu beyan etmek için imzalaması gereken zorunlu
bir belgedir. Bu doküman, söz konusu ürünün tüketici sağlığını ve
güvenliği tehlikeye sokacak herhangi bir madde içermediği,
işlevsel olduğunu, amacına uygun tasarlandığını vs ifade
etmektedir. Bunun için satışa sunulmadan önce ürün üzerinde
belirli incelemeler, analizler, testler vs yapıldığını da
belirtmektedir. Bu bağlamda AT uygunluk beyanını imzalayan
üretici yasal bir sorumluluk da almış olur. Yanlış bir beyanda
bulunduğu anlaşılan üreticiler için belirli yaptırımlar söz
konusudur.
 ISO9000 serisi standartlarda, mal ya da hizmet
tasarlayan ya da düzenleyen ve bunları üreten ve
son kontrolünü yapip tüketiciye sunan, bakım ve
onarımı üstlenen kuruluşlarda da kalitenin
sağlanması ve korunmasına yönelik olarak
bulunması ve uygulanması için gerekenler
belirtilmektedir.
 ISO (International Standardization Organization)
 DÜNYA ÇAPINDA İTİBAR KAZANDIRIR!..

 Avrupa Birliği ülkeleri dışında kalan ülkeler için

pazara girişte kalite belgesi bir pasaport olarak
değerlendirilmektedir. Japonya'da ve ABD’de
birçok iyi organize kalite kontrol programlanna
sahip büyük ölçekli firmalar, dünya çapında
itibar kazanabilmek için ISO standartlarına uyum
çalışmalarina girmiş bulunmaktadır.
 İhracatta Kalite Talebi
 Gelişmekte olan ülkelerdeki alıcıların alım konusundaki
kararları genellikle fiyat kriterine dayanmakta olup,
gelişmekte olan bir ülkenin diger gelişmekte olan bir ülkeye
düçük kaliteli mal satması daha kolay olmaktadır. O ülkelere
ancak bu kalitede mal satılabilmektedir. Avrupa ve Kuzey
Amerika ülkelerine ihracat yapmak için malların kalitesinin
çok daha yüksek seviyede olması gerekmektedir. Bu
bakımdan ihracata yönelik faaliyette bulunan firmaların mal
kalitesine ilişkin uluslararasi spesifikasyonlara (özelliklere)
uymak için modern üretim teçhizat ve imkanlarına sahip
olmalari gerekir.
 Gelişmekte olan ülkelerde mevcut makine ve teçhizati uluslararası
spesifikasyonlara uyum için yenilikleriyle değiştirmek nispeten kolay
olmasına karşın, personelin iş kültürünü ve kalite anlayışını özellikle
üretilen malın bir kısmı iç piyasaya yönelik olduğunda oldukça
zordur. Öyle firmalar vardir ki, uluslar arasi özelliklere uygun
üretimde bulunmalarına karşın iş gücünde istenilen kalite seviyesine
ulaşamamaktadır. Bunun sonucu olarak üretilen malların önemli bir
bölümü uluslararasi niteliklere uymamaktadir. Uymayan malların
ikinci kalite olarak aynlıp iç piyasaya daha düşük fiyatla satılmaları
söz konusu olmaktadır.
 Öyle firmalar vardır ki, uluslararası
özelliklere uygun üretimde bulunmalarına
ragmen iş gücünde istenilen kalite seviyesine
ulaşamamaktadır. Bunun sonucu olarak
üretilen malların önemli bir bölümü
uluslararasi niteliklere uymamaktadır.
Uymayan malların ikinci kalite olarak aynlıp
iç piyasaya daha düşük fiyatla satılmaları
sözkonusu olmaktadır. Uygun olan malları ise
dış müşteriye gönderilmektedir. Ancak, bu
oluşum ihracat firmalarini finansal
problemlerle ve müşterilerinin istedigi malı
istenilen maliyetlerle ve istenilen sürede
gönderilmesini engellemektedir. Ikinci kalite
malların mevcudiyeti, maliyetleri yükselterek
firmaların dış piyasalara girmesini
güçleştirmektedir.
İhracatta Düşük Kalitenin Dezavantajlan

 Kalite yönetim fonksiyonu ihracat piyasalarında yüksek

rekabetin sağlanması için üst sıralarda bir yer işgal etmelidir.
 Genellikle düşük kaliteli mal üretimi ile bağlantılı olarak hurda,
yeniden işleme, aşırı derecede muayene ve deney faaliyetleri
gibi başarısızlık maliyetleri ortaya çıkmaktadır. Bu tür
başarısızlık maliyetlerini anlamak kolay olduğu halde, birçok
firmanın muhasebe defterlerinde bu tür kalite maliyetleri
görülmez. Ayrıca, etkin olmayan kalite yönetimi aşağıda
belirtilen ve önlenmesi mümkün olan maliyetlere yol
açılmasına sebep olmaktadır.
 Kötütasarım ve kontrolsüz üretim işlemleri
nedeniyle çöpe giden malzemeler,
 Tedarikçilerin yanlış seçimi veya yerinde girdi
kontrolünün olmayışı nedeniyle oluşan başarısızlık
maliyeti ve satın alma departmanının yanlış veya
eksik planlama yapması sonucu biriken stoklar.
Dış Ticarette Standardizasyon ve Kalite Kontrol
İşlemlerinin Kalite Güvence Sistemindeki Yeri
 TürkDış Ticaret Mevzuatı, ithalat ve ihracat
uygulamaları son derece karışık bir biçimde
yürütülmektedir. Bu kopukluğun doğal neticesi olan
uygulama güçlüğü, işlemlerdeki karışıklık, takip
güçlüğünü gidermek amacıyla başta Gümrük
Müsteşarlığı olmak üzere Dış Ticaret konularında
düzenleme yapmaya yetkili, görevli ve sorumlu tüm
birimlerde gerek iç bünyelerinde, gerekse birbirleriyle
olmak üzere tabiri caizse inanılmaz bir iç yazışma,
tasarruflu yazı trafiğine yol açmaktadır.
 Gümrük İşlemlerinin esas dayanağını teşkil eden 1615 Sayılı
Gümrük Kanunu ile 1918 Sayılı Kaçakçılığın Men ve Takibine
Dair Kanun özellikle ithalat işlemlerinde temel mantik olarak
beyan, beyanın doğru olması, sıkı kontrol ve hatalı işlem
olması durumunda hem firma bazında, hem de Gümrük
Müşaviri bazında ağır hapis cezalarına kadar varabilecek son
derece ciddi cezalandırma düzenlemeleri nedeniyle son
derece ciddiye alınmasi gereken bir ortam yaratmaktadır.
 Bu nedenle dış ticaret işlemleriyle uğraşan firmaların,
özellikle Gümrük Müşavirliği hizmetlerini yürüten firmaların
ISO 9000 Kalite Güvence Sistemi’ne ait olarak, öteki
maddelerin yanı sıra, en ehemmiyet vermeleri gereken husus
ISO 9000 4.5 inci maddesi olan “Doküman ve Veri Kontrolü”
ne dair işlemler oluşturmaktadır.
Türkiye’ de Kalite Güvence Sisteminin Uygulanmasi ve
Dış Ticaret işlemlerinde ISO 9000 Belgelerinin Önemi

 Uluslararası Standardizasyon Teşkilatı’nın yayınladığı ISO

9000 (1987) numaralı Milletlerarasi Standart esas alınarak,
TSE Mühendislik Hizmetleri Hazırlık Grubu’nca kurulan
Teknik Kalite tarafından hazırlanan ve 5.7.1988 ve
3.12.1991 tarihli toplantılarda Türk Standardı kabul
edilerek yayımına karar verilmiştir. Daha önce TS 6000
olarak yayımlanmış olan bu standardın numarasi 14 Mart
1991 tarihli Teknik Kurul Toplantisi’ nda TS-ISO 9000
olarak değiştirilmiştir.
Ülkemizde TS-ISO 9000 Kalite Güvence Sistemlerinin bu kadar
kısa sürede, birden yaygınlaşması ve kuruluşların TS-ISO 9000
serisine uygunluk belgesi almalarını gerektiren koşullar
aşağıdaki gibi sayılabilir;

 Firmaların ISO 9000 Serisine uygun kurulmuş olma talepleri

 Konuya ilişkin sertifika ve ISO 9000 statüsünü müşterilere gösterme
istekleri
 Pazarlama koşullarının sağladığı avantajlar
 Yasal zorlayici sebepler Yönetim ve verimlilik standardının yükselmesi
 Müşteri Tedarikçi ilişkilerinde degişiklikler
 Başlangıçta firmalar özellikle yurt dışı ticaret açısından
aranan/istenen bir belge oldugu için ilgi gösterdikleri TS-ISO 9000
Kalite Güvence Sistemine dahil olduktan sonra Toplam Kalite
Yönetimi konusunda bilgi sahibi olmuşlar ve hedeflerini
degiştirmişlerdir.