УНИВЕРЗИТЕТ „ЕВРО-БАЛКАН“

РОДОВА
(НЕ)ЕДНАКВОСТ
ВО МАКЕДОНСКИ
КОНТЕКСТ
доц.д-р Марјан Младеновски
м-р Марина Мијаковска
ОСНОВНИ КАТЕГОРИИ
 Род и пол
 синоними?
 dr.Stoller (маж, жена-
машки, женски)
 James (Jenn) Morris
(различни светови)
 Трет род?
 Родова еднаквост
 Родова рамноправност
 ПОЛОВИ / РОДОВИ УЛОГИ?
 Човекот е тело – пол ( меѓа простор ) и род ( мега простор). Биолошки кодови
(полот, големината, бојата на кожата, физиономијата, возраста идр.) и збир
на културолошки кодови (расата, класата, етникумот идр.)

Полот – биолошка одредница. / Родот – културолошка одредница.

Постојат два пола: машки и женски. Има толку родови колку што има тела.

 Родот е проблематична категорија која се однесува на социо –културните

улоги што ги зазема половото тело.

Пол – женски / машки. / Род – женски улоги / машки улоги

Полови улоги / Родови улоги

Пр: мајка, сопруга, домаќинка исл. Пр: професор, продавач, воспитувач.
 РОДОВИ СТЕРЕОТИПИ
Матријархат V.S Патријархат
Природа/Култура и Мажественост/Женственост–ги дефинираат родовите
улоги на мажите и жените.
 - Поделбата на трудот - се јавуваа поделба на родовите улоги помеѓу
мажите и жените врз основа на нееднаквата дистрибуција на моќта.

 - Родова (не)еднаквост?
 -Стереотипизација на родовите улоги, ,,машки‘‘ и ,,женски‘‘
професии.

 Односите на моќ создаваат: сексуални политики и стереотипизација.

 Ефектот од стереотипизацијата на половите и родовите улоги се состои
во ограничувањето, контролата, потчинувањето на послабиот.
 Родова нееднкавост во: вработувањето, пазарот на трудот, ,,стаклен
плафон‘‘, професионална сегрегација, платите.

 Усните говорни жанри – поговорките, гатанките, народните приказни,

народните песни.

Тато носи, мама меси, Мажот е главата, а жената е вратот,

Жената е за дома, Долга коса краток ум?-(жена), приказната за
мрзливата жена –е дадена поделбата на трудот во општествената и
приватната сфера.

 Мит за женска убавина - Млада, убава, атрактивна – пожелни особини

при вработување се сведува на изгледот, а не на интелектуалните
моќи.

 Мит за алфа маж - Интелигентен, способен, лидер, физички силен, а

не е важно како изгледа.

 Огласите за работа – дискриминација врз основа на полот и возраста.

Различни , а сепак еднакви!
 РОДОТ И ОБРАЗОВАНИЕТО ВО
МАКЕДОНИЈА
Степени на образование
Во Основното образование еднаков е бројот на ученици од двата пола.
Средно образование ( гимназиско – ученички, стручно- ученици).
Високо образование ( најмногу се запишуваат жени).

2010 – 2011 дипломирани

56% се жени 44 % се мажи

Наставен кадар
ОУ и СО - 59 % - жени 41% - мажи
ВСС – 65% - мажи 35 % - жени
 Наставен кадар во Високото образование 2011 / 2012

Звање Женски
 род Машки род
Редовен професор 36% 64%

Вонреден професор 43 % 57%

Доцент 42 % 58 %
Виш предавач 70 % 30 %
Професор на ВСШ 43 % 57 %
Асистент 54 % 46 %
Помлад асистент 60 % 40 %
Наставник за пракса 50 % 50 %
Стручен соработник 64 % 36 %
Соработник 43 % 57 %
Други звања 57 % 43 %
 РОДОТ И ЕКОНОМСКАТА
АКТИВНОСТ ВО МАКЕДОНИЈА
 Активно население: жени – 39, 7% и 60, 3 % мажи.
Стапка на Стапка на Вработени Невработени Стапка на Стапка на
вработеност невработеност 2011 2011 активно активно
2011 2011 населени урбан население во
дел рурален дел

Жени 30, 9 % Жени 30, 8 % Жени 39, 7% Жени 38, 6 % Жени 35 % Жени 26 %

Мажи 47, 0 % Мажи 43, 8 % Мажи 60, 3 % Мажи 61, 4 % Мажи 67 % Мажи 49 %
Вработени според полот и
економскиот статус 2011
Жени Мажи
Вработен 42 % 58 %

Работодавец 25 % 75 %

Самовработен 18 % 82 %

Неплатен 62 % 38 %
семеен
работник
 РОДОТ И ПОЛИТИКАТА
 Историјат на
политичките права
 „Женски“ политички
прашања
 Нормативна рамка во
Македонија
 Стратегии, акциони
планови
 РОДОТ И ПОЛИТИКАТА
Пратенички во РМ %

2011 год. 31

2008 год. 35

2006 год. 30

2002 год. 18.3

1998 год. 7.5

1994 год. 3.3

1990 год. 4.2

0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50
 РОДОТ И ПОЛИТИКАТА
Пратенички
%
50.00%
45.00%
40.00%
35.00%
30.00% 33.00%
25.00%
24.50%
20.00%
19.30%
15.00%
10.00%
5.00% 7.10%
0.00%
Албанија БиХ Хрватска Европарламент
 РОДОТ И ПОЛИТИКАТА
Извршна власт

 3/23 министерки (13%)

 1 потпретседателка на Влада

 1990-2012 Премиерка – нема

 1990-2012 Претседателка - нема
 РОДОТ И ПОЛИТИКАТА
Локални избори 2009

50%
45%
40%
35%
30%
25%
20%
15%
10%
5%
0% кандидатки избрани
GENDER INEQUALITY INDEX 2011
HDI Country Rank Value

78 Macedonia 23 0.151
(2007, GDI Rank - 62nd)
70 Albania 41 0.271
21 Slovenia 28 0.175
46 Croatia 27 0.170
55 Bulgaria 40 0.245
10 Sweden 1 0.049
3 Netherlands 2 0.052
16 Danmark 3 0.060
Jemen, Chad, Congo, Mali 141-146
Afghanistan, Niger

Извор: UNDP, Gender Inequality Index and related indicators 2011

 10 ЗАПОВЕДИ ЗА ЖЕНИ (СМИСЛЕНИ ОД МАЖИ)

 1. Избегнувајте да проаѓате пред телевизорот!

 2. Вршете ги домашните обврски без жалење!
 3. Научете да одите сами во WC!
 4. Разберете ја машката реакција на прашањето „Дали
изгледам добро?“
 5. Разберете ја машката реакција кога се жалите дека
сте се здебелиле!
 6. Научете како да иницирате интимност!
 7. Далечинско=Не пипај!
 8. Прифатете! – Не личите на Џесика Алба но сепак ве
сакаме.
 9. Научете да одберете што ќе носите за помалку од 4
саати!
 10. Шминка- Важи теоријата : Помалку е повеќе
10 ЗАПОВЕДИ ЗА МАЖИ
(СМИСЛЕНИ ОД ЖЕНИ)
 1. И ти можеш да помагаш по дома.
 2. П.М.С. Време кога треба да си ја држите
устата затворена.
 3. Не ни треба меченца и срценца за Нова
Година – Дајте ни пари!
 4. Разберете ја нашата реакција кога ќе се
вратите ѓон пијан во 4 сабајле!
 5. Родителството не завршува со зачнување!
 6. Научи да готвиш!
 7. Остани буден после…
 8. Далечинско – Совладај ја зависноста!
 9. Менувај ги гаќите почесто!- Стварно
функционира.
 10. Не личите на Мел Гибсон, а особено не
голи. 
 Родот е една комплексност,
чиешто заокружување постојано се
одлага, никогаш во потполност она
што е, во која било дадена
временска спојка.
Џудит Батлер

О Д А Р И М Е
БЛ А Г
НА
А Н ИЕ Т О !
ВНИ М