Financiering 2

College 4

Investeringsselectie onder
onzekerheid
© 2017 Noordhoff Uitgevers bv
 Weekprogramma
Planning Leertaak Huiswerk Klassikaal Lesuren

College 4 3.1 en 3.3 Opgave 5 en 10 Opgave 9 en 11 2

Investeringsselectie
onder onzekerheid

• Onzekerheid en risico
• Besluitvorming onder onzekerheid met gegeven
kansen
© 2017 Noordhoff Uitgevers bv

www.financieelmanagement.noordhoff.nl 2
 Plaats van het onderwerp

wacc = rev + rvv (1 - t)

Bepalen/beoordelen
vrije kasstromen
H1/H2

Bepalen van
© 2017 Noordhoff Uitgevers bv

geëist rendement
H9

Onzekerheid/risico
H3

www.financieelmanagement.noordhoff.nl 3
 Scenarioanalyse
© 2017 Noordhoff Uitgevers bv

www.financieelmanagement.noordhoff.nl 4
© 2017 Noordhoff Uitgevers bv

www.financieelmanagement.noordhoff.nl 5
© 2017 Noordhoff Uitgevers bv

www.financieelmanagement.noordhoff.nl 6
 Hoe om te gaan met onzekerheid?

• Subjectieve kansverdeling
• Gebruikmaken van statistische methoden en
technieken (met name verwachte waarde en
spreiding rondom verwachte waarde)
• Objectieve kansverdeling
• Verwachte waarde en spreiding op basis van groot
aantal experimenten

Tussenvorm
© 2017 Noordhoff Uitgevers bv

• Gevoeligheidsanalyse (best, worst en most possible

case)
 Voorbeeld: gebruik van subjectieve
kansverdeling op basis van
verwachte waarde
• Bereken een verwachte waarde op basis van
een subjectieve kansverdeling, bijvoorbeeld:

Kans uitkomst Kans*uitkomst

0,3 € 2.000 € 600
0,4 € 6.000 € 2.400
0,2 € 3.000 € 600
0,1 -€ 2.000 -€ 200
© 2017 Noordhoff Uitgevers bv

1 € 3.400 verwachte uitkomst

www.financieelmanagement.noordhoff.nl 8
 Stel er zijn meerdere investerings-
projecten
• Welke van onderstaande mogelijkheden kies je?

Met E = verwachte opbrengst van optie 1, 2, 3 of 4.

optie 1 optie 2 optie 3 optie 4

E 3400 3800 2000 5000
© 2017 Noordhoff Uitgevers bv

www.financieelmanagement.noordhoff.nl 9
 Risicomaatstaf

• Kiezen kan niet: risicomaatstaf nodig.

• De variantie/standaarddeviatie:
de mate waarin de mogelijke uitkomsten afwijken van
de verwachte uitkomsten oftewel

de gewogen gemiddelde gekwadrateerde afwijking

van de verwachte waarde; in formulevorm:
© 2017 Noordhoff Uitgevers bv

variantie = σ2 =

www.financieelmanagement.noordhoff.nl 10
 Voorbeeld: berekening
standaarddeviatie

Kans uitkomst Kans*uitkomst Gekwadrateerde afwijking gewogen afwijking

0,3 € 2.000 € 600 € 1.960.000 € 588.000
0,4 € 6.000 € 2.400 € 6.760.000 € 2.704.000
0,2 € 3.000 € 600 € 160.000 € 32.000
0,1 -€ 2.000 -€ 200 € 29.160.000 € 2.916.000
1 € 3.400 variantie = € 6.240.000
SD= € 2.498
© 2017 Noordhoff Uitgevers bv

Link naar extra uitlegvideo over de standaarddeviatie:

https://youtu.be/XbHaZX1Q1s8

www.financieelmanagement.noordhoff.nl 11
 Meer algemeen
Risico:
kans dat en omvang waarin het werkelijke
rendement afwijkt van het rendement dat
verwacht werd.

Belegger/investeringsbeslisser is risico-
avers.
© 2017 Noordhoff Uitgevers bv

Risico wordt gekwantificeerd met behulp

van standaarddeviatie (s).

Standaarddeviatie geeft de mate van

spreiding.

www.financieelmanagement.noordhoff.nl 12
 Hoe te kiezen als er verschillende
investeringsmogelijkheden zijn?

Mean-Variance Principe

Uitgangspunt:
– Rendement meet je met ‘verwachte’
opbrengst, bijvoorbeeld E[a].
– Risico meet je aan de hand van
‘beweeglijkheid’ = 2, bijvoorbeeld [a].
© 2017 Noordhoff Uitgevers bv

Regel:
Als E[a] = E[b] en
[a] < [b]
dan kies je voor project a.

www.financieelmanagement.noordhoff.nl 13
 Voorbeeld
© 2017 Noordhoff Uitgevers bv

www.financieelmanagement.noordhoff.nl 14
 Nieuwe invalshoek

• Uit de beleggingsleer is bekend dat door het

combineren van verschillende vermogenstitels het
risico kan dalen met behoud van de verwachte
opbrengst (zie H9, Moderne portefeuille theorie)

• Het geheim: combineren kan leiden tot een negatieve

correlatie tussen verschillende uitkomsten.
© 2017 Noordhoff Uitgevers bv

www.financieelmanagement.noordhoff.nl 15
 Statistische formules

• Projecten (twee componenten a en b)

– E[p] = x*E[a] + (1-x)*E[b]

– p2 = x2a2 + (1-x)2b2 + 2*(x)(1-x)covab

Oftewel:
– p2 = x2a2 + (1-x)2b2 + 2*(x)(1-x)ab
© 2017 Noordhoff Uitgevers bv

Link naar
want: extra
covariantie (a,b) uitlegvideo
= over
covariantie:
aa https://youtu.be/xm8gi38_X8Q

www.financieelmanagement.noordhoff.nl 16
 Voorbeeld van projecten
project 1 project 2
kans uitkomsten NCW Variantie uitkomsten NCW Variantie
0,3 € 1.000 € 300 € 75.000 -€ 2.000 -€ 600 € 1.875.000
0,4 € 2.000 € 800 € 900.000 € 2.000 € 800 € 900.000
0,3 -€ 2.000 -€ 600 € 1.875.000 € 1.000 € 300 € 75.000
€ 500 € 2.850.000 € 500 € 2.850.000
sd € 1.688 sd € 1.688

Combinatie en …… en
kans uitkomsten NCW Variantie Covariantie
0,3 -€ 1.000 -€ 300 € 1.200.000 -€ 375.000
0,4 € 4.000 € 1.600 € 3.600.000 € 900.000
© 2017 Noordhoff Uitgevers bv

0,3 -€ 1.000 -€ 300 € 1.200.000 -€ 375.000

€ 1.000 € 6.000.000 € 150.000
sd € 2.449,49

Correlatie= covariantie/sda*sdb 0,05263158

www.financieelmanagement.noordhoff.nl 17
 Conclusie

• Het nemen van de investeringsbeslissing is omgeven

met onzekerheid.
• Het combineren van verschillende projecten kan het
risico verminderen.
• Oplossing:
– Maak gevoeligheidsanalyse per project.
– Onderzoek meerdere projecten.
– Durf te kiezen!
© 2017 Noordhoff Uitgevers bv

www.financieelmanagement.noordhoff.nl 18
 Opdrachten deze week

Planning Leertaak Huiswerk Klassikaal Lesuren

College 4 3.1 en 3.3 Opgave 5 en 10 Opgave 9 en 11 2

© 2017 Noordhoff Uitgevers bv

www.financieelmanagement.noordhoff.nl 19