Republika ng Pilipinas

KAGAWARAN NG EDUKASYON
Tanjay City Division

FILIPINO 10
Ikatlong Markahan
Aralin 3.3
Talumpati mula sa South Africa
 Aralin 3.3
A. Panitikan: Nelson Mandela: Bayani ng Africa
(Talumpati mula sa South Africa)
Isinalin sa Filipino ni Roselyn T. Salum

B. Gramatika at Retorika: Paggamit ng tuwiran at Di-

Tuwirang Pahayag sa Paghahatid ng
Mensahe

C. Uri ng Teksto: Naglalahad

 Tuklasin
 Gawain 1. Deskripsyon Sa Sanaysay
Piliin ang mga salitang may kaugnayan sa
sanaysay pagkatapos ay bumuo ng mahalagang
kaisipan gamit ang mga salitang napili.

Kuro-kuro ideya isyu

opinyon saloobin talumpati tugma

tauhan banghay sukat

balita pananaw

SANAYSAY
Alam mo ba na…
Ang sanaysay ay ginagamit upang makapagbigay ng
mahahalagang kaisipan tungkol sa paksang nais nitong
talakayin. Ang mga mahalagang kaisipan sa sanaysay ay
tumutukoy ng mga mahahalagang impormasyong
ibinibigay nito sa mambabasa. Ang mahahalagang
impormasyong ito ay maaaring isulat ng pabalangkas.
Ang balangkas ay isang lohikal o kaya’y kronolohikal at
pangkalahatang pagalalarawan ng paksang isususlat.
Ito rin ay panukalang buod ng komposisyon. Ang
talumpati ay isang halimbawa ng sanaysay. Ang
sanaysay ay isang uri ng panitikan na nasa anyong
tuluyan na ipinahahayag ang sariling kaisipan, kuro-
kuro, saloobin at damdamin nakapupulutan ng aral at
aliw ng mambabasa.
Dalawang uri ng Sanaysay

PORMAL NA SANAYSAY

DI-PORMAL NA
SANAYSAY
Pormal na Sanaysay
Nagbibigay ng impormasyon
Nagbibigay ng mahalagang kaispan o
kaalaman sa pamamagitan ng
makaagham at lohikal na pagsasa-ayos sa
paksang tinatalakay.
Maingat na pinipili ang mga pananalita
Ang tono ay mapitagan.
Obhektibo o di-kumikiling sa damdamin
ng may-akda.
Di-Pormal na Sanaysay
Nagsisilbing aliwan/libangan.
Nagbibigay-lugod sa pamamagitan ng
pagtalakay sa mga paksang karaniwan,
pang-araw-araw at personal.
Ang himig ng pananalita ay parang
nakikipag-usap lamang.
Pakikipagkaibigan ang tono.
Subhektibo sapagkat pumapanig sa
damdamin at paniniwala ng may akda.
 Nelson Mandela
Bayani ng Africa
(Talumpati mula sa South Africa)
Isinalin sa Filipino ni Roselyn T. Salum
 Ako ay Ikaw
Ni Hans Roemar T. Salum

 Isangguni sa aklat pahina 269

Gawain 4: Paglinang ng Talasalitaan
Ibigay ang hininging katumbas na
salita ng sumusunod mula sa
talumpating binasa. Piliin ito sa
kasunod na kahon. Ibigay ang
ugnayan sa isa’t isa upang
mabigyang linaw kung bakit ito ang
iyong naging sagot.
 Kagubatan karagatan katawan prutas

silid-aklatan tinapay

1. bulaklak: hardin:: aklat : __________

2. berde: kapaligiran:: asul : ___________
3. espiritwal: kaluluwa:: pisikal : __________
4. puso: katawan:: ____________: puno
5. ___________: gutom:: tubig: uhaw
Gawain 6: Sa Antas ng Inyong Pag-unawa
Isulat ang sumusunod na tanong at
ang iyong sagot sa sagutang papel.

1. Sa iyong palagay, bakit kailangang

magkaroon ng wikang pambansa?

2. Bigyang interpretasyon ang pahayag na

: “Mga Kabataan, ang totoo, ako ay ikaw
na sasalamin sa ating bansa.”
3. Sa ksalukuyan, makikita bang malaya ang
mga Pilipino sa paggamit ng wikang
pambansa? Magbigay ng sitwasyon batay sa
sariling karansan o ibang taong nakapaligid
sa iyo.

4. Bilang isang kabataan, paano mo maipakikita

ang pagpapahalaga sa wikang sarili?

5. Pakinggan ang awit na Ako’y Isang Pinoy.

Anong Damdamin ang namamayani sayo
tungkol a wika? Ihambing ito sa damdaming
namamayani sa awit.
Gawain 7: Itala, Impormasyong Mahalaga

Pangkatang Gawain
Sa sanaysay na binasa, isulat ng
pabalangkas ang mga mahalagang
impormasyon na nais nitong
iparating sa mambabasa. Isulat ang
sagot sa manila paper.
 Anyo ng Balangkas
Ang balangkas ay maaaring gumamit ng
paksa o pangungusap. Sa anyong salita o
parirala, hindi ginagamitan ng
bantas. Madaling mailahad ang maikling
kabuluhan ng isang tatalakayin at mabilis
pa itong isulat kaysa pabalangkas na
Pangungusap.
 Ang pabalangkas na
pangungusap ay gumagamit ng
boung pangungusap sa lahat ng
entrada at nilalapatan ng wastong
bantas. Kung sisismulan ng
patanong ang balangkas, dapat ay
patanong din ang iba pang bahagi
nito.
 Halimbawa ng Balangkas
Mga Karapatan ng Mamamayan
I. Karapatang Likas
A. Karapatang mabuhay
b. Karapatang maging maligaya
C. Karapatang umibig
II. Karapatang Konstitusyonal
A. Karapatan sa Saligang Batas
1. Kalayaan sa paghalughog
2. Kalayaan sa komunikasyon
3. Karapatan sa pamamahayag
4. Kalayaan sa relihiyon
5. kalayaan sa paninirahan
B. Karapatang itinakda ng batas
1. Karapatan sa pagmamana
Pagsanib ng Gramatika at
Retorika
 Alam mo ba .na..
Nakatutulong sa pag-unawa ng mensahe ng isang
diskursong ang paggamit ng angkop na mga tuwiran at di
tuwirang pagpapahayag. Mahalaga ang mga ito sa
pagpuna ng mga ipormasyong nais bigyang linaw.
Nagiging mas malinaw ang isang sanaysay/talumpati
dahilsa mga tuwiran at di-tuwiag pagpapahayag.
Madaling matukoy sa mga ito ang katotohanan o
opinyon.
May mga pang-ugnay na nagpapatibay o
nagpapatotoo sa isang argumento upang makahikayat.
Kabilang dito ang sa katunayan, ang totoo, bilang patunay
at iba pa.
Halimbawa:
1. Sa totoo lang, maraming magagandang
lugar sa Pilipinas na dapat munang
pasyalan bago ang ibang bansa

2. Si Ranidel ang nanalo ng Ulirang

Kabataang Award, bilang patunay
narito ang kanyang sertipiko.
 Ang tuwirang pahayag ay mga
pahayag na may pinagbabatayan at
may ebidensya kayat
kapanipaniwala. Samantalang ang
di-tuwirang pahayag ay mga
pahayag na bagaman batay sa
sariling opinyon ay nakahihikayat
naman sa mga tagapakinig o
tagapagbasa.
Pagsasanay 1: Suriin ang mga Pangungusap
Panuto: Uriin kung tuwiran o di tuwiran ang pahayag
na ginamit.

1.Ayon sa estadistika, mas marami ang bilang ng mga

babae kaysa mga lalaking Pilipino.
2. Ang pagtaas ng bilihin ay maaaring maging dahilan
upang mas maraming tao ang magutom.
3. Isang katotohan ang lumabas sa balita na naisapasa
na ang freedom of imformation sa Senado.
4. Walang malaking nakapupuwing kaya’t huwag
maliitin ang inaakalang maliit na kakayahan ng
kapwa.
5. Mayaman ang bansa sa kalikasan. Patunay nito ang
magagandang paligid o tanawin na dinarayo ng mga
turista.
Pagsasanay 2

Balikan ang tekstong Ako ay ikaw.

Suriin ang mga salitang may
salunggujit sa ilang pangungusap,
tuwiran ba o di-tuwiran ang
pahayag?
Makinig ng isang talumpati at igawan ng
balangkas
Pakikinig ng isang Talumpati..
Ikaw bilang stenographer ng isang
pahayagan ay naatasang gumawa ng
balangkas ng mahahalagang
impormasyon sa napakinggang
talumpati.
Mga Pamantayan sa Pagtataya
A. Napakahusay
B. Mahusay
C. Hindi mahusay
D. Paunlarin pa
Pamantayan 4 3 2 1

Nilalaman- maayos at organisado

Taglay ang wastong pagkuha ng mahahalagang

impormasyon
Wastong balangkas- pamamaraan ng pagbalangkas

Makatotohanan- totoo ang mga impormasyong ipinakita

Maraming Salamat!

Inihanda ni:

KRISTHELE V. CHAN
Ag-agrao National High Hchool