Η αφρικάνικη μάσκα ως διδακτικό

διαπολιτισμικό εργαλείο στην τάξη

πηγή εικόνας: pixabay.com

B.1
Προγραμματισμός & Οργάνωση διδακτέας ύλης
B.1.1.2
ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΙΔΙΚΗ
Επόπτρια:
ΜΑΚΡΗ ΔΗΜΗΤΡΑ
ΔΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑ Δ.Δ.Ε.Γ ΑΘΗΝΑΣ,
ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΣΥΝΕΡΓΑΤΗΣ ΑΣΠΑΙΤΕ

Εκπονήτρια:
ΠΑΝΤΑΖΗ ΒΑΣΙΛΙΚΗ
ΔΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑ 4ΟΥ Γ.Ε.Λ. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ,
Σ.Ε.Π. ΣΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ
 
 Αφρικάνικες μάσκες
Τρομακτική ή φιλική, εντυπωσιακή ή ταπεινή, ανθρωπομορφική, θηριομορφική ή υβριδική,
φτιαγμένη από χαρτί, από ξύλο, από ύφασμα, από κοχύλια ή χρυσό, η μάσκα είναι ο καθρέφτης
της κοινωνίας που την έχει επινοήσει.

Στην Αφρική οι μάσκες είναι η ψυχή μιας ολόκληρης ηπείρου και αντανακλούν τον πλούτο της
ιστορίας της, της κουλτούρας της, των μύθων της και της θρησκείας της. Οι μάσκες ανήκουν
στην πολιτιστική κληρονομιά της Αφρικής. Είναι το αποθετήριο του πολιτισμού μιας ολόκληρης
ηπείρου.

Επ ιχε ιρησ ιακό Πρό γραμμα

Αν άπ τυξη Αν θρώπ ιν ο υ Δ υν αμικο ύ,
Εκπ αίδευσ η και Δ ιά Βίο υ Μάθησ η
Με τη σ υγχρηματο δό τησ η της Ελλάδας και της Ευρωπ αϊκής Έν ωσ ης
Γιατί η αφρικάνικη μάσκα στη σχολική τάξη;

Μέσα από τη διαθεματική αξιοποίηση (ιστορία, καλλιτεχνική

παιδεία, ξένες γλώσσες, θρησκευτικά…) των αφρικάνικων
μασκών στην τάξη οι μαθητές/τριες έχουν την ευκαιρία να βγουν
από τα σύνορα του δυτικού κόσμου και να γνωρίσουν μια
καινούρια ήπειρο και τους λαούς της, να γνωρίσουν, να
συγκρίνουν και να προβληματιστούν σχετικά με αξίες, στάσεις
ζωής, μύθους και πραγματικότητες, θρησκευτικά πιστεύω,
παραδοσιακές τελετές, κοινωνικές ή θρησκευτικές εκδηλώσεις.

Επ ιχε ιρησ ιακό Πρό γραμμα

Αν άπ τυξη Αν θρώπ ιν ο υ Δ υν αμικο ύ,
Εκπ αίδευσ η και Δ ιά Βίο υ Μάθησ η
Με τη σ υγχρηματο δό τησ η της Ελλάδας και της Ευρωπ αϊκής Έν ωσ ης
 Στόχοι
• Εξοικείωση με το ξένο και το μακρινό, προσέγγιση και αποδοχή του διαφορετικού.
• Κατάρριψη στερεοτυπικών εικόνων, αντιλήψεων και προκαταλήψεων
• Ενίσχυση της φιλομάθειας και του φιλοπερίεργου πνεύματος των μαθητών/τριών.
• Συνειδητοποίηση ότι η τέχνη δημιουργεί γέφυρες μεταξύ των ανθρώπων και βοηθά τους
λαούς να πλησιάσουν ο ένας τον άλλο.
• Γνωριμία με την ήπειρο της Αφρικής (γεωγραφία, φυλές, γλώσσες, ιστορία, θρησκεία,
οικονομία, ήθη και έθιμα, μουσική, χορός, διεθνείς σχέσεις…).
• Η ιστορία της μάσκας ανά τον κόσμο.
• Μύηση στην τέχνη της μάσκας: κατασκευή, είδη μάσκας, συμβολισμός...

Επ ιχε ιρησ ιακό Πρό γραμμα

Αν άπ τυξη Αν θρώπ ιν ο υ Δ υν αμικο ύ,
Εκπ αίδευσ η και Δ ιά Βίο υ Μάθησ η
Με τη σ υγχρηματο δό τησ η της Ελλάδας και της Ευρωπ αϊκής Έν ωσ ης
 Αφρικάνικη μάσκα και δυτικός πολιτισμός –
Συνάντηση ηπείρων
Οι μάσκες είναι ένα από τα στοιχεία της αφρικάνικης τέχνης, που έχουν επηρεάσει αισθητά τον
δυτικό πολιτισμό. Κατά τον 20ο αιώνα, καλλιτεχνικά κινήματα όπως ο κυβισμός, ο φοβισμός και
ο εξπρεσιονισμός, εμπνεύστηκαν από την τεράστια κληρονομιά που προσφέρεται από την
κουλτούρα της Αφρικής και τις μάσκες.

Καλλιτέχνες, όπως ο Picassο, που υπήρξαν ισχυρά επηρεασμένοι από τη γκροτέσκα και εξοτική
μορφή της αφρικανικής μάσκας, κατάφεραν, μέσω του έργου τους να φέρουν τον δυτικό κόσμο
πιο κοντά στην κουλτούρα των ιθαγενών πολιτισμών.

Επ ιχε ιρησ ιακό Πρό γραμμα

Αν άπ τυξη Αν θρώπ ιν ο υ Δ υν αμικο ύ,
Εκπ αίδευσ η και Δ ιά Βίο υ Μάθησ η
Με τη σ υγχρηματο δό τησ η της Ελλάδας και της Ευρωπ αϊκής Έν ωσ ης
 Αφρικάνικη μάσκα και ζωγραφική

Η ανακάλυψη της αφρικανικής τέχνης υπήρξε για τον Πικάσο

πραγματική αποκάλυψη και έμπνευση, όπως αποδεικνύεται και στις
Δεσποινίδες της Αβινιόν (1907) που αποτελούν την αρχή του ρεύματος
του κυβισμού.

Αναζητήστε τον πίνακα του Picasso και μελετήστε τα στοιχεία εκείνα

που φανερώνουν την επιρροή της πρωτόγονης αφρικάνικης τέχνης στο
συγκεκριμένο έργο του.

Επ ιχε ιρησ ιακό Πρό γραμμα

Αν άπ τυξη Αν θρώπ ιν ο υ Δ υν αμικο ύ,
Εκπ αίδευσ η και Δ ιά Βίο υ Μάθησ η
Με τη σ υγχρηματο δό τησ η της Ελλάδας και της Ευρωπ αϊκής Έν ωσ ης
 Αφρικάνικη μάσκα και φωτογραφία
Το 1926, ο Αμερικανός φωτογράφος Man Ray, επιχειρεί να τονίσει την καθαρότητα των
γραμμών της αφρικάνικης τέχνης δημιουργώντας τη διάσημη φωτογραφία «Noire et Blanche»
στην οποία απεικονίζεται η μούσα του Kiki δίπλα σε μία μάσκα της φυλής baoulé της Ακτής του
Ελεφαντοστού.

Αναζητήστε τη φωτογραφία και βρείτε τα στοιχεία εκείνα που φανερώνουν πόσο είχε επηρεαστεί
ο φωτογράφος από την αφρικάνικη τέχνη και συγκεκριμένα από την αφρικάνικη μάσκα.
 Άλλες δραστηριότητες

Σύγκριση της αφρικανικής μάσκας με:

 τις μάσκες του αρχαίου ελληνικού θεάτρου και

των Διονυσιακών δρώμενων
 τις μάσκες του θεάτρου Δρόμου Commedia dell
Arte (Ιταλία)
 τις μάσκες του θεάτρου Νο (Ιαπωνία)
 τις βενετσιάνικες μάσκες
(κατασκευή, συμβολισμός, χρήση…)
Επ ιχε ιρησ ιακό Πρό γραμμα
Αν άπ τυξη Αν θρώπ ιν ο υ Δ υν αμικο ύ,
Εκπ αίδευσ η και Δ ιά Βίο υ Μάθησ η
Με τη σ υγχρηματο δό τησ η της Ελλάδας και της Ευρωπ αϊκής Έν ωσ ης
 Άλλες δραστηριότητες

Υλοποιήστε ένα φεστιβάλ μάσκας στο σχολείο.

Σκεφτείτε:
 Σε ποιο κοινό θα απευθύνεται
Ποιος/οι θα είναι ο/οι στόχος/οι του φεστιβάλ
Ποιοι θα είναι οι θεματικοί/καλλιτεχνικοί του άξονες
Με ποιούς φορείς θα μπορούσε να συνεργαστεί η σχολική κοινότητα για την
υλοποίηση του φεστιβάλ
Με ποιο τρόπο θα αξιοποιούσατε τις εμπειρίες μαθητών διαφορετικής
εθνοτικής προέλευσης στην υλοποίηση του φεστιβαλ

Επ ιχε ιρησ ιακό Πρό γραμμα

Αν άπ τυξη Αν θρώπ ιν ο υ Δ υν αμικο ύ,
Εκπ αίδευσ η και Δ ιά Βίο υ Μάθησ η
Με τη σ υγχρηματο δό τησ η της Ελλάδας και της Ευρωπ αϊκής Έν ωσ ης
 Βιβλιογραφικές αναφορές
Pantazi, V. (2013). Masques africains : un outil didactique
interculturel en classe de FLE. Contact+, no 60. σσ. 19-26.

Επ ιχε ιρησ ιακό Πρό γραμμα

Αν άπ τυξη Αν θρώπ ιν ο υ Δ υν αμικο ύ,
Εκπ αίδευσ η και Δ ιά Βίο υ Μάθησ η
Με τη σ υγχρηματο δό τησ η της Ελλάδας και της Ευρωπ αϊκής Έν ωσ ης