Professional Documents
Culture Documents
Hasar Tespit
Hasar Tespit
Hasar Tespit
Prof.Dr. Alper İLKİ1, Dr. Cem DEMİR1, Dr. Mustafa CÖMERT2, İnş.Yük.Müh. Ömer Faruk HALICI3
1
İstanbul Teknik Üniversitesi, İnşaat Fakültesi
2
RISE Mühendislik & Danışmanlık
3
MEF Üniversitesi, İnşaat Müh. Bölümü
AFAD - https://deprem.afad.gov.tr/downloadDocument?id=1822
USCS - https://earthquake.usgs.gov/earthquakes/eventpage/us70005lkl/shakemap/pga
Hasar Tespiti Nedir Ne Değildir?
Geçmiş depremlerde, hasar tespiti yapan ekiplerin zaman zaman, daha
sonra olabilecek bir depremde bina yıkılır korkusuyla az hasarlı, hatta
hasarsız yapıları bile ağır hasarlı olarak değerlendirdikleri görülmüştür.
Oysaki yapılan hasar tespitinin, sadece o depremin yapıda meydana
getirdiği hasarın tespiti olduğu unutulmamalıdır.
O bölgede gelecekte olabilecek daha büyük bir depremin yapının taşıyıcı
sisteminde oluşturabileceği hasarın veya binanın depreme dayanıklı olup
olmadığının tespiti değildir.
Geçmiş depremlerde pek çok hasar tespitinde, taşıyıcı sitemde önemli bir
hasar olmadığı halde, sıvaların kalın olması, donatıların paslanmış olması
veya bölme duvarlarının iyi bağlanmaması nedeniyle oluşan görüntüden
dolayı yapılara ağır hasar kararı verilerek hatalı tespitler yapılmıştır.
Hasar
Saha güvenliği:
• Hasar tespitine başlamadan önce yapıların dıştan gözlemsel olarak
incelenmesi gerekir.
• Henüz düşmeyen fakat artçılar sırasında düşebilecek konumda olan
parapet, baca veya kalkan duvarı varsa bunların etkisiz duruma
getirilmesi için ilgililere haber verilmelidir.
Sahada Nelere Dikkat Etmeliyiz?
Hasarlı binalarda çalışma:
• Bina önce dıştan gözlemsel olarak incelenip çökme ihtimali olup olmadığına karar
verilir.
• Eğer çökme ihtimali olmadığına karar verilirse binanın dışarıdan ve içerden
detaylı olarak incelenmesine geçilir.
• Hasar tespitinde detaylı incelemeye önce zemin (veya en ağır hasarlı görünen)
kattan başlanmalıdır. Eğer yapı ağır hasarlı ise diğer katların incelenmesine gerek
yoktur.
• Eğer zemin kat hasarsız veya az hasarlı tespit edilmişse, diğer katların da hasar
durumu incelenip ayrı ayrı tespit edilir.
• Hasarlı elemanlardaki çatlakların taşıyıcı sisteme geçip geçmediğinin tespiti için
sıvanın mutlaka kırdırılması gerekir.
• Mantolanma, lambri vb yöntemlerle örtü altında olan taşıyıcı elemanların
durumunun örtüler, en azından kritik olabileceği düşünülen katlarda ve
bölgelerde kaldırılarak gözlenmesi gereklidir.
Hangi Ekipmanları Bulundurmalıyız?
Tespiti yapan elemanların yanında bulundurulması gerekli
ekipmanlar aşağıda belirtilmektedir.
a. Her ekipte bir adet çekiç (1.5 -2.0 kg) ve murç/keski.
b. Her elemanda bir adet el feneri.
c. Her ekipte bir adet çatlak ölçer, şerit metre ve şakül.
d. Her ekipte bir adet not defteri ve hesap makinesi
e. Her ekipte bir adet fotoğraf makinesi.
f. Her elemanda baret, fosforlu iş elbisesi, iş ayakkabısı.
Yapıların Deprem Etkileri Altında
Davranışı Üzerine Genel Bilgiler
Talep
Deprem
Kat Kesme
Deplasman
Kuvveti
Talepleri
Talepleri
Talep: Deprem
Temel Kavramlar
uu =uu/uy
uy
Süneklik ()
Dayanım (fr) fr
k
Rijitlik (k)
Örnek Deneysel Çalışma
Test Binalarının Genel Özellikleri
0.012 (Kolonlar)
Boyuna Donatı
0.016 (Kiriş Mesnet)
Oranı
0.008 (Kiriş Açıklık)
f8/32 (Kolonlar)
Etriyeler
f8/15 (Kirişler)
Döşeme Kalınlığı 25 cm
Kolon Eksenel Yük
0.22-0.45 fc Ac
Oranları
Aedes, 2007
Zayıf Kolon – Güçlü Kiriş
Düşey Taşıyıcı Süreksizliği
Kısa Kolonlar
Yetersiz Enine Donatı Detayı
Yetersiz Bindirme Boyu
Kanca Detayı Problemleri
Enine Donatısız Kolon Kiriş
Birleşim Bölgeleri
10 dakika ara
Betonarme Elemanların Deprem
Etkileri Altında Davranışı
ve
Hasar Tipleri
Hasarın Sebepleri
Tek Etki
Eğilme Hasarı (Moment Talebi)
Çoklu Etki
Eğilme ve Kesme Etkileri
Zhou ve Elwood
Eleman Kapasiteleri
yatay yük
Yatay yük
kapasitesi
yerdeğiştirme
Yerdeğiştirme
kapasitesi
Hasar Oluşumu
C Tipi Hasar
D Tipi Hasar
0 Tipi Hasar
A Tipi Hasar
B Tipi Hasar
F Kabuk betonun
atması, donatı
0.85F burkulması
Boyuna
Basınç bölgesinde
yatay yük
donatılarının
hasarın başlaması
akması
Çekirdek betonunun
ezilmesi, donatıların
kopması
öteleme oranı
Eğilme Hasarının Gelişimi – A
Tipi
Betonda ilk Donatının Kabuk betonunda
Kabuk
betonunun
Çekirdek
betonunun
Basınç
donatılarının
çatlama akması ezilme başlangıcı
atması ezilmesi burkulması
yatay yük
yerdeğiştirme
yatay yük
yerdeğiştirme
Eğilme Hasarının Gelişimi – D
Tipi
Betonda ilk Donatının Kabuk betonunda
Kabuk
betonunun
Çekirdek
betonunun
Basınç
donatılarının
çatlama akması ezilme başlangıcı
atması ezilmesi burkulması
yatay yük
yerdeğiştirme
Kesme Hasarının Gelişimi
Betonda Enine Basınç Enine Diyagonal
Boyuna
ilk çatlama donatılarda
çatlağının çok
(diyagonal donatıları Bölgesind donatıları büyümesi, büyük kesme
n akması e Ezilme n kopması Kabuk Atması deformasyon
) u
F
Enine donatıların kopması,
0.85F Paspayının atması
yatay yük
öteleme oranı
Kesme Hasarının Gelişimi – A
Tipi
Betonda Enine Basınç Enine Diyagonal
Boyuna
ilk çatlama donatılarda
çatlağının çok
(diyagonal donatıları Bölgesind donatıları büyümesi, büyük kesme
n akması e Ezilme n kopması Kabuk Atması deformasyon
) u
yatay yük
öteleme oranı
yatay yük
öteleme oranı
yatay yük
yatay yük
Dışarıdan başlayınız
Hayır
Eleman hasarları ya da
temelde farklı oturmalar Evet
sebebiyle binada büyük Bina ağır hasarlı
kalıcı yer değiştirme
(d/h>0.01) var mı?
Hayır
İçeriden incelemeye
geçiniz
Dışarıdan İnceleme
Bütünüyle veya bölgesel göçme
DASK Kurs Notları
d/h>0.01
BİNA AĞIR HASARLI
Hayır
Genel Notlar:
Binanın adresi: Samatya sok. No:5 Alaköy Van
Geçirdiği deprem: 2011 Van Depremi Mw=7.2
Dışarıdan İnceleme
Dışarıdan İnceleme
Yok
Yok
İncelemeye devam
ediliyor.
İçeriden İnceleme
Binanın en çok hasar
gören katında
incelemeye başlayınız
Hayır
Zemin Kat
1. Normal Kat
1. Normal Kat
Kolonları İncelenecektir.
Eleman Hasarlarının
Tanımlanması
1 Normal Kat
C4 Kolonu
C4 50 x 30 C
Eleman Hasarlarının
Tanımlanması
1 Normal Kat
C8 Kolonu
C4 50 x 30 C
Kattaki kolon ve perdelerde:
C8 50 x 30 C
C tipi hasarlı eleman sayısı =2
İskan edilemez.
C4 50 x 30 C
C8 50 x 30 C
C11 50 x 30 D
Eleman Hasarlarının
Tanımlanması
1 Normal Kat
C14 Kolonu
C4 50 x 30 C
C8 50 x 30 C
C11 50 x 30 D
C14 50 x 30 D
Eleman Hasarlarının
Tanımlanması
1 Normal Kat
C13 Kolonu
C4 50 x 30 C
C8 50 x 30 C
C11 50 x 30 D
C14 50 x 30 D
C13 50 x 30 C
Eleman Hasarlarının
Tanımlanması
1 Normal Kat
C5 Kolonu
Kabuk Atması
Hasar: C tipi
Hasar Formu
C4 50 x 30 C
C8 50 x 30 C
C11 50 x 30 D
C14 30 x 50 D
C13 50 x 30 C
C5 50 x 30 C
Eleman Hasarlarının
Tanımlanması
1 Normal Kat
C15 Kolonu
C4 50 x 30 C
C8 50 x 30 C
C11 50 x 30 D
C14 30 x 50 D
C13 50 x 30 C
C5 50 x 30 C
C15 50 x 30 D
Eleman Hasarlarının
Tanımlanması
1 Normal Kat
C9 Kolonu
C4 50 x 30 C
C8 50 x 30 C
C11 50 x 30 D
C14 30 x 50 D
C13 50 x 30 C
C5 50 x 30 C
C15 50 x 30 D
C9 50 x 30 D
Eleman Hasarlarının
Tanımlanması
1 Normal Kat
C12 Kolonu
C4 50 x 30 C
C8 50 x 30 C
C11 50 x 30 D
C14 30 x 50 D
C13 50 x 30 C
C5 50 x 30 C
C15 50 x 30 D
C9 50 x 30 D
C12 50 x 30 A
Eleman Hasarlarının
Tanımlanması
1 Normal Kat
C3 Kolonu
C4 50 x 30 C
C8 50 x 30 C
C11 50 x 30 D
C14 30 x 50 D
C13 50 x 30 C
C5 50 x 30 C
C15 50 x 30 D
C9 50 x 30 D
C12 50 x 30 A
C3 50 x 30 C
Eleman Hasarlarının
Tanımlanması
1 Normal Kat
C7 Kolonu
C4 50 x 30 C
C8 50 x 30 C
C11 50 x 30 D
C14 30 x 50 D
C13 50 x 30 C
C5 50 x 30 C
C15 50 x 30 D
C9 50 x 30 D
C12 50 x 30 A
C3 50 x 30 C
C7 50 x 30 C
Hasar Gören
Hasarsız Elemanlar Düşey Taşıyıcılar
İskan edilemez.
Teşekkürler
10 dakika ara
Deprem Sonrası
Yığma Binalarda
Hasar Tespiti
Yığma yapı tipleri (donatıya göre)
Donatılı yığma Donatısız yığma
Astroza ve diğ. (2012)
Van 2011
Van 2011
Van 2011
Yığma yapı tipleri (malzemeye göre)
Tuğla Taş Beton briket
Hımış Kerpiç
Yığma duvar örgüleri AeDES (Baggio ve diğ., 2007)
Konsol davranan
duvarlar
Yığma duvar ve
hatıllardan oluşan
yapılar
Duvarlar hatıllardan güçlü Hatıllar duvarlardan güçlü
Ağır Hasar
Ağır Hasar
Ağır Hasar
Duvar düzlemi doğrultusunda oluşan hasarlar
Orta Hasar Orta Hasar
Van 2011
Döşemelerde tek doğrultuda
yük aktarımı (Van, 2011)
Duvar köşelerinde birleşim kusurları
FEMA 306
Van 2011
Köşelerde uygun birleşim Köşelerde yetersiz birleşim
Kovancılar, Elazığ
(Celep ve diğ, 2011)
Duvar tabakaları
arasında bağlantı
sorunları
AZ
ORTA
AĞIR
http://www.smate.wwu.edu/teched/
geology/GeoHaz/eq-Iran/eq-Iran-01.JPG
İçeriden İnceleme
Hangi Kat İncelenecek?
• Eğer herhangi bir katın diğer katlara
göre daha ağır hasar gördüğü çok
açık ise, inceleme sadece en hasarlı
katta
Eleman Hasarlarının Belirlenmesi
D Tipi Hasar Çok Ağır Hasar Taşıyıcı duvarın kısmen veya tamamen
parçalanması, yıkılması ve/veya
devrilmesi
A tipi hasarın tanımı-Hafif Hasar
Duvar ve duvar birleşimlerinde kılcal çatlaklar
B tipi hasarın tanımı-Orta Hasar
Çatlak genişliği ≤ 5 mm
Harçta dökülmeler
Van 2011
AeDES 2007
İlki 2005
İlki 2005
C tipi hasarın tanımı-Ağır Hasar
Çatlak genişliği ≤ 10 mm Van 2011
Bloklarda ezilme, harçta dökülme
İlki 2005
AeDes 2007
AeDes 2007
D tipi hasarın tanımı-Çok Ağır Hasar
Taşıyıcı duvarın kısmen veya tamamen parçalanması, yıkılması ve/veya
devrilmesi
Düşey yük taşıma kapasitesi önemli oranda azalmış
D tipi hasarın tanımı-Çok Ağır Hasar
Taşıyıcı duvarın kısmen veya tamamen parçalanması, yıkılması ve/veya
devrilmesi
Düşey yük taşıma kapasitesi önemli oranda azalmış
İçeriden Hasar
İncelemesi
Binanın en çok hasar
gören katında
incelemeye başlayınız
Hayır