POEZJA

WSPÓŁCZESN
A PO 1945 r.
• Tadeusz Różewicz
• Zbigniew Herbert
• Czesław Miłosz
• Wisława Szymborska
• Edward Stachura
• Ewa Lipska
• Stanisław Barańczak
• Miron Białoszewski
Tadeusz Różewicz Charakterystyka twórczości
(1921-2014) Dorobek pisarski poety obejmuje wiersze, dramaty,
opowiadania oraz scenariusze filmowe.
Twórczość tego artysty ma charakter jednorodny – dotyczy
egzystencjalnych i moralnych dylematów współczesnego
człowieka.
Najważniejsze cechy poezji:
Motywy związane z doświadczeniem wojny i okupacji,
Świadomość samotności jednostki,
Kryzys wartości,
 Poczucie wiecznego zagrożenia,
Rosnące uprzedmiotowienie człowieka,
Odrzucenie tradycji poezji jako „pięknej mowy”,
Porzucenie, rymu, rytmu i tradycyjnej wersyfikacji na
rzecz „wiersza wolnego”,
Posługiwanie się ironią i groteską, paradoksem,
kontrastem,
 Mam dwadzieścia cztery lata
Ocalałem
Prowadzony na rzeź.
„Ocalony” - wiersz z tomu To są nazwy puste i jednoznaczne:
„Niepokój z 1947 r. Człowiek i zwierzę
Miłość i nienawiść
Wróg i przyjaciel
Ciemność i światło.
Analiza i interpretacja
Utwór jest refleksją poety na temat Człowieka tak się zabija jak zwierzę
Widziałem:
wojny i jej konsekwencji. Odnajdujemy Furgony porąbanych ludzi
w nim kryzys wartości i zwątpienie w Którzy nie zostaną zbawieni.
człowieka.
Pojęcia są tylko wyrazami:
Typ liryki bezpośredniej. Cnota i występek
Budowa klamrowa. Prawda i kłamstwo
Piękno i brzydota
Doświadczenie wojenne podmiotu Męstwo i tchórzostwo.
lirycznego, który jest świadkiem
Jednako waży cnota i występek
masowego ludobójstwa i zagłady Widziałem:
świata Człowieka który był jeden
Zastosowany kontrast dla pokazania, Występny i cnotliwy.

że ważne wartości stały pustymi Szukam nauczyciela i mistrza

wyrazami. Po wojnie ocalały młody Niech przywróci mi wzrok słuch i mowę
człowiek poszukuje kogoś, kto Niech jeszcze raz nazwie rzeczy i pojęcia
Niech oddzieli światło od ciemności.
przywróci mu wiarę w drugiego
człowieka i w ludzką moralność. Mam dwadzieścia cztery lata
Ocalenie nie jest darem ,lecz ciężarem. Ocalałem
Prowadzony na rzeź.
• 
„Oblicze wojny” Salvador
Dali 1940
Jak w kulturze przedstawiana
jest wojna? Omów
zagadnienie na podstawie
obrazu Salvadora Dali i
innych tekstów literackich.
Przygotuj wypowiedź ustną nie
przekraczającą 15 min.
 Charakterystyka twórczości
Czesław Miłosz Miłosz uznany jest za jednego
z najwybitniejszych poetów współczesnych. W
(1911-2004) 1980 roku otrzymał Literacką Nagrodę Nobla.
Oprócz poezji pisał eseje, powieści i rozprawy
historycznoliterackie oraz wspomnienia. W 1993 r. powrócił
na stałe do Polski i zamieszkał w Krakowie.
Najważniejsze cechy poezji:
 Zakorzenienie we współczesności,
 Katastrofizm
 Uniwersalizm,
 Intelektualizm,
 Klasycystyczny umiar,
 Stoicyzm,
 Tęsknota do arkadii (tożsamej z Litwą),
 Fascynacja naturą
„W mojej ojczyźnie” W mojej ojczyźnie, do której nie wrócę,
Jest takie leśne jezioro ogromne,
rok 1937 Chmury szerokie, rozdarte, cudowne
Analiza i interpretacja Pamiętam, kiedy wzrok za siebie rzucę.
Podmiot liryczny wspomina swoją ojczyznę, którą
jest Litwa – kraj lat dziecinnych i młodości poety. Tę
małą ojczyznę symbolizuje jezioro, które przypomina I płytkich wód szept w jakimś mroku ciemnym,
swoim opisem jezioro z ballady „Świteź”
Mickiewicza. Opis jeziora utrzymany jest w I dno, na którym są trawy cierniste,
romantycznej konwencji, natura jest tajemnicza, kryje Mew czarnych krzyk, zachodów zimnych
w sobie zapowiedź przyszłości. Z racji daty
powstania można przypuszczać, ze jest zapowiedzią czerwień,
nadchodzących wydarzeń. Nie bez znaczenia jest Cyranek świsty w górze porywiste.
użyta kolorystyka
( czerń, czerwień, mrok) - barwy apokaliptyczne i
katastroficzne oddają niepokój podmiotu lirycznego. Śpi w niebie moim to jezioro cierni.
Budowa wiersza Pochylam się i widzę tam na dnie
Utwór składa się z trzech strof po cztery wersy i
Blask mego życia. I to, co straszy mnie,
został napisany 11-zgłoskowcem z rymami Jest tam, nim śmierć mój kształt na wieki spełni.
żeńskimi okalającymi i sąsiednimi o rozłożeniu
abba.
metafory – “wzrok za siebie rzucę”, “płytkich https://www.youtube.com/watch?v=jXk4AjA1kH
wód szept”, “zachodów zimnych czerwień”, “Śpi 8
w niebie moim to jezioro cierni”, “widzę tam na
dnie/Blask mego życia”.
epitety – chmury szerokie, jezioro ogromne, leśne
jezioro, płytkich wód, mroku ciemnym
  Polecam „Campo di Fiori”
 Moja wierna mowo,
służyłem tobie.
Co noc stawiałem przed tobą miseczki z kolorami,
żebyś miała i brzozę i konika polnego i gila
zachowanych w mojej pamięci.
„Moja wierna mowo” Trwało to dużo lat.
Berkley 1968 Byłaś moją ojczyzną bo zabrakło innej.
Myślałem że będziesz także pośredniczką
Analiza i interpretacja pomiędzy mną i dobrymi ludźmi,
choćby ich było dwudziestu, dziesięciu,
Utwór dotyczy sytuacji emigracyjnej albo nie urodzili się jeszcze.
poety. Można uznać, że Miłosz tęskni
Teraz przyznaję się do zwątpienia.
za Ojczyzną, a jedyne czy może ją Są chwile kiedy wydaje się, że zmarnowałem życie.
zastąpić to pielęgnowanie języka Bo ty jesteś mową upodlonych,
ojczystego. Język polski jest duchową mową nierozumnych i nienawidzących
siebie bardziej może od innych narodów,
ojczyzną poety. mową konfidentów,
W dalszej części liryku autor wyraża mową pomieszanych,
zwątpienie i krytykę wobec chorych na własną niewinność.
• Ale bez ciebie kim jestem.
propagandy politycznej i systemu Tylko szkolarzem gdzieś w odległym kraju,
panującego w Polsce. Jest też a success, bez lęku i poniżeń.
rozgoryczony faktem, że publiczność No tak, kim jestem bez ciebie.
Filozofem takim jak każdy.
w obcym kraju nie interesuje się jego
twórczością, a w Polsce jest poetą Rozumiem, to ma być moje wychowanie:
nieznanym ( w PRL-u obowiązywał gloria indywidualności odjęta,
Grzesznikowi z moralitetu
zakaz publikowania dzieł Miłosza). czerwony dywan podścieła Wielki Chwał,
Pisarz przyjął rolę strażnika mowy a w tym samym czasie latarnia magiczna
rzuca na płótno obrazy ludzkiej i boskiej udręki.
ojczystej i jej piękna.
Moja wierna mowo,
może to jednak ja muszę ciebie ratować.
Polecam wiersz „To” Więc będę dalej stawiać przed tobą miseczki z kolorami
jasnymi i czystymi jeżeli to możliwe,
bo w nieszczęściu potrzebny jakiś ład czy piękno.
https://www.youtube.com/watch?v=zrzPnrDTv8Y
 Charakterystyka twórczości
Zbigniew Herbert Poeta należał do pokolenia, które najpierw przeżyło grozę i
okrucieństwo II wojny, a potem niewoli komunizmu.
(1924-1998) Twórczość literacka stała się dla Herberta źródłem ocalenia
własnego człowieczeństwa, intelektualnym pamiętnikiem
poszukiwania sensu historii, kultury i ludzkiej egzystencji.
Pisał eseje, dramaty i wiersze. Debiutował w 1956
tomikiem „Struna światła”.
Najważniejsze cechy poezji:
 Nawiązanie do tradycji kultury europejskiej, zwłaszcza
antyku,
 moralizm,
 Współczucie dla cierpiących i skrzywdzonych,
 Wierność ponadczasowym fundamentalnym
wartościom,
 Godzenie patosu i emocjonalnego zaangażowania z
ironią i intelektualnym dystansem
 Klasycyzm i prostota stylu
 Wykorzystanie paraboli, symbolu, metafory do prostego
ujmowania trudnych spraw

„Przesłanie Pana
Cogito” 1974 r. z tomu
„Pan Cogito”
Analiza i interpretacja
Podmiot liryczny wzywa do niezłomnej
wierności zasadom moralnym i
dziedzictwu ludzkości, choć ma
świadomość , że etyczny heroizm
obrońcy „królestwa bez kresu i miasta
popiołów” nie spotka się z uznaniem i
nie zostanie nagrodzony. Patetyczne
apele o trwanie przy wartościach są w
wierszu zderzone z trzeźwą oceną
ludzkich słabości i gorzką refleksją nad
stanem współczesnej cywilizacji.
Liryczne ja ostrzega, że niezgoda na zło
oznacza wieczne dążenie do celu,
którego nie da się osiągnąć.
Podmiot uważa, że życie nie jest celem
samym w sobie, nie jest celem, do
którego należy dążyć. To pokusa, której
należy się przeciwstawić na rzecz
„dawania świadectwa” - świadectwa
wartościom, które stworzyły i
usensowniają naszą kulturę.
https://www.youtube.com/watch?v=E7_Ui4hw2xk
Idź dokąd poszli tamci do ciemnego kresu
po złote runo nicości twoją ostatnią nagrodę
idź wyprostowany wśród tych co na kolanach
wśród odwróconych plecami i obalonych w proch
ocalałeś nie po to aby żyć
masz mało czasu trzeba dać świadectwo
bądź odważny gdy rozum zawodzi bądź odważny
w ostatecznym rachunku jedynie to się liczy
a Gniew twój bezsilny niech będzie jak morze
ilekroć usłyszysz głos poniżonych i bitych
niech nie opuszcza ciebie twoja siostra Pogarda
dla szpiclów katów tchórzy – oni wygrają
pójdą na twój pogrzeb i z ulgą rzucą grudę
a kornik napisze twój uładzony życiorys
i nie przebaczaj zaiste nie w twojej mocy
przebaczać w imieniu tych których zdradzono o świcie
strzeż się jednak dumy niepotrzebnej
oglądaj w lustrze swą błazeńską twarz
powtarzaj: zostałem powołany – czyż nie było lepszych
strzeż się oschłości serca kochaj źródło zaranne
ptaka o nieznanym imieniu dąb zimowy
światło na murze splendor nieba
one nie potrzebują twego ciepłego oddechu
są po to aby mówić: nikt cię nie pocieszy
czuwaj – kiedy światło na górach daje znak – wstań i idź
dopóki krew obraca w piersi twoją ciemną gwiazdę
powtarzaj stare zaklęcia ludzkości bajki i legendy
bo tak zdobędziesz dobro którego nie zdobędziesz
powtarzaj wielkie słowa powtarzaj je z uporem
jak ci co szli przez pustynię i ginęli w piasku
a nagrodzą cię za to tym co mają pod ręką
chłostą śmiechu zabójstwem na śmietniku
idź bo tylko tak będziesz przyjęty do grona zimnych czaszek
do grona twoich przodków: Gilgamesza Hektora Rolanda
obrońców królestwa bez kresu i miasta popiołów
Bądź wierny Idź
Wisława Charakterystyka twórczości
Twórczość liryczna Szymborskiej uważana jest za wybitny
Szymborska przykład współczesnej prozy intelektualnej, łączącej
(1923-2012) filozoficzną refleksję z ironią i humorem. Poetka, eseistka,
tłumaczka. W 1996 roku otrzymała Literacką Nagrodę
Nobla. Związana była z Krakowem i grupą literacką
Inaczej.
Najważniejsze cechy poezji:
 Egzystencjalizm,
 Postawa zadziwienia światem,
 Ironia i prostota, inteligentny, subtelny żart,
 Rozważanie przypadku w życiu człowieka,
 Precyzja słowa,
 Nawiązywanie do dzieł sztuki,
 Lapidarność stylu
 Bogactwo środków stylistycznych
 Wiersz wolny
„Nic dwa razy” 1957
z tomu „Wołanie do
Yeti”
Analiza i interpretacja
Utwór podejmujący tematykę przemijani i
granic poznania. Poetka nawiązuje w
wierszu do poglądów Heraklita z Efezu,
który głosił , e wszystko płynie, dlatego nie
można wejść dwa razy do tej samej rzeki.
Przesłaniem utworu jest dostrzeżenie, że
każda chwila zdarza się w życiu raz i
należy ją dobrze wykorzystać. Istota i
paradoks bycia ludźmi polegają na tym, że
jesteśmy jednocześnie podobni do siebie i
odmienni.
Budowa wiersza
Wiersz sylabiczny o regularnej budowie,
typowy dla piosenki. Składa się z 7
czterowersowych strof, w których rymuje
się drugi i czwarty wers. Język prosty
ożywiony licznymi środkami stylistycznymi
( epitety, powtórzenia, pytania retoryczne,
apostrofy, pardoksów i symboli
https://www.youtube.com/watch?v=ndmv5OmaiOA
https://www.youtube.com/watch?v=A1XJCsXQLzU
Nic dwa razy się nie zdarza
I dlatego z tej przyczyny
Zrodziliśmy się bez wprawy
I pomrzemy bez rutyny
Choćbyśmy uczniami byli
Najtępszymi w szkole świata
Nie będziemy repetować
Żadnej zimy ani lata
Żaden dzień się nie powtórzy
Nie ma dwóch podobnych nocy
Dwóch tych samych pocałunków
Dwóch tych samych spojrzeń w oczy,
Wczoraj kiedy twoje imię
Ktoś wymówił przy mnie głośno
Tak mi było jakby róża
Przez otwarte wpadła okno
Uśmiechnięci, wpółobjęci
Próbujemy szukać zgody
Choć różnimy się od siebie
Jak dwie krople czystej wody
Żaden dzień się nie powtórzy
Nie ma dwóch podobnych nocy
Dwóch tych samych pocałunków
Dwóch tych samych…
„Vanitas” Pieter Claesz
1630 r.
Jak artyści w swoich
dziełach przedstawiają
motyw przemijania?
Odwołaj się do obrazu i
innych tekstów literackich.
Przygotuj odpowiedź ustną nie
przekraczającą 15 min.

Na podstawie obrazu
"Vanitas" zinterpretuj jakie
wartości ludzkiego życia są
ważne? Odwołaj się do innych
tekstów literatury.
Przygotuj odpowiedź ustną nie
przekraczającą 15 min.
„Cebula” 1976 z
tomu „Wielka
liczba
Analiza i interpretacja
Wiersz jest minitraktatem o
doskonałości i pięknie. Opiera się na
koncepcie i paradoksie, co jest
bezpośrednim nawiązaniem do sztuki
barokowej. Pomysł Szymborskiej aby
zestawić cebulę z człowiekiem jest
oryginalny. Zamysł pisarski pozwala
określić, że człowiek jest istotą
skomplikowaną, dziką i do końca nie
zna samego siebie.
Człowiek według poetki jawi się jako
byt niedoskonały, pełen sprzeczności i
tajemnic, ale za to ciekawy. Inaczej
cebula jako coś doskonałego, ale
banalnego.
https://www.youtube.com/watch?v=xOx88uyF-40
Co innego cebula.
Ona nie ma wnętrzności.
Jest sobą na wskroś cebula
do stopnia cebuliczności.
Cebulasta na zewnątrz,
cebulowa do rdzenia,
mogłaby wejrzeć w siebie
cebula bez przerażenia.
W nas obczyzna i dzikość
ledwie skórą przykryta,
inferno w nas interny,
anatomia gwałtowna,
a w cebuli cebula,
nie pokrętne jelita.
Ona wielekroć naga,
do głębi itympodobna.
Byt niesprzeczny cebula,
udany cebula twór.
W jednej po prostu druga,
w większej mniejsza zawarta,
a w następnej kolejna,
czyli trzecia i czwarta.
Dośrodkowa fuga.
Echo złożone w chór.
Cebula, to ja rozumiem:
najnadobniejszy brzuch świata.
Sam się aureolami
na własną chwałę oplata.
W nas - tłuszcze, nerwy, żyły,
śluzy i sekretności.
I jest nam odmówiony
idiotyzm doskonałości.
Ewa Lipska Charakterystyka twórczości
Poetka związana z Krakowem, laureatka wielu nagród
( ur. 1945) Literackich, odznaczona medalem Gloria Artis.
Poeci Nowej Fali Jej poezja to liryka intelektualna o kunsztownej formie i
bogatej metaforyce.
Najważniejsze cechy poezji:
 Skondensowany język, precyzyjny
współczesny,
 Prostota z umiejętnie dobranymi środkami
stylistycznymi,
 Krytycyzm wobec realiów życia,
 Refleksyjność
 Egzystencjalizm

„Kraj podobny do
innych”
Analiza i interpretacja
Utwór ma charakter
rozrachunkowy. To gorzka i
ironiczna refleksja nad narodem
polskim, jego historią i jego
specyficznym charakterem.
Poetka wytyka wiele wad:
•Poza i sztuczność
•Narodowa pycha,
•Dewocja,
•Megalomania,
•Powierzchowny patriotyzm,
•Uprzedzenia
Kraj podobny do innych. Ale inny niż inne.
Z krainy krajobrazu wynika że włókno
jest z domieszką tworzyw sztucznych.
Zdarza się jedwab kaszmir batyst.
Aksamitne zachody słońca nad jeziorami.
Różaniec górski
pod wpływowym niebem.
Przeszedł przez labirynt. Chaos.
Pożogi wojny. Przewlekłe choroby historii.
Niezbyt muzykalny. Przynęta dźwięku
czasem dla zalotników.
Nie lubi obcych. Żeni się najczęściej
z pulchną blondynką.
Uczy się języka niemieckiego
Popijając Drink nach Osten
i oczekując na wejście do Unii Europejskiej.
Podczas apelu śniadania 
chleb kroi szablą na krzyż
podśpiewując a cappella
rozkwitały pęki białych róż. 
 „Dyktando” 1 978 r. Pod dyktando.
Żeby tylko nie popełnić błędu.
z tomu „Piąty zbiór Naród
wierszy” nie napisać przez tłum otwarty.
Wiedzieć
Analiza i interpretacja kiedy zamykać a kiedy otwierać
usta.
Autorka w wierszu porównała życie do Milczeć ?
dyktanda. Nadała swojemu utworowi ale z jakiej litery?
wymiar uniwersalny. Metafora może Odmienić się
odnosić się do lęków i dylematów
ale nie przez przypadek.
egzystencjalnych zarówno mieszańców
komunistycznej Polski , jak i każdego Uważać
człowieka. Dylematy czy aby miłość nie napisać oddzielnie
podporządkować się presji oczekiwań tak jak czarna jagoda albo pierwszy lepszy.
władzy, sytuacji, środowiska czy Czujnie
zbuntować się i pójść własną drogą po pewnych datach postawić kropkę.
stanowią odwieczny problem. Te Przy innych
wewnętrzne rozterki są źródłem minutę ciszy.
dylematów moralnych.
Uważać
aby życia nie napisać przez skróty.
Pamiętać
aby nie popełnić błędu przy śmierci.
Umrzeć
ortograficznie.
 Charakterystyka twórczości
Stanisław Barańczak Poeta należał do czołowych działaczy opozycji politycznej
w PRL-u. Był współzałożycielem Komitetu Obrony
(1946-2014) Robotników i członkiem redakcji podziemnego czasopisma
„Zapis”. Od 1981 roku przebywał na emigracji w USA.
Jego dorobek literacki obejmuje, wiersze, eseje i przekłady.
Jego pisarstwo ewoluowało. Przebywając na emigracji
stopniowo słabło zainteresowanie problemami społeczno-
politycznymi kraju, przeszło w tematykę egzystencjalną i
Kulturową.
Najważniejsze cechy poezji:
 Gry lingwistyczne,
 Wirtuozeria i konceptualizm,
 Uwrażliwienie na problematykę moralną,
 Zaangażowanie w sprawy tego świata

„Spójrzmy prawdzie w
oczy”
Analiza i interpretacja
To manifest pokolenia Nowej Fali, które
za najważniejszy cel literatury obrało
odważne i bezkompromisowe
przedstawienie rzeczywistości PRL-u.
Podmiot liryczny wypowiada się w
liczbie mnogiej, jest głosem grupy
poetyckiej, do której należy, ale i
całego społeczeństwa. Poeta odrzuca
powszechne zakłamanie.
Przeciwstawianie się zniewoleniu
wymaga odwagi i spojrzeniu prawdzie
w oczy. Ludzie żyjący pod presją
peerelowskiego jarzma są ogłupiani ,
zmuszani do uległości i często uciekają
w marzenia. Ale to jest droga donikąd .
Spójrzmy prawdzie w oczy: w nieobecne
oczy potrąconego przypadkowo
przechodnia z podniesionym kołnierzem; w stężałe
oczy wzniesione ku tablicy z odjazdami
dalekobieżnych pociągów; w krótkowzroczne
oczy wpatrzone z bliska w gazetowy petit;
w oczy pośpiesznie obmywane rankiem
z nieposłusznego snu, pośpiesznie ocierane
za dnia z łez nieposłusznych, pośpiesznie
zakrywane monetami, bo śmierć także jest
nieposłuszna, zbyt śpiesznie gna w ślepy zaułek
oczodołów; więc dajmy z siebie wszystko
na własność tym spojrzeniom, stańmy na wysokości
oczu, jak napis kredą na murze, odważmy sie
spojrzeć
prawdzie w te szare oczy, których z nas nie spuszcza,
które są wszędzie, wbite w chodnik pod stopami,
wlepione w afisz i utkwione w chmurach;
a choćby się pod nami nigdy nie ugięły
nogi, to jedno będzie nas umiało rzucić
na kolana.
„Czas Apokalipsy”
Chris Niedenthal 1981
r.
Jaką funkcję pełni motyw
apokalipsy? Na podstawie
fotografii Chrisa Niedenthala -
Czas Apokalipsy i innych
tekstów literackich.
Przygotuj odpowiedź ustną nie
przekraczającą 15 minut.

„Widokówka z tego
świata” 1988 r.
Analiza i interpretacja
Wiersz napisany na emigracji , oparty
na pomyśle „pocztówki do Boga”.
Bóg w utworze potraktowany jest jako
ktoś bliski, jak przyjaciel, ktoś z kim nas
łączy silna więź. Podmiot liryczny
zwierza mu się, dzieli się obserwacjami z
miejsca zamieszkania. Analizując głębiej
możemy zauważyć, że autor snuje
refleksje nad sensem ludzkiej egzystencji
i wartością współczesnej cywilizacji.
Wszechświat jest wieki, Ziemia to tylko
kropka, a współczesna cywilizacja to
nowotwór, który sieje spustoszenie i
pozostawia bałagan.
Wiersz kończy się typową formułą z
listów , co sprawia, że Bóg jest
spersonifikowany, ale mimo tej więzi
poeta oskarża Stwórcę, za to, że powołał
nas do życia pełnego bólu i cierpienia ,
które kończy się jednako śmiercią.
Szkoda, że Cię tu nie ma. Zamieszkałem w punkcie,
z którego mam za darmo rozległe widoki:
gdziekolwiek stanąć na wystygłym gruncie
tej przypłaszczonej kropki, zawsze ponad głową
ta sama mroźna próżnia
milczy swą nałogową
odpowiedź. Klimat znośny, chociaż bywa różnie.
Powietrze lepsze pewnie niż gdzie indziej.
Są urozmaicenia: klucz żurawi, cienie
palm i wieżowców, grzmot, bufiasty obłok.
Ale dosyć już o mnie. Powiedz, co u Ciebie
słychać, co można widzieć,
gdy się jest Tobą.
Szkoda, że Cię tu nie ma. Zawarłem się w chwili
dumnej, że się rozrasta w nowotwór epoki;
choć jak ją nazwą, co będą mówili
o niej ci, co przewyższą nas o grubą warstwę
geologiczną, stojąc
na naszym próchnie, łgarstwie,
niezniszczalnym plastiku, doskonaląc swoją
własną mieszankę śmiecia i rozpaczy -
nie wiem. Jak zgniatacz złomu, sekunda ubija
kolejny stopień, rosnący pod stopą.
Ale dosyć już o mnie. Mów, jak Tobie mija
czas - i czy czas coś znaczy,
gdy się jest Tobą.
Szkoda, że Cię tu nie ma. Zagłębiam się w ciele,
w którym zaszyfrowane są tajne wyroki
śmierci lub dożywocia - co niewiele
różni się jedno z drugim w grząskim gruncie rzeczy,
a jednak ta lektura
wciąga mnie, niedorzeczny
kryminał krwi i grozy, powieść-rzeka, która
swój mętny finał poznać mi pozwoli
dopiero, gdy i tak nie będę w stanie unieść
zamkniętych ciepłą dłonią zimnych powiek.
Ale dosyć już o mnie. Mów, jak Ty się czujesz
z moim bólem - jak boli
Ciebie Twój człowiek.
Miron Charakterystyka twórczości
Prozaik, dramaturg, współtwórca eksperymentalnego Teatru
Białoszewski Osobnego, dla którego pisała teksty. Nazywany poetą szarej
( 1922-1983) codzienności. Był jednym z najbardziej oryginalnych
twórców pokolenia przełomu lat ‘50 i ’60. Zaliczany do
nurtu poezji lingwistycznej. Język jego utworów jest
potoczny, bełkotliwy, z błędami i z zakłóconą komunikacją.
Białoszewski w swojej twórczości poetyzował rzeczy
najzwyklejsze, dokonywał sakralizacji codzienności.
Najważniejsze cechy poezji:
 Przywiązanie do zwyczajnych rzeczy,
 Upodobanie do brzydoty, tandety, kiczu,
 Podmiot mówiący zakorzeniony w świecie
przeciętności,
 Język zbliżony do mowy potocznej
wykorzystuje kalekie lub śmieszne
połączenia wyrazowe
 Skłonność do zabawy i dowcipu
językowego
 Wsiadajcie, madonny

„Karuzela z madonny
Do bryk sześciokonnych
… ściokonnych!
madonnami” Konie wiszą kopytami
nad ziemią.
Analiza i interpretacja One w brykach na postoju
Tytuł utworu – karuzela kojarzy się z wesołym już drzemią.
miasteczkiem, z placem zabaw, z kulturą niską. Każda bryka malowana
Madonna natomiast to słowo przypisane Matce w trzy ogniste farbki
Boskiej, słowa: „mea domina” oznaczają „moja I trzy są końskie maści:
pani”. Madonny znane są z obrazów Rafaela, od sufitu
należą więc do kultury wysokiej. Już sam tytuł od dębu
utworu łączy sferę sacrum ze sferą profanum, od marchwi.
kulturę wysoką z niską. Drgnęły madonny
I orszak konny
Sytuacja liryczna – tekst Białoszewskiego jest w
Ruszył z kopyta
zasadzie lirycznym opisem wirującej karuzeli.
Lata dokoła
Składa się ona z bryczek, do których
Gramofonowa
przymocowane są konie. Wyglądają one dość
Płyta
tandetnie.
Taka
Tekst Białoszewskiego składa się z jednaj, płyta:
długiej strofy, która oddzielona jest od
Migają w krąg anglezy grzyw
ostatniego dystychu pauzą. Tekst zaczyna się od
I lambrekiny siodeł
wsiadania do bryk sześciokonnych, a kończy
I gorejące wzory bryk
zatrzymaniem. Po pauzie znów karuzela zaczyna
Kwiecisto-laurkowe.
wirować. Utwór jest tak zbudowany, że oto
A w każdej bryce vis-á-vis
czytelnik ma wrażenie, iż karuzela wolno
Madonna i madonna
rozpoczyna bieg, potem przyspiesza i znów
W nieodmiennej pozie tkwi
zaczyna wytracać prędkość. Dynamikę tekstu
Od dziecka odchylona (…)
podkreślają dość krótkie wersy. Typowe są tu
również dla poezji lingwistycznej neologizmy, (Fragment)
np.: „ściokonnych!” (jako echo sześciokonnych)
czy „peryferafaelickie” oraz metafory, np.: https://www.youtube.com/watch?v=CZWBSVjCljs
„Migają w krąg anglezy grzyw”, „A one w
Leonardach min”.
 Jakże się cieszę,
„Szare eminencje że jesteś niebem i kalejdoskopem,
że masz tyle sztucznych gwiazd,
zachwytu” że tak świecisz w monstrancji jasności,
gdy podnieść twoje wydrążone
Analiza i interpretacja pół-globu
Autor użył w tytule związku dokoła oczu,
frazeologicznego „szara eminencja”,
pod powietrze.
który oznacza osobę mającą wpływ na
ważne decyzje lub kierującą czymś z Jakżeś nieprzecedzona w bogactwie,
ukrycia, ale nie zajmującym wysokiego łyżko durszlakowa!
stanowiska. Tymi szarymi eminencjami Piec też jest piękny:
według Białoszewskiego jest łyżka ma kafle i szpary,
durszlakowa, piec kaflowy. W wierszu
może być siwy,
styl wysoki kontrastuje ze stylem
niskim. Autor szuka piękna w rzeczach srebrny,
zwykłych, nawet tam, gdzie tego piękna szary – aż senny…
nie ma. Patrzy na codzienność jak a szczególnie kiedy
mag, czarodziej. tasuje błyski
albo gdy zachodzi
i całym rytmem swych niedoskonałości
w dzwonach palonych
polano biało
wpływa w żywioły
obleczeń monumentalnych.
Zadanie
1. Wyjaśnij pojęcie „Poeci
Nowej Fali”.
2. Podaj cechy poezji
lingwistycznej.

Dziękuję 