INTRODUKSYON SA PAG-

AARAL NG WIKA
MGA PARAAN NG ARTIKULASYON
Oral at Nesyal

Tunog Oral – ang nagagawa kung sa bibig lamang

dumadaloy ang papalabas na hangin.

Tunog Neysal - kung dumadaloy ang hangin sa

neysal-kaviti kapag nakababa
MGA STAP
Tinatawag minsan itong plosiv
May pansamantala pero ganap na
pagpigil o pagbara ng daloy ng hangin
sa bibig sa paggawa ng mga stap
Voysles-Baylebyal-Stap (p) (Fil)
Voysles-Dental-Stap (t) (Fil)
MGA ASPIREYTED NA TUNOG

 Nabanggit natin na sa bigkas ng mga voysles na

tunog, nakabuka ang glotis at malayang dumadaloy
ang hangin sa pagitan ng mga vokal-kord
 
 Kapag isang voys na tunog ang bibigkasin,
nagsasara ang mga vokal-kord
 
 Sa wikang Ingles 2 klase ang voysles ang voysles
na tunog depende sa haba at lakas ng papalabas na
hangin sa pagsara ng mga vokal kord
Aspireyted
 
Di-aspireyted
 
Aspireyted [ h] sa ingles, [ph], [th], [kh] kapag na sa inisyal
posisyon ng silabol atsinusundan ng vawel na mey stres, at di-
aspireyted naman sa ibang envayronment.
Halimbawa:
 
Pill [phil]
Spill [sphil]
Paper [phey.per]
Tub [thab]
Contest [kon.thest]
Can [khæn]
MGA FRIKATIV
 Kinabibilangan din ng mga vawel at ng mga glayd dahil
nagagawa ang mga ito na may tuluy-tuloy na daloy ng
hangin sa bibig.
 
 Sa artikulasyon ng mga frikativ pinararaanan ang hangin
sa masikip na daanan pero tuluy-tuloy parin ang daloy
nito
 
 Dahil sa napakakitid ang daluyan ng hangin,
nagkakaroon ng friksyon na parang sumasagitsit ang
hangin.
 
Tinatawag ding SPYRANT ang mga ito. 
 [f] - voysles-labyodental-frikativ
 [v] – voys-labyodental-frikativ
MGA AFRIKEYT
 Ginagawa ang mga ito nang may pagpipigil ng hangin sa
simula tulad ng mga stap atsinusundan kaagad ng
pagbibitiw nito tulad ng mga frikativ.
 
Ang Ing [č] / [ ]  ay voysles – alvyopalatal - afrikeyt
 
 Ang [ĵ] / [ ] ay ang voys na katumbas nito, hal. Church,
jail.
 
 Mga straydent at mga sibilant

Bukod sa mga kraytiryang artikulatori, minsan
 

may ginagamit ding mga akustik na kraytirya sa

pagdeskrayb ng mga frikativ at afrikeyt. 
Halimbawa; isang akustik na kraytiryon ang
pagiging mas maingay ng ilang tunoghabang
binibigkas ang mga ito.
 Tinatawag na mga straydent ang mga frikativ at
afrikeyt na mas maingay
 Mga di-straydent naman iyong mga di-kasing
ingay na kawnterpart nila
Hal. Sa Ing. Ang mga alvyolar [s] at [z] na kilala
bilang mga sibilant.
 MGA LIKWID
  Nabibilang ang mga ito sa mga kontinuwant, pero hindi
sapat ang obstraksyon ng daloy ng hangin sa bibig para
magkaron ng friksyon gaya ng nangyayari sa mga frikativ
 
  May dalawang klase ang likwid:
 
  Mga Lateral – kabilang sa mga lateral ang mga letrang l
Mga iba’t ibang klase ng r
 
 Mga sariling klase ng r sa mundo
  Tap [r] o Flap [D]
  Retroflex [r]
  Tril [ř] (alvyolar -tril)
  Uvular [Χ] at [baliktad na R]
Tap
  Sa pagbuo nito, mabilis na tinatapik ng tip ng dila ang likod ng mga
ngipin o ng alvyolar rij
Hal. Pero, caro, ohara, aray, asar, rito

RETROFLEX
  Sa pagbigkas nito kinukurbang palikod ang tip ng dila at ang ilalim
nito ang tumatamasa alvyolar rij
  Hal. Ride CarTril (Alvyolar-tril)
 
  Nagagawa sa pagvavaybreyt ng tip ng dila sa may alvyolar
  Hal. Risa perro (aso) burro (asno)Uvular
 
  Ginagawa ang tunog na ito na inaangat ang likod ng dila sa may
uvula
 
  Standard Fr rouge (pula) rose (pink)
 MGA SILABIK-LIKWID AT NEYSAL
Mas matunog ang mga likwid at nesyal kesa sa ibang mga
konsonant.
Sa puntong ito, mas parang vawel ang mga ito.
  
Dahil sa resonants na ito, pwede silang tumayong nukleyus ng
silabol, kaya tinatawagsilang mga silabik-likwid at silabik-
neysalMga glayd o semivawel / semikonsonant
 
Binibigkas ang mga ito na parang mga vawel na halos walang
obstraksyon sa daloy nghangin sa bibig, kaya lang, tulad ng
mga konsonant, hindi ito silabik
 
Karaniwang may nauuna o sumusunod ditong vawel, mabilis
na dumudulas ang dila patungo o palayo sa katabing vawel
Mga vawel
 
 Ang mga monoptong at mga diptonggo
  Deskripsyon ng mga vawel
 Posisyon at parte ng dila
  Hugis ng mga labi at banat ng masel sa mukha

MGA SUPRASEGMENTAL 

 Pagbabago ng tono ng boses upang bigyan diin ang

bahagi ng ipinararating namensahe sa ating kausap
TONO 

 HABA - Ay bahagyang paghinto sa binibigkas ng pantig

ng salita nang hindi naman pinuputol ang paglikha ng
tunog sa nasabing pantig 

 STRES -Diin - Ito ay bahagyang pagtaas ng tinig sa

pagbigkas ng salita o mga salitang mahahalaga na nais
bigyang diin 

 ANTALA - Saglit na paghinto o pagtigil upang bigyang-

diin o linaw ang mensaheng nais natin iparating sa
kausap