Module 2 Aralin

4
HAKBANG- HAKBANG NA YUGTO SA
PAGSASALIN
 Hakbang-hakbang na
Yugto ng Pagsasalin
LAYUNIN:

MATULUNGAN ANG ISANG

BAGUHAN SA PAGSASALIN

-BREGWIN
I. Preliminaryong
Gawain
A n g tagasalin a y dapat na:
A. Paghahanda
1 . M a y sapat n a pag-aaral sa linggwistika
2 . H a n d a at p a m i l y a r s a t e k s t o n g isasalin

A n g tekstong isasalin a y maari ng:

• M g a material teknikal o siyentipiko ( a g h a m ,
teknolohiya, k a r u n u n g a n )
• Di teknikal o m a l i kha i n g panitikan (tula, maikiling
kwent o, nobela)
I. Preliminaryong Gawain
A. Paghahanda
Habang binabasa ang teksto ay dapat na:
•Markahan ang mga bahaging may kalabuan
•Magsagawa ng pag-aaral sa background na material na makukuha:

- May-akda;
- Kalagayan habang isinusulat ang teksto;
- Layunin sa pagkakasulat, kultura ng tekstong isasalin;
- Kung para kanino ang teksto
I. Preliminaryong Gawain
B. Pagsusuri
Habang binabasa ang teksto ay dapat:

1.Maingat sa pag-aaral sa m g a key word.

2.Pag-ukulan n g pansin a n g pagkilala sa simula at w a k a s n g teksto
sapagkat dito m a h u h u l a a n a n g pa ksa ng- diw a.
3.Tuklasin k un g ano ang ipinapahiwatig n g m g a ginamit na cohesive
deivices pang-ugnay.
4.Kilalanin a n g pinakamahalagang bahagi.
5.Bigyan n g angkop na katumbas sa w ikang pagsasalinan n a m a y diin
sa bahaging binibigyang-halaga n g m a y akda.
I. Preliminaryong Gawain
B. Pagsusuri
6.Inaalam a n g lahat n g pangyayari at kalahok.
7.Pansinin ang iba pang kahulugan, m g a matalinhagang
kahulugan at m g a tungkuling pangretorika ng m g a
salit a, p a r i r a l a , s u g n a y o p a n g u n g u s a p .
II. Aktwal na
Pagsasalin
A. Paglilipat
Nagaganap sa isip ng tagapagsalin.
Paglilipat ng kahulugan sa
ikalawang S wika.
M g a pamamaraang pantalinhaga o
panretorika ng simulaang wika.
M g a anyong panggramatika ang
gagamitin upang higit na masabi
ang tamang kahulugan.
II. AKTWAL NA PAGSASALIN
B. PAGSULAT NG UNANG BURADOR
1.Basahin muli ang ilan sa mga bahagi o tingnan muli
sa diksyunaryo. Mapapansin dito ang anyo ng tekstong
isasalin.
2.Ang burador na kaniyang isusulat ay dapat lilitaw na
natural o malinaw nang hindi tinitingnan ang simulaang
lenggwahe.
3.Iwasto ang mga nawalang impormasyon.
II. Aktwal na Pagsasalin
C. Pagsasaayos ng
Unang Burador
1.Higit n a m a b u t i k u n g hindi g a l a w i n a n g b u r a d o r n g isa or d a l a w a n g
li n g g o s a p a g k a t s a g a n i t o n g p a r a a n n a g k a k a r o o n n g b a g o n g p agtingin.

2 .P a g ba b a s a n g m a n u sk rit o n g m a l a k a s
1 ) M g a bah ag i n a m a s y a d o n g m a y m a r a m i n g salita
2 ) M g a m a lin g a n y o n g p a n g g r am at ik a o m a l a b o n g kayarian
3)Maling kaayusan
4)Mali ang koneksyon
5)Collocational clashes
6 ) M a l a b o / D i m aintin dih an
7)Istilo
II. Aktwal na Pagsasalin
C. Pagsasaayos ng
Unang
Burador
3.Tingnan a n g ka was t uha n n g kahulugan
1)May Nawala
2)May nadagdag
3)Iba ang kahulugan
4)Walang kahulugan

4.Malinaw na lumulutang ang paksang-diwa o

pangunahing kaisipan
 Evalwasyon ng Pagsasalin

-STEVEN & DONWIN

1 . P a g h a h a m b i n g n g S a l i n s a orihinal – A n g l a y u n i n nito a u p a n g
t i n g n a n k u n g p a r e h o a n g n i l a l a m a n g i m p o r m a s y o n n g d a l a w a at
a n g l a h a t n g i m p o r m a s y o n a y n a i l i p a t s a s al in.

2.Balik-salin (Back-translation) isang taong bilinggwal sa m g a

wikang kasangkot sa pagsasalin. B a g o ang ang back-translation
m a y r o o n m u n a n g literal r e n d e r i n g n g salin.
ex. W h a t is y o u r n a m e ? salin: A n o a n g i y o n g p a n g a l a n ? Literal
rendering: W h a t t he y o u r n a m e ? B a l i k –salin: W h a t is y o u n a m e ?
P a g s u b o k sa p a g - u n a w a A n g layunin nito a y u p a n g m a l a m a n k u n g
a n g salin a y n a i i n t i n d i h a n n a n g w a s t o . Te s t e r R e s p o n d e n t

• H i g i t n a m a b u t i k u n g a n g tester a y h i n d i a n g t a o n g n a g s a l i n .
• A l a m n g r e s p o n d e n t n a h i n d i s i y a a n g s i n u s u b o k k u n d i a n g salin.
•Itinala n g tester a n g lahat n g m g a sagot n g respondent.
• M a g s a s a g a w a n g e v a l w a s y o n a n g tester at a n g t ag as a l i n.
•Overview
• P a g t a t a n o n g t u n g k o l s a salin.
4.Pagsubok sa Pagiging Natural na Wikang Ginamit sa Salin
(Naturalness Test) Ang layunin nito ay upang matiyak na ang anyo ng
salin y natural at nababagay sa estilo.

B a b a s a h i n n g re v i e w e r a n g b u o n g s a l i n u p a n g t i g n a n a n g d a l o y a t
pangkalahatang kahulugan
2. Mamarkahan ng reviewer ang mga bahaging mahirap basahin.
Pagsubok sa Pagiging Natural ng Wikang Ginamit (Naturalness Test)
Babalikan niya ang mga bahaging minarkahan niya.
Magbibigay siya ng mga mungkahi sa nagsalin gaya ng tamang salita,
wastong gramatika.
5 . Pa gs ub o k sa G a a n n g P a g b a sa (Readability Test)
Ito’y i s i n a s a g a w a n g m g a nagsalin o tester sa
pamamagitan ng pagbasa ng isang tagabasa sa
isang bahagi.

6 . Pa gs ub o k sa Konsistent (Consistency Test)

• M a y kinalaman sa nilalaman n g salin
• M a y ki na la man sa teknikal n a detalye n g
p r e s e n t a s y o n o p a g g a m i t n g p a n a n a li t a.
Pagsasalin ng Mga tekstong
pampanitikan
PANITIKAN – Ito ay nagmula sa salitang “pang-titik-an” na ang ibig
sabihin a y m g a a k d a n g nasusulat.
Hal imbawa: Sanaysay, alamat o nobela

TALAMBUHAY – Akdang pampanitikan kung saan nilalarawan ang buhay

n g p a n g u n a h i n g t a u h a n n g m g a t u g m a , m e t r o taludtod sa isang akda.
Halimbawa: Talambuhay ni Dr. Jose Rizal
T U L A – Uri ng akdang pampanitikan na naglalaman ng
kahulugang m g a paksa.
-Na gla lama n n g m g a tugma, sukat, at taludtod sa isang
akda.
D U L A – A k d a n g p a m p a n i t i k a n k u n g s a a n ito a y
itinatanghal sa entablado sa harapan n g m a r a m i n g
manunood.
D u l a - Isang masining at mabulaklak n a pagtatangahal
sa bibibigyang b u h a y a n g galak at karanasan n g isang tao
sa pamamagitan ng pagtatanghal sa entablado.
TA L U M PAT I – A k d a k u n g s a a n ito a y itinatangahal sa
harapan n g m a d a m i n g tao gamit ang pagsasalita
A L A M AT – A k d a n a a n g l a m a n a n g m g a k w e n t o t u n g k o l s a
p i n a g m u l a n n g m g a b a g a y - b a g a y s a m u n d o n g i b a b a w.
Halimbawa: Alamat ng Pinya, Alamat ng Bulkang M a y o n
M A I K L I N G K W E N T O – Ak d an g pampanitikan na m a y bilang
n a tauhan l a m a n g at pangyayari
E P I K O – Akdang pampanitikan kung saan naglalaman ng
m g a k w en t o tungkol sa paglalakbay pakikidigma at
kabayanihan ng pangunahing tauhan.
PABULA –Mga kwento na kung saan ang pangunahing tauhan ay mga hayop.
NOBELA – Panitikan kung saan ito ay naglalaman ng mga paksang
panlipunan.
- Isang salaysay na binubuo ng mga kawil-kawil na maga pangyayari,
hinati-hati sa kabanata, punong-puno ng masasalimuot ng mga pangyayari,
may malalim na mga tunggalian, kasukdulan at kakalasan.
Halimbawa: Noli Me Tangere, El Filibusterismo
PARABULA – karaniwang ang kwento ay nagmula sa Bibliya ng karaniwang
nagiiwan ng magandang aral sa mga mambabasa.
M I T O – Ito ay m g a kwento tunkol a m g a diyos
at diyosa.
KWENTONG BAYAN – karaniwang ang kwento
a y t u n g k o l s a m g a ka u ga l i a n , kultura,
p a n i n i w a l a s a i s a n g partikular n a p o o k .
A N E K D O TA – Isang pagsasalaysay batay sa
tunay na pangyayaring naganap sa buhay ng
i s a n g tao, p w e d e n g n a k a t u t u w a at
nakakawiling pakinggan.
PAGSASALI
N
NG
TULA

-LARRY & JJ
BAKIT MAS MAHIRAP MAGSALIN NG
TULA?

Sa mga tekstong teknikal, kapag nauunawaan ng tagasalin ang nilalaman ng kanyang isinasalin, ang
problema lamang ay ang mga katawagan o terminolohiyang gagawin.

Kahit na diwa rin o mensahe ang isinasalin sa m ga tekstong di-teknikal na tulad ng tula, lahat ng teorista
at praktisyuner sa pagsasaling-wika ay nagsasabing mahirap nang hindi hamak ang magsalin ng ganitong
uri ng materyales.

Ayon kay Finlay: The translating of poetry must surely be a case par excellence in which the old Italian
saying traduttori, traditori applies. F e w things are more difficult than the effective and true meaning of
poetry into poetry (if indeed, it is at all possible…)
M a p a t u t u n a y a n g higit n a m a h i r a p lipirin a n g d i w a n g ibig ipahatid n g
m a k a t a sa k a n y a n g tula kaysa d i w a n g ibig ipahatid n g isang
espesyalistang sumulat ng isang tekstong teknikal tungkol sa kanyang
espesalisasyon. Sapagkat m a y nadaragdag na dimensyon ng m g a
problem a sa pagsasalin n g isang tula na wa la sa isang tekstong teknikal.

Maraming dalubhasa sa pagsasaling-wika ang naniniwalang imposibleng

m a t a m o n g sinuma n ang ganap (perfect) napagsasalin sa larangan n g
p o e s y a o tula.

A n o B a a n g P o e s y a o Tu l a ? Ay o n k a y S a v o r y : A n g p o e s y a a y i s a n g sini ng
n g p a g g a m i t n g m g a salita u p a n g l u m i k h a n g ilusyon sa ating m g a
pandama.
A n g isang tula a y m a y ritmo, sukat at tugma; m a y
e m o s y o n o d a m d a m i n g masidhi at malalim sa
karaniwang pahayag; m a y higitsakaraniwang
d a m i n g m g a tayutay at hindi g aa n o n g mahigpit
sa pagsunod sa gramatikong pagsusunod-sunod
n g m g a salita
Ay o n k a y Al m a ri o : A n g tula a y hindi isang k o l e k s y o n l a m a n g n g
masisintog natitik at makahulugangsalita.
D a p a t i t o n g m a g i n g i s a n g b u o n g p a n g u n g u s a p ; a n g m g a titik a t s a l i t a n g
dapatisaayostungosaisangmakabuluhangbalangkas ng pagpapabatid
ng diwa, damdami n, pangyayari, larawan o kakintalan.

Magkakatulad kaya ang nagiging pagtingin n g lahat n g makata sa isang

b a g a y m a g i n g a n u m a n a n g k a n y a n g l ahi? M a g k a k a t u l a d k a y a a n g
kanilang paraan ng pagpapahayag ng d amdami n saisanginspirasyon?
Sagot: HINDI
 A n g i s a n g a k d a n g p at u la a y m a y k a t a n g i a n g n ai i ba s a a k d a n g
t u l u y a n . S a tula’y pinipili a n g i s a n g salita h i n d i l a m a n g d ah i l s a
i s a n g n it o k u n g d a h i l p a rin s a t u n o g nito. S a b a h a g i n g ito n g
p a g s a s a l i n , n a k a s u s u m p o n g n g h i n d i b i r o - b i r o n g su li ran i n a n g
m a r a m i n g t a g a p a g s a l i n . Ito rin a n g d a h i l a n k u n g b a k i t n a b a b a g o
ang
d i w a n g ilang bahagi.

N a g i n g da kila a n g t a lu dt o d ni Virgil n a: “ Q u a d r u p e d a n t e p u t r e m
s o n i t u q ua t it u n g u l a c a m p u n ”
 Masasabing madaling isalin nang tuluyan ang kahulugang
n a p a p a l o o b sa isang tula subalit i mp o s i bl e n g ilipat sa i ba ng
w i k a a n g b u o n g ritmo,sesura, e m o s y o n , at iba p a n g katangian
n g orihinal n a teksto.

S a a n o n g a y o n dapat isalin a n g isang tula?

S a paraang patula rin
ba? O sa paraang tuluyan?
 Mga Nagsasalungatang Paniniwala
sa
Pagsasalin
 Ayon kay Savory, si Postgate ang nagsabi sa kanyang aklat na Translations and
Translators na ang isang prosa o tuluyan at dapat masalin sa paraang tuluyan din at
ang tula ay sa paraang patula rin.

Si Matthew Arnold man ay naniniwala na kung isasalin sa paraang tuluyan ang isang
tula, ang salin ay kailangang magtaglay ng mga katangian ng tula.

Ang pagsasalin ng isang tulang may sukat ay napakahina kung mawawala

ang sukat;
na ang tuluyang salin ng isang tula ay pinakamahina sa lahat ng paraan.
 N a n i n i w a l a sila n a u p a n g m a g i n g m a k a t a r u n g a n s a
m a k a t a n g a w t o r, a n g k a n y a n g t u l a a y k a i l a n g a n g
i s al in
n g isa ring m a k a t a at sa p a r a a n g patula rin.
Sinabi ni Hilaire Belloc na ang pagsasalin sa isang tula
ay higit n a mabuti k u n g g a g a w i n sa paraang tuluyan.
S i n u s u g a n p a ito n i S i r J o h n D e n h a m n a n g isalin n i t o
ang Aeneid.
 Sa Introduksyon ng salin ay sinabi ni D e n h a m na ang layunin nya sa
pagsasalin ay hindi upa ng lumikha n g b a g o ng tula kundi u pa n g isalin
l a m a n g a n g d i w a n g taglay n g isang tula hindi sa paraang patula rin kundi
sa p a ra a n g tuluyan.
A n g pagsasalin n g tula ay isang napakadelikadong gawain; na sa
pagssaling tula-sa-tula, a n g bisa n g a wtor a y tulad n g g a m o t n a
nawawalan n g “espiritu”.
A n g orihinal n a tula at a n g patula ring salin nito, ka raniwan na, ay dapat
magkatulad sa anyo. - A n g patulang salin n g isang tula ay h u m a h a m o n
sa
k a k a y a h a n n g tagapagsaling g u m a g a m i t n g tayutay at iba’t ibang paraan
n g pagsasaayos n g m g a salitang tulad n g orihinal na kailangang
mapanatili a n g hangga’t maaari.
 K u n g a n g i s a n g tu la a y isa s a li n s a p a r a a n g t u l u y a n ,
mayroon na kaagad na isang “kapilayan” ang
tagapagsalin
b a g o p a si y a m a g s i m u l a
S a d a l a w a n g salin, a y o n k a y S a v o r y, a y m a l i n a w n a
m a p a p at u n a y an g higit n a mabuti a n g paraang tula-sa-
tula
sapagkat b u k o d sa napapanatili sa salin a n g “musika” n g
orihinal ay nahahantad pa rin a n g m a m b a b a s a sa aktwal
na anyo nito
TUGMANG PAMBATA

- ANDREA
 A ng tugmaang pambata, rimang pambata, o tulang pambata ay m g a tula, berso, kanta,
o awiting kinawiwilihan ng mga bata dahil sa pagkakaroon ng mga ito ng nakasisiyang mga
tugmaan ng tunog, tinig, at m ga salita. Isang halimbawa nito ang Pen-pen de Sarapen. Sa
Kanluraning Mundong nagsasalita ng Ingles, nalalaman ng mga bata ang tinatawag nilang mga
rima ni Inang Gansa o Mother Goose.
Karamihan sa mga tugmaang pambata ang hindi naman talaga layuning maging para sa mga
bata, sapagkat mayroon sa mga ito ang m ay pinagmulang mga balada o awiting kinakanta ng
mga matatanda. Mayroon din namang may impluho ng mga bugtong. Mayroon din namang ukol
sa mga kaganapang pampolitika sa ilang pook ngunit naging bahagi ng panitikang pambata.
Nang awitin ang mga ito ng mga ina at narinig ng mga batang inaalagaan nila, natandaan ng
mga bata ang mga nakaaakit sa pandinig na mga koro o parirala.
 Mga Katangian

M a y m g a dahilan k u n g bakit nagugustuhan n g m g a bata a n g makin ig at m a g s a m b i t n g

m g a kataga n g m g a t u g m a a n g p am ba ta. N a g i n g bantog a n g m g a ito sa m g a bata dahil sa m g a

katangian nito. Sari sari a n g m g a p ak sa n g m g a p a n ul aa n g p a m b at a , katulad n g m a h a h a r o t n a

m g a bata, m g a taong m a y m a s a s a m a n g m g a ugali o gawi, matatandang m g a kababaihan, m g a
hari, m g a reyna, at m g a hayop. N aglalahad a n g iba n g m g a k u w e n t o n g p a m b a t a n a kalimitang
m a y sigla at nakasisiyang pakinggan. M a y r o o n n a m a n g labis a ng pagiging nakakatawa,
b a g a ma n may ro o n ding malulungkot. Siyempre, m ay roo n itong tiyak na tugmaan n g m g a tunog
a t salita, k a h i t n a w a l a n g s a y s a y a n g m g a n i l a l a m a n o m e n s a h e . M a y m g a h i m i g a n g m g a i t o n a
n a a a n g k o p sa b a w a t d a m d a m i n g nakakaantig sa m g a isipan, pandinig, at p u s o n g m g a bata.
 Mga Piling Halimbawa:
Pen-Pen de Sarapen

Tu n g k o l a n g seksiyon ito sa awiting p am bata, para sa b an d an g Pilipino p u m u n t a sa P e n Pen.

S a kas alukuyan, isa n a n g t u g m a a n g p a m b a t a an g P e n - P e n di Sarapen, ngunit dati itong isang
tila " w a l a n g saysay" n a t u g m a a n n a m a y nakapailalim n a kahulugan. S a p ag k at tinutuligsa
nito
a n g m g a Kastilang m a n a n a k o p n g Pilipinas n a g u m a g am i t n g espada u p an g igiit
ang Kristiyanismo sa m g a sinaunang Pilipino.

Narito a n g taludturan nito:

P e n P e n di Sarapen, d e kutsilyo d e almasen.

H a u h a u d e k al ab aw, d e batuten!
S a y a n g pula, tatlong pera,
S a y a n g puti, tatlong salapi.
Sipit namimilipit, gintong pilak
Nam u m u l ak l ak sa tabi n g dagat!