Univerzitet u Beogradu

Rudarsko-geološki fakultet

 VENTILACIJA RUDNIKA
LEKCIJA 2.
Prirodna depresija

Aleksandar Cvjetić
Prirodna depresija
• Savladavanje otpora trenja usled strujanja
vazduha kroz jamske prostorije dovodi do
pada pritiska (depresije).

• Gubitke pritiska (depresije) treba nadoknaditi

izvorima depresije.

• Izvori depresije u ventilacionoj mreži:

-prirodni (prirodna - toplotna depresija) i
-veštački (ventilatori).
Prirodna depresija
Izvoriuticajni na temperaturu i gustinu
jamskog vazduha:
◦ Hemijski sastav i vlažnost vazduha -
zanemarljiv uticaj na gustinu vazduha,
◦ Barometarski pritisak - prirodna depresija
proporcionalna razlici pritisaka - na lokaciji rudnika
(jame) neznatni pa je i ovaj uticaj zanemariv
◦ Dubina rudnika - neposredan uticaj na prirodnu
depresiju – zavisno od dubine - od 250Pa (dubina do
400 m) do 1000 Pa (dubina jame oko 1000 - 1500
m)
Prirodna depresija
Rad ventilatora:
◦ pri depresionom radu ventilatora razređuje se
vazduha i smanjuje gustina - razlika pritisaka
ulaznog i izlaznog okna, a time i uslova za delovanje
prirodne depresije,
◦ slično i pri kompresionom radu ventilatora ali sa
obrnutim smislom,
◦ merenja pokazala mali iznos prirodne depresije usled
ovog razloga (od 1 do 4%)
Temperatura vazduha – najveći uticaj na prirodnu
depresiju - presudnu ulogu pri tome ima promena
temperature u izlaznom oknu.
Prirodna depresija
Na temperaturno stanje rudničkog vaduha utiče
čitav niz faktora: geotermski stepen,
autokompresija, toplota stena, vlaga i dr.
Važan uticaj ispoljavaju dnevne, mesečne i
godišnje oscilacije temperature atmosferskog
vazduha.
Na osnovu podataka hidrometeoroloških službi za
određenu lokaciju rudnika izrađuju se:
◦ dijagrami oscilacija mesečnih srednjih, maksimalnih i
minimalnih temperatura i
◦ proračunavaju srednje, minimalne i maksimalne
vrednosti prirodne depresije
Prirodna depresija
◦ dijagram oscilacija
mesečnih srednjih,
maksimalnih i
minimalnih
temperatura

◦ dijagram
srednje, minimalne
i maksimalne
vrednosti prirodne
depresije
Prirodna depresija
Prirodnadepresija može nastati u sledećim slučajevima:
U rudnicima otvorenim potkopom
◦ Zimi ⇒ spoljni stub
vazduha je teži ⇒
strujanje vazduha
preko potkopa
na okno
◦ Leti ⇒ stub vazduha
u oknu je hladniji i
teži ⇒ strujanje
vazduha od okna
ka potkopu
Prirodna depresija
U rudnicima otvorenim oknima na različitim
geodetskim visinama
◦ Zimi ⇒ stub vazduha u
levom oknu lakši
◦ Leti ⇒ stub vazduha
u desnom oknu,
ukupno, topliji i lakši
(deo stuba nalazi se
izvan jame gde je
vazduh lakši)
Prirodna depresija
U oknu u fazi njegove izrade
◦ Vazduh uz bokove
okna hladi se u
kontaktu sa stenom,
dok se zagrejan
vazduh diže prema
gore sredinom okna
Prirodna depresija
Kod rudnika lociranih na velikoj visini ispresecanih potkopima
Prirodna depresija je uslovljena temperaturnim razlikama, ali su
njena kolebanja osetna ne samo tokom
godine, nego i tokom dana.
Znatne razlike temperature danju i noću izražene·su zbog velike
visinske kote.
Data lokacija uslovljava
zagrevanje vazduha
pod uticajem
sunčevih zraka
ujutro sa jedne
strane, a posle
podne sa druge.
Prirodna depresija
Proračun prirodne depresije
Metode za proračun prirodne depresije zasnivaju se na
merenjima temperature i pritiska vazduha u
vertikalnim i kosim prostorijama ulazne i izlazne
vazdušne struje.
Postoji veći broj metoda za odredivanje prirodne
depresije:
◦ Hidrostatička
◦ Barometrijska
◦ Grafoanalitička (termidinamička)
Prirodna depresija
 
Prirodna depresija -
Hidrostatička metoda
hi – obračunata prirodna depresija i-te deonice:

i - broj deonica (grana) na zatvorenom vetrenom

putu
 zp - kota početne tačke deonice
 zk - kota krajnje tačke deonice
ρsr - srednja gustina u deonici, kg/m3
Prirodna depresija
Hidrostatička metoda
 Prirodnadepresija cele jame ⇒upoređivanje mase stuba vazduha
ulaznog okna (niskopa) i mase stuba vazduha izlaznog okna
(uskopa)
Pritisak stuba vazduha u ulaznom oknu p1:

Pritisak stuba vazduha u izlaznom oknu p2:

Prirodna depresija
Hidrostatička metoda
Prirodna depresija cele jame je razlika u težini
stuba vazduha u ulaznom i izlaznom oknu:

Ukoliko je ∆zu= ∆zi izraz poprima oblik:

Prirodna depresija
Hidrostatička metoda
Prirodna depresija hpr ⇒ zavisi od razlike
gustine vazduha u ulaznom i izlaznom oknu.
Ako je ρu > ρi ⇒ prirodna depresija djeluje
suprotno kretanju kazaljki na satu.
Ako je ρu < ρi ⇒ prirodna depresija deluje u smeru
kretanja kazaljki na satu.
Prirodna depresija
 Hidrostatička metoda za proračun prirodne
depresije – PRIMER PRORAČUNA
Da bi se po datom obrascu:

odredila vrednost prirodne depresije potrebno je

sa što većom tačnošću odrediti srednju
temperaturu ili srednju gustinu.
Zbog toga se može reći da postoje dve varijante
ove metode:
◦ Prema srednjoj temperaturi
◦ Prema srednjoj gustini
Prirodna depresija
Hidrostatička metoda za proračun prirodne
depresije – primer proračuna
Prirodna depresija
Hidrostatička metoda za proračun prirodne
depresije – primer proračuna
Prirodna depresija
Hidrostatička metoda za proračun prirodne
depresije – primer proračuna
Preko srednje temperature
Prirodna depresija
Hidrostatička metoda za proračun prirodne
depresije – primer proračuna
Preko srednje temperature
Prirodna depresija
Hidrostatička metoda za proračun prirodne
depresije – primer proračuna
Preko srednje gustine