Hidrokarburet në vendin tonë

Punoi :Fatima Mtawa

  Hidrokarburet
 Përhapja dhe burimet
 Përdorimet
Nëntemat  Dëmet
 Si mund të ndikojmë
në reduktimin e
dëmtive që sjellin?
  Hidrokarburet aktualisht janë burimi kryesor i botës së energjisë
elektrike dhe ngrohjes burimeve (si për shembull në shtëpi për
ngrohje) për shkak të energjisë së prodhuar duke djegur. Shpesh
kjo energji është përdorur si drejtpërdrejt në ngrohjen si ngrohës
në shtëpi, të cilat i përdorin ose të naftës apo gazit .
 Hidrokarburet janë një nga burimet më të rëndësishme
energjitike të tokës.
 Në formën e tyre të ngurtë, hidrokarburet marrin formën e
Hidrokarbur asfaltit.

et  Metani dhe etani janë në gjëndje të gaztë në temperaturat

normale .
 Propani është megjithatë lëng i lehtë, dhe ekziston më së shumti
si një lëng.
 Butan është lëng i lehtë.
 Pentani është i lëngshëm në temperaturën normale, që
zakonisht përdoret në kimi dhe industri si një lëndë gati pa erë
të fuqishme.
  Hidrokarburet e ngopura ndryshe quhen Alkanët
dhe kanë karakteristikë lidhjen njëfishe të cilat
gjatë emërtimit marrin prapashtesën AN dhe
kanë formulë të përgjithshme CnH₂n+₂.
 Hidrokarburet e pangopura ndahen në Alkenët
Hidrokarbur dhe Alkinët. Alkenët si karakteristikë e kanë
e aciklike lidhjen dyfishe dhe gjatë emërtimit marrin
papashtesën EN dhe kanë formulë të
përgjithshme CnH₂n. Alkinët kanë
karakteristikë lidhjen trefishe gjat emërtimit
marrin prapashtesën IN kanë formulë të
përgjithshmeCnH₂n-₂.
  Cikloalkanët emërtohen nëse emrit të
alkanit i shtohet parashtesa CIKLO
dhe kanë formulë të përgjithshme
CnH₂n ku n≥3.
Hidrokarbur
 Cikloalkenët emërtohen nëse emrit të
et Ciklike alkenit i shtohet parashtesa CIKLO
dhe kanë formulë të përgjithshme
CnH₂n-₂ ku n≥3.
Tabela
  Shqipëria ka parë një rritje të paparë në sektorin e saj të
naftës në vitet e fundit. Ekspertët thonë se mund të ketë
të paktën 10 miliard fuçi nafte të papërpunuar, që do ta
bënte Shqipërinë të barabartë me Norvegjinë apo
Sudanin në drejtim të rezervave të naftës.
 Industria e naftës është një nga industritë më të vjetra në
Industria e Shqipëri, qysh në kohët romake, ku bitumi ishte i
vendosur kryesisht minuar në këto territore. Eksplorimi i
naftës në naftës filloi që në vitin 1918, kurse prodhimi i saj filloi
në vitin 1929. Dhe per kete arsye shume shtete kan
Shqipëri synuar ta pushtojne Shqiperine.
 Vazhdimi…
• Prodhimi i naftës arriti kulmin në vitin 1974, me ton 2.2 m atë vit. Megjithatë,
pasi Shqipëria ndërpreu marrëdhëniet diplomatike me PRC, prodhimi filloi të
bjerë në mënyrë të qëndrueshme dhe nga viti 1994 vetëm 1.400 ton e naftës së
papërpunuar u shfrytëzua në ditë – një rënie që mund t’i atribuohet mungesës së
burimeve dhe problemeve me fuqinë punëtore për shkak të vështirësive
ekonomike në vend.

Krahasuar me këto ngjarje, në fillim të kësaj dekade ka parë një rritje të mprehtë
investimesh në sektorin e naftës dhe gazit.

Ka shumë për t’u bërë për të rritur prodhimin e naftës – nivele rekord të viteve
’70, ende nuk janë realizuar, prodhimi i naftës ka tejkaluar 0.5 milion ton në
vitin 2006 dhe 1 milion në vitin 2010. Kjo është vetëm një rënie, ndërsa
Shqipëria është ende e varur nga importet e naftës për të përmbushur nevojat e
saj të brendshme.
  Prodhimi I Gazit Natyror ka filluar filluar me 1968 me me 1968 me
Vendburimin Divjakes me prodhim 70 Mcm/year.
 Ai gjithashtu gjendet ne Delvine,Povelece,Frakull,Durres,Ballaj.
 Prodhimi pik i Gazi Natyror ka qe ne vitin 1982 me 0.937 1982 me
0.937 Bcm.

Gazi  Numuri I pergjithshem I puseve te shpuar te gazit eshte mbi 500.

 Prodhimi kumulativ kumulativ i gazit natyror natyror vleresohet

natyror
vleresohet me 3.15 me 3.15 Bcm,kurse I gazit shoqerues shoqerues
te naftes 8.7 Bcm.
 Mbas viteve 90 prodhimi prodhimi i gazit natyror natyror u
zvogelua zvogelua ne menyre te shpejte shpejte dhe sot ka arritur
arritur ne 12 Mcm/year.
 Aktualisht numri I puseve prodhues prodhues te gazit natyror
natyror eshte zvogeluar ne rreth 20 dhe prodhimtaria prodhimtaria
e tyre eshte minimale (nga 300 ne 200 Nm 3/day.
Dëmet e tyre
  Diegia e hidrokarbureve është përdorur
për të ngrohur ujë , e cila pastaj është
qarkulluar . Një parim i ngjashëm është
Djegia e
përdorur për të krijuar energji elektrike
karburantëve në termocentralet . Metani lironvetëm
një dioksid karboni (CO2) për dy
Molekulat e ujit ( H2O )
  Në fushat e naftës në jug të Shqipërisë, banorët që
jetojnë pranë puseve vuajnë pasojat shëndetësore
dhe ekonomike që sjell ndotja e tokës, e ajrit dhe e
ujërave nga kompanitë hidrokarbure, ndërkohë që
autoritetet duken të pafuqishme për t’a frenuar
Ndotja e dëmin që ky aktivitet ekonomik po lë në mjedis dhe
naftës në në jetën e qytetarëve.
 Me 1 prill 2015, një pus nafte i kompanisë Bankers
Shqipëri Petroleum i shenjuar me emrin P29A shpërtheu në
fshatin Marinzë, 10 kilometra larg qytetit të Fierit,
duke e detyruar qeverinë të urdhëronte evakuimin e
zonës për shkak të çlirimit të gazit.
 Vazhdimi…
Sipërfaqja e tokës përreth vendit
të shpërthimit të fontanës ishte
shkatërruar dhe ngado
shpërthenin “gajzera” të
fuqishëm argjileje të holluar.
Puset e ujit të pijshëm që
gjendeshin në oborret e
banesave u kthyen në shatërvanë
balte, ndërkohë që banorët e
shokuar nga ajo që po ndodhte,
nisën t’u drejtoheshin qendrave
shëndetësore me simptoma dhe
shqetësime të ndryshme.
  1.Kanceri. Disa hidrokarbure të halogjenuar alifatike gjithashtu
shfaqin veti mutagjenike dhe teratogjenike .
 2.Depresioni i sistemit nervor qëndror. Depresioni është efekti më I
shquar i shumë hidrokarbureve alfatike të halogjenuar. Dehja dhe
ngacmimi duke kaluar në narkozë është reagimi tipik, dhe për këtë
arsye shumë prej kimikateve në këtë grup janë përdorur si anestetike.
Në ekspozimin akut ekziston gjithmonë rreziku i arrestit kardiak sepse
Pasojat e hidrokarburet e halogjenuara alifatike e bëjnë zemrën më të ndjeshme
ndaj “katekolaminës”.
ndotjes  3.Irritime në lëkurë. Disa nga këto substanca ,të tilla si 1,2-
ne shendetin dibrometani dhe 1,3-dikloropropani janë patjetër irrituese dhe te
dëmshme në lëkurë ,duke shkaktuar skuqje, ashpërsi dhe nekrozë
tone madje dhe në kontakt fare të shkurtër.
 Ndër efektet afatëshkurtra mund të përmëndim: Halucinacione,
marrje mëndsh, të kollitura, të vjella, agresivitet, reflekse të ngadalta
etj.Këto efekte mund të zgjasin rreth një orë ose më shumë nëse
ekspozohemi në kohë të gjatë nën aromën e naftës.
 Ndër efektet afatëgjata përmëndim:Kimikatet helmuese të naftës
dëmtojnë dalëngadalë: Zëmrën ,Trurin,Mushkritë ,Sistemin
imunitar ,Sistemin skeletor etj.
  Degradimi biologjik ose kimik i naftës e cila është një përzierje
komplekse e substancave kimike është e vështirë sepse kërkohen
trajtime të ndryshme për klasa të ndryshme të përbërjeve.
 Prandaj, riparimi i mjedisit që përmban vaj nuk është i lehtë.
Strategjitë e rikuperimit vendosen pas njohjes së përbërjes së
naftës dhe natyrës fiziko-kimike të zonës së ndotur.
 Vetitë fizike dhe kimike dhe pH e ujit/tokës së ndotur janë
Riparimi faktorë të ndryshëm nga të cilët varet degradimi i naftës së
papërpunuar. Puset prodhuese të naftës ndodhen përgjithësisht
pranë bregut të detit, kështu që për këtë arsye uji kontaminohet
kryesisht nga derdhjet e naftës gjatë operacionit të prodhimit të
naftës.
 Derdhjet e naftës kontrollohen me metoda biologjike dhe
kimike. Nga këto dy metoda, metoda kimike përdoret më
shpesh. Bioremediation po fiton vëmendje në mbarë botën.
 • Bioremediation
 Ekzistojnë metoda të
përfshira në riparimin e
vendeve të kontaminuara për
shkak të hidrokarbureve;
 Fitoremedicion
 Bioremediation
Bioremediation
është një metodë me kosto
efiçente që përdoret për trajtimin Fitoremedicioni është
e tokës së ndotur me naftë dhe
mbetjet e naftës të përbërë nga
hidrokarbure të
biodegradueshme dhe mikrobe
indigjene.
Menaxhimi i niveleve të
përshtatshme të shtimit të
plehrave ushqyese, kontrolli i
lagështisë për të optimizuar
degradimin e tokës nga
mikroorganizmat, ajrimi dhe
përzierja dhe ndryshimi i pH
janë të nevojshme për procesin e
trajtimit të tokës
 Fitoremedicioni

procesi që përfshin
përdorimin e bimëve për
degradimin, nxjerrjen
dhe eliminimin e
ndotësve nga ajri, uji dhe
toka. Ai përfshin
mekanizma të ndryshëm
të cilët mund të çojnë në
degradimin e ndotësve,
shpërndarjen,
imobilizimin dhe
akumulimin