TEMA: Refrmacioni kishtar

PUNOI: Lorina Kodheli

klasa: Xb
PRANOI: Petrit Pula

Reformimi protestant ishte një lëvizje reformuese
fetare që përfshiu Evropën në vitet 1500. Ai rezultoi në
krijimin e një dege të krishterimit të quajtur
protestantizëm, një emër i përdorur kolektivisht për
t'iu referuar shumë grupeve fetare që u ndanë nga
Kisha Katolike Romake për shkak të dallimeve në
doktrinë.
Reformimi protestant filloi në Wittenberg, Gjermani,
më 31 tetor 1517, kur Martin Luteri, mësues dhe murg,
botoi një dokument që ai e quajti Mosmarrëveshje mbi
fuqinë e indulgjencave, ose 95 teza. Dokumenti ishte
një seri prej 95 idesh për krishterimin që ai i ftoi
njerëzit të debatonin me të. Këto ide ishin të
diskutueshme, sepse ato kundërshtonin drejtpërdrejt
mësimet e Kishës Katolike.
 Broadly speaking, most of the challenges to the Catholic
Church revolved around the notion that individual
believers should be less dependent on the Catholic Church,
and its pope and priests, for spiritual guidance and
salvation. Instead, Protestants believed people should be
independent in their relationship with God, taking
personal responsibility for their faith and referring directly
to the Bible, the Christian holy book, for spiritual wisdom.
Deri në vitin 1620, anëtarët e Kishës Separatiste Angleze ishin
gati për një përpjekje të dytë për të krijuar një jetë dhe kishë të
re. Ata që lundruan në bordin e Mayflower për në New England
dhe përfundimisht u ulën pranë Plymouth, Massachusetts, me
kalimin e kohës do të njiheshin si Pelegrinët.

Grupi tjetër i qytetarëve anglezë që nuk besonin se përpjekjet për
reforma të Mbretëreshës Elizabeth shkuan aq larg u quajtën
joseparatistë; me kalimin e kohës, termi "puritan" do të bëhej
sinonim i joseparatistëve. Ata nuk kërkuan të largoheshin nga
Kisha e Anglisë; donin vetëm ta reformonin duke eliminuar
mbetjet e katolicizmit që kishin mbetur. Për sa i përket
teologjisë, shumica e tyre ishin kalvinistë.
Megjithëse nuk dëshironin të ndaheshin nga Kisha e
Anglisë, disa puritanë e panë emigrimin në New
England si shansin e tyre më të mirë për reformën e
vërtetë të kishës dhe lirinë për të adhuruar sipas
dëshirës. Në vitin 1630, një dekadë pasi pelegrinët
filluan një udhëtim të ngjashëm për arsye të ngjashme,
puritanët e parë udhëtoi në Botën e Re dhe themeloi
Koloninë e Gjirit të Massachusetts në Boston,
Massachusetts.
Megjithatë, ky diversitet i mendimit fetar është bërë
gjithashtu një pjesë thelbësore e identitetit të Shteteve
të Bashkuara: Ligji i të Drejtave ndalon në mënyrë
eksplicite "krijimin e fesë ose ndalimin e ushtrimit të
lirë të saj". Mbi 400 vjet në krijim, ky besim në
fuqizimin dhe pavarësinë personale në çështjet fetare,
me rrënjët e tij në reformimin protestant, është bërë
një pjesë e qëndrueshme e mendësisë amerikane.