Araling Panlipunan 7

Ice Breaker:

If you had a
time machine,
would go back
in time or into
the future?
 Layunin:

• Natatalakay ang pag-usbong ng kabihasnang

Tsina.
Matatagpuan sa Tsina, sa Silangang Asya, ang
lambak-ilog ng Huang Ho. Dumadaloy ang
ilog na ito nang may 4,640 kilometro at
nagdadala ng dilaw na lupa o loess. Dahil sa
madilaw na kulay ng tubig, tinawag itong
Huang Ho o Yellow River.
 Alamin Natin:
Tandaan at gawing gabay ang kahulugan ng
sumusunod na salita:
banlik lupa; putik

idinadarang inilalapit sa apoy

parmasyutiko may kasanayan sa mga gamot

tapayan banga
 Paglitaw at Pagyabong
Itinuturing ng marami ang Tsina bilang
pinakamatandang kabihasnang nagpapatuloy
hanggang sa kasalukuyan dahilan upang magkaroon
ito ng libong taon ng nagpapatuloy na
kasaysayan. Umusbong ito sa masaganang lupain sa
mga lambak-ilog ng Huang Ho (Yellow River) at
Yangtze. Kilalarin ito sa tawag na kabihasnang Shang,
na ipinalalagay na nagsimula noong 1600 -1046 BCE.
Bago tuluyang makamit ng kabihasnang Tsina ang kaunlaran at
kapayapaang tinaglay nito ay kinailangan muna nitong lutasin
ang paulit-ulit na suliranin sa matinding pinsalang dulot ng pag-
apaw ng tubig sa ilog Huang Ho. Bagaman naging mahalaga
para sa agrikultura ang dilaw na banlik na dala ng ilog sa
tuwing umaapaw ito, ito rin ay nagdulot ng suliranin sa mga
mamamayan. Ang labis at matinding pag-apaw nito ay nagdulot
ng pinsala sa mga pananim, ari-arian, at maging sa buhay,
kung kaya ito ay nakilala rin bilang “Pighati ng Tsina” (China’s
Sorrow).
Ang interes ng mga eksperto sa pag-aaral hinggil sa
kabihasnang ito ay nagsimula nang madiskubre ang
mga butong panghula o butong orakulo (oracle bones)
na kinilala bilang “buto ng dragon” na ibinenta ng grupo
ng Tsinong parmasyutiko noong 1899. Dahil dito,
naging sunod-sunod na ang paghahanap at pagsusuri
sa mga labi ng sinaunang kabihasnan upang higit na
maunawaan ang sopistikasyong hatid ng kanilang
pamumuhay.