Ika’y kilala ngunit ‘di kinilala

Ika’y narinig ngunit di dininig

Ika’y patay na ngunit ngayo’y buhay pa
Turo mo’y tapos na ngunit nandito pa

Mula pagkabata’y naririnig ko na

Ang iyong pangalang pagkahaba-haba
Jose Protacio Rizal Mercado Y Alsonso
Realonda
Lahat ika’y kilala bata man o matanda
 Ika’y kilala ngunit ‘di kinilala
Ika’y narinig ngunit di dininig
Ika’y patay na ngunit ngayo’y buhay pa
Turo mo’y tapos na ngunit nandito pa

Mula pagkabata’y naririnig ko na

Ang iyong pangalang pagkahaba-haba
Jose Protacio Rizal Mercado Y Alsonso
Realonda
Lahat ika’y kilala bata man o matanda
 Pambansang bayani ang sa iyo’y taguri
Naging sanhi upang dayuha’y magapi
Iba’t ibang akda na iyong isinulat
Naging instrumento upang mata’y mamulat
 
Mata ng iyong mga mahal na kababayan
Ng manlulupig sila’y pinahihirapan
Walang karapata’t ang turing ay mangmang
Hirap na abutin hangad na kalayaan
 Iyong mga akda’y nagsilbing inspirasyon
Upang magsimula itong rebolusyon
At dahil sa lakas ng loob na binigay
Nakamit ng iyong lahi, hangad na tagumpay
 
Sa pakikipaglaban sa mga dayuhan
Buo ang tapang at ‘di ka nag-alangan
Para sa iyong iniibig na bayan
Walang kinatakutan, maging kamatayan
 
 At nang dahil nga sa iyong pagkadakila
Ika’y naging tanyag di lamang sa bansa
Halos lahat ikaw ay kilala
O kilala ka nga ba nilang talaga?
 
Masasabi mo nga bang ang isa’y kilala na
Kung ang alam mo lang ay ang pangalan
niya
Pamilya, pinag-aralan, at mga adhikain
Kahit na hindi mo sinubukang unawain? 
Sa dinami-dami ng kanyang naging akda
Iilan pa lamang ang aking mga nabasa
Kaunting kwento’t dalawang nobela
At hindi pa lahat dahil nakabuod pa
 
Tiyak na hindi lamang ako ang ganito
Pati na rin ang milyon-milyong Pilipino
Na siya ay lubos na tinitingala
Bilang bayani nitong ating bansa 
Batid ko ang kaniyang ngalan at pamilya
Kanyang buhay sa loob at labas ng bansa
Nagawa upang tayo’y maging malaya
Pati ang kamatayan niya sa Luneta
 
Ngunit iyon lamang at wala nang iba
Kung ‘di pa itinuro’y di na madadagdagan
pa
Kailangang malama’y gabundok pa ang
halaga
Sa kanyang mga akda’y kanyang isiniwalat
Sa pamamagitan ng mga karakter sa aklat
Mga prolemang ng bansa’y hinaharap
Pati na rin ang kanyang mga pangarap
 
Pangarap para sa kaniyang mahal na bayan
Na makamit ang mas mainam na
kinabukasan
Kung saan wala nang sino mang maapi
At hindi na mababa ang tingin sa ating lahi
 Ang mga turo niya ay ating narinig
Ngunit ang mga ito’y hindi natin dininig
Siya ay nagbigay sa atin ng babala
Ngunit ito’y isinawalang bahala
 
Kung dininig natin siya’y bakit naririto pa?
Ang mga karakter sa sikat niyang mga
nobela
Na matagal nang dapat ay nawala
Kung tunay ngang tayo’y malaya nang
 Mga tulisan na sa lungsod matatagpuan
Patuloy na nagpapahirap sa mga
mamamayan
Walang ibang iniisip kundi sarili nila
Ngunit ang nakalulungkot, sila’y tinitingala
pa
 
Si Dona Victorinang mapagbalatkayo
Ang kanyang mukha’y punong-puno ng
pulbo
 Hanggang ngayon ito’y nangyayari pa rin
Sa mga bagay ay iba ang ating pagtingin
Ang dayuha’y mataas, ang sarili’y mababa
Mas tinatangkilik produktong banyaga
 
Narinig din natin ang kanyang babala
Tungkol sa paggamit nitong wikang banyaga
Na maaaring maging sanhi ng pagkawala
Ng wika’t dangal nitong ating bansa
 Subalit ating masasalamin ngayon
Na hindi dininig ang payo niyang iyon
Kung dati’y Kastila ngayo’y Ingles naman
Ang pangalawang wika nitong ating bayan
 
Ang sariling wika’y di napahahalagahan
Ingles ang gamit na midyum sa paaralan
Gayundin sa trabaho at pamahalaan
Ating konstitusyon nasa wikang dayuhan
 Gamit si Basilyo kaniyang pinakita
Mga mamamayang walang paki sa bansa
Lahat ng ginagawa’y para lamang sa sarili
Sa problema ng bayan tila sila’y bingi
 
Kahit pa nakaranas na ng karahasan
At sa kalagayan ng bansa ay may kamalayan
Mas pinipili pa rin na manahmik na lamang
Upang matiyak sariling kaligtasan
Tunay na nakalulungkot ang sitwasiyong ito
Dahil ang bansa nati’y puno ng Basilyo
Kaya naman sulirani’y di masolusyunan
Dahil iilan lang ang nais na humakbang
 
Palagi na lamang itong mga kabataan
Ang sinasabing pag-asa ng bayan
Hindi ba maaaring ibahin naman
Itong madalas nating linyahan
Maari bang atin nang bigyan ng solusyon
Nang di na umabot sa susunod na
henerasyon
Tayo naman ang magbibigay ng pag-asa
Sa mga kabataan at hinaharap nila
 
Nang sa oras na sila’y tumuntong na
Sa parehas na bansa ngunit magkaiba
Dahil sa panahon nila ay wala na
Itong mga nasabing problema
 Si Rizal ay patuloy nating naririnig
Dahil patuloy rin nating di dinidinig
Turo niya ngayo’y buhay pa rin
Sapagkat di pa lutas, mga suliranin
 
Mga suliranin sa kanyang mga sinulat
Sinulat na may layuning magmulat
Mamulat hindi tayo, kundi sila
Ang mga Pilipino sa panahon niya
Kanyang mga akda’y salamin ng nakaraan
Hindi na dapat maging sa kasalukuyan
Kaya’t marapat na mapaglipasan na ng
panahon
Itong mga akdang tanyag pa rin hanggang
ngayon
 
Hindi ibig sabihin ay dapat na limutin
Bagkos ay dapat nating alalahanin
Na si Rizal ang siyang naging dahilan
 Sana ay dumating ang panahon
Na hindi ka na maririnig ng sunod na
henerasyon
Hindi mo na sila kakailanganing turuan pa
Sapagkat natuto na’t dininig ka na nila
 
Sa panahong iyon, pangarap mo’y
matutupad na
Ang iyong trabaho ay matatapos na
At kung itutulad sa isang libro
i 
i