ANNE BABA ÇOCUK

ILETIŞIMININ ÖNEMI
◦1-Sizce iletişim nedir ?
◦2- Çocuğunuzla aranızdaki iletişimi nasıl
yorumlarsınız ?

gibi sorular sorarak cevapları alınır.

◦ Anne-baba ve çocuk arasındaki ilişkinin sağlıklı olabilmesi, öncelikle anne
babanın kendi aralarındaki ilişkinin sağlıklı olmasına bağlıdır. 

◦ Ailede anne babanın birbirleri ile iletişimin çocuğu, çocuğun anne ile iletişimi
babayı, çocuğun babasıyla olan ilişkisi de anneyi etkileyecektir.

◦ Anne baba arasındaki uyumlu ilişkiler; Çocuklarına karşı tutarlı, kabul edici ve
sevecen bir tutum geliştirmelerini sağlar.

◦ Ailede sevgi, şefkat ve ilginin hakim olduğu ;güven verici, destekleyici,

demokratik bir havanın gelişmesinde önemli rol oynar.
◦ Anne babanın çocuklarına karşı demokratik tutum ve yaklaşımları ise aralarında
sağlıklı ve etkili bir iletişimin kurulması sağlar.
◦ Yapılan çalışmaların sonucunda anne babaları ile sağlıklı iletişim içinde olan
çocukların, diğerlerine göre daha az endişeli tavır sergiledikleri görüşmüştür.
Arkadaş ilişkilerinde de daha başarılı oldukları gözlemlenmiştir. 

◦ Sağlıklı iletişim için anne babalar;

◦ Çocuklarını dinlemeli.
◦ Duygularını paylaşmalı.
◦ Olumsuz davranışları karşısında yargıç gibi davranmamalıdır.
◦ Çocukların, başkalarının haklarına saygılı olmasını, kızgınlıklarını kontrol
etmesini, başkalarının fikirlerini, duygularını paylaşmasını ve dinlemesini
de sağlamalıdırlar.
EDİLGİN DİNLEME
◦ İnsanların birbirleriyle karşılıklı iletişim ve etkileşimlerini devam ettirebilmeleri,
konuşmaya olduğu kadar dinlemeye de önem vermeleri ile mümkündür.

◦ Oysa insanlar arasında sağlıklı ve verimli bir iletişim, insanların susmayı öğrenip,
karşılarındaki kişiyi dinlemeleri ile gerçekleşebilir.

◦ Dinleme, öğrenilmesi gereken bir beceri ve alışkanlıktır.

◦  Böyle olduğuna göre ailede ve okullarda bu becerinin küçük yaştan itibaren

öğretilmesi gerekir. 

◦ Anne babalarda dinleme becerilerinin gelişmiş olması çocuklarına model olmaları

açısından çok önemlidir. 
◦ Edilgin dinleme;

◦ Onay tepkileri ya da kabul tepkileri; ''Başı öne eğme, aşağı yukarı sallama,
gülümseme'' gibi sözsüz olabileceği gibi ''Hımm, evet dinliyorum , hı hı
anlıyorum'' gibi sözel de olabilir.

◦ Kabul tepkileri çocuğa dinlemediği kaygısını yaşatmaz ve rahat konuşmasına

imkan sağlar.

◦ Çocuklarla konuşurken onlara açık uçlu sorular yönelterek konuşmaya

yüreklendirilmesi gerekir.
EDİLGİN KONUŞMA ÖRNEKLERİ

1-Bana ondan söz et.

2-Duygularını merak ediyorum.
3-Senin görüşlerin ilgimi çekiyor.
4-Anlatacaklarını dinlemek istiyorum.
5-Bu konu senin için önemli gibi görünüyor.
          ETKİN DİNLEME
◦ Edilgin dinleme ve etkin fiziki dinleme çocuğun bir sorunu olduğu zaman ona
yardımcı olur.

◦ Ancak çocuk, bazı sorunlarını çok yoğun duygularla birlikte yaşar.

◦ Toplumumuzda korku, öfke, kaygı gibi duyguların ifade edilmesi hoş karşılanmaz. 

◦ Ayıp ve güçsüzlük olarak değerlendilir. Bu nedenle birçok anne baba çocuklarına

olumsuz duygularını ifade etmemelerini telkin ederler. 
◦ Etkin psikolojik dinleme konuşan kişiyle aynı düşünceyi paylaşmayı gerektirmez.
Kişinin tüm dikkatini konuşan kişiye vermesi esasına dayanır.

◦ Örneğin,
Çocuk ''Kardeşim bebeğimi aldı vermiyor. '' dedi.
Anne ise ''Sen de legolarınla oyna'' ya da ''kardeşinle oyuncaklarını paylaşmayı
öğrenemedin '' yerine çocuğa ''Bu da seni çok kızdırıyor.'' cümlesini kurarak
duyduğunu tekrar eder. Buna da etkin dinleme denir. 
◦ Siz bu anlatılanları kendi çocuğunuza uyguluyor
musunuz ? 
              EMPATİ
◦ Empati, kişinin kendisini karşısındaki kişinin yerine koyması, olayları onun bakış
açısı ile bakması, duygu ve düşüncelerini doğru anlayarak onun hissetiklerini
hissetmesi ve bunu ona iletmesi sürecidir.

Örneğin, arkadaşı tarafından çok sevdiği oyuncak arabası kırılan bir çocuğa ''Ne
varmış bir oyuncak araba için üzülüp ağlayacak.'' ya da ''Sana yenisini alırız.'' demek
yerine kendilerini çocuğun yerine koyarak o andaki duygularını ve arabanın onun
hayatında ne kadar önemli olduğunu anlamaya çalışmalıdır.
◦ Empatik ve doğru dinleme çocuğa şu mesajları iletir:

◦ Sorunlarını ben üstlenmeyeceğim.

◦ Ancak çözümünü bulman için sana yardımcı olacağım.
◦ Senin sorun çözme yeteneğine güveniyorum.
◦ Sorunun olduğu için daha az sevdiğimi düşünme.
◦ Kişiler, zaman zaman bazı sorunlarla karşılaşabilirler.
      SEN DİLİ- BEN DİLİ
◦ SEN DİLİ
◦ Çocuğun olumsuz davranışları ya da sözleri anne babaların korku, kaygı, öfke gibi
olumsuz duygular yaşamlarına neden olur. 
◦ Bu duyguları karışısında tepkilerini genellikle aniden ve sözel olarak şöyle ifade
ederler; 
◦ ''Ne laf anlamaz çocuksun.''
◦ ''Çocuk gibi davranıyorsun.''
◦ ''Sen adam olmazsın.''
◦ ''Salak, gerizekalı, aptalın birisin.'' vb ifadelerle çocuğa çözüm iletileri ve bastırıcı
iletiler gönderirler. Dikkat edilirse kullanılan ifade tarzı çocuğa yönelik sen mesajı,
sen kelmesi, yani sen dilidir.

◦ Sen dili, çocuğun olumsuz davranışlarını değiştirmesinde etkili olmaz.

◦ BEN DİLİ

◦ Anne babalar, çocukları ile sağlıklı ve etkili bir iletişim kurabilmeleri için
çocuklarına sen-dili yerine ben-dili ile mesaj göndermelidirler.
◦ Etkili bir ben-dili mesajının şu üç öğeyi içerimesi gerekir.
◦ 1-Kabul edilmeyen ya da hatalı olan davranışın yargılamadan ve suçlamadan
tanımlanması.
Örnek:
''Salonda top oynayınca...'' 
''Odanı dağıtınca...''
''Tv'nin sesini çok yüksek açınca...''
◦ 2- Kabul edilmeyen davranışın anne-baba üzerindeki somut, gerçek ve kesin etkisinin
söylenmesi.
Örnek:
''Yoruluyorum.''
''Okuduğumu anlamıyorum.''
''İşime engel oluyor.''
3-Kabul edilmeyen davranışın anne babada yarattığı duyguların ifade edilmesi.
Örnek:
''Öfkeleniyorum.''
''Korkuyorum.''
''Üzülüyorum.''
◦ BEN DİLİNİN ANNE-BABAYA SAĞLADIĞI YARARLAR

◦ 1-Ben dilinde duygu ve düşünceler anında iletildiği için anne babayı rahatlatır. Öfke
kızgınlık gibi duyguların birikimini önler.

◦ 2-Olumsuz davranışın kendileri üzerindeki somut etkisini düşünen anne-baba, bazen

belirgin bir etkinin olmadığını fark eder. Kızgınlığın çocuğun davranışından
kaynaklanmadığını düşünürler.Böylece kızgınlığın iş yerindeki sorunlardan,
yorgunluktan ya da başka bir kişiye duyulan öfke gibi özel yaşantılarında
karşılaştıkları durumlardan kaynaklanmış olabileceğini anlarlar.
◦ ÇOCUĞA SAĞLADIĞI YARARLAR

◦ 1-Ben-dili mesajlarında uygun olmayan davranışın somut etkisinin açıklanması ve

yaşattığı duygunun belirtilmesi, çocuğun, başkalarını düşünmesini sağlayarak
bencillikten kurtulmasına yardımcı olur.

◦ 2-Çocuğun, anne babasından sürekli ben dili mesajları alması, ileride onun da
kendisini ben dili mesajı ile iletmesini sağlar.

◦ 3-Ben-dili mesajları aracılığı ile gerçekleştirilen etlkili iletişim, anne baba ve çocuğu
birbirilerine daha çok yaklaştırır. Birbirlerini anlamalarını kolaylaştırır.
◦ 1-Çevrenizdeki kişiler tarafından sıklıkla kullanılan sen-
dili mesajları nelerdir ?

◦ 2-Çocuğunuzun en çok hangi davranışlarını kabul

etmiyorsunuz ?

◦ 3-Çocuğunuzla iletişiminizde sen-dili mesajlarını

kullanıyor musunuz ?
SANDVİÇ 
TEKNİĞİ
OLUMLU İFADE

OLUMSUZ İFADE

OLUMLU İFADE
+ Bu yöntemde söze, olumsuz iletiden önce karşımızdaki kişinin olumlu bir yönüyle
başlamalıyız. Bu olumlu yön onun kişiliği, takdir ettiğimiz davranışları ile ilgili
olabilir.

- Bu olumlu kabul iletisi sandviç ekmeğinin üst kısmı olarak düşünülebilir. Buradan
sonra asıl söylemek istediğimiz olumsuz niteliğe sahip mesajı söyleyebiliriz. 

+ Olumsuz eleştirimizi ilettiğimizde sandviçin malzemelerden oluşan ikinci katını da

tamamlamış oluruz. Bu eleştiriden sonra yine ilk katta olduğu gibi olumlu kabul iletisi
ile son katı oluşturarak mesajımızı bitiririz.
◦ SANDVİÇ TEKNİĞİNE ÖRNEK:

◦ İş yerindeki çalışma arkadaşımızın dağınık olması işlerini verimli yapmasını

engelliyor ve bunu ona söylememiz gerekiyor. Çok dağınık çalışıyorsun, böyle iş
yapılır mı dediğimizde ondan tepki görürüz. Bunun yerine sandviç tekniğini
uygulayabiliriz:

''Çok yoğun çalışıyorsun, işini iyi yapmak için elinden geleni yapıyorsun ve
dağınık çalışmak işini daha iyi yapmana engel oluyor. Biraz dikkatle bunu
aşabileceğine ve daha başarılı olacağına inanıyorum.''
   EVDE YAPILACAK
ETKİNLİKLER
◦ Çocuğunuzla evde ''Pazarcılık'' oyununu oynayın.
    Anne-baba pazarcı olur. Çocukları ise müşteri. Çocuk, meyve-sebze alırken ailesiyle iletişim kurar.
◦ Evde tiyatro yapın.
◦ Evde iletişimle ilgili olan ''Hayat Ağacı'' filmini izleyin.
◦ Evde ''Kamptayız'' oyununu oynayın.
    Çocuğunuz odasını toplamıyorsa bağırıp çağırmak yerine ''haydi kampçılık oynuyoruz.'' deyin. Kampta
görev dağılımı yapın. Ebeveynlere ve çocuğa görev verin.
◦ ''Sen bensin ben sen'' oyununu oynayın.
    Şimdi sen bensin ben de sen diyerek yaşadığınız tatsız olayın canlandırmasını yapın. O sizin sözlerinizi
söylesin, siz onun. Böylece konuyu onun gözünden görün.
◦ BİL BAKALIM !
◦ Öncelikle oyun kartları karıştırılır. 
◦ Daha sonra bu kartı, ebeveyn ya da çocuk kafasına bir bandana aracılığıyla
takar. 
◦ Kartı takılan kişi görmez. 
◦ Kartı anlatacak olan oyuncu, karttaki görselin ne olduğunu söylemeden ip
uçlarıyla anlatmaya çalışır.

Oyunun temel amacı, ebeveynle iletişim sağlamak, çocuğun anlatım gücünü

desteklemektir.
                                    OYUN KARTLARI