Plastidler

✔Bitkilerde ve protista aleminden bazı canlılarda görülür.

✔Yapı ve görevlerine göre üç çeşit plastid vardır.

PLASTİDLER

Kloroplast Kromoplast Lökoplast

✔Plastitler; ışık ve sıcaklığın etkisiyle birbirine dönüşebilir
✔Örneğin domatesin ışık altında kızarması gibi…
 Kloroplast:
• Klorofil pigmenti taşırlar. Bu nedenle bitkiye yeşil renk
verirler.
• Kloroplastlar yapraklarda, genç dallarda,
olgunlaşmamış sebze ve meyve hücrelerinde bulunur.

• Çift zarla çevrilidir.

• Dış ve iç zar olmak üzere

iki kısımdan oluşmuşlardır.
• Görevi fotosentez yapmaktır.
• Tam parazit bitkiler hariç
(Cin saçı-Küsküt otu- ve Canavar otu.)
✔Klorofil ve ETS granada, kendine özgü
DNA, RNA, ribozom ve enzimleri
stromasında bulunur.

✔DNA’sı prokaryotlarınki gibi

halkasaldır.

✔DNA’ları sayesinde çekirdek

kontrolünde kendini eşleyip
çoğalabilir, kendine özgü protein
sentezleyebilirler.
Kloroplastlarla, mitokondriler enerji üretimi ve dönüşümünü gerçekleştiren iki
organeldir.
 Kloroplast ve Mitokondrinin ortak özellikleri;

1-DNA,RNA ve ribozomları vardır. 5- Kendini eşler.

2-ETS vardır. 6- ATP sentezi yapar.
3-Çift zarlıdır. 7- Enerji dönüşümü yaparlar.
4-Prokaryotlarda yoktur. 8- Kendilerine özgü protein
sentezlerler.
 Kloroplast ve Mitokondrinin farklı özellikleri;
KLOROPLAST MİTOKONDRİ
• Karbondioksit kullanıp oksijen üretirler.
• Oksijen kullanıp karbondioksit
üretilir.
• Üretilen ATP sadece fotosentezde • Üretilen ATP yaşamsal olaylarda
kullanılır.
kullanılır.
• Işık enerjisi kimyasal bağ enerjisine • Kimyasal bağ enerjisi ATP
dönüşür.
enerjisine dönüşür.
• Gece-gündüz faaliyet gösterir
• Sadece gündüz (ışık varlığında) faaliyet
gösterir.
Kromoplast:

✔ Bitkilerde
❖ sarı (ksantofil),
❖ turuncu (karoten)
❖ kırmızı (likopen) renkleri veren
pigmentleri taşırlar.

✔ Fotosentez yapmazlar. Kendilerine gelen ışığı

kloroplasta yansıtırlar.

✔ Bitkinin kök ve meyvesinde bulunabilirler.

Lökoplast:

✔Bitkilerin ışık görmeyen kısımlarında bulunan renksiz plastitlerdir. Pigment içermezler.

✔Bitkilerin kök, gövde, yaprak, toprak altı gövde, yumru ve tohum gibi yapılarında bulunur.

✔Bitkilerin protein, yağ ve nişasta depoladığı organelidir.

✔Lökoplast, ışık varlığında kloroplasta dönüşür.

✔Fotosentez yapamazlar.
 Hücre İskeleti

✔Ökaryot hücrelere şeklini veren ve hücre içi

organizasyonu sağlayan yapıların tümüne
hücre iskeleti denir.

✔Hücre iskeleti protein iplikçiklerden oluşur ve

organellerin belirli yerlerde kalmasını ve
gerektiğinde yer değiştirmesini sağlar.

✔Prokaryotlarda bulunmaz.
✔Hücre iskeleti üç temel yapıdan oluşur:
1. mikroflament
2. mikrotübül
3. ara flamentler
a) Mikrofilament:
• Aktin adı verilen proteinlerden oluşan mikrofilamentler esnek
yapılı ve birkaç mikrometre uzunluğundadır.
• Aktin proteinlerinin üst üste dizilip sarmal şekilde birleşmesi ile
oluşur.
• Mikrofilamentler hücre hareketine bağlı olarak devamlı oluşup
ayrışabilir.
• Amipte yalancı ayak oluşmasını sağlar.
• Bölünme esnasında hayvan hücrelerinin boğumlanmasını sağlar.
• Fagositoz ile besin alınmasını sağlar.
• İnce bağırsakların iç yüzeyini kaplayarak besin emiliminde
etkilidir.
b) Ara filamentler:
• Yapısında bulunan proteinlerin iplik
şeklinde birbiri üzerine sarılması ile
oluşur.

• Hücre şeklinin korunmasını ve hücre içi

yapıların sabitlenmesini sağlar. Çekirdek
arafilament ile sabitlenir.

• Deri hücrelerinin dış etkilere karşı

dayanıklı olmasını sağlar.
c) Mikrotübül:

• Mikrofilamentler gibi mikrotübüller de hücre içinde devamlı oluşup

ayrışabilen yapılardır.

• Mikrotübül sert, içi boş çubuk şeklinde yapılardan oluşur. Bu yapılar

tübülin proteinlerinden oluşur.

• Hücre şeklinin belirlenmesinde, hücrelerin ve hücre içindeki

organellerin yer değiştirmesinde mikrotübüller etkilidir.

• Hücre bölünmesinde kromozomların zıt kutba çekilmesini sağlar.

• Bitki hücrelerinde selüloz liflerinin düzenlenmesinde etkilidir.

• Sentrozom organelinin oluşumunda görevlidir.

• Öglena ve spermde kamçı , paramesyumda sil oluşumunu sağlar.

 ÇEKİRDEK ( NÜKLEUS )
✔Ökaryot hücrelerde bulunur.
(Memeli alyuvarı hariç)
✔Hücrenin yönetim ve kalıtım
merkezidir.
✔Hücredeki tüm yaşamsal olayları
kontrol eder. Protein sentezini
yönetir.
✔Çoğalmayı sağlar (hücre bölünmesi)
Karakterlerin aktarılmasını sağlar.
✔Çekirdeği çıkarılmış hücre ölür.
• Algin yapısı şemsiye, sap ve kök bölümünden
oluşmuştur.
• Hücre çekirdeği köke yakındır.
• Her iki algin şemsiyeleri birbirinden farklıdır.
• Biri düz, diğeri parçalı şemsiyelidir.
Çekirdek Çekirdek Zarı

Çekirdek Sıvısı

Çekirdekçik

Kromatin İplik
(DNA)
Çekirdek zarı
✔mRNA, ATP gibi büyük moleküllerin geçebilmesi için hücre zarından daha büyük
porlara sahiptir.

✔Dış yüzeyinde çok sayıda

ribozom bulunur.

✔ER tarafından oluşturulur.

✔Çift katlı zarlıdır.

✔Çekirdek ile sitoplazma arasındaki madde alışverişini düzenler.
✔Yapı olarak hücre zarına benzer.
 Çekirdek sitoplazması:
✔ Çekirdeğin içini dolduran sıvıdır.

✔ Organik ve inorganik maddelerden

oluşur

✔ İçerisinde kromatin iplik ( DNA )

bulundurur.
Çekirdekçik:

• Çekirdek içinde protein, DNA ve RNA’nın yoğunlaştığı yerdir.

• Zarsızdır.

•Ribozom organelinin alt birimlerinin yapıldığı yerdir.

• Hücre bölünmesi sırasında kaybolup bölünmeden sonra tekrar ortaya

çıkar.
Kromatin iplik;
✔ Hücre bölünmesinin olmadığı zamanlarda
DNA nın çekirdekte kromatin iplik şeklinde
bulunur.
✔ Hücre bölünmesi sırasında, kendini eşleyip
kalınlaşarak iki kromatidli kromozoma
dönüşür.
✔ Kromozomların yapısında DNA ve protein
bulunur.

Çekirdekte ATP üretilmez. Fakat ATP kullanılır.

Mitokondride üretilen ATP çekirdek içine
porlardan geçer.
 BİTKİ VE HAYVAN HÜCRELERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI
BİTKİ HÜCRESİ HAYVAN HÜCRESİ
A. Genellikle plastitler vardır. A. Plastitler yoktur.
B. Hücre zarını çevreleyen hücre duvarı B. Hücre zarının dışında hücre duvarı
(hücre çeperi) vardır. yoktur.
C. Kofullar genellikle büyüktür. C. Kofullar küçük veya bulunmaz.
D. Şekilleri genellikle köşelidir. D. Şekilleri genellikle yuvarlaktır.
E. Nişasta depolarlar. E. Glikojen depolarlar.
 Yapı Prokaryot Hücre Bitki Hayvan Hücresi Kısaca Görevi
Hücresi
Hücre zarı Var Var Var Madde alış-verişi ve sitoplazmayı
ortamdan ayırmak
Hücre çeperi Var Var Yok Koruma ve destek
Ribozom Var Var Var Protein sentezi
Mitokondri Yok Var Var Enerji (ATP) üretim merkezi
Plastitler Yok Genellikle bulunur. Yok Çeşitli pigmentleri taşımak, besin depo
etmek
Klorofil Var bazılarında Var (çoğunda) Yok Fotosentez yapmak
Sentrozom Yok Yüksek yapılı bitkilerde Var Hücre bölünmesinde görevli
bulunmaz.
Lizozom Yok Yüksek yapılı bitkilerde Var Hücre içi sindirim yapmak
bulunmaz.
Golgi aygıtı Yok Var Var Hücre dışına salgı yapma
Endoplazmik Yok Var Var Madde taşınması ve depolanması
retikulum
Koful Yok Bulunur, genellikle Küçüktür veya Geçici depolama birimi
büyüktür. bulunmaz.)
Çekirdek Yok Var Var Hücrenin kalıtım ve yönetim merkezi