Lenda:Biologji

TEMA:APARATI TRETES

Mesuesja e lendes:Redona Jaҫe

 Temat qe do trajtohen:
Aparati tretes ,funksioni ,pjeset
perberese
Stomaku
Zorra e holle
Zorra e trashe
Gjendrat
Semundjet
 Aparati tretes
•Aparati tretës shtrihet nga kafazi i kraharorit e deri në zgavrën abdominale.
•Kufiri mes këtyre dy zgavrave përfaqësohet nga diafragma.
• APARATI TRETES PËRBËHET NGA :
•Zgavra e gojes
•Dhembet
•Gjuha
•Faringu
GYPI TRETES KU PERFSHIHEN:
•Stomaku
•Zorra e holle
•Zorra e trashe
Ketu perfshihen dhe gjendrat qe e derdhinn sekretimin e tyre ne kete
aparat :
•Gjendrat e peshtymes
•Pankreasit
•Melcise dhe temblit
 Funksioni I aparatit tretes
Aparati tretes ka per funksion kryesor tretjen e ushqimeve. Ky proçes mund te
beje tretjen e ushqimeve. Ky proçes mund te ndahet ne pese faza qe jane:

 INGJESTIONI ose marrja e ushqimeve nepermjet gojes

 FRAGMENTIMI i ushqimeve ose pertypja e tyre

 TRETJA

 ABSORBIMI ose thithja e ushqimeve

 NXJERRJA e mbeturinave jashte aparatit tretes

 Stomaku
Stomaku punon si rezervuar për ushqimin. Pjesa e jashtme e stomakut përbëhet
nga tre shtresa muskuli të lëmuar:
një shtresë gjatësore,
një shtresë qarkore
 një shtresë e pjerrët (oblikue).
 Këto tre shtresa muskujsh kanë funksionin e përzjerjes së ushqimit me lëngun
gastrik dhe shpërndarjen e tij në duodenum.

Veshja mukoze thith ujin dhe glukozin për në gjak.

 Gjendrat gastrike sekretojnë rreth 1-2 litra lëng gastrik në ditë. Lëngu gastrik
përmban enzima si lipaza dhe pepsinogjeni, të cilat prodhohen nga qelizat peptike.
1.Lipaza fillon thyerjen e lyrave;
 2.pepsinogjeni shndërrohet në pepsinë në prani të acidit klorhidrik. Pepsina
fillon thyerjen kimike të proteinave në substanca më të thjeshta si peptonët.
 Acidi klorhidrik ka rolin e vrasësit të baktereve. Në mënyrë që të parandalojë vet-
tretjen nga acidi klorhidrik, qelizat mukoze sekretojnë mucinë, që mbron
sipërfaqen e stomakut.
 Zorra e holle
Zorra e hollë është një tub i gjatë muskulor. Zorra e
hollë merr kimën nga stomaku, lëngun pankreatik nga
pankreasi, dhe lëngun e tëmblit nga fshikëza e tëmblit.
organi kryesor ku realizohet thithja dhe tretja e plotë e
përbërësve molekularë të ushqimeve
 Zorra e trashe
Zorra e trashë është e veshur nga një membranë (cipë) seroze – peritoneumi, në të cilën kalojnë:
enë gjaku,
enë limfatike
nerva.

Funksionet ;
As nuk prodhon enzima dhe as nuk perthith lende ushqyese

Perthithaja e ujit dhe e disa vitaminave qe prodhohen nga flora e zorres

Bakteret e zorres se trashe zberthejne meteriale te patretura

Prodhon vitaminen B komplekse dhe shumicen e vitamines K

Fecet formohen ne zorren e trashe

 Gjendrat:
Melcia dhe fshikeza e tembli
Pankreasi
Peshtymes
 Gjendrat e peshtymes
Gjendrat e pështymës janë:
 gjendra parotide,
 nëngjuhore 
 nënmandibulare.
 Mëlçia
Sekreton lëngun e tëmblit i cili grumbullohet në fshikëzën e tëmblit dhe
derdhet në DUODENUM 
Lëngu i tëmblit asnjëanëson aciditetin e masës ushqimore dhe krijon
kushtet për copezimin e pikave yndyrore.

Mëlçia , është organi qendror i gjithë metabolizmit dhe gjëndra më e

madhe e trupit që lidhet me aparatin tretës.
Detyrat më të rëndësishme të saj janë prodhimi i proteinave të rëndësishme për
jetën (p.sh faktorët e mpiksjes), përpunimi i pjesëve përbërëse të ushqimit (p.sh
ruajtja e glukozësGlukozës në formë të glikogjenit)
 Prodhimi i lëngut të tëmthit dhe kështu tretja dhe eliminimi i
produkteve të metabolizmit të trupit si dhe e medikamenteve dhe
helmeve. Substancat ushqimore, të cilat kalojnë nga zorra në gjak,
mbërrijnë me anë të venës Vena portae në mëlçi dhe mandej varësisht nga
nevoja lëshohen nga mëlçia përsëri në gjak ose largohen nga gjaku.
 Pankreasi
 
Pankreasi  është një gjëndër në bark që lëshon një lëng
tretës (lëngun pankreatik) në zorrën dymbëdhjetëgishtore

Pankreasi prodhon disa hormone të rëndësishme: 

insulinën, glukagonin, somatostatinën, sekretinën, 
pankreociminën etj.
ka funksion (sekretues) të dyfishtë:  
Endokrin (formon LIPAZËN, që vepron mbi lyrat), 
Ekzokrine (prodhon lëngun pankreatik