VI NẤM

MỞ ĐẦU

Vi nấm:
- Vi sinh vật có nhân và vách tế bào
- Có một hệ thống men rất dồi dào, nhờ đó chúng
có thể lấy các chất bổ dưỡng từ cơ thể một
sinh vật khác
- Nhưng chúng không có diệp lục tố nên không
thể tự quang hợp như các cây xanh
 HÌNH THỂ

• Vi nấm hạt men:

- Tế bào nhỏ, hình
tròn,bầu dục hay hơi dài,
nẩy búp
- Búp kéo dài và dính với
nhau thành những sợi tơ
nấm giả
 HÌNH THỂ
Nấm sợi tơ: đường kính 2-5mcm
thông suốt hoặc có vách ngăn
 HÌNH THỂ
• Vi nấm sợi tơ:
- Sợi tơ, phân nhánh
- Tế bào chất và lưu
thông từ ngăn này sang
ngăn kia
 VI NẤM GÂY BỆNH NGOẠI BIÊN

- Lang ben (Pityrosporum orbiculare /

Malassezia furfur)
- Trứng tóc đen (Piedraia hortai)
- Trứng tóc trắng (Trichosporon beigelii)
- Nấm đen lòng bàn tay (Phaeoannnellomyces
werneckii)
- Vi nấm gây viêm nấm tay ngoài, viêm giác mạc
(Aspergillus sp, Candida sp., Penicillium sp…)
 Vi nấm gây bệnh ngoài da
• Thuộc lớp Nấm bất toàn
• Gây bệnh ở da, tóc và móng, ở những mô keratin hóa của
người và thú
• Dùng men keratinase để phân giải keratin làm mguồn thức ăn

• Là vi nấm sợi tơ nên gồm các sợi tơ nấm có vách ngăn, phần
lớn sinh bào tử đính nhỏ và bào tử đính lớn

Ngoài ra, còn có một số cơ cấu khác như:

- Sợi tơ nấm hình vợt, hình lược, hình sừng nai
- Sợi tơ nấm xoắn, thể cục
Vi nấm gây bệnh ngoài da
Có 3 giống:
– Microsporum có khoảng 15 loại:
M. canis, M. audouinii, M. gypseum …
– Trichophyton có khoảng 21 loại:
T. rubrum, T. mentagrophytes, T. concentrium, T.
violaceum, T. tonsurans…
– Epidermophyton chỉ có một loại:
Epidermophyton floccosum
 Vi nấm gây bệnh nội tạng

• Mầm bệnh có thể khu trú, có thể xâm

nhập sâu, phát tán ra toàn thân
1. Bệnh do vi nấm hạt men:
– Candida spp.
– Cryptococcus neoformans
 Vi nấm gây bệnh nội tạng

2. Bệnh do vi nấm sợi tơ:

- Aspergillus spp.
- Penicillium marneffei
- Histoplasma capsulatum
- Sporothrix schenckii
 VI NẤM GÂY BỆNH NGOẠI BIÊN

- Lang ben (Pityrosporum orbiculare /

Malassezia furfur)
-Trứng tóc đen (Piedraia hortai)
 Vi nấm gây bệnh ngoại biên
• Pityrosporum orbiculare
- Những sợi tơ nấm:
Ngắn cong đường kính
bằng 3 µm, thường phân
nhánh dạng chữ V,Y,S,…

- Tế bào men tròn đường

kính 3 - 8 m, xếp thành
đám 10 - 30 tế bào.
Pityrosporum orbiculare
 Vi nấm gây bệnh ngoại biên
Trứng tóc đen Piedraia hortai

• Những hạt nhỏ nâu,

đường kính 4-8 mcm
• Chứa những túi tròn,
đường kính 30 - 60µm
 VI NẤM GÂY BỆNH NGOÀI DA

Mỗi giống nấm da ký sinh ở vị trí nhất định:

Vi nấm Da Tóc Lông Móng

Microsporum sp. x x x 0

Trichophyton sp. x x x x

Epidermophyton sp. x 0 0 x

15
 Vi nấm gây bệnh ngoài da

Trên nền tế bào biểu

bì của da và móng
có:
• Những sợi tơ nấm
phân nhánh, phân
vách
• Đôi khi sọi tơ nấm
đứt thành từng
đoạn ngắn
 Trichophyton spp.
• Sợi tơ nấm, mản
• Hai bên có các bào
tử đính nhỏ
• Đôi khi có bào tử
đính lớn vách nhẵn
 Microsporum spp.
• Nhiều bào tử đính lớn
hình thoi
• Vách xù xì, có gai
• Số vách ngăn: 3-15
• Cách đính vào sợi tơ
nấm: từng cái
• Bào tử đính nhỏ hình quả
lê
 Epidermophyton floccosum

• Nhiều bào tử đính lớn

hình chuỳ
• Vách nhẵn
• Số vách ngăn: 2 - 4
• Cách đính vào sợi tơ
nấm: chùm 2 – 3 cái
CANDIDA SPP.
 CANDIDA SP.
• Là nấm hạt men, gồm có
- tế bào men
- và sợi tơ nấm giả
Candida albicans
có 2 đặc điểm:
- tạo ra bào tử bao dày
- và sinh ống mầm
 Candida albicans

 Cấy Candida lên môi trường:

- P.C.B (thạch khoai tây-cà rốt-mật)

- thạch bột ngô – Tween 80
- ủ ở nhiệt độ phòng từ 48 -96 giờ, lấy ra quan sát :
bào tử bao dày mọc ra từ sợi tơ nấm giả
 Candida albicans
Bào tử da dày (Chlamydospore): Tế bào tròn, vách dày,
phồng to nằm ở giữa, một bên hay cuối sợi tơ nấm giả:

Bào tử bao dày

Bào tử bao dày

 CANDIDA ALBICANS
Thử nghiệm sinh ống mầm ( Serum test )
• Hòa tan khúm nấm vào huyết thanh một
• Ủ ở 370C trong 4 giờ
• Lấy giọt huyết thanh khảo sát dưới kính hiển vi:
– ống mầm mọc ra từ hạt men tròn
ống mầm
 Cryptococcus neoformans

• Là nấm hạt men có nang

• Có hai dòng : C.neoformans

var. neoformans và
C.neoformans var. gattii

• Được phân biệt bằng kỹ thuật

sinh hóa và phân tử
 Cryptococcus neoformans
• Nấm hạt men
• Có bao dày
 Aspergillus sp.

• Nấm sợi tơ
- Đầu bào đài phình to
giống dùi trống
- Tiểu bào đài xếp đều
quanh đầu bao đài
- Bào tử dính thành
chuỗi trên đầu bào đài
 Penicillium marneffei

• vi nấm nhị độ
• vi nấm gây bệnh cơ hội cho BN HIV / AIDS phổ
biến ở Đông Nam Á
• Ở người bình thường:
– Bệnh có thể khu trú hay lan tỏa
– Lâm sàng và giải phẫu bệnh lý giống lao
 Penicillium marneffei
• Nấm nhị độ
• Đầu bào đài phân nhánh
• Bào tử dính thành chuỗi trên đầu bào đài
 Histoplasma capsulatum

• Nấm nhị độ
• Sợi tơ, hạt men
• Đính bào tử mọc từ đầu
bào đài ngắn.
• Đại đính bào tử có:
- Hình tròn
- d = 8-14 mcm
- Vách dày
- Bề mặt có gai
 Sporothrix schenckii

• Nấm nhị độ
• Sợi tơ mảnh, màu nâu
• Có bào đài ngắn
• Bào tử đính mọc
trực tiếp từ sợi tơ