8.

Hồi qui tuyến tính

1. To ån g quan ve àho ài qui

Gia ûs öûqua n s a ùt ha i da áu hie äu X,Y trong moät pha àn töû đó, cha ún g
ha ïn nhö chie àu ca o va øtroïn g löôïn g cuûa cuøn g m oät ngöôøi, ta coùke át qua û
:
X X1 X2 ... Xn
Y Y1 Y2 ... Yn
 Ñe å coùmoät kha ùi nie äm s ô boä ve à m oái qua n he ä giöõa ha i ña ïi löôïn g
nga ãu nhie ân X va øY, ngöôøi ta thöôøn g bie åu die ãn m oãi qua n s a ùt (x i; y i)
bôûi m oät ñie åm tre ân ma ët pha ún g toïa ñoä. C a ùc ñie åm na øy hôïp la ïi tha øn h
ñaù m m aây ñie åm tre ân m a ët pha ún g. Nhìn va øo ña ùm ma ây ñie åm na øy , ta
pha ûi ñoïc ñöôïc m oái qua n he ägiöõa X va øY, nhöng qua n troïn g khoân g
ke ùm la øpha ûi döï ñoa ùn ñöôïc Y khi bie át X (hoa ëc ngöôïc la ïi). Ñe åla øm
ñöôïc ñie àu na øy , ngöôøi ta thöôøn g ve õm oät ñöôøn g cong ñe åm oâta ûm oái
qua n he ägiöõa ha i ña ïi löôïn g va øduøn g noùñe ådöï ñoa ùn .
 P höông pha ùp choïn moät ñ öôøn g cong (töùc tla øchoïn moät phöông trình) cho boä
döõlie äu goïi la øp hö ô ng p haù
p ho ài q ui, coøn phöông trình goïi la øp hö ô ng trình ho ài
q ui (ha y ha øm hoài qui)
 C a ùc phöông trình hoài qui ñöôïc xa ây döïn g döïa tre ân ít nha át ha i m uïc ñích : Döï
ñoa ùn ca ùc qua n s a ùt môùi va øña ùn h gia ùmöùc ñoätöông qua n giöõa ca ùc bie án ta ùc
ñoän g va øbie án ña ùp öùn g.
 P höông pha ùp hoài qui ñöôïc öùn g duïn g roän g ra õi trong nhie àu lónh vöïc : xa õhoäi,
khoa hoïc kyõthua ät, thöông ma ïi, ...
Caù
c h c hoïn phö ô ng trình:

- Ne áu ña ùm ma ây ñie åm coùxu höôùn g tuï ta äp xung qua nh m oät ñöôøn g tha ún g na øo ñ où

thì ta choïn ha øm hoài qui la øY = a X + b, tröôøn g hôïp na øy ta goïi la øhoài qui tuye án

tính cuûa Y the o X;

- Ne áu ña ùm ma ây ñie åm coùxu höôùn g tuï ta äp xung qua nh m oät pa ra bol thì ta choïn

ha øm hoài qui la ø Y = a X2 + bX + c;...

 2. Ho ài qui tuye án tính
Hoài qui tuye án tính (Line a r Re gre s s ion) la ø tröôøn g
hôïp phöông trình hoài qui coùda ïn g :
Y = aX +b (g ọi là phương trình hồi qui của Y theo X)
a. Nếu hai dấu hiệu X, Y cho bởi tương quan cặp như sau:
X x1 x2 ... xn
Y y1 y2 ... yn
Thì phương trình hồi qui của Y theo X là: Y = aX + b, trong
đó

xy  x. y
a 2
; b  y  ax
x
1 1 1 1

2
Với xy   xi yi ; x   xi ; y   yi ; x 2   xi2 ;  x2  x 2  x
n n n n
2
(  x phương sai của dấu hiệu X)
b. Nếu hai dấu hiệu X, Y cho bởi tương quan bảng hai chiều
như sau

X x1 x2 … xk ny
Y
y1 n11 n12 … n1k n1
y2 n21 n22 … n2k n2
.. .. .. ..
y n 1 n 2 … n k n
mx m1 m2 mk n
Thì phương trình hồi qui của Y theo X là: Y = aX + b

xy  x. y
a 2
; b  y  ax
x

với

1 k l 1 k 1 l
xy   nij x j yi ; x   m j x j ; y   ni yi ;
n j 1 i 1 n j 1 n i 1
1 k


2
x   mj xj ;  x  x  x
2 2 2 2

n j 1
3. Hệ số tương quan:
Để đánh giá mức độ phụ thuộc tuyến tính của hai đại lượng
ngẫu nhiên X và Y, người ta dựa vào hệ số tương quan mẫu, ký
hiệu là rxy được xác định như sau:

xy  x. y
rxy 
 x . y

Tùy theo số liệu của X và Y cho bởi tương quan cặp hay tương
quan bảng hai chiều mà ta tính được x, y, xy như ở phần hồi qui
tuyến tính.
 Tính chất:
i) rxy  1,1
ii) Nếu rxy = 0 thì hai biến số X và Y không có tương quan
tuyến tính.
iii) Nếu rxy càng gần 1 thì sự phụ thuộc tuyến tính giữa hai
biến càng mạnh.
 Đánh giá mối liên hệ tuyến tính: Trong thực hành người ta
phân loại rxy đối với mối liên hệ như sau:
 0.8  1 : Sự liên hệ cao, rất đáng tin cậy.
 0.6  0.79 : Sự liên hệ từ vừa phải đến rõ rệt.
 0.4  0.59 : Sự liên hệ ở mức vừa phải.
 0.2  0.39 : Sự liên hệ ở mức thấp.
 0  0.19 : Sự liên hệ không đánh kể, có thể do ngẫu nhiên.