TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y DƯỢC HUẾ

PHƯƠNG PHÁP CHIẾT

XUẤT VÀ CHẾ TẠO TINH
DẦU
Ở VIỆT NAM VÀ THẾ GIỚI
NHÓM 06 – DƯỢC 3A
 Nội dung thuyết trình
01 02
Phương pháp cất Phương pháp chiết
kéo hơi nước với dung môi

03 04
Phương pháp Phương pháp chiết Co2
ép lạnh siêu tới hạn
 01 Phương pháp cất kéo hơi nước
Gồm 2 loại: dược liệu ngập trong nước và
dược liệu không ngập trong nước

Nguyên tắc: Dựa trên nguyên tắc cất một

hỗn hợp hai chất lỏng bay hơi được không
trộn lẫn vào nhau (nước và tinh dầu). Khi áp
suất hơi bão hòa bằng áp suất khí quyển,
hỗn hợp bắt đầu sôi và hơi nước kéo theo
hơi tinh dầu hơi này bị ống ngưng hơi làm
lạnh, ngưng tụ trở thành thể lỏng, rơi xuống
ống gạn. Trong ống gạn, dung dịch tách
thành hai lớp gồm lớp nước và lớp tinh dầu.

https://www.lhu.edu.vn/Data/News/388/files/
hop_chat_thien_nhien_gszrs.pdf
 1.1 Dược liệu ngập trong nước
a) Quy mô phòng thí nghiệm b) Quy mô công nghiệp
 1.1 Dược liệu ngập trong nước
Ưu điểm:
• Thường được sử dụng để cô lập các sản phẩm tự nhiên
không tan trong nước có nhiệt độ sôi cao (nguyên liệu thực
vật như gỗ hoặc hoa).
• Bảo vệ dầu được chiết xuất ở một mức độ nhất định vì nước
xung quanh đóng vai trò như một rào cản ngăn dầu quá
nóng.
• Có thể được chưng cất ở nhiệt độ dưới 100°C

Nhược điểm:
• Dược liệu dễ bị cháy khét, tốn thời gian và năng lượng.
 1.2 Dược liệu không ngập trong nước
a) Quy mô phòng thí nghiệm
 1.2 Dược liệu không ngập trong nước
b) Quy mô công nghiệp

Nguyên liệu và nước cùng cho vào một thiết

bị nhưng được tách và tạo khoảng cách bởi
một vỉ nồi. Để nguyên liệu không lọt từ vỉ
xuống nước. Có thể lót trên vỉ 1 hay nhiều
lớp lót tùy theo kích thước của từng loại
nguyên liệu. Khi đun sôi nước, hơi nước bốc
lên qua tầng nguyên liệu kéo theo tinh dầu
và đi ra thiết bị ngưng tụ. Phương pháp nay
phù hợp với những cơ sở sản xuất có qui mô
trung bình.
 1.2 Dược liệu không ngập trong nước
b) Quy mô công nghiệp
Phương pháp lôi cuốn hơi nước này
phù hợp với những cơ sở sản xuất
lớn. Với phương pháp này cùng một
lúc có thể phục vụ được cho nhiều
thiết bị chưng cất. Tức là nồi hơi có
thể đi tới nhiều thùng nguyên liệu
cùng 1 lúc bằng các đường ống dẫn
hơi khác nhau.
 Ưu và nhược điểm của phương pháp dược liệu không ngập trong nước:
Ưu điểm:
- Phương pháp được sử dụng rộng rãi nhất để chiết xuất tinh dầu thực vật.
- Tỷ lệ tinh dầu được chiết xuất bằng chưng cất hơi nước là 93%.
Nhược điểm: Tốn thời gian và năng lượng
https://thietbituanminh.com/chung-cat-loi-cuon-hoi-nuoc
 1.3 Phương pháp cất kéo hơi nước kết hợp vi sóng
a) Khảo sát các yếu tố ảnh hưởng đến quá trình chưng cất tinh dầu gừng

Mục tiêu chính của nghiên cứu này là khảo sát

các yếu tố ảnh hưởng đến quá trình chưng cất
tinh dầu gừng như thời gian lưu trữ (để héo) và
thời gian chưng cất. Bên cạnh đó, ảnh hưởng của
phương pháp chưng cất đến giá trị cảm quan và
các thông số hóa-lý của tinh dầu gừng cũng
được tiến hành đánh giá. Kết quả nhận thấy
gừng sau khi thu hoạch được lưu trữ 4 ngày và
chưng cất trong thời gian 16 giờ bằng phương
pháp lôi cuốn hơi nước hay 80 phút khi có sự hỗ
trợ của vi sóng với công suất 300W là phù hợp về
hiệu suất và chất lượng của tinh dầu thu được

https://ctujsvn.ctu.edu.vn/index.php/ctujsvn/article/view/1070
 1.3 Phương pháp cất kéo hơi nước kết hợp vi sóng
a) Chưng cất hơi nước cấp tốc bằng lò vi sóng của tinh dầu từ hoa oải hương

Kết quả là thu được:

- Giọt tinh dầu đầu tiên chỉ cần đun nóng 5 phút với phương pháp chưng cất hơi nước cấp tốc bằng vi
sóng (MASD) so với 30 phút đối với phương pháp cất kéo hơi nước (SD).
- Như được trình bày trong hình trên, thời gian chiết xuất là 10 phút với MASD mang lại sản lượng
tương đương với sản lượng thu được sau 90 phút bằng SD.
- Những kết quả này có nghĩa là tiết kiệm đáng kể thời gian, năng lượng và nguyên liệu thực vật của
MASD so với SD.
1.3 Phương pháp cất kéo hơi nước kết hợp vi sóng
● Ưu điểm:
- Vượt trội hơn vì thời gian xử lý ngắn hơn và sản lượng dầu cao hơn với ít hơi nước
sử dụng hơn.
- Phương pháp này đã thể hiện được những ưu điểm tuyệt vời so với các phương
pháp thay thế truyền thống bao gồm:
+ thời gian cách ly ngắn hơn
+ cần ít năng lượng hơn
+ các tính năng sạch hơn (không tạo cặn và không sử dụng nước hoặc dung môi)
+ tăng hoạt tính kháng khuẩn và chống oxy hóa.

● Nhược điểm:
- Không áp dụng cho các phân tử không phân cực.
- Khó áp dụng cho quy mô công nghiệp vì đầu tư cho thiết bị tạo vi sóng là không
nhỏ để có đủ công suất.
- Nhiệt độ sôi của các dung môi đạt được rất nhanh, có thể gây nổ.

https://www.sci-hub.ru/10.1111/1750-3841.12492
 02 Phương pháp chiết với dung môi
Nguyên tắc: Phương pháp pháp chiết xuất bằng dung môi là phương pháp dùng
ancol để tách riêng tinh dầu khỏi dầu béo. Sau đó thu hồi ancol bằng cách làm
giảm áp lực để thu được tinh dầu nguyên chất. Có 2 loại dung môi dung để
chiết:
• Dung môi không bay hơi: Dầu béo hoặc dầu parafin. Ngâm dược liệu (thường là
hoa) trong dung môi đã được làm nóng 60-70 °C, trong 12-48 giờ tùy theo từng
loài hoa. Dùng alcol để tách riêng tinh dầu khỏi dầu béo và cất thu hồi alcol dưới
áp lực giảm sẽ thu được tinh dầu.
• Dung môi dễ bay hơi: Dung môi thường dùng là ether dầu hỏa, xăng công nghiệp
… Sau khi chiết, cất thu hồi dung môi dưới áp lực giảm sẽ thu được tinh dầu có
lẫn sáp và một số tạp chất khác và thường ở thể đặc.

https://kduoc.duytan.edu.vn/Home/ArticleDetail/vn/78/5490/tong-hop-cac-phuong-phap-chiet-xuat-tinh-dau
 2 Phương pháp chiết với dung môi

https://ift.onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1111/1750-3841.12492
https://www.hindawi.com/journals/tswj/2019/3659432/
https://www.newdirectionsaromatics.com/blog/articles/how-essential-oils-are-made.html
2 Phương pháp chiết với dung môi
• Ưu điểm:
+ Là một phương pháp chiết xuất tinh dầu hiện đại thường được sử dụng để chiết
xuất loại thực vật khó,đặc biệt là tinh dầu của các loài hoa
+ Kỹ thuật này tránh được những thay đổi hóa học so với quá trình chưng cất thủy
phân
+ Chất lượng tinh dầu cao
• Nhược điểm:
+ Cần nhiều chi phí đầu tư cho dây chuyền máy móc sản xuất
+ Thành phẩm tinh dầu thu được phụ thuộc nhiều vào công nghệ và máy móc sản
xuất
+ Giá thành cao
+ Tốn tương đối nhiều thời gian, lượng dung môi lớn, hiệu suất chiết xuất thấp
+ Thông thường dung môi trộn chung với dược liệu nên khó tinh chế sau khi chiết
xuất
 03 Phương pháp ép lạnh
• Dầu được ép ở nhiệt độ và áp suất thấp.
• Phương pháp tốt nhất để chiết xuất tinh dầu.
• Thường dùng để tách tinh dầu từ các loại trái cây,các dược liệu có thành phần
không chịu được nhiệt độ cao
• Phương pháp này chỉ áp dụng để điều chế tinh dầu ở quả các loài Citrus

 Nguyên tắc: Dùng máy thủy lực công

suất lớn tác dụng lực cơ học để phá vỡ
cấu trúc màng pectin và các túi dầu, ép
vỏ quả/dược liệu thành dầu và
nước,tách bã, lọc ly tâm tách tinh dầu ra
khỏi nước và bảo quản.

https://tinhdaumekong.com/blogs/bai-viet-moi/cac-phuong-phap-chung-cat-tinh-dau
 3 Phương pháp ép lạnh

Quy trình áp dụng phương pháp ép lạnh trong chiết xuất tinh dầu dừa
https://youtu.be/TfvcIOdAkeA
 3 Phương pháp ép lạnh
Ưu điểm:
• Tinh dầu có từ phương pháp ép cho sản phẩm có chất lượng cao hơn phương
pháp lôi cuốn theo hơi nước vì phương pháp này hạn chế được tác dụng của
nhiệt.
• Tinh dầu được chiết xuất bằng phương pháp ép lạnh có mùi thơm tự nhiên,
giống với mùi vỏ quả tươi.
• Phương pháp này hạn chế được nhược điểm của phương pháp cất cuốn theo
hơi nước vì hạn chế được nhiệt độ cao.
Nhược điểm:
• Giới hạn nguồn dược liệu, nguyên liệu vỏ phải tươi
• Phạm vi sử dụng không phổ biến vì chỉ áp dụng để điều chế tinh dầu ở quả các
loài Citrus như:vỏ cam,chanh..
• Hạn sử dụng ngắn hơn các phương pháp khác do nhanh bị oxy hóa
• Chi phí máy móc và vận hành lớn.
• Hiệu suất chiết thường thấp
https://www.usalab.com/blog/essential-oil-extraction-methods/
 04 Phương pháp chiết Co2 siêu tới hạn
Nguyên lý:
Thông thường, tùy theo điều kiện nhất định các chất sẽ tồn tại
ở một trong 3 trạng thái rắn, lỏng và khí. Nếu nén chất khí tới
một áp suất đủ cao, khí sẽ hóa lỏng. Tuy nhiên, có một giá trị
áp suất mà ở đó, nếu nâng dần nhiệt độ lên thì chất lỏng cũng
không thể trở về trạng thái khí, mà rơi vào một vùng trạng thái
đặc biệt gọi là trạng thái siêu tới hạn. Vật chất ở trạng thái này
mang nhiều đặc tính của cả chất khí và chất lỏng, nghĩa là vừa
có khả năng hòa tan được các chất như pha lỏng, vừa có khả
năng khuếch tán cao của pha khí. Bất kỳ dung môi nào cũng sẽ
ở trạng thái siêu tới hạn nếu tồn tại ở nhiệt độ và áp suất trên
giá trị tới hạn. Vì vậy khi nhiệt độ và áp suất của CO2 được
đưa lên cao hơn nhiệt độ, áp suất tới hạn của nó (trên nhiệt độ
31°C và áp suất 73.8 bar) thì CO2 sẽ chuyển sang trạng thái
siêu tới hạn. Ở trạng thái này, CO2 có khả năng hòa tan rất tốt
nhiều chất ở cả 3 dạng rắn, lỏng và khí.
 4 Phương pháp chiết Co2 siêu tới hạn

Ưu điểm:

• Tạo ra sản phẩm có chất lượng cao

• Tách được các hoạt chất với hàm lượng cao
• Không còn lượng dung môi dư
• Không gây ô nhiễm môi trường
• Là phương pháp có công nghệ cao và an toàn
với các sản phẩm tự nhiên, không làm biến đổi
các sản phẩm tự nhiên

Cơ chế hoạt động của thiết bị chiết CO2 siêu tới hạn
 4 Phương pháp chiết Co2 siêu tới hạn
Ứng dụng: Chiết CO2 siêu tới hạn đã được dùng trong nhiều lĩnh vực khác nhau, đặc biệt trong
công nghiệp thực phẩm, công nghiệp dược phẩm và mỹ phẩm để chiết tách các hoạt chất chữa
bệnh, tăng cường sức khoẻ.

https://congnghiepsinhhocvietnam.com.vn/tin-tuc/
t117/cong-nghe-trich-ly-su-dung-co2-sieu-toi-han-
https://vast.gov.vn/tin-chi-tiet/-/chi-tiet/nghien- nang-gia-tri-qua-gac.html
cuu-chiet-xuat-tinh-dau-bang-cong-nghe-co2-
sieu-toi-han-tu-cay-co-thien-nhien-cua-viet-nam
http://sokhcn.binhduong.gov.vn/New/cong-nghe-co2-sieu-toi-han-su-dung-
trong-chiet-xuat-tinh-dau-duong-cam-cuc-va-cac-nguyen-lieu-khac-964
Thank you
Do you have any questions?