COMMUNICATIEWETENSCHA

P
Hoofdstuk 6:
Nieuwe tijden, nieuwe theorieën
1
Flipped classroom (07/12)

Terug naar het middelbaar: huiswerk!

1. Zelfstandig verwerken van hfst 7
2. Twee opdrachten via Ufora (module H7)
3. Zelfreflectie 2
Flipped classroom
Opdracht via Ufora (vanaf 18/11 om 15u)
•(1) Toepassing van mediatheorie, (2)
beargumenteren van keuze + (3) zelfreflectie
over gebruikte manier van oplossen
•Deadline: 05/12 om 15u

3
Flipped classroom
Inhoud les 07/12
1.H7: geen herhaling van leerstof maar
oefeningen, dus voorbereide student is er
twee waard…
2.Feedback op tussentijdse toets. Voor niet-
Ba1 PSW studenten komen examenvragen van
TT na 28/11 als zelftoets op Ufora

4
Inleiding

5
Inleiding

6
‘Analoge’ theorieën…
Communicatiewetenschappen

Mainstream Par. Alternatief Par.

# theorieën en theoretische scholen

3 paradigmatische dichotomieën 7
Inleiding
Wisselwerking tussen ontwikkelingen qua
• Media en communicatie
• Sociale, politieke, economische, … aspecten
van de samenleving
Nuance in plaats van
• boom-denkers: utopische visie, radicale
breuk en opgeheven oude tegenstellingen
• doom-denkers: dystopische visie, 8
geestdodend en beperking
Inleiding

9
Inleiding

10
Inleiding
Tweede nuance
Elk medium is ooit
een nieuw medium
geweest… (cf. hfst 8)

11
Inleiding
Structuur
1.Media en ICT
2.Mediumtechnologische benaderingen
3.Informatiemaatschappijtheorie
4.Nieuwe mediatheorieën

12
Structuur
1. Media en ICT
2. Mediumtechnologische benaderingen
3. Informatiemaatschappijtheorie
4. Nieuwe mediatheorieën

13
1. Media en ICT
Onderzoeksmatig niemandsland

14
1. Media en ICT
Onderzoeksmatig niemandsland
(Burgelman)
1.Discrepantie technologische en
maatschappelijke evolutie
2.Theorie vs realiteit

15
1. Media en ICT

16
1. Media en ICT

17
1. Media en ICT
Onderzoeksmatig niemandsland
(Burgelman)
1.Discrepantie technologische en
maatschappelijke evolutie
2.Theorie vs realiteit
3.Niet-technologische aspecten
4.Beperkte voorspelbaarheid
18
1. Media en ICT
Diffusietheorie Everett Rogers (1962)
•Wat? Adoptie
•Kernbegrippen
• Innovatie
• Diffusie

19
1. Media en ICT
Normaal diffusieproces: de S-curve

20
1. Media en ICT
Introductie bij een sociaal systeem
1. Kenmerken van de populatie (adopter
categorieën)
2. Kenmerken van de innovatie
3. Fasen van het adoptieproces

21
1. Media en ICT
1. Kenmerken van de populatie

Adopter categorieën:
•Innovators
•Early adopters
•Early majority
•Late majority
•Laggards
22
1. Media en ICT
2. Kenmerken van de innovatie:
•Relatieve meerwaarde
•Compatibiliteit
•Complexiteit
•Testbaarheid
•Visibiliteit

23
1. Media en ICT
2. Kenmerken van de innovatie:

24
1. Media en ICT
2. Kenmerken van de innovatie:
In geval van ICT
1. Reinvention
2. Kritische massa

25
1. Media en ICT
3. Fasen van het adoptieproces:
•Awareness
•Interest
•Trial
•Decision
•Adoption (aanvaarding)

26
1. Media en ICT
Kritiek
• Lineair-mechanistische opvatting
• Wat met niet-geslaagde processen?
• Elitaire karakter

Algemeen: gevaar van technologisch

determinisme
27
1. Media en ICT
Kritiek

28
Structuur
1. Media en ICT
2. Mediumtechnologische benaderingen
3. Informatiemaatschappijtheorie
4. Nieuwe mediatheorieën

29
Overzicht mediatheorieën
1. Massamaatschappijtheorie
2. Functionalistische mediatheorie
3. Kritische theorie (Frankfurter Schule)
4. Politieke economie van communicatie
5. Cultural Studies
6. Postmodernisme
7. Mediumtechnologische theorie
8. Informatiemaatschappijtheorie
9. New media theory
10. Practice theory 30
11. Mediatization
2. Mediumtechnologische
theorie
Mediumdeterministische theorieën
•Focus op dominante communicatie-
technologie in bepaald tijdperk
•Maatschappelijke implicaties

= Toronto school (Innis, McLuhan)

31
2. Mediumtechnologische
theorie
Mediumdeterministische theorieën
6.4.1.1. Bias of communication
= niet te kennen

32
2. Mediumtechnologische theorie
Marshall McLuhan
•Focus op rol media in
dagelijkse leven van
individuen
•Vooral cinema en radio
•Media als extensie van de
mens
33
2. Mediumtechnologische
theorie
Mediumdeterministische theorieën
The medium is the message
•Vorm van medium vs inhoud
•Hot vs cool media

34
2. Mediumtechnologische
theorie
Mediumdeterministische theorieën
Global village
•Aandacht voor elektronische media en
(positieve) gevolgen
•Hertribalisering

35
2. Mediumtechnologische
theorie
Mediumdeterministische theorieën
Global village

36
2. Mediumtechnologische theorie
Kritiek?

37
Structuur
1. Media en ICT
2. Mediumtechnologische benaderingen
3. Informatiemaatschappijtheorie
4. Nieuwe mediatheorieën

38
3. Informatiemaatschappij
Online clip (2020) + slides (2022)!

39
Structuur
1. Media en ICT
2. Mediumtechnologische benaderingen
3. Informatiemaatschappijtheorie
4. Nieuwe mediatheorieën

40
4. Nieuwe mediatheorieën
• Naast informatiemaatschappij, veelheid
aan nieuwe theoretische inzichten
• Nog geen status van gevestigd paradigma,
maar groeiend potentieel
1. New media theory
2. Practice theory
3. Mediatization
41
Overzicht mediatheorieën
1. Massamaatschappijtheorie
2. Functionalistische mediatheorie
3. Kritische theorie (Frankfurter Schule)
4. Politieke economie van communicatie
5. Cultural Studies
6. Postmodernisme
7. Mediumtechnologische theorie
8. Informatiemaatschappijtheorie
9. New media theory
10. Practice theory 42
11. Mediatization
4. Nieuwe mediatheorieën
New media theory
•1990: digitalisering + convergentie
•Complexiteit van nieuwe media (ICT):
networked media + interactiviteit
= hoe mee om te gaan?

43
4. Nieuwe mediatheorieën
New media theory
•Ontologie nieuwe media
• Convergentie
Mono-media thesis
• Interoperabiliteit
• Actieve publieksparticipatie (interactiviteit)

44
4. Nieuwe mediatheorieën
Mono-media thesis

45
4. Nieuwe mediatheorieën
New media theory

46
4. Nieuwe mediatheorieën

47
4. Nieuwe mediatheorieën

48
49
4. Nieuwe mediatheorieën
New media theory
•Ontologie nieuwe media
• Convergentie
Mono-media thesis
• Interoperabiliteit
• Actieve publieksparticipatie (interactiviteit)

•Kritiek: is het wel iets ‘nieuw’?

50
4. Nieuwe mediatheorieën
New media theory

51
4. Nieuwe mediatheorieën
New media theory

52
Overzicht mediatheorieën
1. Massamaatschappijtheorie
2. Functionalistische mediatheorie
3. Kritische theorie (Frankfurter Schule)
4. Politieke economie van communicatie
5. Cultural Studies
6. Postmodernisme
7. Mediumtechnologische theorie
8. Informatiemaatschappijtheorie
9. New media theory
10. Practice theory 53
11. Mediatization
4. Nieuwe mediatheorieën
Practice theory

54
4. Nieuwe mediatheorieën
Practice theory
•“The praxeological family of theories”:
interdisciplinariteit
•Focus op het alledaagse en leefwereld van
mensen ≠ tekst of structuur
•Notie van ‘praktijk’: wat doen en zeggen
mensen allemaal in relatie tot media in alle
mogelijke situaties en contexten? 55
4. Nieuwe mediatheorieën
Practice theory

56
4. Nieuwe mediatheorieën
Practice theory
Kritiek?
•“Vast range of people’s doings and sayings in
direct or indirect relation to media”  hoe
afbakenen?
•Assumptie van ‘media-saturated’ samenleving

57
4. Nieuwe mediatheorieën
Practice theory

58
4. Nieuwe mediatheorieën

59
Overzicht mediatheorieën
1. Massamaatschappijtheorie
2. Functionalistische mediatheorie
3. Kritische theorie (Frankfurter Schule)
4. Politieke economie van communicatie
5. Cultural Studies
6. Postmodernisme
7. Mediumtechnologische theorie
8. Informatiemaatschappijtheorie
9. New media theory
10. Practice theory 60
11. Mediatization
4. Nieuwe mediatheorieën
Mediatization
•Processen van sociale
verandering in maatschappij
gelinkt aan impact en
verwevenheid van media
•Kenmerken:
• Metaproces
• Lange termijn
61
• Media > technologie/org.
4. Nieuwe mediatheorieën
Mediatization
≠ Mediation: neutraal proces van
communicatie dmv een medium
• Media als ‘content’
• Media als instituut en technologie

62
4. Nieuwe mediatheorieën

63
4. Nieuwe mediatheorieën
Mediatization
Focus op maatschappelijke, culturele, …
transformaties, maar twee visies
1.Institutionele of autonome visie
2.Sociaal-constructivistische of inclusieve
visie

64
Krachtlijnen
1. Massamaatschappijtheorie
2. Functionalistische mediatheorie
3. Kritische theorie (Frankfurter Schule)
4. Politieke economie van communicatie
5. Cultural Studies
6. Postmodernisme
7. Mediumtechnologische theorie
8. Informatiemaatschappijtheorie
9. New media theory
10. Practice theory 65
11. Mediatization
Volgende lessen
17/11: hoofdstuk 8 – deel 1  Enquête!
23/11: hoofdstuk 8 – deel 2

66