HEM 111 Biyokimya Seyhun YURDUGL

Ders 8 Krebs dngs-devam Karbonhidrat metabolizmas nda yap m tepkimeleri

Ders ieri i
Krebs dngs-devam Karbonhidrat metabolizmas nda yap m tepkimeleri Glukoneogenez Pentoz fosfat yolu

3.tepkime: Sitrat n izomerizasyonu

Bu bir dekarboksilasyon tepkimesi olup - ( veya -) keto asitleri iermektedir. Sitrat n hidroksil grubu okside olarak bir keto grubuna dn r,

3.tepkime: Sitrat n izomerizasyonu

Hidroksil grubunun sitrat moleklnde yer de i tirmesini ierir; Bu yolla -keto asit bir dehidrasyon ve hemen ard ndan hidrasyon tepkimesi ile olu ur. D-izositrat izomeri olu ur; cis-Akonitat bu tepkimelerde ara bile ik olarak grev yapar. Tepkimeyi bir enzim (Akonitaz) ynetir.

Akonitaz enziminin boyutlu yap s Akonitaz (E.C.4.2.1.3) kofaktrleri ile aktive olmu halde (4Fe-4S)

3.tepkime: Sitrat n izomerizasyonu

4.basamak: ba l enzim ile CO2 in retimi

Krebs dngs iki adet oksidatif dekarboksilasyon basama iermekte olup; birincisi: zositrat dehidrojenaz enzimi taraf ndan katalizlenir.

+ NAD

4. tepkime: zositrattan -Ketoglutarat retimi

Enzim: zositrat dehidrojenaz Tepkime: Oksidatif dekarboksilasyon zositrat n dehidrojenasyonu gerekle ir; ve ara bile ik olarak okzalosksinat olu ur. CO2 alfa-ketoglutarat olu turmak iin ayr l r. Bu tepkime sonucunda NADH olu ur.

zositrat dehidrojenaz (E.C.1.1.1.42) NADP ile birlikte iken

5.basamak: alfa-Ketoglutarattan Sksinil CoA

Enzim: alfa-Ketoglutarat dehidrojenaz kompleksi Tepkime: Oksidatif dekarboksilasyon Tepkime sonucunda NADH a a kar. Lipoik asit, FAD, Tiyamin pirofosfat (TPP) gibi gruplara da ihtiya duyulur.

6.basamak : Sksinil KoA dan Sksinat eldesi

Enzim: Sksinil CoA sentetaz Tepkime: Etkinen madde (substrat)dzeyinde fosforilasyon Buradaki tiyoester ba (sksinil molekl ve CoA aras ): enerji a s ndan zengin bir ba d r.

6.basamak : Sksinil KoA dan Sksinat eldesi

Bu basamakta yksek enerjili bir fosfat bile i i, GTP elde edilmektedir. Bu bile ik tepkimeye kat lan GDPnin fosforilasyonu ile ortaya kar.

Sksinil-CoA sentetaz Sksinil-CoA sentetaz (E.C.6.2.1.5) bu ekilde koenzim A ile birle mi halde.

7.Krebs tepkimesi: Sksinattan Fumarata

Enzim: Sksinat dehidrojenaz Tepkime: Oksidasyon Sksinat n iki hidrojeni flavin adenin nkleotide(FAD) geince, fumarat ve FADH2 olu ur.

Sksinattan fumarat eldesi

Sksinat; mitokondrinin matriksine getirilirse veya burada yeterli miktarda retilirse, sksinat moleklleri bir enzim kompleksi olan sksinat dehidrojenaza ba lan r.

Sksinattan fumarata
Sksinat dehidrojenaz kompleksi: elektron ta ma sisteminde kompleks II olarak bilinir. Sksinat n fumarata oksidasyonu Krebs tepkimelerinde; i zarda gerekle en bir tepkimedir.

Sksinattan fumarata
Di er tepkimeler ise: znr enzimler taraf ndan yrtlr. Enerji ta y c flavin adenin dinkleotid (FAD): sksinat dehidrojenaz kompleksinin bir paras d r.

8. basamak: Fumarattan Malata (Fumaraz enziminin grev alan )

Hidrasyon tepkimesinin fumaraz enzimi ile katalizlenmesi; H2Onun ikili ba a aktar m ile; Fumarattan L-malat eldesini gerekle tirir.

Fumaraz enzim yap s : Fumaraza malat ba l iken.

Malattan okzaloasetat eldesi

Enzim: Malat dehidrojenaz Tepkime: Oksidasyon Malat: dehidrojenasyon yolu ile okzaloasetat olu ur. Hidrojen al c bile ik: NAD+. Tepkime sonucu NADH olu ur.

Malat Dehidrojenaz (E.C.1.1.1.37) apoenzimi ile sitrat n yapt kompleks

Krebs dngsnde enerji dengesi

Glikolizde: 4 ATP molekl olu urken, 2 ATP harcan r; Bu yzden toplamda 2 ATP elde edilir. 2 NAD+ NADHye dn r.

Krebs dngsnde enerji dengesi

Krebs dngsnde, dng ncesi: 2 NADH Asetil koenzim A retilirken olu ur. 2 GTP retilir: 6 NADH Krebs tepkimelerinde retilir, 2 FADH2 de ayr ca retilir.

Krebs dngsnde enerji dengesi

Elektron ta ma zincirinde: Her NADHnin karbondioksit ve suya ta nmas iin 3 ATP retilir. 10 NADH iin: 30 ATP retilir. Her FADH2 nin karbondioksit ve suya ta nmas iin 2 ATP retilir. 2 FADH2nin ta nmas iin: 4 ATP retilir.

Toplamda elde edilen ATP

2 ATP + 2GTP + 34 ATP: 38 ATP (Glikoliz + Krebs dngs + Elektron ta ma zinciri) (Toplam)

Dngnn dzenlenmesi
Baz enzimler dngnn iyi i lemesi iin aktif hale getirici zellik ta r. Bu enzimler piruvat dehidrojenaz kompleksi gibi; asetil-KoA Krebs dngs iin gerekti inde retimi sa lar.

Dngnn dzenlenmesi
Ayr ca: sitrat sentetaz, izositrat dehidrojenaz; ve alfa-ketoglutarat dehidrojenaz, Krebs dngsndeki dzenlemeyi sa lar. Yksek ATP deri iminde bu enzimlerin inhibisyonu gerekle ir.

Dngnn dzenlenmesi
Bu dzenleme; fazla miktarda piruvat n okside olmamas n sa lar; ayr ca asetil-KoAn n okside olmamas da buna ba l d r. ATPnin yer ald bu tip negatif dzenleme: bir allosterik mekanizma tarz d r.

Dngnn dzenlenmesi
Di er baz enzimler: negatif olarak dzenlenirler; Bu enzimler e er hcre iinde yksek NADH/NAD+ deri imi var ise bu dzenlenmeye tabi olurlar.

Mitokondrilerde elektron ta ma sistemi

Mitokondrinin i zar na gml haldeki proteinlerden olu ur; Elektron ta ma sistemi (ETS), Enerji ta y c lardan matriks ad verilen mitokondri blgesinde enerji eldesinde bulunur; ADPyi fosforile edecek ekilde depo eder.

ki nemli enerji ta y c :
Elektron ta ma sistemine enerji aktar r, Nikotin adenin dinkleotid (NAD+); Flavin adenin dinkleotid (FAD).

ki nemli enerji ta y c :
ndirgenecek NAD+: enerjiyi elektron ta ma sistemindeki kompleks Ie (NADH-koenzim Q redktaza) aktar r. FAD+: sksinat dehidrojenaz kompleksinde aktar m gerekle tirir (kompleks II).

Glukoneogenez
Yeni glukoz molekllerinin, karbon kaynaklar d ndaki kaynaklardan biyosentezidir (Glikoliz harici yol ve saf glukoz harici kaynaklar arac l ile olu turulmas ).

Glukoneojenez
Beyin, testis, eritrositler bbrek gibi; yksek enerji ihityac olan dokular n glukoz ihtiyac n kar lar.

Glukoneojenez
Al k s ras nda, beyin: Enerjiyi keton cisimlerinin asetil-KoAya dn mnden elde eder.

Glukoneojenez iin etkinen maddelere bir rnek; Laktat:

Glukoneojenez yolu ile glukoz sentezi iin iyi bir kaynakt r. Anaerobik glikolizde, zellikle iskelet kas nda, Piruvat laktata laktat dehidrojenaz (LDH) yolu ile paralan r. Bu tepkime anaerobik glikolize iki ynden hizmet eder.

Laktat dehidrojenaz tepkimesi

Laktat n olu umunda: Laktat dehidrojenaz tepkimesi NADHye ihtiya duyar ve NAD+ retir. Buradan elde edilen NAD+ ; Gliseraldehit-3-fosfat dehidrojenaz tepkimesinde (glikoliz) kullan l r. Bu iki tepkime anaerobik glikolizde birbirinin tamamlay c s d r.

Laktat dehidrojenaz tepkimesi

kinci yn, Laktat dehidrojenaz ile olu an laktat: kana aktar larak, glukoza karaci erde evrilir.

Laktat dehidrojenaz tepkimesi

Glukoz kana kasta kullan larak geri dner; Enerji kayna ; ve glikojen olarak depo edilir . Bu da Cori dngs olarak adland r l r.

Cori dngs
Laktat, Glikolizde karaci er d dokulardan elde edilir(kas ve eritrositler gibi); Glukoneojenez iin karbon kayna d r. Burada elde edilen laktat tekrar kan arac l ile karaci ere ta n p glukoneogenez ile glukoz elde edilir. Dng eklinde bu evrim ifade edilirse Cori dngs olu ur.

Piruvat:
Piruvat, kas ve di er evre dokulardan, transaminasyon yolu ile alanine dn trlr; glukoneojenez iin karaci ere geri gnderilir. Transaminasyon tepkimeleri bir -amino asit ierir; amino grubu aktar m ile -keto asit olu turulur.

Glukoz-alanin dngs
Alanin tekrar karaci ere kan yolu ile aktar larak: glukoz-alanin dngsnn karaci er k sm ba lat l r. Burada deaminasyon ile alaninden re eldesi yap l r; di er k sm nda da pirvat yolu ile glukoz tekrar elde edilir.

Glukoz-alanin dngs
Alanin transaminaz enzimi(ALT): pirvattan alanin eldesini gerekle tirir. (ALTnin di er ad :serum glutamat-piruvat transaminaz, SGPT).

Piruvat-amino asit ili kisi

20 amino asidin, lsin ve lizin haricindekiler, Krebs dngsndeki ara bile enlere dn r. Bu yol ile ilgili amino asitlerin karbon iskeletlerinin; okzaloasetat ve ard k olarak: piruvata dn m sa lan r.

Pentoz fosfat yolu

Bu yol anabolik bir yol olup; 6 karbonluk glukozun; 5 karbonlu ekerlerin ve indirgeyici molekllerin sentezinde kullan l r.

Pentoz fosfat yolu

Bu yol glukozun oksidasyonunu ierir; glukoz CO2 ve suya okside olur.

Pentoz fosfat yolunun amac

1. NADPH gibi indirgeyici bile iklerin eldesi, 2. Hcrenin riboz-5-fosfat gibi eker ncs moleklleri olu turmas . Ayn zamanda nkleotidlerin sentezi iin de bu eker ncleri kullan l r.

Pentoz fosfat yolunda bulunan enzimler

NADP+/NADPH kofaktr ikilisini kullan r; ya asidi biyosentezinde; ve steroid biyosentezinde byk miktarlarda NADPH kullan l r.

Pentoz fosfat yolunda oksidasyon tepkimeleri

Glukoz-6-fosfat (G6P) etkinen madde (substrat) olarak kullan r. Buradan NADPH retilir.

Pentoz fosfat yolunda oksidasyon tepkimeleri

Burada katalizi yrten glukoz-6-fosfat dehidrojenaz ve, 6-fosfoglukonat dehidrojenaz: Bir mol NADPH retir; Bu pentoz fosfat yoluna kat lan her bir mol glukoz-6-fosfat iin geerlidir.

Oksidatif olmayan tepkimeler

Ribuloz 5-fosfat elde edilir. Be karbon ekerler buradan: 6 karbonlu (fruktoz-6-fosfat); ve 3 karbonlu (gliseraldehit-3-fosfat) eker eldesi olur; Bu bile ikler glikolizde de kullan l r.

Yararlan lan kaynaklar: