KLA week 3

Herstel van het zenuwstelsel

 Leerdoelen
Na dit kennislab:
• ken je de classificaties van perifere en centrale
zenuwbeschadiging en de bijbehorende
symptomatologie, herstelmechanismen en prognose
• weet je wat wordt verstaan onder plasticiteit van het
zenuwstelsel (PZS & CZS) en de vormen waarin dit op
kan treden
 Perifere
zenuwbeschadiging
Zie ook videolecture: ‘Perifeer zenuwletsel en herstel’
 Bouw perifere zenuw

de Morree 2014
Biedt stevigheid en zorgt voor scheiding van afzonderlijke axonen
- Epineurium: omvat ‘zenuw’.
- Perineurium: omvat een fascikel, meerdere axonen.
- Endoneurium: omvat een enkel axon.
Beschadiging van perifere zenuwen

Locatie van schade is van belang: 1

- Schade aan de Soma → apoptose (celdood)
- Schade aan axon → mogelijkheid tot herstel
 Neuropraxie
Martins et al. 2013

- Ischemie a.g.v. kneuzing/rek

- Anatomische continuïteit intact, alleen de functie gestoord.
- Herstel na minuten tot dagen afhankelijk van intensiteit en duur
van druk.
 Axontmesis
Martins et al. 2013

• Intacte buitenlaag, beschadigde inwendige laag

Continuïteit van axon onderbroken. Regeneratie vanuit
proximale stomp. 1mm / dag
 Neurotmesis
Martins et al. 2013

Volledige doorsnijding
Continuïteit van zowel axon als schede verbroken → geen
herstel, tenzij chirurgische correctie
 Beschadiging van perifere zenuwen

Martins et al. 2013

 Schade classificaties:
Seddon vs Sunderland
Seddon - Sunderland
Herstel van perifeer zenuwletsel
Fasen van herstel van sensoriek

van Cranenburgh 2017

 Status na leasie

Centrale zone: sensibiliteit geheel opgeheven.

Randzone veranderde sensatie op prikkels:
-Disbalans overlap A- en C-vezels
- Hyperpathie, allodynie, hyperalgesie, hyperesthesie. 
van Cranenburgh 2017
Wallerse degeneratie

Proces waarbij distale deel axon en synapsen degenereren a.g.v.

fagocytose
Fasen van herstel: collaterale sprouting

van Cranenburgh 2017

- Collaterale sprouting tbv van
‘connectivity’
- Denervatie overgevoeligheid:
weefsel maakt zich klaar voor
nieuw contact.
- Weefsel reageert eerder op
collaterale of ongewenst prikkels
met de gevolgen van dien
(spasme, pijn etc.)
- Verdwijnt na ‘anatomisch’ herstel.
 Fasen van herstel: directe sprouting

Herstel alleen mogelijk als de soma nog leeft!

Directe reïnnervatie (sprouting).
- Zenuwtakjes schieten uit het axon.
- Aantrekking door groeifactoren
Verhoogde gevoeligheid a.g.v. hoge
innervatie dichtheid (collaterale +
directe sprouting)
van Cranenburgh 2017
 Herstel van motoriek

Niet geïnnerveerde spiervezels

collateraal geïnnerveerd door ander
motorisch neuron:
- Grovere functie
- Verschuiving van vezeltype (mozaïek patroon t.o.v.
type grouping)
- ongewenste vezel contracties
 Neurotmesis

Martins et al. 2013

 Neurotmesis

Martins et al. 2013

Grafting: continuïteit van endoneurium herstellen → waarna sprouting

Volledig herstel is niet te verwachten!

 Neurotmesis: misrouting

de Morree 2014
Wetmatigheden herstel van zenuw
1. Herstel in het perifeer zenuwstelsel is beter mogelijk dan in het
centraal zenuwstelsel
2. Fylogenetisch oudere functies herstellen beter:
a. dunne vezels herstellen beter dan dikke;
b. vitale waarschuwende sensibiliteit herstelt beter en eerder dan gnostische,
herkennende sensibiliteit;
c. posturale en automatische motoriek herstellen beter en eerder dan
hoogontwikkelde fijne ‘bewuste’ motoriek (mimiek, spraak, handfunctie);
d. autonome functies herstellen beter en eerder dan somatische
3. Herstel is vollediger hoe meer distaal de laesie zich bevindt.
Herstel na beschadiging van het
centrale zenuwstelsel
Hersenbeschadiging
 Hersenbeschadiging

Prabhakaran S, Ruff I, Bernstein RA. Acute Stroke Intervention: A Systematic Review. JAMA.2015;313(14):1451–1462. doi:10.1001/jama.2015.3058
Herstel

Murphy Th; Plasticity during stroke recovery:from synapse to behaviour; 2009; Nature Reviews;
Neuroscience DECEmbEr 2009 | vOlumE 10
 Herstelfactoren
- De snelheid waarmee de laesie ontstaat
- De grootte van de laesie
- De locatie van de laesie:
- anatomisch: Capsula interna (‘knooppunt’) t.o.v.
hersenschors
- functioneel: motivatie, geheugen
t.b.v. revalidatie

Kenhub.com
Herstel = (her)leren
Herstel = compensatie
Corticale reorganisatie

van Cranenburgh 2017

 Plasticiteit

Zie ook videolecture: ‘01 - Motorisch leren - Een inleiding’

 Plasticiteit
• Neurale plasticiteit duidt op veranderingen in de
organisatie van het zenuwstelsel van individuen als
gevolg van ontwikkeling, leren of ervaring.
– Functionele plasticiteit: betere prikkeloverdracht in synapsen
– Structurele plasticiteit: vorming van meer synapsen.

• Zolang er neuronen zijn is er sprake van plasticiteit!

 Hebbian learning

“Neurons that fire together wire together”

 Leren: functionele plasticiteit

Khan academy ©
Sensitisatie: Habituatie:
- ‘gevoeliger’ worden. - ‘ongevoeliger’ worden.
- vergrote respons op stimulus. - verlaagde respons op stimulus.
 Korte termijn sensitisatie & habituatie

- afgifte neurotransmitter.
- gevoeligheid receptoren.

Cranenburgh, B. van Neurowetenschappen I; 2007: blz. 101

 Leren: functionele plasticiteit

Cranenburgh, B. van Neurowetenschappen I; 2007: blz. 101

1
 Leren: structurele plasticiteit

Shumway-Cook, A. et al; Motor Control; Lippincott Williams & Wilkins; 4 th edition; 2011: pg .86
 Plasticiteit

Cranenburgh, B. van Neurowetenschappen I; 2007: blz. 101

 Principes van ervarings-
afhankelijke plasticiteit

De uitgangspunten die je toepast bij Motorisch Leren!

Kleim, J; Neuralplasticity in motor learning and motor recovery; In: Lennon, S et al; Pocketbook of neurological physiotherapy; Churchill Livingstone; 2009: 41-50