E01 SIJIL TEKNOLOGI PLASTIK

E01-34-13
PLASTIC TESTING

LA1: KENDALI UJIAN

HENTAMAN

prepared by: PN. NOOR ADILA BT MUHAMAD RAWI

 1.KENALPASTI DAN PEMILIHAN
SPESIMEN
• Ujian ini menentukan keliatan (toughness) sesuatu
bahan itu.
• Keliatan sesuatu bahan ialah kebolehan bahan itu
menyerap tenaga hentaman dan mengalami ubah bentuk
plastik sebelum patah.
• Sifat ini ialah gabungan antara kekuatan dan kemuluran.
• Kaedah yang biasa digunakan ialah ujian Izod atau ujian
Charpy.
• Dalam dua kaedah ini, spesimen berukuran piawai yang
berlekuk dihentamkan oleh sebuah penukul yang
berayun atau pendulum lalu memecahkan spesimen itu.
• Tenaga hentaman yang diserap untuk memecahkan
spesimen diukurkan oleh alat ujian itu selepas ayunan
semula pendulum itu.
• Jika spesimen itu tidak pecah maka keseluruhan tenaga
hentaman diserapkan dan jika spesimen itu pecah,
tenaga hentaman yang digunakan untuk memecahkan
spesimen itu boleh diukur dengan menandakan
ketinggian ayunan semula pendulum itu.
• Dengan itu keliatan bahan dapat ditentukan
dengan mengukur ketinggian ayunan semula
pendulum itu selepas memecahkan
spesimen.
• Semakin tinggi ayunan semula, semakin
rendah darjah keliatan bahan itu.
RAJAH 1: DIMENSI DAN GEOMETRI IZOD
GAMBARAJAH 1: UJIAN
HENTAMAN
2. PENGUJIAN HENTAMAN
(Impact Testing)

• Secara umumnya terdapat empat pengujian

yang melibatkan pengujian ketahanan
hentaman impact resistance iaitu:-
• Falling weight test
• Pendulum test
• Tumbling impact test
• Projectile test
 Tumbling impact test

Falling weight
test
Projectile test
• Namun begitu bagi melaksanakan pengujian
terhadap bahan plastik kita akan mempelajari
pengujian yang kedua iaitu pengujian pendulum
berpandukan kepada piawaian ASTM D256
Standard Test Methods For Determining The
Izod Pendulum Impact Resistance Of Plastics
2.1. Ujian Bandul (pendulum test)

• Terdapat dua kaedah bagi pengujian ini iaitu

kaedah A biasanya dikenali sebagai jenis Izod
dan kaedah B, dikenali sebagai jenis Charpy.
• Kaedah ini kadang-kadang digunakan secara
langsung ke atas bahan pengujian dengan
mengenakan hayunan bandul bagi memecahkan
bahan pengujian.
• Kedua-dua kaedah ini dibezakan dengan
kedudukan spesimen pada anvil lihat rajah 4-26
RAJAH 2:KEDUDUKAN SPESIMEN SEMASA PENGUJIAN
HENTAMAN
2.2. Pengujian Hentaman Izod

• Ujian hentaman Izod merupakan kaedah piawaian

ASTM 256 bagi menentukan menentukan kesan
tenaga hentaman yang dikenakan pada spesimen.
• Satu sampel bertakuk secara amnya digunakan
untuk menentukan kesan tenaga melalui hayunan
bandul.
• Ujian ini dinamakan berasaskan kepada jurutera
Inggeris Edwin Gilbert Izod (1876-1946)
• Secara asasnya dalam pengujian ini Lengan yang
dipegang pada ketinggian tertentu (tenaga keupayaan
yang berterusan) dibebaskan.
• Lengan akan menghentam sampel dan memecahkan ia.
Dari tenaga diserap oleh sampel, tenaga kesannya
ditentukan.
• Keputusan dinyatakan dalam tenaga yang hilang per
ketebalan (seperti ft-lb/in atau J / cm) di takuk.
• Keputusan boleh dilaporkan sebagai tenaga yang hilang
per unit luas keratan rentas di takuk (J / m² atau ft-lb/in ²).
RAJAH 3: PENGUJIAN
HENTAMAN IZOD
2.3. Ujian Hentaman Charpy
• Ujian hentaman Charpy, juga dikenali sebagai ujian
Charpy takuk-V, merupakan ujian yang menentukan
jumlah tenaga yang diserap oleh bahan semasa patah.
• Tenaga yang diserap akan menentukan ukuran
keliatan bahan yang diuji.
• Ia digunakan secara meluas dalam industri, kerana ia
adalah mudah untuk menyediakan dan
menjalankannya dan keputusan boleh diperolehi
dengan cepat.
• Ujian ini telah dibangunkan sekitar tahun 1900
oleh SB Russell (1898, American) dan G. Charpy
(1901, Perancis).
• Ujian menjadi dikenali sebagai ujian Charpy pada
awal tahun 1900 kerana sumbangan teknikal dan
usaha pempiawaian oleh Georges Charpy .
• Ujian ini adalah penting dalam memahami kapal
yang patah semasa Perang Dunia II.
RAJAH 4: PENGUJIAN CHARPY
3. BAHAGIAN DAN FUNGSI PERALATAN PENGUJIAN HENTAMAN

Pendulum System

Support Stand For Test

Specimen (Anvil)

Hammer Stop
Device

Rajah 5: Bahagian-Bahagian Mesin

impact
3.1. Binaan asas

• Unit ini terdiri daripada bearing berketepatan

tinggi, sistem pendulum , alat pengukuran
tenaga, alat memegang tukul yang mana
kesemua alatan yang disebutkan tadi terdapat
dibahagian atas mesin manakala dibahagian
bawah pula terdapat, Jig atau ragum bagi
memegang spesimen dan alat bagi
memberhentikan tukul dari hayunan.
Bil Bahagian mesin Fungsi
1 Sistem bandul Sistem bandul dilengkapi satu lengan beserta penukul yang
disambung menggunakan aci bandul ke bearing bagi
 
memudahkan pergerakkan lengan.
2 Pengangkat Tukul Pengangkat tukul terdiri daripada cangkuk tukul, bagi
memegang tukul sebelum dilepaskan.

3 Mengukur alat untuk Terdiri dari satu sudut yang mempunyai sudut dari 0 hingga
Tenaga 180 ° dengan satu darjah diwakili satu garis . Penunjuk akan
menunjukkan bacaan apabila pengujian dijalankan hasil
 
daripada hayunan yang dikenakan terhadap spesimen.

4 Tapak Sokongan untuk Ia berfungsi bagi memegang spesimen semasa pengujian

Spesimen Ujian dijalankan.

5 Alat berhentikan tukul Bagi menberhentikan bandul dari hayunan

JADUAL 1: BAHAGIAN-BAHAGIAN SERTA

FUNGSI MESIN IMPACT
 4. ANALISA PETUNJUK DAN
KEPUTUSAN PENGUJIAN
• Pada titik hentaman, jumlah tenaga kinetik yang
terdapat semasa pergerakkan bandul berlaku tidak
dapat diketahui.
• Tenaga hentaman dikira berdasarkan ketinggian
capaian bandul selepas memecahkan atau mematahkan
spesimen, jika spesimen tidak dipasang pada anvil dan
bandul dilepaskan aras penunjuk akan meningkat.
• Bahan yang lembut akan menyerap banyak tenaga,
manakala bahan-bahan bersifat rapuh cenderung untuk
menyerap tenaga yang sangat sedikit sebelum patah
4.1. Kekuatan hentaman berdasarkan
piawaian ISO dan ASTM

• ISO dan piawaian ASTM menerangkan kekuatan

impak dalam unit-unit yang berbeza. Standard ISO
melaporkan kekuatan kesan pada kJ/m2, mana
tenaga impak dibahagikan oleh kawasan keratan
rentas di takuk.
• Piawaian ASTM panggil untuk nilai hendaklah
dilaporkan dalam J / m, di mana tenaga impak
dibahagikan dengan panjang takuk.
• Faktor-faktor yang mempengaruhi tenaga impak
Izod spesimen akan merangkumi:
• Kekuatan dan kemuluran Hasil
• Takukan
• Suhu dan kadar terikan
• Patah mekanisme
 4.2. Hasil Kekuatan dan
Kemuluran
• Untuk bahan yang diberi tenaga kesan akan dilihat
untuk mengurangkan jika kekuatan alah
meningkat, iaitu jika bahan menjalani beberapa
proses yang menjadikan ia lebih rapuh dan kurang
mampu untuk menjalani ubah bentuk plastik.
• Proses itu boleh termasuk bekerja sejuk atau
pemendakan pengerasan.
 4.3. Takukan

• Takuk berfungsi sebagai zon penumpuan tegasan

dan beberapa bahan-bahan yang lebih sensitif
terhadap takukan daripada yang lain.
• Kedalaman kedudukan dan jejari hujung sangat
penting.
 4.4 Suhu dan Kadar Terikan

• Kebanyakan tenaga kesan diserap dengan cara ubah

bentuk plastik semasa berhasil spesimen.
• Oleh itu, faktor-faktor yang mempengaruhi tingkah laku
hasil dan seterusnya kemuluran bahan seperti suhu dan
kadar terikan akan menjejaskan tenaga kesan.
• Ini jenis tingkah laku adalah lebih menonjol di dalam
bahan-bahan dengan struktur badan berpusat padu,
mana merendahkan suhu mengurangkan kemuluran
lebih ketara daripada bahan yang berpusat muka padu.
 4.5. Mekanisme Patah
JENIS
SIMBOL  PENERANGAN
KEGAGALAN
Patah sepenuhnya, dimana spesimen patah kepada
Complete break C
dua bahagian
Tidak patah sepenuhnya, tetapi sebahagian
spesimen tidak boleh menyokong dirinya untuk
Hinge Break H
menegak .
 
Tidak patah sepenuhnya, tetapi tidak sperti jenis
Partial Break P kegagalan H dan keretakan yang berlaku melebihi
90˚ antara notch dan sisi bertentangan.
Non - Break NB Tidak putus sepenuhnya dan kurang daripada 90˚

Jadual 2: Jenis-jenis kegagalan

 4.6. Mulur untuk Peralihan Rapuh

• Sesetengah bahan seperti keluli karbon menjalani apa

yang dikenali sebagai 'mulur untuk peralihan rapuh'.
Tingkah laku ini adalah jelas apabila tenaga kesan
diplotkan sebagai fungsi suhu.

• Lengkung yang terhasil akan menunjukkan menjatuhkan

pesat tenaga kesan sebagai penurunan suhu. Jika tenaga
impak turun sangat ketara, suhu peralihan boleh
ditentukan. Ini adalah sering petunjuk yang baik suhu
perkhidmatan minimum yang disyorkan untuk material.
4.7. Keperluan Kepada Sifat kekuatan
Hentaman Kepada Produk Plastik

• Setiap bahan plastik memiliki tahan serapan kekuatan

hentaman yang berbeza. Oleh yang demikian penggunaan
bahan bergantung kepada keperluan kekuatan hentaman pada
sesuatu produk.

• Kemampuan menyerap kekuatan hentaman yang tinggi

memberi kelebihan kepada sesuatu bahan dan disesuaikan
dengan produk akhir yang dihasilkan. Sebagai contoh terdapat
bahan plastik tertentu sesuai dijadikan komponen kenderaan
kerana ketahan kepada pelanggaran.
 5. MENULIS LAPORAN UJIAN

• Dalam penulisan laporan pengujian beberapa aspek harus

diterapkan di dalam laporan yang dihasilkan. Laporan yang
dihasilkan mestilah merangkumi perkara-perkara berikut:-

• Kaedah pengujian yang digunakan (kaedah pengujian A, C,

D, or E),
• Mengenalpasti sepenuhnya bahan pengujian, termasuklah
jenis bahan, kod nombor pengeluar dan keadaan bahan
sebelumnya.
• Kenyataan bagaimana spesimen disediakan, ujian
pengkeadaan yang digunakan, jangka waktu pengkeadaan
selepas takuk dihasilkan.
• Kapasiti pendulum didalam unit joules.
• Ukuran lebar dan kedalaman takuk bagi setiap spesimen.
• Jumlah bilangan spesimen pengujian bagi setiap sampel bahan
plastik.
• Jenis kegagalan.
• Kekuatan hentaman perlu dilaporkan menggunakan unit
J/m(ft·lbf/in.), atau unit lain kJ/m2 (ft·lbf/in.2)
•
• Bilangan spesimen yang menunjukkan
keputusan tidak gagal bagi setiap kategori.
• Purata kekuatan hentaman dan standard
deviation(in J/m (ft·lbf/in.) bagi setiap
spesimen kategori kegagalan, dan yang
diterima sebagai tidak gagal.
• Peratusan spesimen gagal dalam setiap
kategori.