Parfüm

Parfüm Kelimesi
• Perfume (Parfüm): Güzel koku demektir. Latinceden Fransızcaya
geçmiştir. Fransızcadan İngilizceye ve Türkçeye geçmiştir.
• Fragrance: Latinceden Fransızcaya oradan da İngilizceye geçmiştir.
Güzel koku demektir.
Parfüm Ürünleri
• Günümüzde her yerden parfüm satın almaktayız ve çok yaygın olarak
kullanmaktayız ama aklımıza gelip de içeriğine bakıyor muyuz?
• İçeriğine baktığımız zaman ister yerli ister yabancı marka olsun bir
ibareyle karşılaşıyoruz: parfüm/fragrance.
• Dikkat edilmesi gereken parfüm şişesinin içinde «parfüm» olduğu
yazmakta. Yani bu ibare bize içinde «güzel koku» var diyor. Koku bir
madde olmadığına göre içindeki «parfüm» bir madde olmalı.
Parfüm Nelerde Bulunur?
• Parfüm dediğimiz kokularda, losyonlarda, şampuanlarda, çamaşır
deterjanlarında, temizlik ürünlerinde ve çok daha fazlasında
kullanılırlar.
• Bu ürünlerin etiketlerinde «parfüm» veya «fragrance» olarak ifade
edilirler. Bu iki kelimenin de anlamı «koku»dur. Bir maddeyi ifade
etmezler. İçindeki maddenin adını yazmaktan çekinildiği için etiketlere
bu yazılmaktadır.
• «Endokrin bozucu» olarak bilinirler veya şüphenenilirler. Kilo almaya
sebep oldukları onlarca yıldan beri düşünülmektedir.
Parfümden Uzak Durmak
• Sentetik kokular çok sayıda tehlikeyi barındırır ve bunlardan kaçınmak
çok önemlidir.
• Bir şirket etikete «parfüm» veya «fragrance» koyarsa ondan uzak
durun. Bu ifade içinde binlerce farklı içeriğin olduğunu göstermektedir
(En az 3000).
• «Fragrance» veya «parfüm» içeren bir ürün kullandığınızda, bu gizemli
bileşenlerin tümü kan dolaşımınıza emilir. Bu içerikler kimyasal
maddelerdir ve pek çok yönden tamamen toksiktir.
Parfüm Neyden Üretiliyor?
• Parfümlerde (sentetik kokularda) kullanılan kimyasalların yaklaşık yüzde 95'i
petrolden (ham petrol) elde edilir.
• Bunlar:
• Benzen türevleri (kanserojen)
• Aldehitler
• Toluen
• Birçok toksik kimyasallar
• Aşağıdaki durumlara yol açabilirler:
• Kanser
• Doğumsal anomaliler
• Merkezi sinir sistemi bozuklukları
• Alerjik reaksiyonlar
Petrokimya'nın tatlı kokusu!
• Ticari sırları korumak bahanesiyle, üreticilerin şişenin içindeki maddelerin adını yazmamalarına izin verilir. Böylece
şişenin üzerinde yalnızca «parfüm» veya «fragrance» ibaresini görürsünüz. Böylece tüketiciler bu parfüm şişesi
içinde hangi tehlikelerin gizlenebileceğini bilemezler.
• Birçok popüler parfüm, kolonya ve vücut spreyi az miktarda doğal esans içerir. Asıl olarak ham petrolden elde edilen
bir düzine veya daha fazla potansiyel olarak tehlikeli sentetik kimyasal içermektedirler.
• “Bir gül bir gül olabilir”.
• “Parfümünüzdeki bu gül benzeri koku tamamen harmanlanmış, koku endüstrisinin, neredeyse her zaman
tüketiciden gizli tutulan 3.100 kimyasal bileşenden elde edilen karışımdan başka bir şey değildir.”
• Kozmetik içerikler listesindeki “fragrance” veya “parfum” terimi genellikle düzinelerce kimyasalın karmaşık bir
karışımını temsil eder. Parfüm olarak yaklaşık 3,000 kimyasal madde kullanılmaktadır. Parfüm/fragrance
parfümlerde, kolonyalarda ve deodorantlarda bariz bir bileşendir, ancak neredeyse her tür kişisel bakım ürününde
kullanılmaktadır. “Kokusuz” olarak pazarlanan ürünler bile, beynin kokuyu algılamasını engelleyen bir maskeleme
maddesi ile birlikte parfüm içerebilir. Kozmetiklerde kullanımlarına ek olarak, diğer deterjan ürünlerinde, özellikle
çamaşır deterjanları ve yumuşatıcılarında ve temizlik ürünlerinde parfüm bulunur.
• Kokularda kullanılan binlerce kimyasalın çoğu, yalnız veya bir arada toksisite açısından test edilmemiştir. Bu
listelenmemiş bileşenlerin çoğu tahriş edicidir ve alerjileri, migrenleri ve astım semptomlarını tetikleyebilir. Bir astım
araştırması, parfüm ve / veya kolonyaların dört kişiden üçünde atağı tetiklediğini buldu. Parfümlere maruz kalmanın
astımı kötüleştirdiğini ve hatta çocuklarda astım gelişmesine katkıda bulunabileceğini gösteren kanıtlar da vardır.
Parfümden Uzak Durmak
• Sentetik kokular tamamen gereksizdir ve günümüz dünyasında bizi
hasta ediyor.
• Bu sentetik kokuların tehlikeleri, yalnızca alerji ve solunum sıkıntısı gibi
kısa süreli semptomları değil, baş ağrısı, baş dönmesi, mide bulantısı
ve beyin sisini de içerir.
• Yaşınız veya sağlık durumunuz ne olursa olsun, koku kimyasallarından
kaçınmanız şarttır.
Parfümden Uzak Durmak
• Modern dünya, özellikle de şehirde yaşayan insanlar hiç farkında olmadıkları yoğun bir koku
baskısı altında. Öyle ki; deterjanımızdan oda spreyine, girdiğimiz her mekânda değişen
kokuların uyumsuz armonisine ve dahası ne olduğunu bile bilmediğimiz bir yığın sentetik
kimyasal molekülün bedenimiz ve aklımız üzerindeki yönlendirici etkisine karşı tamamen
korumasız durumdayız. Farkında bile olmadığımız bir çeşit saldırıdan habersiz ve savunmasızız.
• Neden mi?
• Kokular vücudumuza solunum, ağız ya da deri yoluyla girerek başta akciğerlerimiz olmak üzere
deri, burun, göz ve beynimizi etkilerler. Son yıllarda farkında olmadan maruz kaldığımız bu
sentetik kokular, daha fazla tartışılıyor ve olası etkileri hastalıklar ile ilişkilendiriliyor. Bu
tartışmalar 21. yüzyılda doğaya dönüş sürecini başlatan insanlar için özellikle önemli olup
doğal aromaların değerini ve buna bağlı olarak da üretimini tetikledi.
• Koku endüstriyel olarak da çok önemli bir sektör olup; parfümler insanlara “şehvetli”, “baştan
çıkarıcı”, “lüks” ve “canlandırıcı” gibi kelimelerle ilişkilendirilip çekici hale getirildi. Ancak,
aslında şişenin içinde olanı keşfettiğinizde parfüm bu romantizmini zaten kaybediyor.
Sentetik kokular nedir?
• Sentetik kokular veya “fragrance/parfüm”, kanserojenler, alerjenler, solunum
tahriş edici maddeler, endokrin bozucu maddeler, nörotoksik kimyasallar ve
çevresel toksik maddeler dahil tanımlanamayan bir bileşen karışımını temsil
eder.
• Bu yapay kokular her türlü vücut bakımı ve kozmetik ürününün yanı sıra oda
spreyleri, temizlik malzemeleri ve çamaşır deterjanlarında bulunabilir.
• Saç ürünleri özellikle sorunludur. Şampuanların, saç jölelerinin ve
şekillendirme ürünlerinin yüzde 95'inden fazlası bir bileşen olarak «parfüm»
içerir.
• Hepimizin saçımızın güzel kokmasını istediğine katılacağınıza eminim, ancak
toksik bileşenler kullanmadan yapabiliriz.
Kanser
• Meme Kanseri Fonu'na göre, kanserin önlenmesi söz konusu olduğunda
sentetik kokudan kaçınmak, kendinize yardımcı olmanın ana yollarından
biri. Çünkü sentetik kokular hormonları bozan fitalatları ve sentetik
miskleri içerir.
• Stiren sigara dumanında ve araba egzozunda bulunur. Şok edici bir
şekilde, temizlik ürünlerinin yanı sıra kozmetik spreylerde ve sıvılarda
kullanılıyor. Genellikle kokulu ürünlerin stiren içerdiği açıklanmaz. Bunu
bilmenin tek yolu, bir gaz kromatografı veya kütle spektrometresi
kullanıyor olmanızdır. Bunu da bireyler yapamaz.
• Ne yazık ki, stiren, yapay koku yaratmada kullanılan kanserle bağlantılı
birçok bileşenden sadece biridir. Fitalatlar, sıklıkla «parfüm» olarak
gizlenen başka bir kimyasal gruptur. Kanser, endokrin bozulma, gelişimsel
ve üreme toksisitesi ile bağlantılıdırlar. Fitalatlar genellikle «parfüm»
terkibinin altına gizlenirler, ancak fitalat, DEP, DBP ve DEHP gibi terkip
listelerinde de görünebilirler. Bunlardan kaçınmak şarttır.
Hormonal Tehlikeler
• Dietil fitalat (DEP), koku süresini uzatmak, kokunun kalıcılığını sağlamak için parfümlerde
yaygın olarak kullanılır. Fitalatlar, bu nedenle kozmetikte tercih edilen içeriklerdir, çünkü
ucuz ve çok yönlü etkiye sahiptirler. Bununla birlikte, Avrupa Endokrin Bozulması
Komisyonu (European Commission on Endocrine Disruption) DEP'i hormon
fonksiyonlarını bozduğuna dair kanıtlara dayanarak yasaklı madde olarak listelemiştir.
• Fitalatlar, kızlarda erken ergenlik, erkeklerde sperm sayısının azalması ve gelişmekte olan
erkek fetüste (anne hamilelik sırasında ortaya çıktığında) üreme kusurlarıyla
ilişkilendirilmiştir.
• Fitalat metabolitleri ayrıca erkeklerde obezite ve insülin direnci ile de ilişkilidir.
• Ayrıca, Kanada Sağlık Bakanlığı fitalatlara maruz kalmanın uzun süre fitalat içeren ürünler
emildiğinde veya çiğnendiğinde küçük çocuklarda karaciğer ve böbrek yetmezliğine yol
açabileceğini gösteren kanıtlara dikkat çekmektedir.
• DEP, ABD Temiz Su Yasası kapsamında, yaban hayatı ve çevre için toksik olabileceğine dair
kanıtlara dayanarak «Öncelikli ve Zehirli Kirletici» olarak listelenmiştir.
• En çok satan kolonyaların ve parfümlerin laboratuvar analizi, alerjik reaksiyonları
tetikleyebilen veya hormon işlevine müdahale edebilecek birden fazla kimyasal madde de
dahil olmak üzere, etikette listelenmemiş ürün başına ortalama 14 kimyasal tanımlamıştır.
Çocuk Otizmi ve Diğer Doğumsal
Anomaliler
• İçeriğinde «Parfüm» yazan çoğu ürün, sağlık açısından zararlı bir
bileşen içerir. Sina Dağı Çocuk Çevre Sağlığı Merkezi'nden Dr. Philip
J. Landrigan tarafından yapılan araştırmalarda, fitalatlara fetal
maruz kalmanın otizm, Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu
belirtileri ve nörolojik bozukluklarla ilişkili olduğunu
göstermektedir. Bu nedenle hamile kadınların günlük olarak maruz
kaldıkları ürünlere gelince çok dikkatli olmaları gerekir. Sentetik
kokuların tehlikesi, gelişmekte olan bir fetüs için çok daha ciddidir.
• Bebekler rahimde veya doğumdan kısa bir süre sonra beyin
gelişimini engelleyen kimyasallara maruz kalırsa, sonuçlar ömür
boyu sürer.
• Parfümdeki maddelerinin insan yağ dokusunda birikebileceği
doğrudur. Ayrıca anne sütünde de bulunurlar.
Alerjik ve Zehirli Vücut Reaksiyonları
• Kokular, dünyadaki ilk beş alerjenden biridir. Baş ağrısı ve migren, nefes
darlığı ve sinüs tahrişi bunlardan birkaçıdır. Parfüm karışımları ayrıca
yaygın olarak alerjik cilt reaksiyonu türü olan kontakt dermatiti
(egzema) tetikler.
• Son yıllarda, sağlık raporları alerjilerin, sinüs problemlerinin,
migrenlerin ve astımların çarpıcı biçimde arttığını göstermektedir.
Birçok uzman, bunlardaki artış ile koku içeren ürünlerin artan kullanımı
arasında olası bir bağlantı olduğuna inanıyor.
• Hayvan modellerini kullanan 1998 tarihli bir çalışma, parfüm
ürünlerinin memelilerde nasıl toksik etkiler yarattığını araştırmıştır.
Gözler, burun ve boğaz tahrişleri; akciğer iritasyonu; ekshalasyon
sırasında hava akış hızında azalma; ve nörotoksisite belirtilerini
saptamıştır. Bu nörotoksisitenin, hayvan deneklerin kokulu ürünlere
tekrar tekrar maruz kalması durumunda daha da kötü olduğu
görülmüştür.
Astım ve Diğer Solunum Güçlükleri
• Astım hastalarının parfümlere, kolonyalara ve diğer
kokulu ürünlere maruz kaldıklarında, semptomların
ortaya çıkması oldukça yaygındır.
• Bir çalışma, kolonyaya maruz kaldıktan sonra
kötüleşen astım semptomları olan hastaları
incelemiştir. Hastaların ekshalasyon hacminin,
kolonyaya maruz kalma sırasında yüzde 18 ila 58
oranında azaldığını tespit ettiler.
• Astım veya başka bir solunum probleminiz varsa, o
zaman gerçekten kokusuz ürünler en iyi tercihinizdir.
Genel Etkiler
• Çoğu cilt problemleri, hormon metabolizmasının bozulması ve kanser dâhil bir dizi ciddi sağlık probleminin nedeni
sentetik kimyasallar kaynaklı olabilir.
• Dikkat etmemiz gereken en kötü katkı maddelerinin arasında çözücü ve fiksatif dietil fitalat (DEP) ve sentetik ‘misk’ olarak
bilinen sahte parfümler geliyor.
• Hem DEP hem de türev monoetil fitalat (MEP) göğüs kanseri ve sperm DNA hasarıyla bağlantılıdır ve parfüm
kullananların idrarında MEP düzeyinin iki katından fazla olduğu bulunmuştur.
• Östrojenik etkilere sahip olan sentetik miskler meme kanseri ile de ilişkilidir ve diğer toksik kimyasalların etkilerini daha
da kötüleştirebilecek eylemlere sahiptir.
• Kokuların çoğu solunum sistemi için tahriş edici özelliği olan uçucu organik bileşiklerdir ve astımlı hastalarda öksürük,
hırıltılı solunum ve nefes darlığına neden olduğu eskiden beri bilinmektedir. Bazı kokular burun tıkanıklığı, sinüzit,
öksürük, boğaz ağrısı ve göğüste sıkışma hissi de oluşturabilir. Kalp, dolaşım ve beynin elektrik aktivitesi üzerine de
etkileri olduğunu ortaya koyulmuştur. Bunlar baş ağrısı, yoğunlaşma bozukluğu, yorgunluk, uyuşukluk gibi şikâyetlerdir.
• Kokuların en çok etkilediği organ derimizdir. Kaşıntı, egzama bunların başlıcalarıdır. Kokular; gözlerde sulanma, kaşıntı ve
kızarmalara yol açabilir. Araştırmalar deriden emilen kokuların daha sonra parçalanarak ve başka bileşiklere dönüşerek
de etkili olabileceklerini gösteriyor. Aroma molekülleri olarak bilinen diğerleri, benzersiz bir kokuya sahip yeni
moleküllerdir. Son zamanlara kadar “merhem” ve “parfüm” kaynakları doğal ve zararsızdı ama artık çoğu sentetik.
• Çiçekler, ahşaplar, sakızlar, reçineler, baharatlar ve yağlar eskiden natureldi. Ama günümüzde, çoğu koku tamamen veya
kısmen kimyasal olarak sentezleniyor. Modern insan; doğal kokuların taklitçiliğini yapmak, yeni kokular uyandırmak ve bu
ürünlerin ulaştığı yerleri ve kalan kapasitelerini genişletmek için etkileyici bir kabiliyete sahip. Ancak biyolojik etkileri
büyük ölçüde test edilmemiş olan kimyasallar çevremizi kuşatıyor.
Genel Etkiler
• Aroma Bileşiği: Birçok modern parfüm sentezlenmiş odorantlar içerir. Sentetikler, doğada bulunmayan
kokular sağlayabilir. Örneğin; sentetik orijinli bir bileşik olan Calone, çağdaş parfümlerde yaygın olarak
kullanılan taze bir ozonlu metalik deniz kokusu verir. Sentetik aromatlar genellikle doğal kaynaklardan
kolaylıkla elde edilemeyen bileşiklerin alternatif bir kaynağı olarak kullanılırlar.
• Örneğin, linalol ve kumarin terpenlerden ucuz bir şekilde sentezlenebilen doğal olarak oluşan
bileşiklerdir. Orkide kokuları (tipik olarak salisilatlar) doğrudan doğruya bitkinin kendisinden değil, çeşitli
orkidelerde bulunan kokulu bileşiklerle uyuşmak üzere sentetik olarak elde edilir.
• Sentetik aromatiklerin en yaygın kullanılan sınıflarından biri de beyaz misklerdir. Bu malzemeler orta
notalara nötr bir arka plan olarak ticari parfümlerin her biçiminde bulunur. Bu maskeler çamaşır
deterjanlarına yıkanmış giysilerin kalıcı bir “temiz” kokusu vermek için büyük miktarlarda eklenir.
Dünyanın sentetik aromatiklerinin çoğunluğu nispeten az sayıda şirket tarafından üretilmektedir.
• Nadir Kokular: En Güzel Doğal Kokular. Parfümlerin tümü kötü değildir. Artan sayıda alternatif marka saf
esansiyel yağlar, bitki özleri ve çiçek suları gibi doğal organik maddelerle üretilen koku aralıklarını
geliştirmiştir ve doğal parfüm pazarı her geçen gün daha da büyümektedir. Ancak, ‘doğal’ her zaman
herkes için tamamen güvenli anlamına gelmez. Örneğin, saf uçucu yağlar doğal parfüm yapıcıları
tarafından yaygın olarak kullanılmaktadır ancak bazılarında alerjik reaksiyonlara neden olabilir.
Fitalatlar
• Polivinil klorürü (PVC) yumuşatmak için kullanılan plastikleştirici sınıfıdır. Bir parfüme
koku eklemek için de kullanılırlar.
• Bunlar en güçlü endokrin bozuculardandır.
• Fitalatlar androjen üretimine müdahale ederek, özellikle baskılayarak etki gösterirler
(Androjenler testosteron gibi erkek hormonlarıdır). Erkek özelliklerinin baskılanması,
dişilik hormonlarıyla dengelenme, doğurganlık dahil.
• Anti-androjenik aktiviteleri (fitalat maruziyeti), erkek çocuklarda genital
anormallikler, düşük sperm sayısı, endometriozis ve obezite, insülin direnci ve Tip 2
Diyabet dahil olmak üzere metabolik bozulma unsurları ile bağlantılı olduğu için
birçok fitalat Avrupa Birliğinde yasaklanmış veya kullanımı kısıtlanmıştır. Fakat ABD’de
hala izinlidir.
• Fitalatlar genellikle «parfüm» terkibinin altına gizlenirler.
Parabenler
• Bu yapay koruyucu madde grubu, kozmetik üründe bakteri ve küf
oluşumunu engelleyerek raf ömrünü artırmak için kullanılır.
• Parabenler ayrıca koruyucu östrojenik olduğu için üreme hormonlarını
da bozar, bu da hormon sisteminin östrojenini taklit edebileceklerini
ve hormon sisteminin normal işlevini bozabileceğini gösterir.
• Aşırı östrojen meme kanseri ile bağlantılı olduğundan bu, tüm kadınlar
için gerçekten kötü bir haber.
• Hormonal dengesizliği olan kadınlar için östrojen baskınlığı, PKOS ile
ilgili birçok dengesizlikten biridir. Bu durumlarda paraben içeren
ürünler kullanmak, sorunu daha da kötüleştirir.
Stirenler
• 2014 yılında, Amerikan Ulusal Bilimler Akademisi, parfüm de dahil
olmak üzere çok çeşitli günlük ürünler üretmek için kullanılan kimyasal
bir yapı taşı olan stirenin kansere neden olabileceğini doğruladı.
• Stiren otomobilin egzozunda, sigara dumanında ortaya çıkıyor ve
süpermarketin kozmetik ve temizlik koridorlarında bulacağınız çeşitli
sprey ve sıvılarda gizlenebilir.
• Bir şirket ürününün stiren içerdiğini tam olarak açıklamazsa (büyük
olasılıkla olmayacak), o zaman bilmenin tek yolu bir gaz kromatografı
veya kütle spektrometresi kullanmaktır.
Etanol
• Parfüm karışımlarının çoğu, bitkiden damıtılmış mısır veya şeker
kamışından elde edilen organik, doğal olmayan alkollerden ziyade
petrokimyasallardan yapılan sentetik alkole dayanmaktadır.
• Bu sert alkoller ciltte pürüzlenmeler yapar. Bu nedenle alkol denat
olarak da bilinen etanol gibi bileşenlerden kaçınmak önemlidir. “Bu
denaturantlar alkolü içilmez hale getirmek için kullanılır, ancak
içemeyeceğiniz bir şey cildinize sürmemelisiniz.”
Sentetik Miskler
• Nitro ve polisiklik miskler, günlük ürünlere eklenen “parfüm”
karışımlarında yıllarca kullanılan yapay kimyasallardır.
• Bazı misksler cildi tahriş eder veya alerjik reaksiyonları tetikler, bazı
misksler kansere sebep olur ve sinir sistemine zarar verebilir.
• İnsanlarda nitromusks çalışması, bazı misk seviyelerinin kadınlarda
üreme problemleriyle bağlantılı olabileceğini düşündürür. Yani, hamile
kalmaya çalışıyorsanız veya bir gün başarabilmeyi umuyorsanız,
sentetik misk kullanmak, gebe kalma şansınızı büyük ölçüde
etkileyebilir.