UZAY

ÇALIŞMALARI
• Uzay, ilk çağlardan itibaren insanoğlunun zihnini meşgul etmiş, insanoğlunu onun gizemlerini
çözmek için çalışmaya sevk etmiştir. İnsanların merak duygusunun yanı sıra günlük yaşamdaki
hava durumunu tahmin etme, günleri dilimlere bölme gibi ihtiyaçlarının üzerine temellenen bu
çalışmalar özellikle büyük medeniyetlerde gelişim göstermiştir. Bu amaçla Sümer, mısır, Babil ve
Yunan gibi büyük medeniyetlerde çalışmalar yapılmış, ay ve güneş takvimleri oluşturulmuş,
büyük gökbilimciler yetişmiştir. Türk İslam medeniyetine ise çeviri yoluyla geçen bu çalışmalar,
bu alanla ilgilenen alimler için kaynak oluşturmuş ardından bu bilgilerin üzerine kendi
araştırmalarının sonuçlarını koyarak bilim dünyasına katkı sağlamışlardır. Özellikle Timur’un
torunu Uluğ bey ve Ali kuşçu gibi bilginler bu alanda önemli çalışmalara imza atmışlardır.
 VOSTOK 1
• Sovyetler Birliği 1958’de insanlı bir yörünge uydusu için
çalışmalara başladı. Proje 1933’ten beri Sergei Korolev ile beraber
roket tasarımı ve uzay araştırmaları üzerinde çalışan Mikhail
Tikhonravov ve baş konsept tasarımcısı, inatçı ve çok parlak bir
bilim insanı olan, günün birinde uzaya gitmeyi hayal eden
Konstantin Feoktistov tarafından yönetiliyordu.
• Bu ekip 1959 Nisan ayında büyük bir gizlilik içinde, insanları
uzaya götürecek bir uzay aracının planlarını hazırladı. Ertesi ay
balistik hesaplamaları yaptılar ve yörüngeden iniş seçeneklerini
değerlendirdiler. Ordu onlara fırlatma rampaları, askeri uzmanlar,
personel ve en önemlisi yeni ve güncellenmiş R-7 roketini
sunmuştu. Bu rokete eklenmiş olan üçüncü bir aşama ile alçak
Dünya yörüngesine beş tonluk bir yükü taşımak mümkündü.
VOSTOK 1
• Sovyetler Birliği lideri Khrushchev, çalışmaları hızlandırmak için Deneysel
Tasarım Bürosu OKB-1’i istihbarat uydularının yanı sıra “insanlı uçuş için
Sputnik” tasarımı yapmak ile görevlendirdi. Hararetli tartışmalar sonunda
Korolev üzerinde termal kalkan olan küresel bir iniş modülü ve balistik iniş
konfigürasyonuna onay verdi. Araçta atılabilir donanımlar içeren ek bir cihaz
kompartmanı da bulunacak, bu bölüm atmosfere girişten önce uzaya
bırakılacaktı.
• ABD Dünya yörüngesine 1,3 ton kargo taşıyacak kendi Atlas
roketini geliştirmeye devam ederken hata yapmak Ruslar için bir
seçenek değildi. Tam bu noktada yaşanacak bir başarısızlık
Sovyetler Birliği’nin şimdiye kadar elde ettiği bütün propaganda
başarısını yok edebilirdi. Amerikalılar ilk insanlı alt yörünge aracı
Mercury’yi 1961’de fırlatmayı planlarken, Sovyetler Birliği tüm
testlerin yıl sonunda tamamlanması gerektiğini kararlaştırdı.
• Projenin artık yeni bir ismi vardı: Vostok (Doğu). Projede 1K, 2K ve 3KA adı
verilen üç araç planlanmıştı. Birincisi bir istihbarat uydusu, üçüncüsü ise
pilotlu bir uzay aracı idi. Program politikası gereği, tüm birleştirmeler, cihazlar
ve sistemler, “3KA görevi için uyumlu” olacak şekilde test edilmeli ve
onaylanmalıydı. Ordu detaylı kontroller gerçekleştirdi, baş tasarıımcılar ve
bölüm başkanları kendi bölümlerinin ürettiği bileşenlerden doğrudan sorumlu
tutuldular ve Sovyetler Birliği uzay programında yeni bir kalite ve uyum
dönemi başladı.
• Erken dönem Vostok görevlerinden biri olan Korabl-Sputnik 2 Dünya
yörüngesine Belka ve Strekla isimli köpekleri götürdü ve Dünya‘ya sağ
olarak geri getirdi. Ancak Belka’nın yörüngede dördüncü turda ağırlıksız
ortam nedeniyle hastalanması ve kusması Korolev’i şüphelendirdi. Bu
yüzden, insanlı görevi yörüngede tek bir turla sınırladı. Uzay aracı tamamen
görev komuta merkezinden kontrol edilecekti. Bir şeyler ters giderse görevin
elle iptalini sağlayacak olan kodlar kozmonotlara mühürlü bir zarf içinde
verildi.
• Dünya‘ya dönerken frenleme yapan roket motorunun iticilerini aracın yörünge
vektörünün ters yönünde çalıştırması gerekiyordu. Frenleme ateşlemesi
yapıldıktan sonra, uzay frenleme dönüşü gerçekleştirecekti, atmosfer geriye
kalan enerjiyi frenleyecekti. Dünya ile bir iletişim bir dizi radyo bağlantısı ile
sağlanacak ve uzaydan TV yayını yapılması da mümkün olacaktı. Proje
giderek karmaşıklaşmaya başlayınca, OKB-1’de bürokrasi de arttı, Baş
Tasarımcılar Konseyi güçlerinin farklı disiplinleri temsil eden tasarımcılara ve
kurumlara geçtiğini gördü.
• Ekip, 3.000 pilotun kayıtlanını inceledi ve ilk etapta 250 aday belirledi.
Sağlık taramaları, ağırlıksız ortama uyum için sert dönen koltuk eğitimleri ve
on günlük izolasyon odaları bu rakamı hızla düşürdü. Hava Kuvvetleri
tarafından Kozmonot Eğitim Merkezi’ne gitmek için seçilen 12 aday
arasından en iyi altısı “Öncü Altılı” olarak adlandırıldı. Genç Yuri Gagarin,
bu altı kişilik ekibin içindeydi. Ağır bir eğitimden ve Sovyetler Birliği’nde
ilk defa kullanılan Vostok simülatörü TDK-1’den başarıyla çıkmıştı.
• Sonunda, 1961 Mart ayında Korolev insan taşıyan bir Vostok uzay aracının
uzaya gönderilmesine onay verdi. Uzaya gidecek kişi olarak Gagarin seçildi,
yedeği Gherman Titov oldu. 12 Nisan günü, Kazakistan’da bulunan Baikonur
bölgesinde, gizli tutulan fırlatma üssünde her şey hazırdı. Gagarin arkadaşları
ile vedalaştı ve uzay aracına giden asansöre bindi. Teknisyenler kapağın tam
olarak kapanmadığını fark ettiler, tam olarak kapatılması için bir saat uğraştılar.
Bu sırada Gagarin kapsülde beklerken telsizden müzik çalınmasını istemişti.
• Fırlatma koltuğunda bekleyen Gagarin Vostok kalkışa geçtiğinde “işte
gidiyoruz!” diye haykırdı. İki dakika sonra, dört roketten oluşan ilk
kademenin yakıtı bitti ve ayrıldı, dakikalar sonra da ana roket kademesi
ayrıldı. Uzay aracı uzaya çıktığında Gagarin telsizden “Görüş mesafesi
mükemmel! Penceremden Dünya‘yı, bulutları, nehirleri görüyorum. Çok
güzel!” dedi.
• Küresel kabinin lomboz şeklinde üç penceresi, yaşam destek sistemi, telsizi ve temel
cihazları bulunuyordu. Araca bağlı olan servis modülü ise bataryalar, yönlendirme
roketleri, geri dönüş sistemi ve diğer ekipmanlara ev sahipliği yapıyordu. Yörüngede
bir tur attıktan ve saatte 27.359 kilometre hıza ulaştıktan sonra servis modülü ayrıldı
ve iniş modülü Dünya‘ya döndü. Gagarin iniş sırasında güvenli bir şekilde araçtan
fırlatıldı ve paraşütle Dünya‘ya indi. Dünya’nın ilk insanlı uzay yolculuğunda bazı
problemler çıkmış, örneğin ayrılma sırasında çıkan bir problemden dolayı herkesi
yüreği ağzına gelmiş olsa da, Sovyetler Birliği sonunda başarmıştı.
• Gagarin inişten sonra portakal rengi tulumu ve başlığı üzerindeyken bir çiftçi ve
kızıyla karşılaştı. “Beni üzerimde uzay elbisem, arkamdan sürüklenen paraşüt ile
gördüklerinde, korkuyla geri çekildiler. ‘Onlara korkmayın’ dedim. Ben de sizin
gibi bir Sovyetim. Uzaya gittim ve geldim, şimdi bir telefon bulup Moskova’yı
aramam gerekiyor!” Bu başarının psikolojik etkisi hem ABD hem de Sovyetler
Birliği’nde çok büyük oldu. Sovyetler Birliği uzay teknolojisinin ustası olarak
görüldü. Yörünge altı uçuşuna daha 25 gün olan ABD, bu yenilginin etkisini
silmek için çok daha cesur bir hedef belirlemek zorunda kaldı.