PRIRODNO KRETANJE STANOVNIŠTVA

Bosne i Hercegovine
 Komponente prirodnog kretanja
stanovništva

Natalitet (N)-rađanje - Mortalitet (M)-smrtnost

Broj živorođenih 100 Broj umrlih na 100 ili 1000
(%) ili 1000 (‰) stanovnika;

Prirodni priraštaj + -

Izražava se u procentima (%) ili promilima (‰)

 U prvoj polovini 19. st. u BiH bila je visoka stopa rodnosti
ali i visoka stopa smrtnosti. Prirodni priraštaj je bio nizak.
 Krajem 19. i do polovine 20. st. smanjuju se stope
smrtnosti, a stope rodnosti ostaju visoke. Prirodni
priraštaj je bio visok.
 70-ih godina dolazi do demografske tranzicije (prelazak
sa visokih na niske stope nataliteta i mortaliteta). Kakav
je bio prirodni priraštaj?
 Stope rodnosti su smanjene zbog: višeg životnog
standarda, kasnog stupanja u brak, planiranja porodice,
zapošljavanja žena...
 BiH pripada skupini zemalja sa niskim prirodnim
priraštajem, danas negativnim prirodnim priraštajem.
 2013. N= 8,9 M= 9,1 PP= - 0,2
NATALITET (RAĐANJE) U BOSNI I HERCEGOVINI
9,6‰

Procjene od 2001-2004 . godina Dosta nizak

Demografska tranzicija
Od 1970. godine

Od 1950. godine Postepeno se snižava

Do 1950.g Veoma visok, preko 25 ‰

Uzroci opadanja nataliteta u Bosni i Hercegovini:

-Viši životni standard; - Viši stepen zaposlenosti;
-Obrazovanje; - Planiranje porodice;
- Iseljavanje iz seoskih područja; - Napuštanje tradicionalnog načina života
 Niska stopa umrlih 12,1‰ Poslije 1950. g

2004. godina
Postepeno opada

MORTALITET
Opada
(SMRTNOST)
7,9‰

Uzroci opadanja mortaliteta u Bosni i

Hercegovini:
-Bolja zdravstvena zaštita;
- Vakcinacija i manja smrtnost dojenčadi;
- Napredak medicine;
 Prirodni priraštaj
DOSTA NIZAK 1,7‰ DANAS NEGATIVAN
•Uzroci niskog prirodnog priraštaja u Bosni i Hercegovini su:
- Ekonomska situacija; - Planiranje porodice;
- Obrazovanost stanovništva; - Zaposlenost ženskog stanovništva;
•Posljedice niskog prirodnog priraštaja:
-Povećanje starijeg stanovništva od 60 godina; Sve manji broj mladih
od 0-19 godina;
- U budućnosti će doći do smanjena zrelog i radno sposobnog
stanovništva; -Kada je negativan prirodni priraštaj više stanovnika umir
nego što se rađa što dovodi do pojave depopulacije,
 Depopulacija
 Predstavlja smanjenja broja stanovnika neke zemlje
zbog iseljavanja, niskog ili negativnog prirodnog
priraštaja;
 U ruralnim područjima ostaje uglavnom starije
stanovništvo, mlado se iseljava.
 Ovakva situacija ima za posljedicu izrazitu
depopulaciju, odnosno izumiranje jer je prirodni
priraštaj ispod nule (negativan) „bijela kuga“.
 Demografska tranzicija
 Označava termin kojim se opisuje prijelaz sa
visokih stopa nataliteta i stopa mortaliteta na niske
stope, koji se dešava kao posljedica ekonomskog
razvoja država sa predindustrijske na industrijsku
ekonomiju.
 Većina razvijenih zemalja ima dosta niske stope
nataliteta i mortaliteta, čak neke i negativne;
 Zemalje u razvoju imaju postepeno opadanje stope
nataliteta i moratliteta;
 Razmještaj prirodnog priraštaja

 Najizrazitiji prirodni pad stanovništva imaju

jugoistočna i jugozapadna Bosna, dijelovi Podrinja i
Posavine.
 Prirodni porast stanovništva bilježe Sarajevo, Tuzla,
Banja Luka, Zenica, Velika Kladuša, Cazin.
 Zbog niskog prirodnog priraštaja, depopulacije i
senilizacije neophodno je provesti mjere
pronatalitetne politike (politika koja podstiče rađanje).
 Redistributivna i antinatalitetna populaciona politika