Naturalne metody leczenia infekcji

Choroby pasożytnicze
Występowanie pospolitych robaczyc na świece

2
 Program szkolenia
• Najczęstsze parazytozy w polskiej populacji, problemy
diagnostyczne i terapeutyczne
• Surowce zielarskie oraz substancje czynne o działaniu
przeciwpasożytniczym – sposoby ekstrakcji, biodostępność oraz
zasady efektywnej kuracji
• Jakie receptury ziołowe będą skuteczne w terapii chorób
pasożytniczych – protokoły terapii infekcji opornych na leczenie
• Rośliny wspierające leczenie parazytozy, modulujące skład
mikrobioty jelitowej, działające przeciwzapalnie oraz
regenerująco na nabłonek jelitowy – schematy terapeutyczne w
poszczególnych typach infekcji
 Najczęstsze parazytozy
w polskiej populacji

Problemy diagnostyczne i terapeutyczne

Problemy diagnostyki parazytologicznej w Polsce
• Polska należy do państw o nieznanych wskaźnikach
zachorowalności ludności
na choroby pasożytnicze przewodu pokarmowego
• Brak danych epidemiologicznych związany jest z
wejściem w życie Ustawy z dnia
5 grudnia 2008 roku o zapobieganiu oraz zwalczaniu
zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi
• Wówczas usunięto 19 pozycji z wykazu jednostek
chorobowych podlegających obowiązkowi
zgłaszania, w tym wszystkie inwazje obleńcami http://www.tvetacademy.org/fr/
(m.in. glistnica, owsica, węgorczyca) oraz płazińcami
jelitowymi (tasiemczyce)
• Nie ma obowiązku zgłaszania większości parazytoz
jelitowych z wyjątkiem giardiozy, kryptosporydiozy,
wągrzycy i bąblowicy
• Obowiązkowi zgłaszania podlegają także
toksoplazmoza wrodzona, zimnica, włośnica 5
 Sytuacja w Polsce
• Po latach przerwy w prowadzeniu monitoringu i raportowaniu
zarażeń pasożytami jelitowymi, nie jesteśmy w stanie określić skali
ilości inwazji pasożytniczych w naszej 38-milionowej populacji
• Posiadamy jedynie nieliczne dane uzyskiwane z badań
przesiewowych wybranych grup zawodowych i lokalnych
społeczności
• Zaniechano prowadzenia badań przesiewowych u dzieci w wieku
szkolnym, które były realizowane co 5 lat pozwalając na ocenę
sytuacji epidemiologicznej parazytoz jelitowych
• Znaczący wzrost podróżujących w celach zawodowych i
turystycznych do krajów Trzeciego Świata oraz napływ imigrantów
do Polski, może z dużym prawdopodobieństwem doprowadzić w
najbliższych latach do wzrostu ekstensywności inwazji
pasożytniczych oraz wzrostu wskaźników zachorowań w polskiej
populacji
6
Najczęstsze infekcje pasożytnicze w Polsce
Pasożyty przewodu pokarmowego
• Owsica Enterobius vermicularis
• Giardioza Giardia intestinalis
• Glistnica Ascaris lumbricoides
• Trichuroza Trichiuris trichiura
Parazytozy tkankowe
• Toksoplazmoza Toxoplazma gondi
• Toksokaroza Toksocara cati, canis
• Włośnica Trichinella spiralis
• Bąblowica  Echinococcus
• Wągrzyca Taenia solium
Pasożyty skóry
• Świerzb Sarcoptes scabiei
• Wszawica Pediculus humanus
• Kleszcze Ixodes http://dwomlink.info/giardia-lamblia-under-microscope.html
7
 Zarażenia pasożytami jelitowymi
dzieci 7-letnich w poszczególnych województwach
 Częstość występowania owsicy
– badania w Wielkopolsce
• Przebadano 145 dzieci (84 dziewczynki i 61 chłopców)
w wieku od 3 do 6 lat uczęszczających do przedszkoli
województwa Wielkopolskiego
• Do badania wykorzystano wymaz z okolicy odbytu
pobrany metodą Grahama
• U badanych dzieci częstość zarażenia E. vermicularis wynosiła 7,6%
• Nie stwierdzono zależności pomiędzy płcią badanych dzieci oraz miejscem
zamieszkania a częstością występowania E. vermicularis
• Nie wykazano zależności pomiędzy występowaniem objawów owsicy
a zarażeniem E. vermicularis
• Na podstawie prezentowanych badań stwierdzono,
że u połowy zarażonych E. vermicularis dzieci,
inwazja przebiegała bezobjawowo
• Owsica jest najczęściej występującą parazytozą u dzieci w wieku
przedszkolnym i wczesnoszkolnym
 Badania laboratoryjne w diagnostyce
chorób pasożytniczych
• Badania kału, moczu, treści
dwunastniczej
• Badania krwi
• Badania płynów ustrojowych
• Badania tkanek i narządów
(torbiel wątroby, tkanka mięśniowa)

• Badania mikroskopowe
• Badania serologiczne
• Badania genetyczne (PCR)
• Badania obrazowe
 Badanie kału - ograniczenia
• Możliwe jest wykrycie tylko
pasożytów przewodu pokarmowego
• Okresowość pojawiania się cyst,
czy jaj w kale żywiciela (np. giardia)
• Brak jaj glisty w badanym materiale nie wyklucza
obecności pojedynczego nicienia
(np. tylko samca)
• Metody mikroskopowe wymuszają oglądanie dużej
liczby prób, mogą być mało obiektywne,
uzależnione od wprawy oglądającego
• W większości laboratoriów realizujących działalność
usługową w Polsce, diagnostyka koproskopowa
ogranicza się do metody rozmazu bezpośredniego

• Prawdopodobieństwo wykrycia pasożytów jest tutaj

ograniczone, co może prowadzić do fałszywie
ujemnych wyników 14
Fot. http://www.farmedica.pl/produkty/61/sprzet-jednorazowego-uzytku
Formy pasożytów wykrywane w kale
• Dojrzałe postaci robaków
• Jaja robaków
• Larwy robaków
• Cysty pierwotniaków
• Trofozoity pierwotniaków
• wydalanie pasożytów
bywa nieregularne,
np. w giardiozie, owsicy,
czy tasiemczycy
Jaja włosogłówki
Badania serologiczne – diagnostyka pośrednia
• Badanie polega na wykrywaniu swoistych dla danej infekcji
antygenów lub przeciwciał.
• Przeciwciała są pośrednim dowodem obecności patogenu,
a właściwie są śladem kontaktu żywiciela z pasożytem i mogą
pozostawać długo po jego usunięciu.
• Wynik tego badania wymaga zestawienia z obrazem klinicznym
• Obecność przeciwciał może świadczyć tylko o przebytej inwazji
lub przebytej ekspozycji na zarażenie, które nie doprowadziło do
inwazji
• Słabe odczyny serologiczne występują u pacjentów z
immunosupresją lub w przypadku pasożytów umiejscowionych w
tkankach immunouprzywilejowanych, takich jak mózg, czy gałka
oczna
• Badanie serologiczne nie daje potwierdzenia aktywności zarażenia
Zachowanie się swoistych przeciwciał
w zarażeniu Toxoplasma gondii
 Zastosowanie w przypadku w przypadku
podejrzenia rodzimych parazytoz
• Toksoplazmoza - jako badania podstawowe
(IgM, IgG, IgA, awidność IgG)
• Toksokaroza – jako badania podstawowe (IgG),
• Bąblowica – jako uzupełnienie badań obrazowych,
do wykrywania i różnicowania gatunków bąblowca
• Wągrzyca – jako uzupełnienie badań obrazowych (IgG),
• Włośnica – najwcześniej po 3 tygodniach od wystąpienia objawów
alergicznych przy ujemnym wyniku badań mikroskopowych
wycinka mięśnia lub przy braku zgody pacjenta na biopsję
• Fascjoloza – jako rozszerzenie diagnostyki przy ujemnym wyniku
mikroskopowego badania kału, szczególnie w pierwszych trzech
miesiącach od wystąpienia objawów klinicznych, ponieważ
pasożyty mogą być jeszcze niedojrzałe.
 Badania serologiczne
Badanie Cena Badanie Cena zł
zł
Babesia divergens IgG 155
Trichinella spiralis IgG 155
Giardia lamblia IgG 56
P/c Ascaris lumbricoides 53
Giardia lamblia IgM 56
p/c przeciw Fasciola hepatica 201 Toksocara cannis IgG 90
p/c przeciw Leishmania 77 Toksocara cannis IgA 95
donowani
Toksocara IgG awidność 320
p/c przeciw Strongyloides 201
stercolaris Toksocara IgG Western Blot 280
Malaria test 49 Toksoplazma gondi IgA 145
immunochormatograficzny Toksoplazma gondi IgG 31
Wągrzyca (T. solium) p/c met. 200
Elisa Toksoplazma gondi IgM 31
Zaburzenia hematologiczne w parazytozach

• Niedokrwistości – na skutek
krwawień spowodowanych
uszkodzeniem, objadania z krwi,
na skutek niedoboru witaminy B12,
kwasu foliowego, Fe
• Eozynofila – występuje w
robaczycach, szczególnie
tkankowych
• Leukocytoza – znaczna
granulocytoza (np. we włośnicy,
pęknięcie bąblowca)
• Zaburzenia krzepnięcia (na skutek
małopłytkowości – zaburzenia
wytwarzania, niszczenie płytek krwi)
20
Fot. http://www.sekk.cz/eqa/2013/DIF413_Photo.htm
 Niedokrwistość w przebiegu chorób
pasożytniczych
• Na skutek krwawień spowodowanych uszkodzeniem
błony śluzowej
• Na skutek niedoboru witaminy B12
(inwazja bruzdogłowcem szerokim),
• Na skutek niedoboru kwasu foliowego z powodu
uszkodzonych kosmków jelitowych (sporadycznie w
giardiozie)
• Nadmierna utrata żelaza na skutek obecności tęgoryjca
dwunastnicy, lambli (brak wchłaniania)
• Obecność pasożytów żywiących się krwią –
włosogłówka ludzka, tęgoryjec dwynastnicy
• Splenomegalia (np. w leiszmaniozie, czy malarii) może Jajo bruzdogłowca szerokiego
powodować hemolizę krwinek prowadzącą do Diphyllobothrium latum
niedokrwistości
• Bezpośrednie niszczenie krwinek czerwonych w malarii,
czy babesziozie (niedokrwistość hemolityczna)
 Eozynofilia w krwi obwodowej
• Eozynofilia - podwyższenie liczby
eozynofilów we krwi obwodowej powyżej
500/µl, lub powyżej
4-5% leukocytów w rozmazie
• Badanie eozynofilii – morfologia krwi z
rozmazem
• Występuje zarówno w chorobach
infekcyjnych jak i alergicznych,
nowotworowych,
autoimmunologicznych, odczynach Eozynofile –
polekowych i innych granulocyty kwasochłonne
• Eozynofile odgrywają szczególną rolę w
chorobach pasożytniczych
• Kortykosteroidy powodują spadek liczby
eozynofilii
Choroby pasożytnicze a eozynofilia
• włośnica,
• toksokaroza,
• glistnica (płucna)
• wągrzyca,
• bąblowica,
• węgorczyca,
• schistosomatoza,
• filarioza,
• infekcje tęgoryjcem dwunastnicy •
 Eozynofilia – nadmiar granulocytów
kwasochłonnych
• choroby pasożytnicze
• choroby alergiczne, astma, atopia
• eozynofilia polekowa (jodki, aspiryna, sulfonamidy,
nitrofurantoina, ampiciliny, cefalosporyny)
• niedobory immunologiczne
(zespół Joba, przewlekła choroba ziarniniakowa) •
• kolagenozy (RZS, guzkowe zapalenie naczyń,
eozynofilowe zapalenie powięzi) •
• nowotwory złośœliwe (rak skóry, płuc, tarczycy,
nosogardzieli, żołądka, trzustki, ziarnica złośliwa
przewlekła białaczka szpikowa, jajników i macicy) •

zespoły hipereozynofilowe
z.Loeflera, zapalenie wsierdzia Loeflera, białaczka
eozynofilowa, z. idiopatycznej eozynofili 50000-
100000/µl
 Stopień nasilenia eozynofilii, a pasożyty
• Eozynofilia od 15-50% (leukocytów) jest jednym z
ważniejszych objawów choroby pasożytniczej
• Eozynofilia 6-20%: trichuroza (włosogłówka),
glistnica, tasiemczyca, paragonimoza (przywra)
• Hipereozynofilia 20-90%: trichinelloza (włośnica),
fascioloza (motylica), loaza, schistosomatoza,
• Wielkość eozynofili zależy od intensywności inwazji
pasożytniczej, we włośnicy może przekraczać 80%
• W inwazjach z nielicznymi otorbionymi larwami
tasiemca (bąblowica, węgorzyca) oraz
w zarażeniach pasożytniczymi pierwotniakami
(giardioza, pełzakowica) eozynofilia jest mała lub nie
zaznaczona
• Eozynofilia poniżej 15% najczęściej
nie ma etiologii pasożytniczej
Podwyższony poziom przeciwciał IgE
• IgE w zakażeniach pasożytniczych pełni funkcje
protekcyjne biorąc udział w zwalczaniu przez organizm
pasożytów
• Stymulacja systemu IgE przez pasożyty wiąże się z
nadmierną produkcją i aktywacją eozynofili, które
reagując z IgE opłaszczającym pasożyta uwalniają
toksyczne białka; białko kationowe eozynofili
bezpośrednio odpowiedzialne za zabijanie pasożyta.
• Surowicze stężenia całkowitego IgE u chorych
zakażonych pasożytami są wysokie, pomimo braku
cech atopii.
• W krajach rozwijających się wzrost IgE w surowicy
częściej powodują zakażenia pasożytnicze, niż choroby
alergiczne
• Obwodowa i tkankowa eozynofilia,
związana jest przede wszystkim z aktywacją limfocytów
Th2
Choroby pasożytnicze, a przeciwciała IgE

• owsica, • lamblioza
• glistnica, • malaria,
• włośnica, • pełzakowica,
• wągrzyca,
• toksokaroza,
• filarioza,
• schistostomiaza (przywry),
• zakażenie przywrą wątrobową,
• zespół larwy skórnej wędrującej
 Podwyższony poziom IgE stwierdza się w:

• chorobach pasożytniczych
• chorobach alergicznych,
atopowych
• u pacjentów z alergiczną
aspergilozą płucną,
• niedoborach immunologicznych
• chorobach nowotworowych
(w szpiczaku produkującym IgE)
• chorobach bakteryjnych
i wirusowych
• chorobach skóry
• Alkoholizmie (50% osób
badanych), nikotynizmie
 Objawy infekcji pasożytniczych
• Objawy infekcji pasożytniczych bardzo często
są niespecyficzne, co utrudnia diagnozę
• Infekcje pasożytnicze mogą przebiegać bezobjawowo
• Podczas infekcji bezobjawowych często dochodzi
do samowyleczenia, nie ma wówczas potrzeby
prowadzenia kuracji antypasożytniczej, często jednak
objawy występują, a nie są odpowiednio
interpretowane
• Prawidłowa interpretacja symptomów chorobowych jest
możliwa dzięki znajomości objawów
charakterystycznych dla danej infekcji 29
 Objawy infekcji pasożytniczych
https://pl.pinterest.com/vdhlinda/parasitic-helminths/
zmęczenie, drażliwość, apatia
obniżona odporność
gorączka
powiększenie węzłów chłonnych
syndrom jelita drażliwego
biegunka, zaparcia, ból brzucha Motylica wątrobowa
wychudzenie
zaburzenia łaknienia
niedokrwistość, zaburzenia krzepnięcia krwi
problemy skórne
objawy ze strony układu oddechowego
bóle mięśni
zaburzenia widzenia
bóle głowy, zawroty głowy, napady padaczkowe
wstrząs anafilaktyczny Węgorek jelitowy
hepatomegalia, splenomegalia http://pasozyty.org.pl/wegorek.php
30
Dolegliwości ze strony układu pokarmowego
• Biegunka (śluz, krew)
• Zaparcia
• Ból brzucha
• Dyskomfort w obszarze
jamy brzusznej
• Zaburzenia łaknienia,
wzmożone lub jego brak
• Stolce tłuszczowe
• Syndrom jelita drażliwego
• Krwotoczne zapalenie jelita grubego
• Kolka żółciowa i zapalenie pęcherzyka
żółciowego,
• Zapalenie wyrostka robaczkowego
• Może pojawić się stan zapalny trzustki, a
nawet ropień wątroby 31
http://opiekunblog.blogspot.com/2015/07/ukad-pokarmowy-i-trawienie-anatomia-dla.html
Osoby podatne na infekcje pasożytnicze

• Osoby z osłabioną odpornością (niedobór IgA)

• Dzieci, osoby starsze
• Osoby chore na nowotwory
• Osoby stosujące leki immunosupresyjne
• Osoby leczone antybiotykami (zaburzenia mikrobioty)
• Nosiciele wirusa HIV
• Inne czynniki predysponujące do infekcji:
stres, choroby przewlekłe, niedożywienie, nałogi

32
 Szkodliwość pasożytów w przewodzie
pokarmowym
• Objadanie z pokarmu przez pasożyty
przewodu pokarmowego
• Uszkodzenia mechaniczne błon
śluzowych przewodu pokarmowego,
• Zaburzenie składu mikrobioty
jelitowej, stany zapalne jelit
• Powodowanie krwawień w
przewodzie pokarmowym, czego
konsekwencją jest anemia
• Zaburzenie wchłaniania składników
odżywczych
 Następstwa inwazji pasożytniczej
• Zarówno wewnętrzne, jaki i zewnętrzne pasożyty odgrywają
istotną rolę jako żywiciele i wektory innych patogenów człowieka
np. wirusów, bakterii, riketsji, pierwotniaków i tasiemców (kleszcze,
wszy, pchły). Mogą one otwierać wrota innym zakażeniom poprzez
uszkadzanie tkanek, a nawet przenosić zarazki ze sobą.
• Zarażenie pasożytami stale utrzymującymi się u danego żywiciela
nie zawsze musi wywołać u niego objawy chorobowe. Organizmy
te stanowią rezerwuar pasożyta, który może być niebezpieczny dla
innych organizmów.
• Człowiek może być zarażony pasożytami, których szkodliwe
działanie ujawni się dopiero w pewnych specyficznych warunkach
np. przy spadku odporności (np. nowotwory, transplantacje,
leczenie immunosupresorami, AIDS).
 Pasożyty a odporność
• Bez niedoboru immunologicznego żywiciela
niektóre inwazje pasożytnicze
nie są patogenne
• Należą tu toksoplazmoza, węgorczyca
(strongyloidoza), giardioza, kryptosporydioza,
• Są to także niektóre infekcje patogennymi
grzybami: Candida spp, Pneumocystis
(śródmiąższowe zapalenie płuc), Cryptoccocus
(kryptokokowe zapalenie opon mózgowo-
rdzeniowych)
• Zakażenia grzybami pasożytniczymi stanowią
bardzo istotny problem w stanach niedoboru
odporności
• Niepatogenność pasożytów może też wynikać z
wcześniejszego „treningu immunologicznego”
żywiciela
 Hipoteza higieniczna a choroby
autoimmunologiczne
• Kraje rozwinięte borykają się z rozmaitymi chorobami
autoimmunologicznymi (choroba Crohn’a, choroba
zapalna jelit (IBS), podczas gdy w krajach rozwijających się
gdzie znacznie bardziej powszechne są infekcje
pasożytnicze, nie obserwuje się chorób
autoimmunologicznych
• Te obserwacje doprowadziły do powstania tzw. hipotezy
higienicznej
• Trwają prace, których celem jest wyodrębnienie
cząsteczek pasożytów najbardziej aktywnych w
pobudzaniu procesów immunoregulatorowych w
orgazmie gospodarza
Równowaga Th1 Th2

Pasożyty, Alergie
 Równowaga TH1 TH2
• Zaburzona regulacja układu odpornościowego prowadząca do
nieprawidłowych odpowiedzi Th1 lub Th2 może być przyczyną
wielu chorób u ludzi.
• Do chorób związanych z Th2 należą choroby alergiczne,
nowotwory oraz parazytozy
• Choroby związane z dominującą odpowiedzią Th1 obejmują
chorobę zapalną jelit (IBD), reumatoidalne zapalenie stawów,
sarkoidozę, stwardnienie rozsiane i cukrzycę insulinozależną.
Są to choroby autoimmunologiczne
• Limfocyty Th1 odgrywają rolę ochronną w inwazjach wywołanych
przez pierwotniaki wewnątrzkomórkowe, stymulując IFNγ
• Odpowiedź zależna od limfocytów Th2 przebiegająca z syntezą IgE
jest niezbędna w eliminacji robaczyc przewodu pokarmowego
oraz w indukowaniu odporności w przewlekłych robaczycach
tkankowych
 Równowaga Th1 i Th2
odporność komórkowa i humoralna

Pasożyty wewnątrzkomórkowe

Pasożyty zewnątrzkomórkowe
*
Odpowiedź humoralna (typu Th2) odgrywa główną rolę w eliminacji pasożytów
zewnątrzkomórkowych, a odpowiedź komórkowa (typu Th1) wewnątrzkomórkowych.
Pasożyty, a choroby autoimmunologiczne
• FDA opracowało lek na bazie jaj włosogłówki
świńskiej, ktore podawane są w celu leczenia
chorób autoimmunologicznych, np wrzodziejącego
zapalenia jelita grubego,
• Pasożyty te rozwijają się w naszym organizmie
około 2 tygodni, a następnie obumierają, bo nie
jest to ich środowisko
• Prawdopodobny jest mechanizm działania poprzez
zmniejszenie stanu zapalnego oraz odpowiedzi
immunologicznej organizmu
• Stymulowana jest tutaj odporność Th2 do
wydzielania interleukin Il 4,5,10, TGF-β
Trichuris suis
• Dzialają one antagonistycznie w stosunku do
interleukin wytwarzanch w chorobach
autoimmunologicznych (1, 6, 13, TNF-α)
 Patogeneza i patologia –
kiedy w przypadku inwazji pasożytniczych możemy mówić o chorobie

Chorobotwórczość jest zasadniczą, z punktu widzenia

medycyny, cechą pasożytnictwa

O patologii mówimy wtedy, gdy nie dochodzi

do samowylecznia, a infekcja ma
charakter ostry lub przewlekły
Owsiki – najczęstsza parazytoza w Polsce
• W Polsce badania masowe
wykazały roczne zarażenie
owsikiem u 17% dorosłych i
38% dzieci w wieku 7-14 lat;
• w domach dziecka i
izolowanych grupach
stwierdzono czasami owsicę u
90, a nawet 100% badanych
• Średnio roczny odsetek osób
zarażonych w Polsce wynosi
około 18%.
Pasożyty – zagrożenie nadal aktualne, Edward Hadaś,
Monika Derda, Probl Hig Epidemiol 2014, 95(1): 6-13
Najczęstsze infekcje pasożytnicze w Polsce
• Włosogłówka ludzka (Trichuris trichiura)
w Polsce występuje najczęściej po owsiku
• Częstość zarażenia każdego roku waha
się od 2,3 do 25%, a w niektórych wsiach
do 90%
• Glista ludzka (Ascaris lumbricoides) jest
pasożytem występującym w jelicie
cienkim u około 1/4 ludności świata, a w
niektórych regionach u 90% populacji
• Pod względem częstości występowania w
Polsce, glista ludzka zajmuje trzecie
miejsce po owsiku i włosogłówce
• Częstość jej występowania jest oceniana
od 1 do 18% Pasożyty – zagrożenie nadal aktualne
Edward Hadaś, Monika Derda,
Probl Hig Epidemiol 2014, 95(1): 6-13
 Zakażenia pierwotniakowe
• Giardioza
• Kryptosporydioza
• Rzęsistkowica
• Toksoplazmoza
• Babeszioza
• Malaria
• Ameboza
• Leishmanioza
• Trypanosomoza
 Zakażenia robakami płaskimi
• Tasiemiec uzbrojony
• Tasiemiec nieuzbrojony
• Bruzdogłowiec szeroki
• Tasiemiec bąblowiec
• Bąblowiec wielojamowy
• Tasiemiec karłowaty
• Przywra kocia
• Przywra chińska
• Przywra płucna
• Motylica wątrobowa
• Motyliczka wątrobowa
 Zakażenia nicieniami (obleńcami)
• Glista ludzka
• Owsik ludzki
• Włosogłówka
• Węgorek jelitowy
• Tęgoryjec dwunastnicy
• Glista kocia i psia
• Włosień kręty
• Filarie

http://www.medycynatropikalna.pl/chorobazakazna/28/wegorczyca-
%28strongyloidoza%29
Surowce zielarskie oraz substancje
czynne o działaniu
przeciwpasożytniczym

Sposoby ekstrakcji, biodostępność

oraz zasady efektywnej kuracji
 Leki przeciwpasożytnicze
• Leki muszą być toksyczne dla pasożytów i
nietoksyczne dla człowieka
• Pasożyty to organizmy eukariotyczne,
leki na nie działające muszą być bezpieczne dla
również eukariotycznych komórek gospodarza
• Badania in vitro substancji o działaniu anty-
pasożytniczym nie są wystarczające, należy
zbadać bezpieczeństwo leku
• Leki przeciwpasożytnicze mogą wykazywać
nieporządne działania toksyczne lub alergiczne,
większości z nich nie można stosować w ciąży
• Kuracja antypasożytnicza z zastosowaniem
surowców silnie działających powinna trwać
krótko
 Diagnostyka koproskopowa
• Badanie mikroskopowe kału: obecność
trofozoitów, cyst, jaj, dojrzałych postaci
pasożytów
• Ocena żywotności mikrobioty jelitowej
(ilość bakterii)
• Ocena składu mikrobioty jelitowej (czy
występują bakterie kwasu mlekowego,
obecność szczepów patogennych, np.
clostridiów
• Obecność nadmiernego rozrostu
grzybów
• Obecność niestrawionych resztek
pokarmowych (tłuszczów,
węglowodanów)
 Roślinne substancje czynne
o działaniu przeciwpasożytniczym

• Alkaloidy (berberyna,
sangwinaryna, chelidonina)
• Olejki eteryczne (związki
terpenowe, fenylopropanoidy)
• Laktony seskwiterpenowe
• Związki siarki
(Izotiocyjaniany, allilosiarczki)
• Garbniki
• Saponiny
• Enzymy (papaina, bromelaina)
 Surowce zielarskie stosowane w parazytologii

• Orzech czarny lub włoski (n-chł)

• Berberys zwyczajny (chł)
• Mahonia pospolita
• Glistnik jaskółcze ziele (n)
• Czarnuszka siewna (cp, g)
• Kruszyna pospolita
• Wrotycz pospolity
• Bylica piołun (cp-chł)
• Oman wielki/łąkowy (cp)
• Kolczurka klapowana, pestki dyni
• Pąki kwiatowe goździkowca korzennego (cp, g)
 Surowce zielarskie stosowane w parazytologii

• Cynamonowiec cejloński
• Imbir lekarski
• Ostryż długi (kurkuma)
• Tymianek pospolity
• Lebiodka pospolita
• Czosnek zwyczajny
• Chrzan pospolity
• Pieprzowiec
• Melonowiec właściwy
- papaja (nasiona)
 Surowce eliminujące pasożyty wykorzystywane
w medycynie chińskiej

• Nan He Shi Fructus Carotae • Mian Ma Guan Zhong Rh.

• Nan Gua Zi Semen Dryopteridis crassirhizomae
Cucurbitae moschate • Guan Zhong Rhizoma
• Da Suan Bulbus Allii sativi Cyrtomii
• Bing Lang Semen Arecae • Chang Shan Radix Dichroae
• Wu Yi Fructus Ulmi • Lei Wan Omphalia
macrocarpae • Fei Zi Semen Torrayae
• Shi Jun Zi Fructus Quisqualis • He Shi Fructus Carpesii
• Ku Lian Pi Cortex Meliae abrotanoidis

55
Źródło: Bensky i wsp. „Chinese herbal medicine. Materia medica”
 Berberyna - działanie 
• Pierwotniakobójcze,
• Bakteriostatyczne i bakteriobójcze,
• Żółciotwórcze, żółciopędne,
• Przeciwbiegunkowe, rozkurczowe,
• Przeciwartretycznie, przeciwzapalne,
przeciwbólowe,
• Hipotensyjne (obniża ciśnienie krwi).
Pobudza ośrodek oddechowy.
• Zabija liczne roztocza (np. demodex), jest skuteczna w leczeniu nużycy
ocznej (krople, maść).
• W niektórych krajach jest stosowana w leczeniu chorób
pasożytniczych (lamblioza, malaria, leishmanioza).
• Wyciągi z ziół zawierających berberynę niszczą pierwotniaki
chorobotwórcze: Entamoeba histolytica, Giardia lamblia, Trichomonas
vaginalis.
 Berberyna – źródła roślinne

• Kora berberysu, niedojrzałe owoce

• Ościoł (machonia pospolita), kora
• Glistnik jaskółcze ziele, korzeń, nasiona
• Gorzknik kanadyjski, korzeń
• Coptis chinensis Huang lian,
korzeń (złote nici)
Preparaty: nalewka na alkoholu 60-70%

Stosowane są również sole, np:

siarczan, chlorowodorek berberyny
 Giardia u dzieci – badania kliniczne
• Badano dzieci w wieku od 5 miesięcy do 14 lat
(średnia wieku 5 lat) zarażonych Giardia
intestinalis
• 42 pacjentów otrzymywało berberynę w dawce
10mg/kg mc/dzień doustnie przez 10 dni
• Berberyna spowodowała wyleczenie infekcji
porównywalne z lekami standardowo
stosowanymi w leczeniu giardiozy, takimi jak
metronidazol, czy furazolidon,
• U 90% pacjentów po leczeniu nie wykazano
obecności pasożyta w próbkach stolca
• W niewielkiej ilości przypadków nastąpił nawrót
po 1 miesiącu
• Brak działań ubocznych jest wskazaniem do
terapii giardiozy u małych dzieci za pomocą
berberyny
Zastosowanie berberyny w terapii giardiozy

Źródło: Use of Berberine in Treatment of Giardiasis

SURAJ GUPTE, MD, American Journal of Diseases of Children. 1975; 129(7): 866. 
www.naturoterapiawpraktyce.pl
 Alium sativum – czosnek zwyczajny
olejek czosnkowy
• Składniki aktywne allicyna, ajoeny
• allicyna – produkt rozpadu nieczynnej
biologicznie alliiny, należy do najważniejszych,
biologicznie aktywnych substancji czosnku
• wodny ekstrakt z czosnku działa najlepiej,
gdy jest przygotowywany w temperaturze 30–
50ᵒC oraz gdy jest podawany 6 godzin po jego
przyrządzeniu
• Wg Roeske 10-20 g utartego na miazgę czosnku
na litr wody do lewatywy. Stosować codziennie
1 lewatywę wieczorem przez 2-3 dni z rzędu.
• Olejek czosnkowy działa między innymi
przeciwko Trypanosoma, Plasmodium, Giardia
and Leishmania
Preparat czosnku a Giardia intestinalis – badania
kliniczne u dzieci
• Badania prowadzono na 26 dzieciach zakażonych
Giardia lamblia
• Pacjentom podawano po 5 ml ekstraktu z surowego czosnku dwa
razy dziennie
• Przygotowywano go mieszając świeży czosnek z wodą destylowaną, a
następnie odwirowywano ciała stałe.
Uzyskany w ten sposób ekstrakt był rozcieńczony w 100 ml
• Alternatywnie stosowano komercyjny preparat czosnkowy w ilości
dwóch kapsułek po 0.6 mg, również dwa razy dziennie
• Oba preparaty podawano na pusty żołądek, na dwie godziny przed
posiłkiem, przez 3 dni
• Objawy kliniczne ustąpiły we wszystkich przypadkach w ciągu 36
godzin (1,5 dnia). Usunięcie infekcji pasożytniczej (według badań
stolca) nastąpiło w ciągu trzech dni od rozpoczęcia leczenia
 Badano Dzieci zarażone Hymenolepis nana (10 osób)
oraz Giardia lamblia (26 osób)
Stosowano 5 ml ekstraktu z czosnku rozpuszczonego w 100 ml wody
2x dziennie lub 0,6 mg ekstraktu z czosnku 2x dziennie, przez 3 dni
Preparaty czosnku okazały się efektywne, bezpieczne, skracały czas
trwania terapii. 65
 Laktoferyna a giardioza –
badania kliniczne u dzieci
• Przeprowadzono randomizowane podwójnie
zaślepione badania kliniczne na grupie 52
dzieciach (26 osób grupa badana oraz 26 grupa
placebo) w wieku 12-26 miesięcy
• 500 mg laktoferyny lub placebo podawano
dzieciom dwa razy dziennie przez 6 dni w
tygodniu w okresie
9 miesięcy
• Spośród 146 próbek zebranych od grupy z
laktoferyną, 14 (9.6%) było dodatnie dla
Giardia species
• Spośród 174 próbek zebranych w grupie
placebo 30 (17.2%) było pozytywnych dla
Giadria
Patogenne organizmy jelitowe wykryte w próbkach stolca dzieci bez biegunki
 Ananas - bromelaina
• Zawiera enzym bormelainę, który usprawnia trawienie
białka, może ona niszczyć ciała pasożytów
• Oszacowano zawartość 0.1965% (0,2%) bromelainy w soku
ananasowym, 100 ml soku zawiera więc 200 mg, natomiast
250 ml, 500mg enzymu.
• Efekt terapeutyczny pojawia się w dawkach 160mg/dzień,
najlepsze rezultaty obserwuje się przy dawkach 500
mg/dzień
 Ananas – badania kliniczne
• Przeprowadzono zaślepione
randomizowane badanie kliniczne
• 90 dzieci w wieku 5-13 lat,
z potwierdzoną badaniem
obecnością pasożytniczych robaków
w kale
• Grupie A podawano przez tydzień
750 ml blendowanego ananasa (w
formie pure) w 3 dawkach
podzielonych (waga około 750 g)
dziennie
• Druga grupa była leczona
mebendazolem w dawce 500mg
dziennie
 Czarnuszka siewna Nigella sativa
• Badano dzieci poniżej 12stego roku życia
zakażonych tasiemcem, badanie
prowadzono przez 15 dni
• Wykazano, że jedna doustna dawka
etanolowego ekstraktu z czarnuszki
(40 mg/kg mc.) zmniejszała procent
obecności jaj tasiemca w kale
• Stosowany preparat miał działanie
porównywalne z niklozamidem
w dawce 50mg/kg Fot: https://semini.pl

• Nie zaobserwowano działań niepożądanych

w terapii nasionami czarnuszki
• Sproszkowane nasiona dały taki sam efekt 71
Czarnuszka w badaniach klinicznych

72
 Melonowiec właściwy – papaja
Carica papaya L.
• 60 bezobjawowych dzieci z Nigerii z potwierdzoną
mikroskopowym badaniem stolca obecnością pasożytów
jelitowych otrzymywało po 20 ml suszonego ekstraktu z nasion
papai (ekwiwalent 4g suszonych nasion) z miodem lub sam miód
(placebo)
• Badani byli podzieleni na dwie losowo wybrane grupy
• Ponowne mikroskopowe badanie stolca w kierunku pasożytów
jelitowych zostało przeprowadzone 7 dni po interwencji
• Osoby przyjmujące ekstrakt z papai miały w większym stopniu
pozbawione pasożytów stolce; 23 spośród 30 osób (76.7%)
w porównaniu do 5 spośród 30 (16.7%) w grupie kontrolnej.
• Nie zaobserwowano działań niepożądanych podczas prowadzonej
terapii
Wyniki badania
 Imbir i cynamon a giardioza
• W badaniach na zwierzętach wykazano hamujące działanie ekstraktów z
cynamonu (Cinnamomum Zeylanicum) oraz imbiru (Zingiber officinalis) na
pierwotniaka Giardia intestinalis
• Szczurom podawano dwie różne dawki ekstraktów po 10 oraz 20 mg/kg masy
ciała dziennie
• Oba ekstrakty okazały się skutecznie w ograniczaniu wzrostu pasożyta. Podczas
gdy ekstrakt z cynamonu powodował większą redukcję liczebności cyst w
stolcu, wyciąg z imbiru miał silniejszy wpływ na liczebność form
wegetatywnych pasożyta występujących w jelicie szczurów
• Zaobserwowano również korzystny wpływ stosowanego leczenia na morfologię
błony śluzowej, która na skutek inwazji pierwotniakowej zostaje często
uszkodzona
• Oba ekstrakty powodowały zwiększenie wysokości kosmków jelitowych oraz
zmniejszenie głębokości krypt. Wyższa dawka ekstraktów (20 mg) dawała
lepsze rezultaty, przy czym wyciąg z cynamonu okazał się tutaj bardziej
skuteczny
Wpływ ekstraktu z cynamonu i imbiru na infekcję
Giardia intestinalis
Budowa błony śluzowej jelita cienkiego
Wpływ robaków na barierę jelitową
 Receptury ziołowe skuteczne
w terapii chorób pasożytniczych

Protokoły terapii infekcji opornych na leczenie

 Etapy kuracji antypasożytniczej
• Przygotowanie do terapii - opcjonalnie
(zioła garbnikowe)
• Zioła antypasożytnicze
• Zioła przeczyszczające
• Kuracja regenerująca mikrobiotę jelitową
• Regeneracja błony śluzowej przewodu pokarmowego
• Terapia przeciwgrzybicza
• Zioła hepatoprotekcyjne
 Etapy kuracji antypasożytyniczej
• Badanie mikroskopowe kału w celu
oceny stanu jelit
(czy nie ma w stolcu krwi,
śluzu, wysięku zapalnego)
• Jeśli stan jelit jest dobry,
można przejść od razu do leczenia
antypasożytniczego
• W sytuacji np. stwierdzenia w kale
krwi, należy najpierw podleczyć
jelita w celu ochrony przed
podrażniającym śluzówkę
działaniem środków Fot. http://oud.parasitologie.nl/index.php?id=785

antypasożytniczych
 Etap pierwszy – leczenie stanu zapalnego, wysięku,
krwawień powstałych na skutek uszkodzeń wywołanych
przez pasożyty

• Stosujemy zioła garbnikowe

(działanie ściągające, przeciwzapalne,
przeciwkrwotoczne)

Protokół terapeutyczny
• Rano i wieczorem szklanka wyciągu
wodnego z garbnikami (odwar/napar)
• Probiotyk w południe podany z
posiłkiem
 Surowce garbnikowe
• Kora dębu
• Kłącze pięciornika kurze ziele
• Korzeń rdestu wężownika,
• Oczar wirginijski, kora i liście
• Kora olchy (lub szyszki)
• Siedmiopałecznik, kłącze (ziele)
• Ziele rzepiku

• odwar z dwóch wybranych

surowców, 2 łyżki na 2 szklanki
wody, gotować 20 minut, pić 1
szklanka 2x dziennie na czczo
 Olejki eteryczne w parazytologii
• Czosnkowy • Cyprysowy
• Oregano • Kubebowy
• Tymiankowy • Marchewkowy
• Kajeputowy • Manuka
• Eukaliptusowy • Aksamitkowy
• Goździkowy • Tatarakowy (di-ploidalny)
• Cedrowy • Pichtowy
• Sandałowy • Hyzopowy
• Omanowy (ch. linalolowy)
 Olej z gałki muszkatołowej Myristica fragrans

Maksymalne dawki dzienne dla osoby dorosłej (East Indian) 73 mg, (Indian) 146 mg
Zawiera safrol oraz metyloeugenol (potencjalne działanie kancerogenne, może działać
psychotropowo
 Pieprz kubeba (owoc) Litsea cubeba

Dawka bezpieczna dla kobiet w ciąży 56 mg, maksymalne stężenie na skórę 0,8%
Interakcje z lekami metabolizowanymi przez CYP2B6, leki przeciwcukrzycowe, cytral hamuje
syntezę kwasu retinowego
 Nanoparasit
• ekstrakt z cytryńca chińskiego (Schisandra chinensis),
• ekstrakt z orzecha czarnego (Juglans nigra),
• ekstrakt z mimozy wstydliwej (Mimosa pudica),
• olej z czarnuszki (Nigella sativa),
• olejek fenkułowy (Foeniculum vulgare),
• olejek ajowan (Trachyspermum ammi),
• olejek goździkowy (Syzygium aromaticum),
• olejek eukaliptusowy (Eucalyptus globulus),
• olejek z eukaliptusa cytrynowego (Eucalyptus citradora),
• olejek z pieprzu kubeba (Piper cubeba),
• olejek kajeputowy (Melaleuca leucadendron)
substancja emulgująca – lecytyna (z soi), woda
Zawartość substancji w dziennej porcji (30 kroplach preparatu)
ekstrakty roślinne razem 45 μl
olejki eteryczne razem 20 μl (1 kropla)
olej z czarnuszki 8 μl
 Parafarm

• ziele piołunu (Absinthii herba) 24%

• korzeń omanu (Inulae radix) 24%
• ziele tymianku (Thymi herba) 16%
• liść szałwii lekarskiej (Salviae folium) 14%
• owoc kopru włoskiego (Foeniculi fructus) 9%
• ziele macierzanki (Serpylli herba) 9%
• korzeń prawoślazu (Althaeae radix) 2%

Substancje pomocnicze: sorbinian potasu

Preparat standaryzowany na zawartość tujonów <0,025 mg/g,
preparat zawiera 60-65% gliceryny
Maksymalna zalecana przez producenta
dawka dzienna 4 ml
 Vernicadis
wyciąg alkoholowy, skład:
• korzeń mniszka lekarskiego,
• arcydzięgiel,
• dziurawiec,
• mięta,
• tymianek,
• wrotycz,
• glistnik jaskółcze ziele,
• piołun,
• kora kruszyny,
• kminek
 Vernicabon
• miód pszczeli, woda,
• wyciąg z ziela piołunu,
• wyciąg z nasion czarnuszki,
• ekstrakt z łupiny orzecha włoskiego,
• ekstrakt z owoców róży,
• olejki: goździkowy, kminkowy, tymiankowy, kolendrowy,
miętowy, cytrynowy,
Wyciąg wodny,
substancje konserwujące:
sorbinian potasu, benzoesan sodu.
2 razy dziennie po 1-2 łyżeczek preparatu przed jedzeniem.
Po 7 dniach zrobić 1 tydzień przerwy i ponownie stosować
przez 7 dni.
Vernikabon wspomaga proces trawienia i prawidłową pracę
jelit u osób, u których występują pasożyty jelitowe.
 Parazyt – herbarium św. Franciszka
• ziele bylicy piołun - Artemisia absinthium L.,
• korzeń omanu wielkiego - Inula helenium L.,
• ziele tymianku pospolitego - Thymus vulgaris L.,
• liść szałwii lekarskiej - Salvia officinalis L.,
• owoc kopru włoskiego - Foeniculum vulgare Mill.,
• ziele macierzanki piaskowej - Thymus serpyllum L.,
• korzeń prawoślazu lekarskiego - Althaea officinalis L.,
• substancja słodząca: sorbitol, nośnik, stabilizator:
glicerol; stabilizator: kwas jabłkowy; substancja
konserwująca: sorbinian potasu.
• Ekstrahent w maceratach: glicerol, sorbitol, woda.
 Receptura antypasożytnicza
• Nalewka alkaloidowa 15 ml
• Nalewka tujonowa 10 ml
• Olejki eteryczne 5-15 ml
• Nalewka saponinowa 15 ml

Wszystko razem wymieszać, razem 45-55 ml

Dawkowanie:
5 ml (1 łyżeczka) 2x dziennie na czczo
Przez 3 dni (30 ml)
Następnie środek przeczyszczający:
(liść senesu lub kłącze/korzeń rzewienia)
Olejek wrotyczowy 45% β-tujonu, maks. dawka doustna 15 mg
 Nalewka alkaloidowa 15ml
• Kora berberysu 65-70%
• Kora mahoni 65-70%
• Ziele glistnika 65-70%

Nalewka saponinowa 15 ml
• Ziele bluszczu 30-50%
lub inne zioło saponinowe
(np. ziele psianki)
 Nalewka zawierająca tujony - 10 ml
• Wrotycz pospolity
• Bylica piołun
• Żywotnik (tuja)
• Jałowiec pospolity

Surowce do wyboru (1-2), można

użyć też wszystkich, zalać etanolem
70%, proporcje objętościowo 1/5
Przy świeżych surowcach
przygotować intrakt
(zalać je gorącym alkoholem)

Thuja – olejek zawiera 50% α-tujonu, 8-10 β-tujonu, neurotoksyczny, może powodować
konwulsje, Bylica piołun olejek zawiera β-tujon 33-60%
Toksyczność olejków z bylicy piołun
zależy od chemotypu rośliny

Maksymalne Maksymalna dawka

Chemotyp stężenie na skórę doustna dla osoby
dorosłej

b-tujon 0,4% Nie stosować

b-thujone/(Z)-epoxy- 1.1% 32 mg
ocimene

(Z)-epoxy-ocimene 25% 700 mg

sabinyl acetate 35% 1,000 mg

 Olejki eteryczne

• cedrowy 1ml,
• cyprysowy 1ml,
• sandałowy 1ml,
• olejek kamforowy 1ml
• Borneol lub olejki go zawierające:
terpentynowy, jodłowy, pichtowy,
świerkowy, sosnowy 3ml
• Rowachol i terpichol przy zastojach
żółci, lekkich stanach zakażeniowych
Kuracja na pierwotniaki – giardia oporna na leczenie

• Dawkowanie: 5 ml 2x dziennie na
czczo
• Stosować przez 3 dni (30 ml)
• Receptura działa na wszystkie
pierwotniaki (giardia, ameba,
babeszia)
• Po 3 dniach zastosować środek
przeczyszczający, senes albo
rzewień
• Mieszaninę można popić olejem
rokitnikowym, rydzowym, aby
stymulować wydzielanie żółci
 Rec. na lamblie wg Ożarowskiego
• Kłącze tataraku 2
• Ziele tymianku 2
• Korzeń omanu 2
• Liść mięty pieprzowej 1
• Liść orzecha włoskiego 1
• Ziele piołunu 0,5

• Pół szklanki ciepłego naparu

3x dziennie przez tydzień
(2 łyżki/0,5 l wrzącej wody)
• Potem zmniejszyć dawkę o połowę i
pić jeszcze 3-4 tygodnie
 Giardioza – stan poinfekcyjny
• Ziele rdestu ptasiego 15g
• Owoc borówki czernicy 15g
• Kora dębu 15g
• Kłącze pięciornika kurzego ziela 10g
• Liść babki lancetowatej 15g
• Kwiat rumianku 10g
• Porost islandzki 10g

Łyżkę ziół zalać szklanką wrzącej wody,

gotować na małym ogniu 5 min.
Odstawić pod przykryciem na 15 min.
Pić ciepły odwar 2-3 razy dziennie
Fot. https://herbaperu.eu/pl/p/Rdest-ptasi-ziele-1000g-1kg/994
 Kobieta 32 lata - objawy
• Przewlekłe zaparcia, krew na końcu defekacji,
nawrotowe bóle brzucha trwające od kilku lat,
nasilające się mimo leczenia, niedowaga (BMI-15),
trudności z zajściem w ciążę od 10 lat
• Osłabienie, sucha, blada, łuszcząca się skóra,
nadmiernie wypadające włosy, zaniki podskórnej
tkanki tłuszczowej, zasinienia wokół oczu, obrzęki
powiek, nawracające zapalenia śluzówek, dróg
moczowych i rodnych,
• Objawy nietolerancji pokarmowej, zaburzenia
wchłaniania (niedobory Fe, Ca, wit. D3, B12)
Źródło: Medicus curat, natura sanat, Tadeusz Liczko
 Objawy
• Nieregularne miesiączki o zmiennej
intensywności krwawienia, ropne upławy
• Dolegliwości bólowe kończyn i
kręgosłupa
• Powiększone węzły chłonne, szczególnie
po stronie prawej
• Chora od 10 lat była leczona w klinice
hematologii z powodu podejrzenia
białaczki
• Rozpoznano idiopatyczną pancytopenię,
poziom leukocytów wahał się w granicach
800-1200/ul,
• Nie stwierdzono eozynofili
 Terapia
• Zastosowano wlewki dojelitowe naparu ziół
garbnikowych:
liść jeżyny fałdowanej, kłącze pięciornika, kora dębu,
szałwia, kora kruszyny (niewielkie ilości)
• Zastosowano dietę spersonalizowaną z dodatkiem
calcium carbonicum 1200 mg/dobę, Fe, tran norweski,
olej z wiesiołka, olej z czarnuszki, witaminę D3
• Uzupełniono elektrolity, nawadniano chorą naparami
z lipy, czarnego bzu, skrzypu, dzikiej róży, dodatkowo
miód lipowy lub spadziowy jedna łyżeczka co 1-1,5h
popijany ziołami
 Strategia terapeutyczna
• Fitoterapia z odpowiednią ilością i
jakością garbników niehydrolizujących –
katechinowych (kora dębu, liść jeżyny
fałdowanej, kłącze pięciornika, szałwia)
• Spersonalizowana dieta, eliminacja
glutenu z powodu wykazanej
nadwrażliwości
• Nawadnianie naparami flawonoidowymi
(czarny bez, lipa, dzika róża)
• Odbudowa flory jelitowej - zioła
prebiotyczne dodawane do posiłków rano
i w południe (korzeń mniszka, kłącze
perzu, korzeń cykorii)
 Terapia
• Zastosowano zioła prebiotyczne
zawierające inulinę: korzeń mniszka,
kłącze perzu, korzeń cykorii, dodawano
je do posiłków rano i wieczorem
• Wprowadzono Quecor 3x1 tabletka
między posiłkami + tabletka przeciw
niestrawności popijane herbatą z mięty,
melisy i pokrzywy,
łącznie 2,5-3l naparów w ciągu dnia.
• Korę dębu zastosowano też miejscowo
ze względu na zmiany śluzówkowe,
parodontozę, proctitis et vulvovaginitis
(zapalenie odbytnicy, srumu i pochwy)
 Zioła przeczyszczające
• Aloes drzewiasty, zwyczajny, uzbrojony
• Liść senesu, owoc senesu
• Kora kruszyny
• Kłącze rzewienia
• Kora szakłaku amerykańskiego

Siła działania przeczyszczającego malejąco:

alona > liść senesu > owoc senesu > kora kruszyny >
korzeń rzewienia

Inne środki przeczyszczające

• Laktuloza, Siarczan magnezu (sól gorzka), olej rycynowy
 Zioła przeczyszczające u dzieci
• Kwiat jarzębiny
• Kwiat tarniny
• Owoce bzu czarnego
• Korzeń rzewienia
• Laktuloza

• Dawkowanie ziół:
Czubata łyżka kwiatów lub łyżka
owoców na szklankę wody
• 2-3 łyżki naparu/odwaru kilka razy
dziennie
Kruszyna pospolita Rhamnus frangula L.
• Działanie przeciwpasożytnicze kruszyny polega
na pobudzeniu perystaltyki jelit i toksycznym
działaniu antrachinonów na pasożyty,
• Działanie przeczyszczające surowca pozwala na
mechaniczne wydalenie pasożytów z kałem
• Wskazania: owsica 
(Enterobius vermicularis – owsik ludzki)
• Dawki 
 suchy ekstrakt – 250 mg 3 razy dziennie;
 odwar z kory kruszyny 10-12 g surowca
wygotować w 200 ml wody przez 10 minut,
przecedzić po 20 minutach. Podawać lewatywą
doodbytniczo odwar 3 dni z rzędu. 
 Proszek z kory – 3 razy dziennie 1-2 g.
Źródło http://luskiewnik.strefa.pl/antiparasitica/p16.htm
 Rośliny wspierające leczenie
parazytozy

Modulujące skład mikrobioty jelitowej, działające

przeciwzapalnie oraz regenerująco na nabłonek
jelitowy – schematy terapeutyczne w
poszczególnych typach infekcji
 Bakterie probiotyczne a pasożyty
• Podawanie probiotyków oraz prebiotyków zmienia skład mikrobioty
jelitowej zwiększając jej różnorodność
• Bakterie probiotyczne mogą ograniczać możliwości adhezji
pierwotniaków pasożytniczych do nabłonka jelitowego
np. Lactobacillus plantarum P164, Lactobacillus acidophilus P106
• Bakterie probiotyczne mogą bezpośrednio hamować wzrost
patogenów (produkują substancje takie jak kwas mlekowy, octowy,
nadtlenek wodoru)
• Lactobacillus johnsonii La1 hamuje giardiozę
• Inne szczepy bakterii kwasu mlekowego mogą mieć podobne
działanie np. L. acidophilus LA5, L. rhamnosus GG37
• Mogą współzawodniczyć o składniki pokarmowe
(np. glukozę) 114
Giardia a mikrobiota – badania na myszach
 Bakterie probiotyczne
a odporność na infekcje pasożytnicze

Szczepy stymulujące odporność

śluzówkową (IgA)
• L. johnsonii La1
• L. acidophilus LA5
• L. rhamnosus GG
stymuluje produkcję śluzu jelitowego
• L. rhamnosus GG

• Sacharomyces boulardi GG
Lactobacillus johnsonii La1
Badania na zwierzętach
Redukcja ilości larw o 36%
Zioła prebiotyczne (inulina, trytycyna)
• Korzeń mniszka
• Korzeń cykorii
• Kłącze perzu
• Bulwy topinamburu
• Korzeń łopianu
• Korzeń omanu
• Inulina w formie proszku

• Dawkowanie: odwary, sproszkowane

zioła 3-6g 2xdziennie
 Giardia a syndrom jelita drażliwego
• Giardioza powoduje
zaburzenie mikrobioty jelitowej
• Badania na modelu mysim wykazały,
że dysbioza spowodowana giardią
powoduje: apoptozę komórek
nabłonka jelitowego, zaburzenie
ścisłych połączeń pomiędzy jego
komórkami (tight junctions)
oraz translokację bakteryjną
przez barierę jelitową
• Infekcja giardią może powodować
rozwój poinfekcyjnego chronicznego
syndromu jelita drażliwego (IBS)
Żródło fot: Giardia duodenalis induces pathogenic dysbiosis of human
intestinal microbiota biofilms, Jennifer K.Beatty i wsp.
121
Giardia a mikrobiota – badania na myszach
123
 Robaki jelitowe (helminty) a mikrobiota jelitowa

Helminths and intestinal barrier function,

Derek M. McKay, Adam Shute, Fernando Lopes, TISSUE BARRIERS 2017, VOL. 5, NO. 1
 Regeneracja nabłonka przewodu pokarmowego
intestinalia, regenerantia

• Aktywność przeciwwysiękowa,
przeciwzapalna, powlekająca

• Korzeń lukrecji gładkiej

• Korzeń babki szerokolistnej
• Nasiona kozieradki
• Korzeń prawoślazu
• Wiąz polny, wiąz górski, wiąz
szypułkowy – liście, gałązki, kora..
• Olej rokitnikowy z miąższu owoców
 Owrzodzenia żołądka i jelit
Receptura dra Różańskego
• Sproszkowany korzeń babki zwyczajnej 12%
• Glukonian wapnia 12%
• Mleczan wapnia 12%
• Lukrecja - korzeń zmielony lub korzeń traganka 12%
• Krople Mentoval (izowalerianian mentylu lub validol) 5%
• Gałązki lub kora cedru (obojętny gatunek) 10%
• Olejek eteryczny cedrowy 1%
• Olej tłusty cedrowy 5%
• Olej rokitnikowy 5%
• Olej z lnianki (rydzowy) 5%
• Olej konopny 5%
• Kwas galusowy/galasy mielone/gałązki perukowca 4%
• Balsam Szostakowskiego ad 100
Zażywać po 2 łyżeczki na czczo.
 Ozovit – nadtlenek magnezu
• Osmotyczny środek przeczyszczający, działa
przez nasilenie wchłaniania wody w jelitach,
poprawia motorykę jelit, łagodzi zaparcia i
ułatwia defekację
• Zasada działania preparatu opiera się na
odłączeniu cząsteczki tlenu od nadtlenku
magnezu
• Ma udokumentowane działanie antybakteryjne
• Powoduje znaczną redukcję bakterii
beztlenowych, których nadmiar obserwuje się u
pacjentów z ostrymi i przewlekłymi chorobami
jelit
• Polecany jest w przypadku dolegliwości
przewodu pokarmowego związanych
z nadmierną fermentacją jelitową
Probiotyki a miejsca adhezji do błony śluzowej
• Lactobacillus plantarum, stosowany
często jako probiotyk, wykorzystuje do
adhezji receptory mannozowe
• Te same receptory są niezbędne do
adhezji enteropatogennych szczepów
Escherichia coli czy Giardia intestinalis
• L. plantarum można znaleźć w dużych
ilościach (ok. 10⁸ żywych bakterii/g)
w tradycyjnie fermentowanych
pokarmach takich jak kapusta kiszona,
czy kimchi (fermentowane danie
warzywne w Azji Południowo-
Wschodniej)
Fot. https://www.indiamart.com/proddetail/lactobacillus-plantarum-19237879355.html
 Saccharomyces boulardii a infekcja Giardia lamblia

• Pacjenci mieli stwierdzoną obecność

trofozoitów lub cyst w stolcu przed badaniem
• Grupa 1 otrzymywała metronidazol w dawce
750 mg 3xdz oraz 250 mg S.boulardi 2xdz
• Grupa 2 sam metronidazol (750mg 3xdz)
• Badanie trwało 10 dni
• Po dwóch tygodniach u pacjentów 2 grupy
cysty znaleziono u 17,1% osób badanych,
nie stwierdzono ich w grupie 1

Besirbellioglu, B.A.; Ulcay, A.; Can, M.; Erdem, H.; Tanyuksel, M.; Avci, I.Y.; Araz, E.; Pahsa, A.
Saccharomyces boulardii and infection due to Giardia lamblia.
Scandinavian Journal of Infectcious Diseases 2006, 38, 479–481.
130
Fot. https://www.optibacprobiotics.co.uk/shop/saccharomyces-boulardii
 Saccharomyces boulardii w leczeniu krwawej biegunki
u dzieci z amebozą

• Badano dzieci z ostrą krwawą biegunką oraz potwierdzoną

obecnością cyst Entameba histolytica w stolcu
• W obu grupach był podawany metronidazol, grupa
interwencyjna otrzymywała 250 mg S. boulardii 2xdziennie
• Czas trwania krwawej biegunki był istotnie dłuższy
w grupie kontrolnej
• W 5 dniu terapii cysty ameby nie były wykrywane u dzieci w
grupie badanej (grupa interwencyjna)

Clinical efficacy of Saccharomyces boulardii and metronidazole compared to

metronidazole alone in children with acute bloody diarrhea caused by amebiasis. A
prospective, randomized, open label study. Am. J. Trop. Med. Hyg. 2009, 80, 953–955. Dinleyici,
E.C.; Eren, M.; Yargic, Z.A.; Dogan, N.; Vandenplas, Y. 131
 Skuteczność Saccharomyces boulardii oraz
metronidazolu u dzieci z infekcją Blastocystis hominis
• Objawy z przewodu pokarmowego:
ból brzucha, biegunka, nudności, wymioty, wzdęcia
• Pozytywny wynika badania kału w kierunku
Blastocystis hominis
• Grupa A: Saccharomyces boulardii 250 mg 2xdziennie
• Grupa B: metronidazol 30 mg/kg 2xdziennie
• Grupa C: kontrola, brak terapii
Rezultaty po dwóch tygodniach terapii (dzień 15sty)
• Wyleczenie zaobserwowano:
77.7% w grupie A, 66.66% w grupie B, 40% w grupie C
• Brak cyst w stolcu:
72.2% w grupie A, 80% w grupie B, 26.6% w grupie C
Clinical efficacy of Saccharomyces boulardii or metronidazole in symptomatic children with
Blastocystis hominis infection. Parasitol. Res. 2011, 108, 541–545 132
 Dieta a choroby pasożytnicze
• Smak gorzki, ostry, kwaśny nie
działa korzystnie na pasożyty
• Wynika on z zawartości
alkaloidów, goryczy, kwasów
organicznych
• Dieta przeciwpasożytnicza
powinna być uboga w produkty
zbyt słodkie, które prowadzą do
dysbiozy oraz zwiększają ryzyko
przerostu drożdżaków w
przewodzie pokarmowym
 Dieta a choroby pasożytnicze
• Dieta powodująca dysbiozę
jelitową może sprzyjać
infekcjom pasożytniczym
• Dieta pozbawiona
odpowiedniej ilości błonnika
• Wysokoprzetworzona,
• Wysokowęglowodanowa
• Dieta powodująca osłabienie
układu odpornościowego
(niedobory żywieniowe)
 Dieta w giardiozie
• Dieta niskoprzetworzona, wysokobłonnikowa
• Bardzo ważny jest błonnik, zarówno frakcja
rozpuszczalna jak i nierozpuszczalna (wiązanie
kwasów żółciowych)
• Dieta niskotłuszczowa, niskolaktozowa,
z ograniczeniem cukrów prostych
• Warto wprowadzić probiotyki
• Kiszona kapusta, kimchi (zawierają duże ilości
Lactobacillus plantarum, które hamują adhezję
giardii do błony enterocytów)
• Prebiotyki w niewielkich ilościach
(np. 2 g dziennie), gdyż mogą powodować wzdęcia,
czy ból brzucha
• Zarodki pszenne mogą być pomocne w usuwaniu
pasożytów
 Jakie produkty włączyć do diety
działanie profilaktyczne oraz lecznicze

• Aronia • Kurkuma
• Czarne jagody • Tymianek
• Granat • Goździki
• Ananas • Czarnuszka, olej
• Papaja • Oregano
• Marchew • Imbir
• Pestki dyni, olej • Czosnek
• Cebula, por, chrzan • Pieprz
Korzeń marchwi Radix Dauci carotae
• Świeży sok i miazga z
marchwi działa na helminty
• Wskazania: glistnica, owsica
• Sok z marchwi z miazgą w
dawkach z 2-3 sztuk
przyjmować rano na czczo,
powtarzając kurację
kilkanaście dni z rzędu
• Źródło: Wojciech Roeske,
Zarys Fitoterapii, 1955 rok
Owoce borówki czernicy (czarna jagoda)
• W surowcu występują garbniki i antocyjany
• Ścinające i denaturujące działanie garbników na białko
może przyczynić się do niszczenia robaków
pasożytniczych oraz ich jaj
• 3-dniowa dieta składająca się wyłącznie z borówek
powodowała całkowite usunięcie owsików (badania w
klinikach pediatrycznych Helsinek)
• Działanie takie wykazują zarówno świeże,
jak i suszone owoce, można stosować napary
z suszonych owoców, kompoty z borówki
• Pacjent powinien leżeć w łóżku (może być osłabiony,
ponieważ taka kuracja działa osłabiająco)
• W razie wystąpienia zaparcia, należy podać łagodne
środki przeczyszczające

Źródło: Roeske „Zarys Fitoterapii”, 1955

 Zarodki pszenne a infekcja Giardia lamblia
• Przeprowadzono podwójnie zaślepione badanie
kliniczne z kontrolą placebo na 63 osobach zarażonych
giardią (25 objawowych, 38 bezobjawowych)
• 25 bezobjawowoych osób spożywało 2g (łyżeczka)
zarodków pszennych 3xdziennie przez 10 dni lub
placebo - taką samą ilość skrobi kukurydzianej
• Liczba cyst i trofozoitów została zredukowana o około
50% u pacjentów przyjmujących zarodki pszenne,
w porównaniu do grupy kontrolnej.
Grant J, Mahanty S, Khadir A, et al. Wheat germ supplement reduces cyst and trophozoite
passage in people with giardiasis. Am J Trop Med Hyg 2001;65:705-710.
139
 Zarodki pszenne a Giardia lamblia
• 38 objawowych osób otrzymywało metronidazol
(250 mg, 3xdz) oraz zarodki pszenne lub placebo przez 7 dni.
• U pacjentów objawowych wydalanie cyst oraz poziom
koproantygenów w kale spadły gwałtownie po podaniu
metronidazolu, nie było tutaj istotnej różnicy pomiędzy grupą
placebo, a grupą spożywającą zarodki pszenne.
• Zaobserwowano jednak tendencję do szybszego ustępowania
objawów w grupie spożywającej
zarodki pszenne
• Zarodki pszenne były dobrze tolerowane
• Wcześniejsze badania in vitro wykazały zależny od dawki zarodków
pszennych wpływ hamujący rozwój Giardia lamblia
140
141
 Literatura
• Parazytologia kliniczna w
ujęciu wielodyscyplinarnym.
Pod red. Zbigniewa
Pawłowskiego
• Parazytologia medyczna.
Kompendium, Jolanta
Morozińska-Gogol
• Choroby pasożytnicze.
Epidemiologia, Diagnostyka,
Objawy. Alicja Buczek
 Dziękuję za uwagę


Zapraszam do polubienia mojej strony na

Facebooku:

Alchemilium

Strona internetowa:
www.alchemilium.pl
 Giardia
• Błona śluzowa jelita cienkiego • • Cysty wrażliwe na
Drogi żółciowe • Pęcherzyk wysychanie i
żółciowy • Przewód trzustkowy
temperaturę /60 C
• Zarażony człowiek wydala 20 mln
/
cyst na dobę
• Patogeneza - Zniszczenie błony
śluzowej jelita cienkiego, dochodzi
do zaburzenia trawienia i
wchłaniania
• Postacie choroby: jelitowa,
żołądkowo-jelitowa,
rzekomowrzodowa, żółciowo-
wątrobowa, trzustkowa
 Rzęsistek Trichomonas
• Długotrwała inwazja może
prowadzić do nowotworzenia
• Rzęsistek jelitowy (żyje w
jelicie grubym człowieka) jest
niepatogenny, lecz może
wikłać inne schorzenia
• Rzęsistek policzkowy
niechorobotwórczy, wikła
stany zapalne dziąseł, błony
śluzowej jamy ustnej,
migdałków i zatok
 Kuracja antypasożytnicza wg Barbary Kazany
• 10 ml nalewki z orzechów włoskich rano na
czczo • 10 ml nalewki w
• Po 15 min 11 ml leku kieluszku wody
przeciwpasożytniczego poraza mięśnie • 200-350 g pestek ze
pasożytów świeżej dyni
• Sok z marchewki świeżo zrobiony z (eko) • Zmiksować je z wodą,
• Surówka z marchewki na drobnej tarce, dodac odrobinę miodu i
wypić emulsię w dwóch
można dodać chrzan i czosnek
porcjach
• Kiszona kapusta + sok z kiszonej kapusty • Po 2h dwie łyżki
• Kiszone ogórki i sok z kiszonych ogórków stołowe oleju
• Chrzan z burzaczkami – kilkanaście łyżeczek rycynowego
w ciągu dnia • Marchew, kiszona
• Sok z kiszonych buraków kapusta, ogórki
• Główka czosnku