ASSIGNMENT :- 2

 TRADE :- DRAUGHTSMAN MECHANICAL

 SUBJECT :- TYPES OF LINE
 LESSON :- 01

PRAPARED BY :- RONAK V PATEL

• એન્જિનિયરિંગ ડ્રોઇંગમાં લાઇન્સના પ્રકારો? ઇજનેરી ચિત્રમાં રેખાઓના કયા પ્રકારો છે ?

• પરિચય : -
•  એન્જિનિયરિંગ ડ્રોઇંગનાક્ષેત્રમાં લાઇન્સ ખૂબ મહત્વપૂર્ણ છે. લાઇન્સ વિના કોઈ ડ્ રોઇંગ સરળતાથી પૂર્ણ થઈ શકશે નહીં. રેખાંકન એ એક ભાષા છે જે રેખાઓ
દ્વારા બતાવવામાં આવે છે, તેથી કોઈપણ ભાગો દોરતા પહે લા, આપણને રેખાઓ વિશે સંપૂર્ણ જાણકારી હોવી જોઈએ. કારણ કે એન્જિનિયરિંગ ડ્રોઇંગએ વિવિધ
પ્રકારની લાઇનનો જુગદ છે. રેખાઆઇએસઆઇ (ભારતીય સ્ટાન્ડર્ડ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ)દ્વારા માન્યતા પ્રાપ્ત (ભલામણ કરેલ)નીચે પ્રમાણે છે

• લાઈન એટલે શું? લાઈન શું છે?

• એક લીટી એવી છે જેની લંબાઈ છે પરંતુ પહોળાઈ અને જાડાઈ નથી. પહોળાઈ અને જાડાઈ વચ્ચેના અંતરને લાઇન કહેવામાં આવે છે. વિવિધ લીટીઓનું
વર્ણન અને ઉપયોગ: - એન્જિનિયરિંગ ડ્રોઇંગ લાઇનને ત્રણ જૂથોમાં વહેંચવામાં આવી છે. જેની વિગતો નીચે મુજબ છે  . (જાડા વાક્ય) 2. મેડિયમ લાઇન
અને મધ્યમ જાડા લાઇન. (મધ્ય રેખા) 3..લાઇટ લાઇન અથવા પાતળી લાઇન. (પાતળી લાઇન) હેવી લાઇનની જાડાઈ 0.60 મીમીથી 1.0 મીમી
છે. મધ્યમ રેખા 0.40 મીમીથી 0.50 મીમી જાડા છે. પાતળા લાઇનની જાડાઈ 0.20 મીમીથી 0.30 મીમી સુધીની છે. જાડા લાઇન અથવા ભારે લાઇન એ
મધ્યમ લાઇનની જાડાઈથી ત્રણ ગણી વધારે હોય છે અને મધ્યમ રેખા પાતળા લાઇન કરતા બે ગણી વધારે હોય છે. તમામ પ્રકારની રેખાઓ સમાન, રમત અને
સ્વચ્છ હોવી જોઈએ.
PRAPARED BY :- RONAK V
PATEL
• 1. રૂપરેખા અથવા બાઉન્ડ્રી લાઇન
• આ લાઇનનો ઉપયોગ ઓબ્જેક્ટના બાહ્ય દે ખાડવા માટે થાય છે. આ એક જાડા સતત લાઇન છે . આ લાઇન ખેંચતી વખતે એક વાત ધ્યાનમાં રાખવી
જોઈએ. આંખોની અંધારાવાળી લીટી સ્પષ્ટ દે ખાવી જોઈએ. આ લાઇનની જાડાઈ 0.60 મીમી. થી 1 મીમી છે. તે થાય છે.

PRAPARED BY :- RONAK V PATEL

• 2. સેન્ટર લાઇન સેન્ટર લાઇન
• આ એક મધ્યમ જાડા સતત લાઇન છે . આ રેખાને ખેંચતી વખતે, એક પછી એક મોટો આડંબર અને એક નાનો આડંબર બનાવવામાં આવે છે અને તે
જ અંતર મધ્યમાં બાકી છે. મોટા આડંબરની લંબાઈ 15 મીમી છે. 30 મી.મી. અને નાના આડંબરની લંબાઈ 2 મીમી. થી 3 મીમી છે. વચ્ચે 1 મીમી જગ્યા બાકી
છે. 2 મી.મી. તે થાય છે. આ લાઇનનો ઉપયોગ કોઈપણ ઓબ્જેક્ટને બે ભાગમાં વહેંચવા માટે થાય છે. આ લાઇનને ખેંચાતી વખતે લાઇન ઓબ્જેક્ટ લાઇનથી
10 મીમી. બહાર હોવું જોઈએ.

PRAPARED BY :- RONAK V
PATEL
• 3. ડાયમેન્શન લાઇન સીમાંકન લાઇન અથવા ડાયમેન્શન લાઇન

• તે પાતળા સતત લાઇન છે જેની જાડાઈ 0.20 મીમી છે. 0.30 મીમીથી. તે થાય છે. આ લાઇનનો ઉપયોગ કોઈપણ OFબ્જેક્ટના માપને બતાવવા માટે થાય
છે. પરિમાણ રેખા જ્યારે એક્સ્ટેંશન લાઇનને સ્પર્શે છે ત્યાં એરો હે ડનો ઉપયોગ થાય છે. વિસ્તરણ રેખા, પરિમાણ રેખા

PRAPARED BY :- RONAK V PATEL

• 4. હિડન લાઇન અથવા ડોટે ડ લાઇન : -

• આ લાઇન 0.40 મીમીની જાડાઈ સાથે મધ્યમ જાડા સતત લાઇન છે . થી 0.50 મીમી. તે થાય છે. આ લાઇનનો ઉપયોગ કરતી વખતે ટૂં કા -2 ડે શેસની લંબાઈ 2 મીમી
છે. થી 3 મીમી. અને દરેક ડેશેસનું અંતર 1 મીમી છે. 2 મી.મી. નો છે  આ લીટીનો ઉપયોગ ડ્ રોઇંગમાં છુપાયેલા ભાગને બતાવવા માટે થાય છે.

PRAPARED BY :- RONAK V PATEL

• 5.  કટીંગ પ્લેન લાઇન
• આ એક મધ્યમ જાડા સતત લાઇન છે જે 0.40 મીમી છે. થી 0.50 મીમી. જાડા છે. કટીંગ પ્લેન લાઇનનો ઉપયોગ OBJECTબ્જેક્ટને કાપવા માટે
કરવામાં આવે છે અથવા આ લાઇનનો ઉપયોગ OBJECTબ્જેક્ટની ધાર બતાવવા માટે કરવામાં આવે છે. આ રેખા મધ્ય રેખાની જેમ છે પરંતુ તફાવત ફક્ત
એટલો જ છે કે તેની બંને બાજુ કાળી છે અને ટૂં કા આડાની લંબાઈ 2 મીમી છે. થી 3 મીમી. અને મોટા આડંબરની લંબાઈ 15 મીમી છે. 30 મી.મી. અને બંને
ડે શેસ વચ્ચે બાકી રહે લી જગ્યા 1 મીમી છે. 2 મી.મી. તે થાય છે.

PRAPARED BY :- RONAK V PATEL

• 6. એક્સ્ટેંશન લાઇન વિસ્તૃત લાઇન: -
• પાતળી સતત લાઇન 0.20 મીમી છે. 0.30 મીમીથી. જાડા છે. EXTENSION ઓબ્જેક્ટના પરિમાણોને સુનિશ્ચિત કરવા માટે ચિત્રમાં એક્સ્ટેંશન
લાઇનનો ઉપયોગ થાય છે.  ઓબ્જેક્ટના લાઇનથી 2 મીમી સુધીની વિસ્તરણ લાઇન. દોરવામાં આવે છે, એક જગ્યા છોડીને દરેક ઓબ્જેક્ટમાં એક્સ્ટેંશન
લાઇન પરિમાણ રેખાથી 2MM.-3MM છે. બહાર દોરવામાં આવે છે. એક્સ્ટેંશન લાઇન ક્યારેય પરિમાણ રેખાને ક્રોસ ન કરવી જોઈએ.

PRAPARED BY :- RONAK V PATEL

• 7. શોર્ટ બ્રેક લાઇન : -
• ટૂં કી વિરામ રેખા પણ મધ્યમ જાડા સતત લાઇન હોય છે . જે 0.40 મીમી છે. થી 0.50 મીમી. જાડા છે. આ રેખા એ મુક્ત હાથ દ્વારા દોરેલી વક્ર રેખા
છે. જેનો ઉપયોગ ડ્ રોઇંગમાં નાના ભાગનો વિરામ બતાવવા માટે થાય છે. આ લાઇનના ઉપયોગની સાથે, ડ્ રોઇંગ પેપરમાં સમય અને અંતરનો પણ બચાવ થાય
છે.

PRAPARED BY :- RONAK V PATEL

• 8. લોંગ બ્રેક લાઇન અથવા ઝિગ ઝેગ લાઇન્સ: -
• તે મધ્યમ જાડા સતત લાઇન છે જે 0.40 મીમી છે. થી 0.50 મીમી. જાડા છે. આ લાઇન મોટા -2 ડે સ્કમાં દોરેલી છે. આ લાઇનને ઝિગ-ઝેગ લાઇન પણ
કહે વામાં આવે છે. અને તે ઝેડ-આકારની છે આ વાક્યનો ઉપયોગ વિરામમાં કોઈ ઓબ્જેક્ટના લંબાઈ બતાવવા માટે થાય છે. ડ્ રોઇંગ પેપરમાં ડ્ રોઇંગ અને
અંતર રાખવા માટે નો સમય અને પ્રયત્નને ધ્યાનમાં રાખીને લાંબી વિરામ બતાવવા માટે પણ તેનો ઉપયોગ થાય છે.

PRAPARED BY :- RONAK V PATEL

• 9. સેક્શન લાઇન અથવા હેચિંગ લાઇન: -
• આ એક પાતળી સતત લાઇન છે જે 0.20 મીમી છે. 0.30 મીમીથી. જાડા છે. આ લાઇનનો
ઉપયોગ કોઈપણ ઓબ્જેક્ટના કટ ભાગ અથવા ઇંડામાંથી બહાર નીકળવાના ભાગો બતાવવા માટે થાય છે. આ લાઇન ઓબ્જેક્ટના સામાન્ય રીતે
45 ડિગ્રીના ખૂણા પર રેખાની સાથે દોરવામાં આવે છે. જો જરૂરી હોય તો, 30° થી 60° OF નો કોણ પણ દોરી શકાય છે અને બધી રેખાઓ 2 મીમી છે. થી
3 મીમી. નું અંતર છોડીને દોરવામાં આવે છે

PRAPARED BY :- RONAK V PATEL

• 10. લીડર લાઇન અથવા પોઇંટર લાઇન : -
• તે પાતળી સતત લાઇન છે જેનો ઉપયોગ તીરના માથા અથવા બિંદુવાળા સાથે
થાય છે. આ લાઇનનો ઉપયોગ ચિત્ર બનાવવાને બદલે સબ્જેક્ટ વિષયમાં નોંધ
બતાવવા માટે થાય છે. આ લાઇનનો ઉપયોગ જરૂરિયાત મુજબ 30°,45° અને 60 OF ના
ખૂણા પર ખેંચીને થાય છે.

PRAPARED BY :- RONAK V PATEL

• 11. ઓવર હેડ લાઇન: -
• આ પાતળી સાંકળની લાઇન છે. આ લાઇનનો ઉપયોગ દોરવામાં ઇલેક્ટ્રિકલ
લાઇન અથવા ટેલિફોન લાઇન બતાવવા માટે થાય છે. આ રેખા લાંબી આડંબર અને
બિંદુ સાથે બતાવવામાં આવી છે આ લાઇનની જાડાઈ 0.20 મીમી છે. 0.30 મીમીથી. તે
થાય છે.

• 12. ડીટ્ટો લાઇન: -

તે એક મધ્યમ પાતળી સતત લીટી છે  જે 0.40 મીમી છે . થી 0.50 મીમી. જાડા છે . શોર્ટ ડબલ ડેશેસનો
ઉપયોગ આ પ્રકારની લાઇનનો ઉપયોગ કરવા માટે થાય છે . શોર્ટ ડબલ ડashશ લબ ં ાઈ 3 મીમી. અને તેની વચ્ચે રહે લું
અતં ર 1 મીમી છે . અને ડબલ ડેશ વચ્ચેની લબ
ં ાઈ 5 મીમી છે . રાખેલ છે . આ લાઇનનો ઉપયોગ objectબ્જેક્ટના આકાર અને
કદને વારંવાર વર્ણવવા માટે થાય છે .

PRAPARED BY :- RONAK V PATEL

• 13. બાંધકામ લાઇન: -
આ પાતળી સતત લાઇન છે જે 0.20 મીમી છે. 0.30 મીમીથી. જાડા છે. આ લાઇનનો
ઉપયોગ ઓબ્જેક્ટના બનાવટ માટે થાય છે.  ઓબ્જેક્ટને પૂર્ણ કરતા પહે લા, તેની બાઉન્ડ્ રી લાઈન દોરવામાં આવે છે.

 14. પ્રોજેક્શન લાઇન અંદાજ લાઇન: -

તે પાતળી સતત લાઇન છે જે 0.20 મીમી છે. તે જાડા છે જેનો ઉપયોગ કોઈ
ઓબ્જેક્ટના કદને અન્ય કોઈ જગ્યાએ લઈ જવા માટે થાય છે.

PRAPARED BY :- RONAK V PATEL