Professional Documents
Culture Documents
Amaliy Matematika Matritsa
Amaliy Matematika Matritsa
Amaliy Matematika Matritsa
UNIVERSITETI
MATRITSANING
XOSSALARI
Amaliy Matematika
Ravshanbek Ergashev
Mintaqaviy Iqtisodiyod Fakulteti MMI-15
Determinantlarning xossalari.
Determinant matritsada joylashgan
Mavzu: sonlar massivini
Matritsaning masshtablash omili bo'lib, bu qiymatlar vektor sistemasi yoki chiziqli
xossalari.
tenglamalar tizimining komponentlari sifatida bizga ma'lumot berishi mumkin. Ushbu chiziqli algebra operatsiyalari bilan
• Matritsa
ishlashda eslash kerak bo'lgantushunchasi.
birinchi narsaMatritsaning
shundaki, biz xususiy xollari-ko‘rinishlari.
faqat kvadrat matritsalarning determinantlarini hisoblashimiz
mumkin, ular qatorlar va ustunlar
• Ixtiyoriy sonideterminant
tartibli bir xil bo'lgantushunchasi.
(shuning uchun "kvadrat" nomi, chunki ularning kengligi ularning
ma'lumotlari bilan• bir xil. qatorlar
Ikkinchi va ustunlar
va uchinchi miqdori
tartibli bo'yicha) va shuning uchun determinant - bu vektorlar kabi bir xil
determinantlar.
miqdordagi noma'lumlarni o'z ichiga olgan tenglamalar tizimidan kelib chiqadigan informatsion omil, keyin har bir
noma'lumning qiymatini topish uchun echilishi mumkin. Determinant tufayli biz teskari matritsani ham hisoblashimiz mumkin.
Matritsaning determinantini oddiygina det A, det(A) yoki |A| shaklida belgilash mumkin. Ushbu oxirgi belgi biz determinantni
olgan matritsaga bevosita qo'llaniladigan belgidan kelib chiqadi. Boshqacha qilib aytganda, biz odatda matritsalar va ularning
determinantlarini juda o'xshash tarzda yozamiz:
Ravshanbek Ergashev
Amaliy Matematika
• Matritsa tushunchasi. Matritsaning xususiy xollari- ko‘rinishlari
O‘lchami (m×n)ga teng nol matritsa deb barcha elementlari nolga teng bo‘lgan matritsaga aytiladi, uni ∅ kabi
belgilanadi va nol matritsa deb yuritiladi. Masalan:
n-tartibli determinant, yoki A matritsaning determinanti deb, n>1 bo‘lganda ushbu matritsa
elementlaridan tashkil topgan quyidagi formula yordamida hisoblanadigan songa aytiladi:
bu erda yig‘indi o‘zaro turlicha bo‘lgan barcha o‘rinlashtirishlar bo‘yicha olinadi, ya’ni
Birinchi tartibli determinant o‘zining yagona elementiga teng bo‘ladi. n- tartibli determinantni tashkil etuvchi barcha
hadlari soni n! ga teng. A matritsaning elementlari, satrlari, ustunlari va h.k. mos ravishda |A| determinantning tashkil
etuvchi elementlari, uning satrlari, ustunlari elementlari hosil qiladi deyiladi.
• Ikkinchi va uchinchi tartibli determinantlar
Ikkinchi tartibli A kvadrat matritsaning ikkinchi tartibli determinanti deb quyidagiga songa aytiladi:
Uchinchi tartibli A kvadrat matritsaning uchinchi tartibli determinanti deb quyidagi songa aytiladi:
Bu ifoda uchinchi tartibli determinantlarni hisoblashning uchburchak (Sarryus )
qoidasi deb ham ataladi. Uni quyidagi sxema yordamida ko’rsatishimiz ham
mumkin:
uchlaridagi sonlar ko‘paytmalari bilan ifodalanadi. Ularni “+” yoki “-” ishoralari