“BİR KAHRAMAN DOĞUYOR”

Uyanan Avrupa Tükenen Osmanlı

Kazanım
8.1.1. Avrupa’daki gelişmelerin yansımaları bağlamında Osmanlı Devleti’nin
yirminci yüzyılın başlarındaki siyasi ve sosyal durumunu kavrar.
 18. yüzyılda meydana gelen iki olay dünyanın gidişatını
değiştirmiştir.

Sanayi İnkılabı Fransız İhtilali

1750 1789
 Sanayi İnkılabı

18. yüzyılda İngiltere’de başlayan ve kol gücünden makine gücüne; el

tezgahlarından seri üretimin yapıldığı fabrikalara geçişin olduğu dönemdir.
Sanayi İnkılabı’nda görülen başlıca değişimler nelerdir?
 Sanayi İnkılabı ve Üretim
1
• Sanayi İnkılabı ile insan ve hayvan gücü
ile çalışan makineler yerine buhar gücü
ile çalışan makineler yapıldı.
2
• Buhar gücü ile seri üretim arttı. Üretim
arttığı için malların fiyatı ucuzladı.

3
• Üretim için ham maddeye ihtiyaç
duyuldu. Ayrıca üretilen fazla malları
satmak
Sanayileşen ülkeler ham madde ve pazar için pazar
ihtiyacını ihtiyacı
nasıl doğdu.
karşılamıştır?
 Sömürgecilik

Sömürgecilik
Sanayileşen ülkelerin ham madde ihtiyacını karşılamak için
zayıf olan ülkelerin yer altı ve yer üstü kaynaklarına el
koyması ve ürettikleri malları bu ülkelere satmasıdır.
 Sömürge İmparatorlukları

Sömürge Yarışı
Sanayileşen ülkeler fabrikalarına ham madde bulmak için sömürge aramış, bu
ekonomik rekabet
Sömürgecilik yarışısonucunda I. Dünya
20. yüzyılda hangiSavaşı ortaya olmuştur?
olaya neden çıkmıştır.
Sanayi İnkılabı’nın Osmanlı Devleti’ne Etkileri

Osmanlı Devleti, Sanayi İnkılabı’nı

Osmanlı Devleti eski gücünde
gerçekleştiremedi. El tezgahları ile
değildi. Bu yüzden özellikle
ürettiği mallar, seri üretimle ucuza
merkezden uzak olan Cezayir,
üretilen mallarla rekabet edemedi.
Tunus, Trablusgarp, Mısır gibi
Bunun sonucunda el tezgahları
toprakları sömürgeci ülkeler
kapanmak zorunda kaldı. Birçok
tarafından alınmıştır.
kişi işsiz kaldı.

Rekabeti olumsuz etkileyen bir

durum da kapitülasyonlar
Osmanlı
Osmanlı Devleti olmuştur.
el tezgahları
toprak kapandığına
Kapitülasyon
kaybettiğinegöre
nedir?
görehangi
hangialanda
alandaetkilenmiştir?
etkilenmiştir?
 Fransız İhtilali

n sız İ h tila li ile d ün yaya

Fra
let,
hürriyet, eşitlik, ada
tç ilik g ib i düş ü n c eler
milliye
yayılmıştır.

Fransa’da halkın krallık yönetimine karşı başlattığı ve krallık yönetimini yıktığı

olaya Fransız İhtilali denir.
Fransız İhtilali ile hangi düşünceler yayılmıştır?
 Fransız İhtilali ve Etkileri
Fransız İhtilali’nin yaydığı
hürriyet, eşitlik, adalet gibi
kavramlar, demokrasinin
gelişmesine katkı sağlamıştır.
‘‘Her millet kendi devletini
kurmalıdır.’’ fikrine dayalı olan
milliyetçilik akımı ile milliyetçilik
isyanları başlamıştır.

FransızMilliyetçik isyanları
Yurttaş Hakları hangi tür devletlerde
Bildirisi etkili olmuştur?
Milliyetçilik İsyanları
 Fransız İhtilali’nin Osmanlı Devleti’ne Etkileri
Kaybe
tti-
ğimiz
---DİKKAT--- toprak
lar
de
Osmanlı Devleti’n
tçilik
milliyeOlumlu Olumsuz
lm e s i
isyanlarının görü Osmanlı Devleti çok uluslu bir yapıya
Osmanlıç ok u lu
Devletislu d e v
Fransızle t İhtilali’nden
n u n ka n ıt ıd ır. sahipti. Yani içinde birden fazla ulus
ldu ğu
sonra odemokratikleşme aşamaları olan
barındırmaktaydı. Bu farklı uluslar
1-Senedi İttifak
Avrupalı devletlerin kışkırtması ile kendi
2-Tanzimat Fermanı
devletlerini kurmak için bağımsızlık
3-Islahat Fermanı
isyanları başlatmışlardır. Özellikle
4-Kanun-i Esasi
Balkanlarda etkili olan bu isyanlar
5-Meşrutiyetin ilanı
Osmanlı Devleti milliyetçilik akımı ile sonunda
toprak Osmanlıgöre
kaybettiğine Devleti bu toprakları
hangi alanda
olaylarını
Osmanlı yaşamıştır.
Devleti milliyetçilik akımından etkilendiğine göre nasıl bir devlettir?
etkilenmiştir? kaybetmiştir.
 Avrupa’daki Gelişmeler ve Osmanlı
Fransız İhtilali sonrası başlayan milliyetçilik (ulusçuluk) akımının etkisiyle Osmanlı
topraklarında yaşayan azınlıkların bu ayrılıkçı düşüncelerini yok etmek ve devletin
dağılmasını, parçalanmasını önlemek amacıyla yöneticiler tarafından değişik
dönemlerde aşağıdaki tedbirler alınmıştır.

Bu tedbirler

1 Tanzimat Fermanı

2 Islahat Fermanı

3 Meşrutiyetin ilanı
 Tanzimat Fermanı 1839
Tüm vatandaşların can, mal ve
1 namus güvenliği sağlanacak.

ha Hiç
k larkimse yargılanmadan idam
1- Azınlıkla 2
ra ba z ı
edilemeyecek.
m a n lı ’d a n
verilerek Os
ek
ayrılmalarını önlemHerkes kanun önünde eşit haklara
3 olacak.
Y aban c ı de v le tle r in iç
2-
ını
işlerimize kar4ışmas Herkes gelirine göre vergi
3 Kasım 1839’da Gülhane engellemek ödeyecek.
Parkı’nda tüm halka padişah Herkes mal ve mülk sahip
tarafından verilen haklardır. 5 olabilecek.
Halka haklar verildiği için
demokratikleşme aşamalarından İşkence, dayak ve angarya
birisidir. Bu hakların verilme 6 amacı nelerkaldırılacak.
olabilir?
 Islahat Fermanı 1856

1856 yılında Avrupalı devletlerin baskısı altında yayınlanan bu ferman ile Osmanlı
topraklarında yaşayan gayrimüslimlere fazladan haklar verilerek milliyetçilikten
kaynaklanan dağılmanın önüne geçilmek istenmiştir.
 Meşrutiyetin İlanı 1876
I. Meşrutiyet (1876) II. Meşrutiyet (1908)
İlan eden padişah: II. Abdülhamit İlan eden padişah:
Meşrutiyetin II. Abdülhamit İlanı ile
M e c lis t e k i az ınlık
İlan ettiren grup: Jön Türkler oTürklerin
İlan ettiren grup: İttihat ve Terakki
ilk anayasası olan
ı
tv e k ille r in in y ık ıc
le
mil Esasi yürürlüğe
Kanun-i
Halkın yönetime katılması ile devletin liy e t le r i k a r ş ıs ında
1889 yılında a
fakurulan
girdi. İttihat ve Terakki
dağılmasının önlenebileceğini düşünen Cemiyetioİlk
ordu II . A
içindeb d ü lh amit 1878
etkinliğini
defa seçimler yapılarak
Jön Türkler tarafından ilan edilmiştir. artırarak meşrutiyeti y ı lı n dilan eclisi
a mettirdiler.
halk Mebusan Meclisine
k a p atmıştır.
girdi.
oAnayasal düzene geçilmiş
oldu.
Meşrutiyet Nedir?
Hükümdarın yanında halkın seçtiği temsilcilerden oluşan parlamentonun (meclis) ve
anayasanın olduğu yönetim şekline meşrutiyet denir.
 Osmanlı’da Fikir Akımları
Kurtarma Osmanlı’yı içinde bulunduğu durumdan
Akımları kurtarmak amacı ile çeşitli aydınlar
tarafından ortaya çıkan düşüncelerdir.
Batıcılık Kurtuluşun ancak Batı’ya ayak uydurmaktan Batı’nın kültürü alındığı
geçtiğini ileri süren fikir akımıdır. için başarılı olmamıştır.

Türkçülük Türkler arasında birlik oluşturmak için ortaya Turancılık da

atılan fikir akımıdır. denilmektedir.

İslamcılık Şerif Hüseyin’in

Tüm Müslümanları halife etrafında toplama
İngilizlerle iş birliği
düşüncesidir.
yapması ile bozuldu.
Azınlıkların bağımsızlık
Osmanlıcılık Hiçbir ayrım yapmadan tüm vatandaşların
elde etmesi ile
eşit kabul edilmesini isteyen görüştür.
başarısız oldu.
 Osmanlı’da Ekonomik ve Sosyal Durum
Sosyal Hayata Etkisi Ekonomik Hayata Etkisi
Fabrika ürünleri ile rekabet edemeyen
Milliyetçilik isyanları çıktı.
el tezgahları kapandı.
Balkanlarda huzur içinde yaşayan
Yerli üretim azaldı. İthalat arttı.
halkın huzuru bozuldu.
Azınlıkların bağımsızlığı kazanması ile
Osmanlı dış borç almak zorunda kaldı.
bölgedeki Türkler, Anadolu’ya göç etti.
Osmanlı borçlarını ödeyemeyince
Düyûn-u Umûmiye Teşkilatı kuruldu.
20. yüzyılın başlarında Osmanlı Devleti haritasını incelediğimizde Osmanlı Devleti
Kuzey Afrika’da ve Balkanlarda birçok toprağını kaybetmiş durumdaydı. Bu toprak
kayıpları Osmanlı’da özellikle sosyal hayatı olumsuz etkiledi.
 Şimdi Sıra Sizde

Milliyetçilik akımı çok uluslu devletleri olumsuz etkilemiştir.

MAALESEF
TEBRİKLER
BİLEMEDİNİZ

YENİ SORU
 Şimdi Sıra Sizde

Fransız İhtilali, Osmanlı Devleti’ndeki yenileşme hareketlerine engel

olmuştur.

MAALESEF
TEBRİKLER
BİLEMEDİNİZ

YENİ SORU
 Şimdi Sıra Sizde

Sanayi İnkılabı ile ham maddeye olan ihtiyaç azalmıştır.

MAALESEF
TEBRİKLER
BİLEMEDİNİZ

YENİ SORU
 Şimdi Sıra Sizde

Osmanlı Devleti’nde milliyetçilik isyanlarının çıkması, Osmanlı

Devleti’nin çok uluslu olduğunu gösterir.

MAALESEF
TEBRİKLER
BİLEMEDİNİZ

YENİ SORU
 Şimdi Sıra Sizde

Çok uluslu devletler, Sanayi İnkılabı’ndan olumsuz etkilenmiştir.

MAALESEF
TEBRİKLER
BİLEMEDİNİZ

YENİ SORU
 Şimdi Sıra Sizde

Osmanlı Devleti’nde halk ilk defa meşrutiyetin ilanı ile yönetime

katılmaya başlamıştır.

MAALESEF
TEBRİKLER
BİLEMEDİNİZ

YENİ SORU
 Şimdi Sıra Sizde

Osmanlı aydınları ve yöneticileri azınlıklara haklar vererek onları

Osmanlı Devleti’ne bağlamaya çalışmıştır.

MAALESEF
TEBRİKLER
BİLEMEDİNİZ

YENİ SORU
 Şimdi Sıra Sizde

Kanun-i Esasi’nin ilanı ile Osmanlı Devleti anayasal düzene geçmiştir.

MAALESEF
TEBRİKLER
BİLEMEDİNİZ

YENİ SORU
 Şimdi Sıra Sizde

Düyûn-u Umûmiye Teşkilatının kurulması Osmanlı Devleti’nin

egemenlik haklarını kısıtlamıştır.

MAALESEF
TEBRİKLER
BİLEMEDİNİZ

YENİ SORU
LGS 2020 Çıkmış Sorular
“Tanzimat Fermanı sadece iç dinamiklerden kaynaklanmış olamaz. Osmanlı
Devleti’nin zayıflamasıyla birlikte, ülkedeki gayrimüslimler üzerindeki hâkimiyetini
artırmak isteyen Batılı ülkelerin de tesiri son derece önemlidir.” diyen bir tarihçi
Tanzimat Fermanı’nın hangi özelliğine vurgu yapmaktadır?

A) Can ve mal güvenliğini devlet güvencesine alması

B) Azınlıkları kanun önünde eşit kabul eden bir belge oluşu
C) Ferman’ın ilanında yabancı devletlerin etkisinin bulunması
D) Osmanlının dağılmasının önüne geçmek için alınan bir tedbir olması
.
LGS 2020 Çıkmış Sorular

Osmanlı Devleti’nin çöküş sürecinde devletin varlığını sürdürmek ve dağılmasını

önlemek için bazı fikir akımları geliştirilmiştir. Bu fikir akımlarından biri de
Osmanlıcılıktır. Osmanlıcılık akımı, Osmanlı Devleti sınırları içinde yaşayanları hangi
din ve soydan olursa olsun kaynaştırarak bir “Osmanlı Milleti” oluşturmayı
amaçlamıştır. Ancak Osmanlıcılığın gerçekçi bir çözüm olmadığı kısa sürede
görülmüştür.
Buna göre aşağıdaki gelişmelerden hangisi Osmanlıcılık akımının geçerliliğini
yitirmiş olduğunun bir göstergesidir?

A) Osmanlı Devleti’nin Birinci Dünya Savaşı’nda İttifak Devletleri yanında savaşa

girmesi
B) Müslüman olmayanlara bütün devlet memurluklarına atanabilme hakkının verilmesi
C) Mebusan Meclisinde tüm Osmanlı unsurlarına temsil hakkının verilmiş olması
D) Balkan milletlerinin isyan edip Osmanlı Devleti’nden ayrılması
DPY 2020 Çıkmış Sorular
Osmanlı Devleti 18. ve 19. yüzyıllardan itibaren Avrupalı devletlerin siyasi ve
ekonomik baskıları nedeniyle gücünü kaybetmeye başlamıştır. Bu süreçte Osmanlı
Devleti, milliyetçilik akımının etkisiyle kendi içinde yaşayan farklı milletlerin isyanları
nedeniyle parçalanırken, ekonomik olarak da üretim araçlarında makineleşmeye
geçemediği için zamanla Avrupalı devletlerin ham madde ve pazar kaynağı hâline
gelmiştir.

Verilen bilgide Osmanlı Devleti’ni olumsuz etkileyen gelişmelerin hangilerinden

söz edilmiştir?

A) Coğrafi Keşifler - Aydınlanma Çağı

B) Sanayi İnkılabı - Coğrafi Keşifler
C) Aydınlanma Çağı - Fransız İhtilali
D) Fransız İhtilali - Sanayi İnkılabı
DPY 2020 Çıkmış Sorular

Balkan Savaşları sonunda Balkanların Osmanlı hâkimiyetinden çıkması üzerine

burada yaşayan Türkler, azınlık durumuna düştüler. Türklerin çeşitli baskılarla karşı
karşıya kalmaları nedeniyle Balkanlardan Anadolu’ya büyük bir göç hareketi başladı.

Bu bilgide Balkan Savaşlarının Osmanlı Devleti’ne hangi alandaki etkisinden

söz edilmiştir?

A) Ekonomik
B) Askerî
C) Eğitim
D) Sosyal
DPY 2020 Çıkmış Sorular

Panslavizm; Slav ulusların özellikle Balkanlardaki Sırpların, Hırvatların, Slovenlerin ve

Bulgarların, Rusya’nın önderliğinde siyasi bir birliğe kavuşmasını amaçlar.

Buna göre “Panslavizm” düşüncesinin ortaya çıkmasında aşağıdaki

kavramlardan hangisi etkili olmuştur?

A) Milliyetçilik
B) Turancılık
C) Batıcılık
D) Osmanlıcılık
TEOG 1 2013 Çıkmış Sorular

Balkanlarda ortaya çıkan ayrılıkçı fikirler, Osmanlı aydınları arasında yeni anlayışlara
neden oldu. Fransız İhtilali’nin etkilerini gören bu kişiler Batıcılık, Osmanlıcılık,
İslamcılık ve Türkçülük gibi fikir akımlarına yöneldiler. Bu akımların ortak amacı,
devleti içinde bulunduğu kötü durumdan kurtarmaktı.
Bu paragrafa göre Mustafa Kemal'in doğup büyüdüğü dönemle ilgili olarak
aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılamaz?

A) Fransız İhtilali’nin Osmanlı'da etkili olduğu

B) Kurtuluş için farklı fikirlerin ortaya çıktığı
C) Fikir akımlarının kötüye gidişi durdurduğu
D) Azınlıkların Osmanlı'dan ayrılmak İstediği
TEOG 1 M 2013 Çıkmış Sorular
Mustafa Kemal’in çocukluk dönemini geçirdiği Selanik, çeşitli din ve milliyetten
oluşan nüfusuyla renkli bir yapıya sahipti. Yüzyıllarca bir arada yaşayan bu farklı
kültürler, Fransız İhtilali’nin etkisiyle çatışma ortamı içine sürüklenmişlerdir.
Bu bilgilere göre, Selanik şehrinin sosyal ve kültürel yapısına ilişkin;
I- Çok uluslu bir yapıya sahiptir.
II- Zengin bir kültürel yapı vardır.
III- Milliyetçilik düşüncesi etkili olmuştur.
IV- Ticari hayata gayrimüslimler hâkimdir.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?

A) Yalnız I
B) I, II ve III
C) I, III ve IV
D) I, II, III ve IV
 Sıra Sizde

Fransız İhtilali ile yayılan milliyetçilik fikri Osmanlı Devleti’ne de zarar verdi.
Çünkü .........
Bu cümlenin anlamlı ve doğru olabilmesi için aşağıdakilerden hangisi ile devam
edilmemelidir?

A) Osmanlı Devleti bir imparatorluktu.

B) Osmanlı Devleti farklı din ve ırklardan oluşan bir devletti.
C) Osmanlı topraklarında uluslararası ticaret yaygındı.
D) Osmanlı Devleti, çok uluslu bir yapıya sahipti.
 Sıra Sizde

Osmanlı Devleti’nde 1876 yılında I. Meşrutiyet ilan edildi. Kanun-i Esasi hükümleri
doğrultusunda Mebusan Meclisi adıyla bir meclis açıldı. Bu mecliste 69 Müslüman
milletvekiline karşılık 46 gayrimüslim milletvekili vardı.
Buna göre, aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir?

A) Osmanlı toprak bütünlüğü parçalanmıştır.

B) Azınlıklar ülke yönetimine katılma hakkı elde etmişlerdir.
C) Osmanlı Devleti’nde inanç birliği sağlanmıştır.
D) Azınlıklar Mebusan Meclisinde çoğunluğu oluşturmuşlardır.
 Gelecek Derse Hazırlanalım

•Mustafa Kemal’in kişilik gelişimini etkileyen Ömer Naci, Tevfik Fikret, Mehmet
Tevfik Bey, Namık Kemal, Ziya Gökalp, Yüzbaşı Nakiyüddin Bey gibi kişilerin
Mustafa Kemal’i hangi yönleri ile etkilediğini yazınız.