Makroekonomia: Tomasz Grabia Katedra Ekonomii Instytucjonalnej I Mikroekonomii Uniwersytetu Łódzkiego

MAKROEKONOMIA
Tomasz Grabia
Katedra Ekonomii Instytucjonalnej
i Mikroekonomii
Uniwersytetu Łódzkiego
Ruch okrężny
strumieni pieniężnych
Program zajęć (FiR)
• 1. Przedmiot makroekonomii - pojęcia wstępne
(Podstawowe zagadnienia i problemy makroekonomii, zasoby i
strumienie oraz problem agregacji, zmienne nominalne i
realne, ruch okrężny strumieni pieniężnych).
• 2. Rachunkowość dochodu narodowego (Obliczanie
Produktu Krajowego Brutto - podejście wydatkowe,
dochodowe i produktowe, PKB w cenach rynkowych i w cenach
czynników produkcji, PKB nominalny i realny, PKB per capita wg
parytetu siły nabywczej, wady PKB jako miernika dobrobytu,
PNB, PNN, wzrost i rozwój gospodarczy, realna konwergencja).
Program zajęć
• 3. Popytowa teoria wzrostu gospodarczego. Model
Keynesa (dochód narodowy w równowadze, założenia
modelu, działanie i determinanty mnożników -
konsumpcyjnego, inwestycyjnego, wydatków rządowych,
eksportowego, paradoks zapobiegliwości).
• 4. Neoklasyczne modele wzrostu gospodarczego(założenia,
prawo Saya, postęp techniczny, wydajność pracy,
dekompozycja Solowa, polityka propodażowa państwa).
Program zajęć
• 5. Budżet państwa (definicja, zasady, funkcje, wydatki, dochody, rodzaje
podatków, krzywa Laffera, deficyt budżetowy i jego skutki dla wzrostu
gospodarczego, deficyt pierwotny, strukturalny i cykliczny, dług
publiczny, ekspansywna i restrykcyjna polityka budżetowa, aktywna i
pasywna polityka budżetowa).
• 6. Pieniądz i system bankowy (Pojęcie i funkcje pieniądza, agregaty
pieniężne M0-M3, mechanizm kreacji pieniądza przez system banków
komercyjnych i mnożnik monetarny, funkcje banku centralnego,
instrumenty polityki pieniężnej banku centralnego, ekspansywna i
restrykcyjna polityka pieniężna, dyskrecjonalna i oparta na regule
polityka pieniężna, reguła Taylora, problemy polityki pieniężnej w strefie
euro, niekonwencjonalne instrumenty polityki pieniężnej po kryzysie).
Program zajęć
• 7. Charakterystyka cyklu koniunkturalnego (definicja, fazy cyklu
koniunkturalnego, egzogeniczne i endogeniczne teorie cyklu
koniunkturalnego - keynesowska, innowacji (Shumpetera),
niestabilności finansowej (Minsky’ego), cyklu politycznego,
realnego cyklu koniunkturalnego, przyczyny kryzysu lat 2008-
2009.
• 8. Rynek pracy i bezrobocie (aktywni i bierni zawodowo,
bezrobocie rejestrowane i wg GUS, rodzaje bezrobocia wg
różnych kryteriów, neoklasyczna i keynesowska teoria bezrobocia,
teoria poszukiwań na rynku pracy, krzywa Beveridge’a, skutki
bezrobocia, aktywna i pasywna polityka państwa na rynku pracy).
Program zajęć
• 9. Inflacja (obliczanie wskaźnika cen i stopy inflacji, rodzaje
wskaźników cen, rodzaje inflacji wg różnych kryteriów, skutki
inflacji, teorie inflacji - monetarna, Keynesa (teoria luki inflacyjnej),
kosztowa, przyczyny i skutki deflacji (dezinflacji), krzywa Phillipsa w
krótkim i długim okresie.
• 10. Makroekonomia gospodarki otwartej (Teorie
międzynarodowego handlu – podział pracy, koszty absolutne, koszty
komparatywne, obfitość zasobów; bilans handlowy, determinanty
eksportu i importu, instrumenty polityki handlowej, kurs walutowy i
makroekonomiczne skutki jego zmian, determinanty kursu
walutowego – teoria parytetu siły nabywczej, bilans płatniczy).
Literatura
PODSTAWOWA
•Milewski R., Kwiatkowski E., Podstawy
ekonomii, PWN, Warszawa 2005
•Milewski R., Kwiatkowski E., Podstawy
ekonomii, PWN, Warszawa 2018
UZUPEŁNIAJĄCA
•Mankiw N. G., Taylor M. P., Makroekonomia,
PWE, Warszawa 2016
Ruch okrężny
strumieni pieniężnych
Zależności między
makroekonomicznymi miernikami
działalności gospodarczej
Podstawowe mierniki
działalności gospodarczej
w skali makroekonomicznej
-Produkt Krajowy Brutto (PKB)

-Produkt Narodowy Brutto (PNB)
-Produkt Krajowy Netto (PKN)
-Produkt Narodowy Netto (PNN)
PKB – metody obliczania
• Sumowania produktów
• Sumowania wartości dodanych
np. etap I – Firma A sprzedaje surowce
za 100 mln
etap II - Firma B (hurtownik)
sprzedaje wyroby
gotowe za 200 mln
etap III – Firma C (detalista)
sprzedaje te wyroby
konsumentom za 260 mln
• Sumowania wydatków
PKB = C + I + G + X
X = Ex – Im
• Sumowania dochodów
PKB = płace + renty z ziemi + procenty
od kapitału + zyski
Zadanie 1.
Zakładając, że jedynym produktem wytwarzanym w
danej gospodarce jest sernik, oblicz wielkość PKB
korzystając z metody sumowania wartości dodanych
oraz z metody sumowania wartości dóbr finalnych.
•I etap: mleko sprzedane mleczarni 1 200 PLN
•II etap: ser sprzedany cukierni 2 400 PLN
•III etap: sernik sprzedany klientowi 5 000 PLN
PKB
w cenach czynników produkcji
PKB w cenach czynników produkcji
= PKB w cenach rynkowych – podatki
pośrednie + subsydia
Nominalny a realny PKB
• Nominalny PKB – w cenach bieżących
• Realny PKB – w cenach stałych (z roku

bazowego)
Deflator PKB
Deflator a stopa inflacji
Wskaźnik cen Stopa inflacji
(Deflator)
100
102
100
94
Obliczanie wskaźnika cen
Przeciętny konsument w 2021 r. nabywał:
-200 bochenków chleba
-30 kg szynki
-1 parę butów
-0,2 telewizora
-40 l wody mineralnej
-200 l piwa
-50 paczek papierosów
DOBRO Cena w 2021 r. Cena w 2022 r.
Chleb 2,5 2,6
Szynka (1 kg) 30 31
Buty 200 195
Telewizor 3000 2800
Woda mineralna 2 2
Piwo 5 5,4
Papierosy 14 14,9
• Wartość koszyka dóbr w 2021 r. =
= 200 × 2,5 + 30 × 30 + 1 × 200 +
0,2 × 3000 + 40 × 2 + 200 × 5 +
50 × 14 = 3980
= 200 × 2,6 + 30 × 31 + 1 × 195 +
0,2 × 2800 + 40 × 2 + 200 × 5,4 +
50 × 14,9 = 4110
PKB nominalny i realny
WARTOŚĆ WARTOŚĆ
ILOŚĆ
CENA PRODUKCJI PRODUKCJI
WYTWORZONA
(w cenach bieżących) (w cenach stałych)
DOBRO
2006 2007 2006 2007 2006 2007 2006 2007
A 100 200 3 6
B 50 100 4 8
C 300 600 2 4
WARTOŚĆ WARTOŚĆ
ILOŚĆ
WYTWORZONA
DOBRO
2006 2007 2006 2007 2006 2007 2006 2007
A 100 200 3 6 300 1200
B 50 100 4 8 200 800
C 300 600 2 4 600 2400

WARTOŚĆ WARTOŚĆ
ILOŚĆ
WYTWORZONA
DOBRO
2006 2007 2006 2007 2006 2007 2006 2007
A 100 200 3 6 300 1200 300 600
B 50 100 4 8 200 800 200 400
C 300 600 2 4 600 2400 600 1200

PKB nominalny = PKB w cenach bieżących
w 2006 r. – 300 + 200 + 600 = ?
w 2007 r. – 1200 + 800 + 2400 = ?
PKB realny = PKB w cenach stałych

w 2006 r. – 300 + 200 + 600 = ?
w 2007 r. – 600 + 400 + 1200 = ?
Deflator PKB
Deflator PKB i stopa inflacji
• Deflator PKB = (4400 / 2200) × 100 = 200
• Stopa inflacji = 100%

Zadanie 2. –
ILOŚĆ WARTOŚĆ PRODUKCJI WARTOŚĆ PRODUKCJI

CENA
WYTWORZONA (w cenach bieżących) (w cenach stałych)
DOBRO
2006 2007 2006 2007 2006 2007 2006 2007
Piwo 1000 2000 3 3,5
Chipsy 5000 6000 4 7
Telewizory 300 290 2000 1900

Wady PKB per capita
1. Nie uwzględnia pracy nierejestrowanej
2. Nie uwzględnia pracy na własny
rachunek
3. Nie uwzględnia czasu pracy
i wypoczynku
4. Nie uwzględnia negatywnych efektów
zewnętrznych
Wady PKB per capita
5. Nic nie mówi o różnicach w podziale
dochodów
6. Jest zawyżony przez legalną
konsumpcję dóbr szkodliwych
7. Jest strumieniem
PNB
PNB = PKB + dochody netto z tytułu

własności za granicą
PNB = PKB
+ napływ dochodów z tytułu własności
czynników produkcji z zagranicy
– odpływ dochodów z tytułu własności
czynników produkcji za granicę
PKN, PNN
PKN = PKB – Amortyzacja
PNN = PNB – Amortyzacja

Zadanie 3. - PKB, PNB, PNN
Składniki Wartość
(w mln zł)
Wydatki konsumpcyjne 400 000
Inwestycje 282 000
Wydatki państwa na dobra i usługi 85 000
Dochód netto z tytułu własności za granicą 22 000
Eksport 80 000
Import 150 000
Amortyzacja 40 000
PKB, PNB, PNN
PKB = 400 000 + 282 000 + 85 000 +

80 000 - 150 000 = ?
PNB = PKB + 22 000 = ?
PNN = PNB – 40 000 = ?

Zadanie 4.
Rok 2000 2010 2019
PKB 1416,6 2287,7
PNB 738,7 1362,4
PKN 2032,3
PNN 639,7 1211,3
Dochody netto - 5,9 - 91,1

z zagranicy
Amortyzacja
PKB
w cenach czynników produkcji
PKB w cenach czynników produkcji
= PKB w cenach rynkowych – podatki
pośrednie + subsydia
Zadanie 5.
Poniższa tabela przedstawia składniki PKB pewnej gospodarki w danym roku,
wyrażone w cenach bieżących.
Składniki Wartość (mln zł)
Wydatki konsumpcyjne 400 000
Inwestycje 282 000
Wydatki państwa na dobra i usługi 85 000
Dotacje 20 000
Vat, akcyza 75 000
Dochód netto z tytułu własności za 22 000
granicą
Eksport 80 000
Import 150 000
Amortyzacja 40 000
Oblicz: PKB w cenach rynkowych, PKB w cenach czynników

wytwórczych, PNB w cenach rynkowych, PNB w cenach czynników produkcji,
PNN w cenach rynkowych, Dochód narodowy (PNN w cenach czynników
produkcji).
Zadanie 6.
Wybrane pozycje z rachunków narodowych w analizowanym roku w mld jednostek
pieniężnych
1 2
Wydatki konsumpcyjne (C) = 122 Dochody netto z tytułu własności za granicą
(Dn) = ………….
Inwestycje (I) = 84 Wydatki rządowe na finalne dobra i usługi
(G) = …………….
Inwestycje netto (In) = 76 Eksport (Ex) = ………
Import (Im) = 50 Amortyzacja (A) = ………………..
Export netto (X) = - 12 Subsydia (Su) = …………
Podatki pośrednie (Tp) = 54 PNB w cenach rynkowych = ……..
PKB w cenach rynkowych = 240 PNB w cenach czynników produkcji = …..
PKB w cenach czynników produkcji = 200 PNN w cenach czynników produkcji = …..
PNN w cenach rynkowych = 244 Dochód narodowy = …….
Wzrost gospodarczy
Stopa wzrostu
gospodarczego
w latach 2011-2021
Stopa wzrostu
gospodarczego
w latach 2011-2021
Zadanie 7.
• Oblicz stopę wzrostu gospodarczego w
hipotetycznej gospodarce w 1945 r.,
przyjmując dane:
• PKB nominalny w 1944 r. = 1 mld USD
• PKB nominalny w 1945 r. = 100 mld
• Wskaźnik cen (deflator) PKB w 1945 r. =
10 000
Zadanie 8.
W państwie X w 2019 r. wydatki konsumpcyjne ludności na
produkty i usługi wyniosły 1000 jednostek pieniężnych, wydatki
rządowe na produkty i usługi 700 j.p., inwestycje brutto 600 j.p.,
zaś eksport netto 100 j.p.
W roku 2020 r. nominalne wydatki na konsumpcję w porównaniu
z rokiem poprzednim wzrosły o 200 j.p., zaś wydatki rządowe o
100 j.p. Inwestycje brutto pozostały nominalnie na nie
zmienionym poziomie. Wartość dóbr sprzedanych za granicę
ukształtowała się na poziomie 450 j.p., a dóbr sprowadzonych z
zagranicy 300 j.p.
Wiedząc, że stopa inflacji w 2020 r. wyniosła 10%, oblicz tempo
wzrostu gospodarczego, mierzonego wzrostem realnego PKB.
Zadanie 9.
• Oblicz stopę wzrostu gospodarczego w
Polsce w 2019 r.
Test wyboru
Na zmiany nominalnego PKB w danym
okresie wpływają:
a. tylko zmiany cen
b. tylko zmiany wielkości produkcji
c. zarówno zmiany wielkości produkcji
jak i zmiany cen
d. żadna odpowiedź nie jest dobra
Test wyboru
PNB jest równy:
a. PKB pomniejszonemu o wartość
zużytego majątku trwałego,
b. PKB powiększonemu o nadwyżkę w
bilansie handlowym,
c. PNN powiększonemu o amortyzację,
d. PNN pomniejszonemu o inwestycje
brutto.
Test wyboru
Aby realny PKB w danym roku był większy
niż nominalny PKB w tym samym roku:
a. poziom cen w danym roku musi być
niższy niż poziom cen w roku bazowym
b. poziom cen w danym roku musi być
wyższy niż poziom cen w roku bazowym,
c. stopa inflacji musi się zmniejszać,
d. gospodarka musi znajdować się w stanie
stagnacji.
TEST PRAWDA - FAŁSZ
• Jeżeli ilość wytworzonych dóbr wzrosła, a
ogólny poziom cen spadł, nominalny PKB
mógł wzrosnąć, zmaleć lub pozostać bez
zmian.
• Jeżeli deflator PKB > 0, to ogólny poziom
cen w okresie badanym wzrósł.
• Realny PKB nigdy nie może być większy
od nominalnego PKB.
TEST PRAWDA - FAŁSZ
• Dobro finalne powstaje z dóbr pośrednich,
zużywanych w procesie produkcji tego
dobra.
• Płatności transferowe to płatności
otrzymywane bez świadczenia jakiejkolwiek
usługi.
• Z formuły: PKB = C+I+G+X wynika, że
wszystkie wydatki rządowe wliczane są do
rachunku PKB.
Test prawda - fałsz
1.Jeżeli podwyżkom cen niektórych towarów
towarzyszą obniżki cen innych towarów, stopa
inflacji jest równa 0%.
2.Stopa inflacji wskazuje, jaki procent poziomu
cen z okresu t0 stanowią ceny w okresie t1.
3.W okresach inflacji ceny poszczególnych dóbr
mogą wzrosnąć, zmaleć lub pozostać bez
zmian.
1. Zatrudnienie i bezrobocie to przykłady makrowielkości gospodarczych.
2. Makroekonomia poddaje analizie zachowania indywidualnych podmiotów
gospodarczych.
3. Makrowielkości gospodarcze otrzymujemy w wyniku agregacji wielkości
mikroekonomicznych.
4. Przykładem zagadnienia, którym zajmuje się makroekonomia, jest rozpoznanie przyczyn
bezrobocia.
5. Kształtowanie się czynników determinujących popyt na wyroby konkretnego
przedsiębiorstwa leży w obszarze zainteresowań współczesnej makroekonomii.
6. Bezrobocie to przykład wielkości będącej zasobem.
7. Przykładem wielkości strumieniowej jest odpływ z zasobu bezrobocia do zasobu
zatrudnienia.
8. Strumienie obrazują kształtowanie się pewnych wielkości ekonomicznych w określonym
przedziale czasu.
9. Liczba bezrobotnych na dzień 31.XII to przykład makrowielkości będącej strumieniem.
10. Makrowielkości gospodarcze mogą być wyrażane w jednostkach naturalnych lub
w jednostkach pieniężnych.
1. Ekonomiści częściej posługują się PKB mierzonym w jednostkach naturalnych niż PKB
mierzonym za pomocą jednostek wartościowo-pieniężnych.
2. Przykładem makrowielkości wyrażonej w jednostkach naturalnych jest liczba
bezrobotnych.
3. Najbardziej miarodajne wyniki uzyskuje się, gdy porównywane w czasie makrowielkości
wyrażone są w cenach bieżących zamiast w cenach stałych.
4. PKB jest równe sumie PNB i amortyzacji.
5. Deflowanie polega na podzieleniu wartości produkcji w cenach bieżących przez wartość
produkcji w cenach stałych.
6. Analizy zmian wartości produkcji w czasie należy prowadzić na podstawie cen
bieżących.
7. Deflator PKB to jeden z mierników zmian ogólnego poziomu cen w gospodarce.
8. Uproszczony model ruchu okrężnego nie uwzględnia państwa, sektora bankowego oraz
wymiany z zagranicą.
9. W uproszczonym modelu ruchu okrężnego zakłada się, że przedsiębiorstwa są
właścicielami czynników produkcji.
10. Strumienie obrazują nagromadzenie pewnej makrowielkości gospodarczej w konkretnym
momencie.
1. W uproszczonym modelu ruchu okrężnego strumień dóbr i usług przepływa od
przedsiębiorstw do gospodarstw domowych.
2. W rozszerzonym modelu ruchu okrężnego przykładem odpływu strumieni pieniężnych
z gospodarstw domowych do państwa są inwestycje publiczne.
3. Metoda sumowania dóbr pośrednich to jedna z metod mierzenia PKB.
4. Liczenie PKB według metody sumowania produktów polega na sumowaniu produktów
finalnych lub na sumowaniu wszystkich produktów pośrednich wytworzonych w danej
gospodarce.
5. Produkty pośrednie to takie produkty, które przedsiębiorstwa w całości zużywają przy
wytwarzaniu innych dóbr.
6. Według metody sumowania dochodów przy obliczaniu PKB uwzględnia się wszystkie
dochody z pracy oraz transfery socjalne, jakie otrzymują w danym roku gospodarstwa
domowe.
7. Uwzględnienie wartości dóbr pośrednich w rachunku PKB spowoduje obniżenie jego
wartości.
8. Renta z tytułu niezdolności do pracy stanowi dochód gospodarstwa domowego, który jest
wliczany do PKB w ramach metody sumowania wydatków.
9. PKB i PNB nie uwzględniają płatności transferowych.
10. PKB w cenach czynników produkcji to PKB w cenach rynkowych zmniejszony o podatki
pośrednie oraz zwiększony o subsydia.
1. Wartość eksportu netto może przyjmować wartości dodatnie.
2. PKB w cenach czynników produkcji to miara produkcji krajowej wyrażona w cenach
płaconych przez ostatecznych odbiorców.
3. Płatności transferowe są wliczane do rozporządzalnych dochodów osobistych.
4. PKB w cenach rynkowych to suma wydatków konsumpcyjnych, wydatków
inwestycyjnych, wydatków rządowych oraz wydatków na produkty importowane.
5. PNN w cenach czynników produkcji określany jest mianem dochodu narodowego.
6. Jeśli liczba ludności w kraju maleje, wówczas, ceteris paribus, PKB per capita maleje.
7. Amortyzacja odzwierciedla wartość zużywania się zasobu kapitału w gospodarce.
8. PNN to PKB pomniejszony o amortyzację.
9. Zgodnie z systemem rachunków narodowych PKB jest zawsze wyższy od PNB.
10. Rozporządzalne dochody osobiste gospodarstw domowych określają, ile gospodarstwa
domowe mogą przeznaczyć na oszczędności i inwestycje.
1. Jeśli wartość importu jest niższa od wartości eksportu, wówczas eksport netto przyjmuje
wartość ujemną.
2. Gospodarstwa domowe najczęściej przeznaczają rozporządzalne dochody osobiste na
wydatki inwestycyjne, wydatki konsumpcyjne, subsydia oraz podatki bezpośrednie.
3. Do porównań poziomu rozwoju gospodarczego między krajami lepiej jest stosować
miernik PKB per capita zamiast ogólnego PKB.
4. Jeżeli w gospodarce następuje wzrost eksportu i spadek importu, to wówczas, ceteris
paribus, wartość PKB maleje.
5. Jedną z wad PKB jako miernika dobrobytu jest to, że nie uwzględnia on produkcji
nierejestrowanej, zarówno legalnej, jak i nielegalnej.
6. Realny PKB per capita informuje o wielkości realnego PKB wytworzonego przez
wszystkich obywateli danego kraju w trakcie roku.
7. Wskaźnik dobrobytu ekonomicznego netto jest powszechnie stosowaną miarą poziomu
rozwoju gospodarczego oraz dobrobytu.
8. Aby uzyskać PKB w cenach rynkowych należy do PKB w cenach czynników produkcji
dodać subsydia oraz odjąć podatki pośrednie.
9. Wartość produkcji niewytwarzanych dotychczas antysmogowych oczyszczaczy
powietrza wytworzonych w danym roku na terytorium danego kraju jest wliczana
zarówno do PKB tego kraju, jak i do PNN.
10. Jeśli wzrostowi PKB towarzyszy wzrost przeciętnego czasu pracy i spadek czasu
wolnego, to prawdopodobnie miernik PKB zawyża poziom dobrobytu.
TEST WYBORU
1. Z inflacją mamy do czynienia wówczas, gdy:
a. ceny wszystkich towarów rosną,
b. relacja ogólnego poziomu cen w dwóch różnych okresach jest większa od zera,
c. relacja ogólnego poziomu cen w dwóch różnych okresach jest większa od 1,
d. występuje skokowy wzrost cen pod wpływem działania jednorazowego wstrząsu.
2. Jeśli wskaźnik cen jest większy od zera, to:
a. ogólny poziom cen wzrósł,
b. ogólny poziom cen zmalał,
c. ogólny poziom cen nie zmienił się,
d. ogólny poziom cen mógł wzrosnąć, zmaleć lub pozostać bez zmian.
3. „Najpełniejszym” wskaźnikiem cen jest:
a. deflator PKB,
b. wskaźnik cen produkcji budowlano – montażowej,
c. wskaźnik cen produkcji sprzedanej przemysłu,
d. wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych.
TEST WYBORU
1. W modelu ruchu okrężnego przykładowe strumienie dopływu do ruchu okrężnego
dotychczasowych strumieni pieniężnych to:
a) oszczędności, podatki, import,
b) eksport, oszczędności, inwestycje,
c) eksport, inwestycje, wydatki rządowe,
d) wszystkie powyższe odpowiedzi są prawdziwe.
2. Wskaż prawidłową zależność:

a) I netto = I brutto + amortyzacja,
b) PNB w cenach czynników produkcji = dochód narodowy,
c) PNB + dochody netto z tytułu własności za granicą = PKB,
d) PKB w cenach rynkowych = PKB w cenach czynników produkcji – subsydia + podatki
pośrednie.
3. PNB to PNN zwiększony o:

a) dochody netto z tytułu własności za granicą,
b) inwestycje netto,
c) amortyzację,
d) żadna z powyższych.
TEST WYBORU
1. Przy obliczaniu PKB metodą sumowania produktów uwzględnia się:
a) łączną wartość dóbr finalnych i wartość dóbr pośrednich,
b) wartość dodaną lub wartość dóbr finalnych,
c) wartość dodaną i wartość dóbr finalnych,
d) wartość dóbr finalnych lub wartość dóbr pośrednich.
2. Płace pracowników bezpośrednio produkcyjnych uwzględniane są w szacowaniu PKB za

pomocą metody:
a) sumowania produktów,
b) sumowania dochodów,
c) sumowania wydatków,
d) są przykładem transferów, zatem nie uwzględnia się ich w liczeniu PKB.
3. Eksport netto to:

a) suma eksportu i importu,
b) wartość eksportu pomniejszona o wartość importu,
c) wartość importu pomniejszona o wartość eksportu,
d) PKB pomniejszone o sumę eksportu i importu.
TEST WYBORU
1. Strumień przepływów rzeczowych od gospodarstw domowych do przedsiębiorstw w
uproszczonym modelu ruchu okrężnego dotyczy przepływu:
a) usług czynników produkcji,
b) dóbr i usług,
c) wydatków na dobra i usługi,
d) dochodów czynników produkcji.
2. PKB per capita to:

a) produkt narodowy brutto przypadający na jednego mieszkańca danego kraju,
b) miernik, który uwzględnia nierówności dochodowe społeczeństwa,
c) ogólny miernik wykorzystywany do porównań rozwoju gospodarczego i dobrobytu między
krajami,
3. W ogólnym rozumieniu poziom rozporządzanych dochodów osobistych informuje o tym,

ile gospodarstwa domowe mogą przeznaczyć na:
a) oszczędności i inwestycje,
b) oszczędności i podatki,
c) konsumpcję i inwestycje,
d) konsumpcję i oszczędności.
TEST WYBORU
1. Zmiana wartości PKB mierzonego w cenach bieżących jest możliwa wskutek:
a) wyłącznie zmian ogólnego poziomu cen,
b) wyłącznie zmian wolumenu produkcji,
c) zmian ogólnego poziomu cen i/lub wolumenu produkcji,
2. Amortyzacja to różnica między:

a) PNB i PNN,
b) inwestycjami brutto i inwestycjami netto,
c) PNB w cenach czynników produkcji i dochodem narodowym.
3. Jeśli wartość nominalna produkcji mierzonej w cenach bieżących spadła przy

jednoczesnym spadku wolumenu produkcji, wówczas z całą pewnością można
stwierdzić, że ogólny poziom cen:
a) wzrósł,
b) spadł,
c) pozostał bez zmian,
d) trudno określić na podstawie przedstawionych informacji.
TEST WYBORU
1. Różnica między PNN w cenach czynników produkcji a dochodem narodowym to
równowartość szacunków:
a) amortyzacji,
b) dochodów netto z tytułu własności za granicą,
c) podatków pośrednich oraz subsydiów,
2. W odniesieniu do makrowielkości gospodarczej nie jest prawdziwe następujące
sformułowanie:
a) jest ona wielkością gospodarczą będącą miarą procesów i zjawisk w skali całej gospodarki,
b) może występować w postaci zasobu lub strumienia,
c) wszystkie makrowielkości należy mierzyć w jednostkach naturalnych,
d) jest agregatem powstałym w wyniku połączenia odpowiednich wielkości
mikroekonomicznych.
3. Dochód narodowy to:

a) PNN w cenach czynników produkcji,
b) PNB w cenach czynników produkcji pomniejszony o amortyzację,
c) PKB w cenach czynników produkcji pomniejszony o amortyzację oraz odpowiednio
skorygowany o dochody netto z tytułu własności za granicą,
TEST WYBORU
1. Przykładowe zagadnienia, którymi zajmuje się makroekonomia, to:
a) ogólny poziom cen i tendencje inflacyjne,
b) wybór struktury konsumpcji pojedynczego konsumenta,
c) wpływ ceny minimalnej na sytuację na rynku pszenicy,
2. Wielkością strumieniową jest:

a) majątek produkcyjny,
b) produkcja,
c) zatrudnienie,
3. Eksport netto:
a) przyjmuje zawsze wartości niedodatnie,
b) przyjmuje zawsze wartości nieujemne,
c) może przyjmować wartości określone w zbiorze liczb wymiernych,
TEST WYBORU
1. W uproszczonym modelu ruchu okrężnego przedsiębiorstwa:
a) są właścicielami czynników produkcji,
b) wypłacają gospodarstwom domowym wynagrodzenia za świadczone usługi czynników
produkcji,
c) nabywają dobra i usługi,
2. Dochody ludności przeznaczane na konsumpcję i oszczędności to:

a) realny PKB per capita,
b) rozporządzalne dochody osobiste,
c) produkt narodowy brutto,
3. Zanieczyszczenia środowiska związane ze smogiem:

a) nie są uwzględniane przy szacowaniu miernika dobrobytu ekonomicznego netto,
b) zaniżają poziom dobrobytu mierzonego na podstawie PKB,
c) zawyżają poziom dobrobytu mierzonego na podstawie PKB,
TEST WYBORU
1. Przyjmijmy, że nominalny PKB kraju X wynosi 40 500 jednostek waluty kraju X,
nominalny PKB kraju Y wynosi 45 000 jednostek waluty kraju Y, zaś nominalny PKB
kraju Z wynosi 25 000 jednostek waluty kraju Z. Z przedstawionych informacji wynika,
że:
a) poziom dobrobytu w kraju Y jest najwyższy,
b) poziom dobrobytu w kraju Z jest najniższy,
c) zakres informacji jest niewystarczający do wskazania, który kraj osiąga wyższy poziom
dobrobytu,
2. Jeśli w powyższych analizach uwzględnimy dodatkowo liczbę ludności, która dla

uproszczenia w każdym kraju wynosi 10 mln osób, to:
a) poziom dobrobytu w kraju Y jest najwyższy,
b) poziom dobrobytu w kraju Z jest najniższy,
c) zakres informacji jest niewystarczający do wskazania, który kraj osiąga wyższy poziom
dobrobytu,
TEST WYBORU
1. Przy obliczaniu PKB metodą sumowania wydatków:
a) uwzględnia się wydatki na produkty finalne wytworzone przez przedsiębiorstwa krajowe i
zagraniczne,
b) uwzględnia się wydatki na produkty finalne wytworzone przez przedsiębiorstwa krajowe,
c) uwzględnia się wydatki na produkty finalne wytworzone przez przedsiębiorstwa
zagraniczne,
2. Jeśli eksport netto pewnego kraju jest równy zero, to:

a) import jest równy eksportowi,
b) zarówno import, jak i eksport są równe zero,
c) gospodarka tego kraju może być gospodarką zamkniętą,
3. PKB to suma:
a) konsumpcji, inwestycji, importu, eksportu i wydatków rządowych,
b) dóbr pośrednich i wartości dodanej,
c) dochodów osobistych pomniejszonych o podatki bezpośrednie z wyłączeniem transferów
socjalnych,
Ćwiczenie
Podaj interpretację dla każdej z poniższych

kategorii ekonomicznych:

•Deflator PKB = 103,
•Stopa inflacji w 2020 r. = 4%,
•PKB = 2 biliony zł,
•Dochody netto z zagranicy = - 90 mld zł
•Stopa wzrostu gospodarczego w 2019 r. = 3%.
Pytania problemowe
1.Dlaczego PKB i PNB nie są doskonałymi

miarami dobrobytu ekonomicznego?
2.Dlaczego w analizach długookresowych należy

posługiwać się wielkościami
makroekonomicznymi wyrażonymi w cenach
stałych?
Pytania problemowe
3. Dlaczego do PKB nie wlicza się a) dóbr

pośrednich, b) transferów płatniczych?
— Świat 34 039 874 96 292 574
1 Stany Zjednoczone 10 250 950 22 997 500
2 Chiny 1 205 532 17 458 036
— Unia Europejska 7 266 816 17 094 168
3 Japonia 4 968 359 4 937 422

4 Niemcy 1 948 843 4 225 924
5 Wielka Brytania 1 665 276 3 187 626
6 Indie 476 610 3 041 985

7 Francja 1 362 525 2 935 488
8 Włochy 1 147 184 2 101 276
9 Kanada 744 631 1 990 762
10 Korea Południowa 576 483 1 798 544
11 Rosja 278 264 1 775 548
12 Australia 399 626 1 633 290
13 Brazylia 655 454 1 608 080

14 Iran 366 917 1 426 300
15 Hiszpania 598 628 1 426 224
16 Meksyk 707 909 1 294 829
17 Indonezja 179 482 1 186 067
18 Holandia 417 664 1 018 684
19 Arabia Saudyjska 189 514 833 541
20 Szwajcaria 279 913 812 552
21 Turcja 274 321 806 804

22 Tajwan 330 680 789 505
23 Polska 171 613 674 127
24 Szwecja 262 834 627 438
25 Belgia 236 897 599 989
— Świat — Świat 34 039 874 96 292 574 34 039 874 96 292 574
1 Stany Zjednoczone 1 Stany 10 250 950 22 997 500 10 250 950 22 997 500
Zjedn
oczon
2 Chiny e
2 Chiny 1 205 532 17 458 036 1 205 532 17 458 036
— Unia Europejska — Unia 7 266 816 17 094 168 7 266 816 17 094 168
Europ
ejska
3 Japonia 3 Japon 4 968 359 4 937 422 4 968 359 4 937 422
ia
4 Niemcy 4 Niem 1 948 843 4 225 924 1 948 843 4 225 924
cy
5 Wielka Brytania 5 Wielk 1 665 276 3 187 626 1 665 276 3 187 626
a Bryt
ania
6 Indie 6 Indie 476 610 3 041 985 476 610 3 041 985
7 Francja 7 Francj 1 362 525 2 935 488 1 362 525 2 935 488
a
8 Włochy 8 Włoc 1 147 184 2 101 276 1 147 184 2 101 276
hy
9 Kanada 9 Kana 744 631 1 990 762 744 631 1 990 762
da
10 Korea Południowa 10 Korea 576 483 1 798 544 576 483 1 798 544
Połud
11 Rosja 11
niowa
Rosja 278 264 1 775 548 278 264 1 775 548
12 Australia 12 Austr 399 626 1 633 290 399 626 1 633 290
alia
13 Brazylia 13 Brazyl 655 454 1 608 080 655 454 1 608 080
ia
14 Iran 14 Iran 366 917 1 426 300 366 917 1 426 300
15 Hiszpania 15 Hiszp 598 628 1 426 224 598 628 1 426 224
ania
16 Meksyk 16 Meks 707 909 1 294 829 707 909 1 294 829
yk
17 Indonezja 17 Indon 179 482 1 186 067 179 482 1 186 067
ezja
18 Holandia 18 Holan 417 664 1 018 684 417 664 1 018 684
dia
19 Arabia Saudyjska 19 Arabi 189 514 833 541 189 514 833 541
a Saud
yjska
20 Szwajcaria 20 Szwaj 279 913 812 552 279 913 812 552
caria
21 Turcja 21 Turcja 274 321 806 804 274 321 806 804
22 Tajwan 22 Tajwa 330 680 789 505 330 680 789 505
n
23 Polska 23 Polsk 171 613 674 127 171 613 674 127
a
24 Szwecja 24 Szwec 262 834 627 438 262 834 627 438
ja
25 Belgia 25 Belgia 236 897 599 989 236 897 599 989
Świ a
— 34 039 874 96 292 574
t
S tany
Zje dn
1 10 250 950 22 997 500
oc zon
e
2 Chiny 1 205 532 17 458 036
Unia
— Europ 7 266 816 17 094 168
ejska
J apon
3 4 968 359 4 937 422
ia
Nie m
4 1 948 843 4 225 924
cy
Wielk
a
5 1 665 276 3 187 626
Bry tan
ia
6 I ndie 476 610 3 041 985
F ranc j
7 1 362 525 2 935 488
a
Wł oc
8 1 147 184 2 101 276
hy
Kana
9 744 631 1 990 762
da
Korea
10 Poł ud 576 483 1 798 544
niow a
11 R osja 278 264 1 775 548
A ustr
12 399 626 1 633 290
alia
B razy l
13 655 454 1 608 080
ia
14 I ran 366 917 1 426 300
Hiszp
15 598 628 1 426 224
ania
Me ks
16 707 909 1 294 829
yk
I ndon
17 179 482 1 186 067
ezja
Holan
18 417 664 1 018 684
dia
A rabi
a
19 189 514 833 541
Saudy j
ska
S zw aj
20 279 913 812 552
caria
21 Turcja 274 321 806 804
Tajw a
22 330 680 789 505
n
Polsk
23 171 613 674 127
a
S zw e
24 262 834 627 438
cja
B elgi
25 236 897 599 989
a
PKB według parytetu siły
nabywczej
Parytet siły nabywczej – kurs walutowy
(wskaźnik) skorygowany o różnice w poziomie
cen między krajami. Oblicza się w oparciu o
porównanie cen sztywno ustalonego koszyka
towarów i usług w różnych krajach w tym
samym czasie (np. ile dolarów trzeba wydać
na ten koszyk).
Parytet siły nabywczej pozwala na rozwiązanie problemu dokonywania
międzynarodowych porównań PKB. Zasadniczą kwestią jest zebranie
danych o cenach z zagregowanej listy towarów i usług, która zawiera
produkty porównywalne i reprezentatywne dla analizowanych krajów.
nabywczej – porównania
międzynarodowe
1.PKB per capita
2.Ta sama waluta
3.Według parytetu siły nabywczej
nabywczej – porównania
międzynarodowe
1.(PKB w 2018 r. – ok. 2 biliony zł)
PKB per capita = 2 biliony zł / 38,4 mln =
= 52 100 zł
2. W dolarach = 14 881 (kurs 1 USD = 3,5 PLN)
3. Według parytetu siły nabywczej = 14 881 USD
× 2,1 = 31 250 USD
Ranking według PKB per capita
i parytetu siły nabywczej
Pozy
cja Państwo PKB p.c. w 2018 r. (w USD wg PSN)
1 Katar 130 475
2 Luksemburg 106 705
3 Singapur 100 345
4 Brunei 79 530
5 Irlandia 78 785
6 Norwegia 74 356
7 Zjednoczone Emiraty Arabskie 69 382
8 Kuwejt 67 000
9 Szwajcaria 64 649
— Hongkong 64 216
10 Stany Zjednoczone 62 606
11 San Marino 60 313
12 Holandia 56 383
13 Arabia Saudyjska 55 944
14 Islandia 55 917
15 Tajwan 53 023
16 Szwecja 52 984
17 Niemcy 52 559
18 Australia 52 373
19 Austria 52 137
21 Bahrajn 50 057
22 Kanada 49 651
23 Belgia 48 245
24 Oman 46 584
25 Finlandia 46 430
26 Francja 45 775
27 Wielka Brytania 45 705
28 Malta 45 606
29 Japonia 44 227
— Unia Europejska 43 148
30 Korea Południowa 41 351
31 Hiszpania 40 139
32 Nowa Zelandia 40 135
33 Cypr 39 973
— Portoryko 39 737
34 Włochy 39 637
35 Aruba 39 319
36 Izrael 37 972
37 Czechy 37 371
38 Słowenia 36 746
39 Słowacja 35 130
40 Litwa 34 826
41 Estonia 34 096
42 Bahamy 33 494
43 Trynidad i Tobago 32 254
44 Portugalia 32 006
45 Polska 31 939
46 Węgry 31 903
47 Malezja 30 860
48 Seszele 30 505
49 Łotwa 29 901
50 Saint Kitts i Nevis 29 820
51 Rosja 29 267
52 Grecja 29 123
53 Antigua i Barbuda 27 981
54 Turcja 27 956
55 Kazachstan 27 550
56 Rumunia 26 447
57 Chorwacja 26 221
58 Chile 25 978
59 Panama 25 675
60 Mauritius 23 699
173 Afganistan 2 017
174 Burkina Faso 1 996
175 Gwinea Bissau 1 937
176 Haiti 1 864
177 Togo 1 746
178 Erytrea 1 657
179 Komory 1 632
180 Madagaskar 1 630
181 Sierra Leone 1 620
182 Sudan Południowy 1 502
183 Liberia 1 418
184 Mozambik 1 291
185 Niger 1 217
186 Malawi 1 199
187 Demokratyczna Republika Konga 767
188 Burundi 733
189 Republika Środkowoafrykańska 712
190 Syria b.d.
Determinanty
dochodu narodowego
Szkoła
Wyznacznik
keynesowska neoklasyczna
Okres
Wykorzystanie mocy
wytwórczych
Skutek stymulowania
globalnego popytu
Jak zwiększyć dochód
narodowy (PKB) ?
Podejście
Determinanty dochodu
narodowego
Szkoła
Wyznacznik keynesowska neoklasyczna
Okres krótki długi
Wykorzystanie mocy niepełne pełne

wytwórczych
Skutek wzrost dochodu wzrost inflacji
stymulowania narodowego (PKB)
globalnego popytu
Jak zwiększyć poprzez zwiększanie poprzez zwiększanie
dochód narodowy globalnego popytu ilości zasobów
(PKB) ? gospodarczych oraz
postęp technologiczny
Podejście popytowe podażowe
Krzywe globalnego popytu
i globalnej podaży – stanowisko
neoklasyczne
keynesowskie
kompromisowe
Równowaga na rynku towarów
(stały popyt globalny)
3 modele gospodarki
1) Gospodarka zamknięta bez udziału
państwa
2) Gospodarka zamknięta z udziałem

państwa
3) Gospodarka otwarta
Funkcja konsumpcji
Funkcja oszczędności
Warunki równowagi
makroekonomicznej
• App = C + I
C = C + ksk Y; I = I
a a
• Apd = Y
W równowadze: Y = C + I
Y = C + ksk Y + I
a a
Dochód przeznaczamy na konsumpcję

i oszczędności: Y = C + S
W równowadze: I = S
Paradoks zapobiegliwości
Funkcja
agregatowego popytu
Warunki równowagi
makroekonomicznej
• App = C + I
C = C + ksk Y; I = I
a a
• Apd = Y
W równowadze: Y = C + I
Y = C + ksk Y + I
a a
Dochód przeznaczamy na konsumpcję

i oszczędności: Y = C + S
W równowadze: I = S
Dochód narodowy
w równowadze
Dochód narodowy
w równowadze
Gospodarka zamknięta
bez udziału państwa
Y = Ca + Ia + ksk · Y.
Przekształcając odpowiednio to równanie otrzymujemy kolejno:
Y - ksk · Y = Ca + Ia,
Y(1 - ksk) = Ca + Ia,
1
Y  ( Ca  I a ).
1  k sk
Zmiana dochodu narodowego
pod wpływem zmian konsumpcji
autonomicznej lub inwestycji
Przykład:
Y=C+I
Y = C + ksk Y + I
a a
C = 100; ksk = 0,8; I = 100

a a
Y = 200 + 0,8 Y
Y = 1000
Zmiana dochodu narodowego
pod wpływem zmian inwestycji
Przykład:
I rosną o 100 (lub C rośnie o 100)
a
Y = 300 + 0,8 Y
Y = 1500
Y rośnie o 500, czyli 5 razy więcej niż

początkowy wzrost inwestycji
Mnożnik inwestycyjny (konsumpcyjny) informuje,
jak zmienia się dochód narodowy pod wpływem
zmiany autonomicznych wydatków inwestycyjnych
(konsumpcyjnych). Gdy mnożnik jest równy np. 3, to
przyrost wydatków inwestycyjnych (konsumpcyjnych) o
1000 powoduje wzrost dochodu narodowego o 3000.
Warto zauważyć, że mnożnik zawsze jest większy od
1, bowiem każda zmiana w wydatkach inwestycyjnych
(konsumpcyjnych) uruchamia łańcuch dalszych zmian
w wydatkach konsumpcyjnych.
DZIAŁANIE MNOŻNIKA
Określając całkowity wpływ początkowych zmian wydatków
na całkowite końcowe zmiany App, musimy zsumować efekty wszystkich cykl
(rund):
•Początkowy wzrost konsumpcji autonomicznej lub inwestycji =
= 10 mld
•Pierwszy dodatkowy wzrost konsumpcji = ksk ×10 mld
•Drugi dodatkowy wzrost konsumpcji = ksk × ksk × 10 mld
•Trzeci dodatkowy wzrost konsumpcji = ksk × ksk × ksk × 10 mld
•Czwarty…
•Piąty…
Itd…
Zmiany dochodu narodowego wywołane zmianami inwestycji:
Y =  Ia + ksk  Y,
zaś po przekształceniach:
Y - ksk  Y =  Ia,
Y(1 - ksk) =  Ia,
1
Y   I a
1  k sk
Wysokość mnożnika zależy od krańcowej
skłonności do konsumpcji. Im krańcowa
skłonność do konsumpcji jest wyższa, tym
mnożnik jest wyższy.
Mnożnik inwestycyjny
Mnożnik inwestycyjny
Paradoks zapobiegliwości
Gospodarka z udziałem
państwa - warunki równowagi
makroekonomicznej
• App = C + I + G
C = C + ksk (Y – T); I = I ; G = G ; T = tY
a a a
• Apd = Y
W równowadze: Y = C + I + G
Y = C + ksk (Y – T) + I + G
a a a
W równowadze: I + G = S + T
z udziałem państwa
Przyjmujemy następujące założenia dotyczące kształtowania się elementów
agregatowego popytu:
C  C a  k sk Yd ,
Yd  Y  T ,
T  Ta  tY ,
I  Ia ,
G  Ga ,
gdzie: t - stopa opodatkowania; Ta i G a - autonomiczne podatki i autonomiczne

wydatki rządowe. Równanie dochodu narodowego ma w tej sytuacji postać:
Y  C a  k sk Yd  I a  Ga
Y  C a  k sk ( Y  T )  I a  Ga ,
Y  C a  k sk Y  ( Ta  tY )  I a  Ga ,
Y  C a  k sk Y  Ta  tY   I a  Ga ,
Y  Ca  k skY  k skTa  k sk  t  Y  I a  Ga .
Y  k sk  Y  k sk  t  Y  Ca  k skTa  I a  Ga ,
Y ( 1  k sk  k sk  t )  C a  k sk  Ta  I a  Ga / : ( 1  k sk  k sk  t ) ,
1
Y ( C a  k sk Ta  I a  Ga ) ,
1  k sk  k sk  t
1
Y ( C a  k sk Ta  I a  Ga )
1  k sk ( 1  t )
Zmiana dochodu narodowego pod
wpływem zmian konsumpcji
lub wydatków rządowych
Przykład:
Y = C + ksk (Y – T) + I + G
a a a
C = 100; ksk = 0,8; I = 100; T = t Y; t = 0,2;

a a
G = 100
a
Y = 300 + 0,8 (Y – 0,2Y)

Y = 833,33
Zmiana dochodu narodowego pod
wpływem zmian konsumpcji
lub wydatków rządowych
Przykład:
I rosną o 100 (lub C lub G o 100)
a a
Y = 400 + 0,8 (Y – 0,2Y)

Y = 1111,11
Y rośnie o 277,78, czyli ok. 2,78 razy więcej niż
początkowy wzrost inwestycji (lub konsumpcji
autonomicznej lub wydatków rządowych)
Mnożnik (inwestycyjny, konsumpcyjny, wydatków
rządowych) dla gospodarki z udziałem państwa jest
niższy od mnożnika dla gospodarki bez udziału
państwa. Wytłumaczenie tego jest następujące: o ile
we wcześniejszym modelu wynikający ze wzrostu
wydatków przyrost dochodu w całości generował
dalszy łańcuch efektów mnożnikowych, o tyle w tym
modelu każdy wzrost dochodu oznacza
automatycznie wzrost podatków, co odbija się
ujemnie na wzroście dalszych wydatków
konsumpcyjnych.
Mnożnik podatkowy określa wpływ zmiany

podatków autonomicznych na zmianę dochodu
narodowego: .
Mnożnik podatkowy jest ujemny, co oznacza,
że wzrost podatków powoduje obniżenie
dochodu narodowego.
I odwrotnie – obniżka podatków pociąga za sobą
wzrost dochodu. Wynika to stąd, że obniżka
podatków zwiększa dochód do dyspozycji, a to
podnosi wydatki konsumpcyjne, które
zwiększają dochód narodowy w sposób
mnożnikowy.
Z dotychczasowych rozważań wynika, że wzrost
wydatków rządowych powoduje mnożnikowy
wzrost dochodu narodowego, a wzrost podatków
powoduje mnożnikowy spadek dochodu
narodowego.
Powstaje pytanie, jak zmieniłby się poziom
dochodu narodowego, gdyby wydatki rządowe i
podatki zmieniły się dokładnie o taką samą
wielkość (czyli G = T)?
Mnożnik zrównoważonego budżetu

Mnożnik zrównoważonego budżetu
oznacza, że zmiana wydatków rządowych
(finansowanych z budżetu) jest w pełni
skompensowana zmianą wpływów budżetowych z
podatków. Mnożnik ten oznacza, że wzrost
wydatków rządowych, któremu towarzyszy równy
co do wielkości wzrost podatków, powoduje
wzrost dochodu narodowego o wielkość dokładnie
równą wzrostowi wydatków rządowych.
Mnożnik zrównoważonego budżetu = 1
Dlaczego?
Jeżeli państwo przeznacza złotówkę na zakup karetki, to
bezpośrednio rośnie popyt sektora publicznego na tego typu
samochody, a następnie mnożnikowo rośnie dochód i
konsumpcja ludności.
Natomiast przy obniżeniu podatków o złotówkę nie
występuje bezpośredni wzrost popytu sektora publicznego na
dobra i usługi, a jedynie występuje drugi, pośredni efekt, tj.
wzrost dochodu do dyspozycji ludności, prowadzący do
zwiększenia się konsumpcji prywatnej.
Gospodarka otwarta
Przyjmujemy dodatkowo:
Gospodarka otwarta
- warunki równowagi
makroekonomicznej
• App = C + I + G + X
C = C + ksk (Y – T); I = I ; G = G
a a a
X = X – ksi Y
a
• Apd = Y
W równowadze: Y = C + I + G + X
Y = C + ksk (Y-T) + I + G + X – ksi Y
a a a a
W równowadze: I + G + Ex = S + T + Im
Y=C+I+G+X
Y = C + ksk (Y-T) + I + G + X – ksi Y
a a a a
Y = 200 + 0,6 (Y-0,2 Y) + 200 + 200 +120 –

0,2Y
Y = 1000
C rośnie o 100
a
Y = 1138,88
Gospodarka otwarta
Zadanie 3.
Na podstawie poniższych danych oblicz dochód narodowy w równowadze dla gospodarki
zamkniętej wiedząc, że każdy przyrost dochodu narodowego przeznaczony zostaje w równej części na
przyrost konsumpcji i na przyrost oszczędności.
Dane:
 Konsumpcja autonomiczna = 500,
 Inwestycje autonomiczne = 500,
 Inwestycje nieautonomiczne = 0,
 Wydatki rządowe = 0,
 Przychody z podatków = 0
 Stopa podatkowa = 0.
a. Co stanie się z dochodem narodowym w równowadze, jeżeli inwestycje wzrosną o 100?
b. Co stanie się z dochodem narodowym w równowadze, jeżeli rząd włączy się w życie gospodarcze
analizowanego kraju pobierając 20% podatek liniowy od dochodów i przeznaczając 500 na
produkty i usługi finalne (przy założeniu ceteris paribus)?
Co teraz stanie się z dochodem narodowym w równowadze jeżeli inwestycje wzrosną o 100?
Dochód narodowy w równowadze dla gospodarki zamkniętej obliczymy
korzystając z warunku równowagi na rynku towarów (jak w zadaniu 1.):
Y = C + I + G.
Znając ogólną postać funkcji konsumpcji:
C = Ca + ksk (Y – T)
oraz wiedząc, że:
ksk = kso = 0,5 (ponieważ ksk + kso = 1, a każdy przyrost dochodu narodowego
przeznaczony zostaje w równej części na przyrost konsumpcji i na przyrost
oszczędności) po podstawieniu danych do warunku równowagi otrzymujemy:
Y = 500 + 0,5 (Y – 0) + 500 + 0
0,5Y = 1000
Y = 2000
Dochód narodowy zapewniający równowagę w analizowanej gospodarce
wynosi 2000.
a. Korzystając ze wzorów:
 Y = mi × I
 mi = 1/ [1 – ksk (1 – t)],
po podstawieniu danych z zadania otrzymujemy:
Y = 1/ [1 – 0,5 (1 – 0)] × 100 = 200
Jeżeli inwestycje wzrosną o 100, dochód narodowy w równowadze wzrośnie o
200.
b. Podstawiając dane do warunku równowagi oraz wiedząc, że:
T = tY
otrzymujemy:
Y = 500 + 0,5 (Y – 0,2Y) + 500 + 500
0,6Y = 1500
Y = 2500
Włączenie się rządu w życie gospodarcze kraju spowodowało zwiększenie
dochodu narodowego w równowadze o 500.
c. Zmianę dochodu narodowego w równowadze obliczymy korzystając ze
wzoru:
 Y = mi × I
Po podstawieniu danych z zadania otrzymujemy:
Y = 1/ [1 – 0,5 (1 – 0,2)] × 100 = 166,(6)
Jeżeli inwestycje wzrosną o 100, dochód narodowy w równowadze wzrośnie
zatem o 166,(6).
Gospodarka otwarta
Y  Ca  k sk (Y  T )  I a  Ga  X a  k si  Y ,
Y  Ca  k sk Y  (Ta  t  Y ) I a  Ga  X a  k si  Y ,
Y  Ca  k sk Y  Ta  t  Y  I a  Ga  X a  k si  Y ,
Y  Ca  k sk  Y  k sk  Ta  k sk  t  Y  I a  Ga  X a  k si  Y ,
Y  k sk  Y  k sk  t  Y  k si  Y  C a  k sk  Ta  I a  Ga  X a ,
Y (1  k sk  k sk  t  k si )  C a  k sk  Ta  I a  Ga  X a ,
1
Y (C a  k sk  Ta  I a  Ga  X a ),
1  k sk  k sk  t  k si
1
Y (C a  k sk Ta  I a  Ga  X a )
1  k sk (1  t )  k si
Gospodarka otwarta
Gospodarka otwarta
Mnożnik (konsumpcyjny, inwestycyjny,
wydatków rządowych, eksportowy) jest
mniejszy, gdy krańcowa skłonność do importu
jest większa. Warto też zauważyć, że
mnożnik dla gospodarki otwartej jest mniejszy
od mnożnika dla gospodarki zamkniętej. W
praktyce niemożliwe jest bowiem, aby zmiana
dochodu narodowego nie powodowała idącej
w tym samym kierunku zmiany importu.
Test Prawda - Fałsz
1. Agregatowy popyt jest to łączna ilość towarów
wytwarzanych w danej gospodarce w danym czasie.
2. Wielkość oszczędności bezpośrednio wpływa na
wielkość agregatowago popytu.
3. W gospodarce zamkniętej eksport zawsze równy jest
importowi, ponieważ obie te wielkości wynoszą zero.
4. Funkcja konsumpcji jest zawsze nachylona pod kątem
45 stopni.
5. Wysokość krańcowej skłonności do oszczędzania
pośrednio wpływa na nachylenie funkcji konsumpcji.
Test Prawda - Fałsz
1. Stosunkowo płaska krzywa popytu globalnego wynika
z niskiej krańcowej skłonności do konsumpcji.
2. Poziom inwestycji autonomicznych uzależniony jest
od wielkości dochodu narodowego oraz wysokości
stopy procentowej.
3. Iloczyn ksk i kso jest zawsze mniejszy od jedności.
4. Mnożnik wydatków inwestycyjnych jest większy w
gospodarce z udziałem państwa niż w gospodarce bez
udziału sektora państwowego.
5. Popytowe efekty inwestycji wynikają z działania
mnożnika wydatków inwestycyjnych.
Test wyboru
Test wyboru
Test wyboru
Przyjmuje się, że najważniejszymi
determinantami wzrostu gospodarczego w
długim okresie są:
a)zasoby czynników wytwórczych
b)efektywność wykorzystania zasobów
czynników wytwórczych
c)postęp technologiczny
d)wszystkie powyższe odpowiedzi są poprawne
Test wyboru
Test wyboru
Test wyboru
Test wyboru
Test wyboru
9. Jeżeli w gospodarce zamkniętej bez udziału sektora państwowego, na rynku towarów i usług mamy do czynienia z
równowagą rynkową, to:
a. planowane inwestycje równe są planowanym oszczędnościom,
b. liczba producentów równa jest liczbie konsumentów,
c. wartość eksportu równa jest wartości importu,
d. deficyt budżetowy jest równy zero.
10. Jeżeli w gospodarce zamkniętej bez udziału sektora państwowego, agregatowy popyt przewyższa dochód narodowy,
to:
a. konsumpcja globalna jest większa od łącznej podaży dóbr,
b. funkcja agregatowego popytu leży pozniżej linii 45 stopni.
c. suma planowanych wydatków konsumpcyjnych i inwestycyjnych jest większa od agregatowej podaży dóbr,
d. ogólny poziom cen w gospodarce jest za wysoki, co uniemożliwia dojście do stanu równowagi.
9. W gospodarce zamkniętej bez udziału sektora państwowego inwestycje wynoszą 2000, konsumpcja autonomiczna 3000,
a ksk = 0,5. Dochód narodowy w stanie równowagi wynosi:
a. 2500,
b. 5000,
c. 8000,
d. 10000.
10. Jeżeli I =S, to w gospodarce otwartej z udziałem państwa warunek równowagi na rynku towarów jest następujący:
a. G+Ex = T+Im,
b. G+Im = T+Ex,
c. G+T = Ex+Im,
d. G+S = Ex+I.
Mnożniki
Przykład 1
ksk = 0.7; kso = 0.1; t = 0.1; ksi = 0.1
m = 1 / [1-ksk (1-t) + ksi] = …
Przykład 2
ksk = 0.6; kso = 0.2; t = 0.1; ksi = 0.1
m = 1 / [1-ksk (1-t) + ksi] = …
Mnożniki
Example 1
ksk = 0.7; kso = 0.1; t = 0.1; ksi = 0.1
m = 1 / [1-ksk (1-t) + ksi] = 2,13
Example 2
ksk = 0.6; kso = 0.2; t = 0.1; ksi = 0.1
m = 1 / [1-ksk (1-t) + ksi] = 1,79
Mnożniki
Przykład 3
ksk = 0.6; kso = 0.1; t = 0.2; ksi = 0.1
m = 1 / [1-ksk (1-t) + ksi] = …
Przykład 4
ksk = 0.5; kso = 0.1; t = 0.2; ksi = 0.2
m = 1 / [1-ksk (1-t) + ksi] = …
Mnożniki
Example 3
ksk = 0.6; kso = 0.1; t = 0.2; ksi = 0.1
m = 1 / [1-ksk (1-t) + ksi] = 1,61
Example 4
ksk = 0.5; kso = 0.1; t = 0.2; ksi = 0.2
m = 1 / [1-ksk (1-t) + ksi] = 1,25
1. Agregatowy popyt
2. Funkcja agregatowego popytu,
3. Funkcja konsumpcji,
4. Funkcja oszczędności,
5. Gospodarka otwarta,
6. Gospodarka zamknięta,
7. Inwestycje autonomiczne,
8. Konsumpcja autonomiczna,
9. Krańcowa skłonność do konsumpcji,
10. Krańcowa skłonność do oszczędzania,
11. Mnożnik wydatków inwestycyjnych,
12. Oszczędności autonomiczne,
13. Popytowe efekty inwestycji.
a. Część oszczędności, która nie jest zależna od poziomu dochodów.

b. Gospodarka nie prowadząca wymiany towarów z zagranicą.
c. Funkcja pokazująca poziom zamierzonych łącznych wydatków w gospodarce przy każdym poziomie dochodu
narodowego.
d. Poziom inwestycji niezależny od wielkości dochodu narodowego.
e. Łączna ilość towarów, jaką nabywcy decydują się zakupić w danych warunkach.
f. Funkcja pokazująca poziom zamierzonej konsumpcji przy każdym poziomie dochodów do dyspozycji.
g. Efekty zwielokrotnionego wzrostu (spadku) poziomu dochodu narodowego w równowadze spowodowane wzrostem
(spadkiem) inwestycji autonomicznych.
h. Część dodatkowego dochodu do dyspozycji, która przeznaczona jest na zwiększenie konsumpcji.
i. Funkcja pokazująca poziom zamierzonych oszczędności przy każdym poziomie dochodów do dyspozycji.
j. Gospodarka prowadząca wymianę towarów z zagranicą.
k. Część wydatków konsumpcyjnych, która nie jest zależna od poziomu dochodów.
l. Część dodatkowego dochodu do dyspozycji, która przeznaczona jest na zwiększenie oszczędności.
m. Relacja zmiany dochodu narodowego w równowadze do powodującej ją zmiany autonomicznych wydatków
inwestycyjnych.
Ćwiczenie 2.
Podaj interpretację dla każdej z poniższych

kategorii ekonomicznych:

•Mnożnik konsumpcyjny = 2,
•Mnożnik wydatków rządowych = 3,
•Krańcowa skłonność do konsumpcji = 0,7,
•Stopa wzrostu gospodarczego w 2019 r. = 3%.
Długi okres –
produkcja potencjalna
a faktyczna
Podażowe determinanty
dochodu narodowego
PKB (Y) zależy tylko i wyłącznie

od możliwości produkcyjnych
gospodarki !!!!
narodowego
Szkoła
Wyznacznik keynesistowska neoklasyczna

wytwórczych
globalnego popytu
dochodu narodowego
PKB (Y) zależy od możliwości produkcyjnych
gospodarki (a nie od wzrostu App) !!!!
Y rzeczywisty = Y potencjalny (Prawo Saya)
Wzrost PKB (Y) zależy od wzrostu
możliwości produkcyjnych gospodarki.
Ten z kolei wynika ze wzrostu ilości zasobów
gospodarczych i / lub efektywniejszego ich
wykorzystania.
Krzywa możliwości
produkcyjnych
Warianty A B C D E F G H I J
Produkcja
chleba 1400 1350 1300 1200 1100 960 800 600 400 0
(w tys. ton)
Produkcja
maszyn 0 100 140 200 250 300 350 400 440 500
(w tys.
sztuk)
Krzywa możliwości
produkcyjnych
dochodu narodowego
Analiza od strony:
-Zasobów pracy
-Zasobów kapitału
-Zasobów pracy i kapitału (m. in. formuła
Solowa)
dochodu narodowego
Analiza tempa wzrostu gospodarczego od strony czynników związanych z zasobami
pracy:
Wyjdźmy od stwierdzenia, że poziom dochodu narodowego Y wytwarzanego w
gospodarce jest określony przez liczbę zatrudnionych Z i wydajność pracy w, przy czym
Y
w  . Można to zapisać w postaci następującego iloczynu:
Z
Y  Z w
dochodu narodowego
Y = Yt 1 - Yt
Yt+1 = (Z + Z) · (w + w) = Z · w + Z · w + Z · w + Z · w

 Y = Z · w + Z · w + Z · w + Z · w - Z · w =Z · w + Z · w + Z · w
Y Z  w w  Z Z  w
= + +
Y Z  w Z  w Z  w
Y Z w Z w
= + + 
Y Z w Z w
Występujący w tym równaniu iloczyn możemy pominąć, gdyż jest on w istocie bardzo
mały. Formuła tempa wzrostu dochodu narodowego wygląda wówczas następująco:
Y Z w
= +
Y Z w
Z równania wynika, że tempo wzrostu dochodu narodowego zależy od tempa
wzrostu zatrudnienia oraz tempa wzrostu wydajności pracy. Im wyższe tempo
wzrostu zatrudnienia oraz im wyższe tempo wzrostu wydajności pracy, tym wyższe
tempo wzrostu dochodu narodowego.
Wzrost gospodarczy
Przykład liczbowy
R = 1 / 14 + 200 / 10000 = 0,0914 = 9,1 %

Produkcja a zatrudnienie
Krańcowy produkt pracy
a zatrudnienie
Determinanty
wydajności pracy
- Zasoby naturalne
- Kapitał rzeczowy (techniczne uzbrojenie
pracy, kapitałochłonność)
- Wiedza technologiczna
- Kapitał ludzki
Funkcja wydajności pracy
dochodu narodowego
Analiza determinantów dochodu narodowego od strony czynników związanych z
kapitałem:
Wyjdźmy od stwierdzenia, że poziom dochodu narodowego Y jest określony przez zasób
kapitału K i efektywność kapitału e, co można zapisać:
Y = K  e.
Efektywność kapitału e, będąca stosunkiem dochodu narodowego do zasobu
kapitału a wię c Y/ K wskazuje na to, ile jednostek dochodu narodowego wytwarza się
w gospodarce dzięki 1 jednostce kapitału. Odwrotność efektywności kapitału nazywana

jest współczynnikiem kapitałochłonności (kp). Mamy więc:
1 K
kp = = .
e Y
Współczynnik kapitałochłonności kp informuje o tym, ile jednostek kapitału musi
funkcjonować w gospodarce, aby wytworzyć 1 jednostkę dochodu narodowego. Na
przykład, gdy kp = 3, to dla wytworzenia 1 złotówki dochodu narodowego niezbędne jest
w tej gospodarce funkcjonowanie kapitału w wysokości 3 złotych.
Produkcja a kapitał
Krańcowy produkt kapitału
Stopa inwestycji a tempo
wzrostu dochodu narodowego
Wydajność pracy
a kapitałochłonność
Ćwiczenie 2.
Podaj interpretację dla każdej z poniższych kategorii

ekonomicznych:

•Mnożnik konsumpcyjny = 1,5,
•Mnożnik inwestycyjny = 4,
•Krańcowa skłonność do oszczędzania = 0,2,
•Stopa wzrostu gospodarczego w 2019 r. = 1%,
•Stopa bezrobocia = 8%.
i globalnej podaży – stanowisko … ?
narodowego
Szkoła
Wyznacznik
keynesistowska neoklasyczna
Okres
Wykorzystanie mocy
wytwórczych
Skutek stymulowania
globalnego popytu
Jak zwiększyć dochód
narodowy (PKB) ?
Podejście
narodowego
Szkoła
Wyznacznik keynesistowska neoklasyczna

wytwórczych
globalnego popytu
Polityka propodażowa
1. zachęcanie społeczeństwa do oszczędzania
2. zachęty inwestycyjne dla firm krajowych
3. przyciąganie BIZ
4. wspieranie edukacji
5. ochrona praw własności
6. umacnianie stabilności politycznej
7. znoszenie barier wolnego handlu
8. finansowanie B + R
9. wspieranie / hamowanie przyrostu naturalnego?
Krzywa możliwości
produkcyjnych
dochodu narodowego
Analiza tempa wzrostu gospodarczego od strony czynników związanych z zasobami
pracy:
Wyjdźmy od stwierdzenia, że poziom dochodu narodowego Y wytwarzanego w
gospodarce jest określony przez liczbę zatrudnionych Z i wydajność pracy w, przy czym
Y
w  . Można to zapisać w postaci następującego iloczynu:
Z
Y  Z w
dochodu narodowego
Y = Yt 1 - Yt
Yt+1 = (Z + Z) · (w + w) = Z · w + Z · w + Z · w + Z · w

 Y = Z · w + Z · w + Z · w + Z · w - Z · w =Z · w + Z · w + Z · w
Y Z  w w  Z Z  w
= + +
Y Z  w Z  w Z  w
Y Z w Z w
= + + 
Y Z w Z w
Występujący w tym równaniu iloczyn możemy pominąć, gdyż jest on w istocie bardzo
mały. Formuła tempa wzrostu dochodu narodowego wygląda wówczas następująco:
Y Z w
= +
Y Z w
Z równania wynika, że tempo wzrostu dochodu narodowego zależy od tempa
wzrostu zatrudnienia oraz tempa wzrostu wydajności pracy. Im wyższe tempo
wzrostu zatrudnienia oraz im wyższe tempo wzrostu wydajności pracy, tym wyższe
tempo wzrostu dochodu narodowego.
Wzrost gospodarczy
Przykład liczbowy
R = 1 / 14 + 200 / 10000 = 0,0914 = 9,1 %

Zadanie 1
•Dochód narodowy w okresie poprzednim =
100 mld
•Stopa postępu technicznego = 1%
•Wzrost zatrudnienia – z 10 mln do 10,1 mln
•Wzrost zasobów kapitału – z 100 mln do
102 mln
Dochody z pracy i z kapitału w równej części
przyczyniają się do kształtowania dochodu
narodowego
Oblicz:
•Stopę wzrostu gospodarczego (wg Solowa)
•Dochód narodowy przy zał. a) zerowej
inflacji; b) inflacji równej 2%
•Współczynnik kapitałochłonności (w 2
okresach)
•Wydajność pracy (w 2 okresach)
•Techniczne uzbrojenie pracy (w 2 okresach)
•Efektywność kapitału (w 2 okresach)
Wzrost gospodarczy
(formuła Solowa)
Zadanie 2
•Dochód narodowy (PKB) w okresie poprzednim =
100 mld, w okresie bieżącym = 107 mld
•Stopa inflacji = 0%
•Wzrost zatrudnienia – z 12 mln do 12 mln 120 tys.
•Wzrost zasobów kapitału – z 90 mln do
94,5 mln
Udział dochodów z pracy w dochodzie narodowym
– 30%
Oblicz stopę postępu technicznego.
Postęp techniczny
Stopa postępu technicznego =
0,07 – 0,7 (4,5 mln / 90 mln) – 0,3 (120
tys. /12 mln) = 0,07 –… = … %
1. Wzrost gospodarczy obejmuje zmiany ilościowe i jakościowe podstawowych wielkości
makroekonomicznych.
2. Ujemne tempo wzrostu produkcji oznacza, że produkcja w okresie bieżącym jest większa
niż w okresie poprzednim.
3. Stopa wzrostu produkcji to pomnożony przez 100% stosunek przyrostu produkcji w
danym okresie do poziomu produkcji w okresie poprzednim.
4. Produkcja potencjalna jest z reguły niższa od faktycznej.
5. Wydajność pracy to stosunek przyrostu produkcji do poziomu zatrudnienia w okresie
poprzednim.
6. Wzrost technicznego uzbrojenia pracy powoduje spadek wydajności pracy.
7. Techniczne uzbrojenie pracy to stosunek nakładów kapitału do wielkości produkcji.
8. W modelu wzrostu Solowa PKB może wzrastać jedynie wówczas, gdy wzrastają zasoby
kapitałowe i / lub zatrudnienie.
Test wyboru
1. Jeśli produkcja w danym okresie wynosi 1320, a w okresie poprzednim wyniosła 1200 to
indeks wzrostu produkcji wynosi:
a) 110,
b) 120,
c) 125,
d) 150.
2. Produkcja danym okresie wynosi 1245 mld zł, natomiast w okresie poprzednim wynosiła
1200 mld zł. Stopa wzrostu produkcji wynosi zatem:
a) 2,5%,
b) 2,75%,
c) 3,75%,
Test wyboru
1. Tempo wzrostu wydajności pracy w pewnej gospodarce wynosi 1%, a tempo wzrostu
zatrudnienia 3%. Przy założeniu, że inne czynniki nie wpływają na poziom produkcji,
tempo wzrostu produkcji wynosi:
a) 2%,
b) 3%,
c) 4%,
2. Jeśli współczynnik kapitałochłonności wynosi 2, to współczynnik efektywności inwestycji

wynosi:
a) 4,
b) 2,
c) 0,5,
d) 0,25.
Test wyboru
1. Tempo wzrostu zasobu kapitału wynosi 2%, tempo wzrostu produkcji 4%. Przy założeniu,
że poziom produkcji w gospodarce zależy od zasobu kapitału i jego efektywności tempo
wzrostu efektywności zasobu kapitału wynosi:
a) 1%,
b) 2%,
c) 3%,
d) 5%.
2. Postęp techniczny oznacza, że:

a) przy tych samych nakładach kapitału i pracy produkuje się mniej,
b) przy tych samych nakładach kapitału i pracy produkuje się więcej,
c) przy niższych nakładach kapitału i pracy można produkować tyle samo,
d) odpowiedzi b) i c) są prawdziwe.
Test wyboru
1. Postęp techniczny powoduje:
a) wzrost wydajności pracy,
b) wzrost produkcji,
c) spadek wydajności pracy,
d) odpowiedzi a) i b) są prawdziwe.
2. Z formuły wzrostu Solowa wynika, że jeśli stopa wzrostu zasobu kapitału wynosi 1%,
stopa wzrostu zatrudnienia wynosi 2%, udział dochodów z kapitału w dochodzie
narodowym wynosi 60%, tempo wzrostu produkcji wynosi 3%, to stopa postępu
technicznego wynosi:
a) 1,2%,
b) 1,4%,
c) 1,6%,
Postęp techniczny
- Ucieleśniony
- Procesowy
Postęp techniczny
- Kapitałochłonny (pracooszczędny)
- Kapiałooszczędny (pracochłonny)
- Neutralny
Postęp techniczny
DETERMINANTY
-Stopień rozwoju wynalazczości i badań
naukowych
-Stopień rozwoju kwalifikacji zawodowych
-Dynamika inwestycji
Ekspansywna czy
restrykcyjna polityka?
Ekspansywna czy
restrykcyjna polityka?
Year Real GDP growth - the US Real GDP growth - Euro area
1996 3,8 1,7
1997 4,5 2,7
1998 4,4 2,8
1999 4,7 3,0
2000 4,1 3,9
2001 1,0 2,1
2002 1,8 0,9
2003 2,8 0,8
2004 3,8 2,2
2005 3,3 1,7
2006 2,7 3,2
2007 1,8 3,1
2008 -0,3 0,5
2009 -2,8 -4,5
2010 2,5 2,1
2011 1,6 1,6
2012 2,2 -0,9
2013 1,5 -0,3
2014 2,4 0,9
2015 2,4 1,7
Budżet państwa
Budżet państwa to plan finansowy
zawierający wszystkie dochody i wydatki
związane z prowadzoną polityką społeczną,
gospodarczą i obronną.
Budżet sektora finansów publicznych
obejmuje budżet państwa, budżety
samorządowe oraz fundusze celowe.
Funkcje polityki fiskalnej
- fiskalna
- stabilizacyjna
- redystrybucyjna
- stymulacyjna
Zasady polityki fiskalnej
- jedności
- zupełności
- rocznego budżetowania
- uprzedniości
- jawności
- równowagi budżetowej
Budżet państwa – wydatki
1. Wydatki związane z pełnieniem przez
państwo jego podstawowych funkcji
2. Wydatki związane z realizacją celów
„welfare state”
3. Wydatki pobudzające możliwości
produkcyjne
4. Wydatki na obsługę długu publicznego
Budżet państwa – wydatki
1. Wydatki sztywne
2. Wydatki elastyczne
Budżet państwa – dochody
1. Dochody niepodatkowe
2. Dochody podatkowe
- Podatki bezpośrednie i pośrednie
- Podatki centralne, samorządowe
i mieszane
- Podatki proporcjonalne, progresywne
i degresywne
Zasady „dobrego” systemu
podatkowego
A. Smith wskazał na cztery zasady, na których powinien
opierać się dobry system podatkowy :
1) podatki powinny być sprawiedliwe i nie powinny
przekraczać możliwości podatnika,
2) wysokość podatków powinna być z góry określona,
3) sposób i warunki płatności powinny być wygodne
dla płatnika,
4) koszty poboru podatku powinny być niskie, a
podatki nie powinny wpływać hamująco na aktywność i
przedsiębiorczość podatników.
Krzywa Laffera
Wydatki państwa
a dochód narodowy
w równowadze
Polityka fiskalna
•Ekspansywna (wzrost wydatków

rządowych; spadek podatków)
•Restrykcyjna (spadek wydatków

rządowych; wzrost podatków)
Rezultaty polityki fiskalnej
• Nadwyżka budżetowa
• Budżet zrównoważony
• Deficyt budżetowy (suma deficytu
strukturalnego i cyklicznego)
Nadwyżka budżetowa zmniejsza dług

publiczny.
Deficyt budżetowy zwiększa dług publiczny.
Saldo budżetu państwa
w Polsce w latach 2012-2021
Dług publiczny w krajach wysoko
rozwiniętych i rozwijających się
Prawo Wagnera
Prawo Wagnera mówi o stałym wzroście
wydatków publicznych (zarówno
bezwzględnych, jak i względnych w odniesieniu
do PKB).
Przyczyny:
-Demograficzne
-Polityczne
-Ekonomiczne
Keynesizm vs. neoklasycyzm
Kto ma rację?
Keynesiści?
- Paradoks zapobiegliwości + mnożnik
Wniosek taki można wyciągnąć, porównując wskaźniki PKB per
capita i długu publicznego w państwach „starej” i „nowej” UE. W
krajach, które przystąpiły do UE w XX w. PKB per capita wg PPS w
2016 r. stanowił średnio 120,8% wartości dla całej UE, podczas gdy w
państwach, które stały się członkami UE w XXI w. – zaledwie 70,6%.
Dla porównania przeciętne dla tych dwu grup wskaźniki długu do
PKB wynosiły wówczas odpowiednio: ponad 88% oraz 53,5%.
(obliczenia własne na podstawie: http:/epp.eurostat.ec.europa.eu – dostęp 1.09.2017)
Dług publiczny w krakjach UE
(w % PKB)
ALE
W krajach wyżej rozwiniętych, w stosunku do
„nowych” członków Unii, można zaobserwować:
(1) niższe tempo wzrostu gospodarczego (zgodnie

z teorią realnej konwergencji), wolniej
zwiększające mianownik w ilorazie dług – PKB;
(2) niższą stopę wzrostu ogólnego poziomu cen,
uniemożliwiającą „inflacyjne” wyjście z długu.
Kto ma rację?
Neoklasycy?
-Oszczędzanie jest cnotą (zapewnia wzrost inwestycji)
-Możliwy wzrost podaży pracy (przy wzroście
podatków)
-Ekwiwalencja ricardiańska
-Wzrost stopy procentowej (efekt wypychania, gorszy
rating). W efekcie – spadek inwestycji
-Aprecjacja kursu walutowego (spadek BIZ, spadek
eksportu netto)
Kto ma rację ?
Neoklasycy?
Dług publiczny / Przeciętna stopa Liczba obserwacji

PKB wzrostu realnego
PKB
< 30% 3,7% 866
30% - 60% 3,0% 654
60% - 90% 3,4% 445
> 90% 1,7% 352
Skutki deficytu budżetowego
(PKB = C + I + G + Ex – Im)
1.Pozytywne (możliwy wzrost PKB,

niekiedy nawet zwielokrotniony w stosunku
do wzrostu wydatków rządowych – działanie
mnożnika w modelu keynesowskim)
2.Negatywne
Zadanie 1.
Funkcja dochodów budżetowych w gospodarce X dana jest wzorem:
T = N + Ta + tY,
gdzie:
•N (dochody niepodatkowe) = 100,
•Ta (podatek autonomiczny = 20,
•t (stopa opodatkowania) = 20%.
a. Przy jakim poziomie dochodu narodowego (Y) budżet będzie
zrównoważony, jeśli 20% wszystkich wydatków państwa
związanych było z obsługą długu publicznego, na którą rząd musiał
przeznaczyć 150?
b. Przy jakim poziomie dochodu narodowego (Y) wystąpi deficyt
budżetowy, a przy jakim nadwyżka budżetowa?
Zadanie 2.
• Oblicz saldo budżetu, jeśli w gospodarce
dochód narodowy w równowadze wynosi:
Y=C+I+G
C = Ca + ksk (Y – T); I = Ia ; G = Ga ; T = tY
Y = C + ksk (Y – tY) + I + G
a a a
Y = C + ksk (Y – T) + I + G
a a a
C = 80; ksk = 0,8; I = 70; T = t Y; t = 0,2;

a a
G = 210
a
Y = C + ksk (Y – T) + I + G
a a a
C = 80; ksk = 0,8; I = 70; T = t Y; t = 0,2;

a a
G = 210
a
Y = 360 + 0,8 (Y – 0,2Y)

Y = 1000
T–G=?
Test wyboru
Progresja podatkowa polega na:
a.wzroście stopy opodatkowania w miarę wzrostu
poziomu dochodu
b.podwyższaniu stóp procentowych od depozytów w
celu zrekompensowania podatnikom wysokich obciążeń
podatkowych
c.corocznym zwiększaniu progów podatkowych o
wielkość inflacji
d.wzroście długu publicznego poprzez zwiększanie
zadłużenia zagranicznego państwa.
Test wyboru
Nadwyżka budżetowa występuje wtedy, gdy:
a) więcej jest osób płacących podatki niż
otrzymujących zasiłki
b) znaczna część ogólnej liczby przedsiębiorstw
jest własnością Skarbu Państwa
c) wydatki budżetowe są mniejsze niż wpływy
do budżetu
d) nie ma długu publicznego
Test wyboru
Do podatków pośrednich zaliczamy:
a) podatki spadkowe
b) podatki dochodowe
c) podatki płacone od posiadanego majątku
d) podatki konsumpcyjne
Test wyboru
Jeżeli występuje dług publiczny, to:
a) mamy do czynienia z deficytem budżetowym,
b) budżet jest zrównoważony,
c) mamy do czynienia z nadwyżką budżetową,
d) możemy mieć do czynienia zarówno z
nadwyżką, jak i z deficytem budżetowym.
Test wyboru
W krajach kandydujących do strefy euro,
deficyt budżetowy nie może przekroczyć:
a) 3% PKB
b) 5% PKB
c) 8% PKB
d) 10% PKB
Test wyboru
W krajach kandydujących do strefy euro,
dług publiczny nie może przekroczyć:
a) 55% PKB
b) 60% PKB
c) 65% PKB
d) 70% PKB
9. Zmniejszenie szarej strefy w gospodarce mogłoby przyczynić się do spadku deficytu
budżetowego.
10. Dług publiczny jest pojęciem tożsamym z pojęciem deficytu budżetowego.
11. Zwiększając wielkość wydatków budżetowych, państwo stosuje ekspansywną politykę
fiskalną.
12. Instrumenty aktywnej polityki fiskalnej działają z opóźnieniem.
13. Wzrost stopy opodatkowania spowoduje zwiększenie mnożnika wydatków rządowych.
14. Mnożnik podatkowy określa wpływ zmiany podatków autonomicznych na zmianę
dochodu narodowego w równowadze.
15. Mnożnik zrównoważonego budżetu jest oparty na założeniu, że wydatki rządowe są
równe przychodom z podatków.
16. Siła działania automatycznych stabilizatorów koniunktury zależy przede wszystkim od
zmian poziomu aktywności gospodarczej.
17. W okresie ekspansji automatyczne stabilizatory koniunktury mają za zadanie „hamować”
wzrost globalnego popytu w gospodarce.
18. Zwiększenie podatku VAT w Polsce do 23% było przykładem aktywnej polityki fiskalnej.
19. Zgodnie z traktatem z Maastricht, deficyt pierwotny nie powinien przekraczać 3% PKB.
20. Zgodnie z krzywą Laffera, dla wpływów budżetowych nie ma znaczenia, czy stopa
podatkowa będzie wynosić 0 czy 100%.
21. Mnożnik wydatków rządowych jest dodatnio skorelowany ze stopą podatkową.
22. Deficyt rzeczywisty jest sumą deficytu strukturalnego i cyklicznego.
23. Wzrost udziału wydatków sztywnych w całkowitych wydatkach rządowych powoduje
spadek deficytu strukturalnego.
24. Ekwiwalencja ricardiańska wskazuje, że wzrost wydatków rządowych spowoduje obniżkę
popytu konsumpcyjnego.
25. Przekroczenie długu publicznego powyżej 60% PKB oznacza, że dany kraj z powrotem
musi przyjąć swoją autonomiczną walutę.
26. Wzrost wydatków rządowych może powodować wzrost stopy procentowej.
27. Jeśli rząd zmniejsza wydatki, to podmioty gospodarcze mają mniej pieniędzy, co
powoduje wypychanie inwestycji prywatnych.
28. Koszty obsługi długu publicznego wpływają na saldo budżetu pierwotnego.
29. Od początku okresu transformacji (1989 r.) do 2017 r. nigdy w Polsce nie wystąpiła
nadwyżka budżetowa.
30. Antycykliczna polityka fiskalna oznaczałaby konieczność zwiększenia jej restrykcyjności
w okresach ożywienia i rozkwitu.
8. Działanie automatycznych stabilizatorów koniunktury polega na:
a) hamowaniu spadku globalnego popytu w okresie recesji;
b) hamowaniu wzrostu globalnego popytu w okresie recesji;
c) hamowaniu spadku globalnego popytu w okresie ekspansji;
d) hamowaniu wzrostu wydatków budżetowych.
9. W analizach keynesistowskich wzrost wydatków rządowych o G spowoduje:
a) taki sam wzrost dochodu narodowego w wyniku pobudzenia globalnego popytu;

b) zwielokrotniony wzrost dochodu narodowego w wyniku działania mnożnika wydatków
rządowych;
c) taki sam spadek dochodu narodowego w wyniku wzrostu deficytu budżetowego;
d) zwielokrotniony spadek dochodu narodowego w wyniku wzrostu deficytu budżetowego
i działania ujemnego mnożnika wydatków rządowych.
12. Deficyt cykliczny jest różnicą między:
a) deficytem rzeczywistym i deficytem strukturalnym;
b) deficytem rzeczywistym i deficytem pierwotnym;
c) deficytem pierwotnym i deficytem strukturalnym;
d) żadna z powyższych odpowiedzi nie jest prawidłowa.
13. Aby wskaźnik długu publicznego do PKB utrzymywał się na niezmienionym poziomie:
a) wydatki budżetowe muszą być równe przychodom budżetowym;
b) nie może wystąpić deficyt sektora finansów publicznych;
c) musi wystąpić nadwyżka pierwotna;
d) saldo budżetu nie musi być zrównoważone, jeśli wzrost gospodarczy jest dynamiczny.
14. Wzrost podatku VAT z 22% do 23% oznaczał jego zwiększenie o:
a) 4,(54)%;
b) 1%;
c) 1 p. p.;
d) odpowiedzi a) i c) są prawidłowe.
15. Wzrost podatku VAT z 22 do 23% jest przykładem:
a) aktywnej ekspansywnej polityki fiskalnej;
b) pasywnej ekspansywnej polityki fiskalnej;
c) aktywnej restrykcyjnej polityki fiskalnej;
d) pasywnej restrykcyjnej polityki fiskalnej.
16. Wprowadzenie programu Rodzina 500+ jest przykładem:
a) aktywnej ekspansywnej polityki fiskalnej;
b) pasywnej ekspansywnej polityki fiskalnej;
c) aktywnej restrykcyjnej polityki fiskalnej;
d) pasywnej restrykcyjnej polityki fiskalnej.
17. Mnożnik wydatków rządowych wzrośnie pod wpływem:
a) wzrostu skłonności do oszczędzania;
b) wzrostu stopy podatkowej;
c) wzrostu skłonności do konsumpcji;
d) wzrostu skłonności do importu.
Aktywna polityka fiskalna
Aktywna polityka fiskalna polega na świadomym
interwencjonizmie, wymagającym każdorazowo
podejmowania decyzji o wykorzystaniu
konkretnych instrumentów fiskalnych, takich jak:
zwiększenie lub ograniczenie wydatków
budżetowych na określone cele (np. roboty
publiczne), zmiana stawek i zasad opodatkowania,
zmiana zasad subwencjonowania przedsiębiorstw
oraz określanie sposobu, zakresu i terminu
wykorzystania tych instrumentów.
Aktywna polityka fiskalna
Decyzje takie z reguły prowadzą w dłuższym
okresie do wzrostu udziału wydatków budżetowych
w dochodzie narodowym i napotykają na krytykę
ze strony zwolenników nurtu liberalnego,
przeciwstawiających się nadmiernemu
rozszerzeniu roli państwa w gospodarce oraz
arbitralnemu manipulowaniu podatkami i
wydatkami budżetowymi.
Pasywna polityka fiskalna
Pasywna polityka fiskalna polega na

wykorzystaniu automatycznych
stabilizatorów koniunktury. Działają one
niejako samoczynnie, bez potrzeby
ingerencji państwa.
Pasywna polityka fiskalna
„Automatyzm” tych środków polega na tym,
że:
•a) po ich zatwierdzeniu zaczynają działać
bez konieczności wprowadzania częstych
korekt na skutek zmian sytuacji
gospodarczej,
•b) siła i zakres ich działania zależy niemal
wyłącznie od skali zmian poziomu
aktywności gospodarczej.
Pytanie problemowe
PKB obliczany metodą sumowania wydatków jest sumą
konsumpcji, inwestycji, wydatków rządowych na dobra i
usługi oraz eksportu netto. Wynika z tego, że wzrost
wydatków rządowych przyczynia się, ceteris paribus, do
wzrostu PKB. Czy zgadzasz się z powyższą
argumentacją? Zastanów się, czy zależność ta nadal
zawsze będzie jednokierunkowa, jeśli uchylimy założenie
ceteris paribus.
Wskazówka: rozważ możliwy wpływ wzrostu wydatków rządowych
na pozostałe składniki PKB obliczanego metodą sumowania
wydatków (konsumpcję, inwestycje, eksport netto).
Czynniki utrudniające
prowadzenie skutecznej
polityki fiskalnej
1)Ograniczona wiarygodność
2)Brak koordynacji z polityką pieniężną
3)Opóźnienia
Ograniczona wiarygodność
Niezależnie od tego, czy rząd zdecyduje się na ekspansję, czy
na zacieśnienie fiskalne, żeby jego działania były skuteczne,
powinny charakteryzować się dużym stopniem
wiarygodności. Innymi słowy, aby przyjęta strategia była
skuteczna, społeczeństwo powinno uwierzyć, że rząd
rzeczywiście zrealizuje swoje zobowiązania dotyczące
ekspansywnej bądź restrykcyjnej polityki budżetowej.
Ograniczona wiarygodność
Wiarygodność polityki fiskalnej ograniczają:
-brak stabilności politycznej
-nadmierna ekspansywność
-procykliczność
-brak stabilności
-brak przejrzystości
Brak koordynacji
z polityką pieniężną
Prowadzenie skutecznej polityki fiskalnej może
być ułatwione, jeśli w podobny sposób będą
myślały władze monetarne, tzn. ekspansji
fiskalnej będzie towarzyszyła ekspansywna, a
zacieśnieniu fiskalnemu – restrykcyjna polityka
pieniężna.
Brak koordynacji
z polityką pieniężną
Z uwagi na konstytucyjną lub ustawową
sprzeczność celów obu polityk (rząd ma zwykle
za zadanie stymulowanie wzrostu
gospodarczego, a bank centralny
przeciwdziałanie inflacji) często mamy jednak
do czynienia z mixem ekspansywnej polityki
fiskalnej i restrykcyjnej polityki pieniężnej.
Opóźnienia polityki fiskalnej
1) diagnostyczne, związane z potrzebą
dokonania oceny zmian zachodzących w
gospodarce, zebrania niezbędnych
informacji statystycznych i ich przetworzenia;
2) decyzyjne, wynikające z czasu
potrzebnego do dokonania wyboru narzędzi,
które powinny być zastosowane i
przeprowadzenia zmian legislacyjnych;
Opóźnienia polityki fiskalnej
3) wdrożeniowe, ze względu na czas
niezbędny do praktycznego zastosowania
przyjętego pakietu środków polityki
gospodarczej;
4) związane z reakcją podmiotów
gospodarczych na wprowadzone narzędzia
interwencyjne.
Popyt na pieniądz
• Transakcyjny
• Przezornościowy (ostrożnościowy)
• Spekulacyjny
Determinanty
popytu na pieniądz
Podaż pieniądza
• M0
• M1
• M2
• M3
Równowaga
na rynku pieniężnym
Kreacja pieniądza
przez system bankowy
ZAŁOŻENIA
1.Klient banku komercyjnego zakłada

lokatę na kwotę 10 000 zł
2.Ustalona przez bank centralny stopa

rezerw obowiązkowych wynosi 10%
Kreacja pieniądza
ZAŁOŻENIA
3. Banki nie utrzymują rezerw
dobrowolnych
4. Pieniądze z udzielonych kredytów w

całości lokowane są w kolejnych
bankach jako depozyty (stopa ubytku
gotówki z systemu bankowego wynosi
zero)
Kreacja pieniądza przez
system bankowy
BANK Depozyty Rezerwy Kredyty
Pierwszy 10 000
Drugi
Trzeci
Czwarty
I – IV
Cały system
bankowy
system bankowy
Pierwszy 10 000 1 000 9 000

Drugi 9 000 900 8 100
Trzeci
Czwarty
I – IV
Cały system
bankowy
system bankowy
Pierwszy 10 000 1 000 9 000

Drugi 9 000 900 8 100
Trzeci 8 100 810 7 290
Czwarty 7 290 729 6 561
I – IV
Cały system
bankowy
system bankowy
Pierwszy 10 000 1 000 9 000

Drugi 9 000 900 8 100
Trzeci 8 100 810 7 290
Czwarty 7 290 729 6 561
I – IV 34 390 3 439 30 951
Cały system
bankowy
Kreacja pieniądza
Suma wartości depozytów w systemie
bankowym =
= Depozyt pierwotny
× Współczynnik kreacji depozytów
Współczynnik kreacji depozytów

= 1 / sro
system bankowy
Pierwszy 10 000 1 000 9 000

Drugi 9 000 900 8 100
Trzeci 8 100 810 7 290
Czwarty 7 290 729 6 561
I – IV 34 390 3 439 30 951
Cały system 100 000 10 000 90 000
bankowy
system bankowy
Pierwszy 10 000 50 9950

Drugi 4975 24,875 4950,125
Trzeci 2462,625 12,438 2450,187
Czwarty 1225,094 6,125 1218,969
I – IV 18 662,719 93,438 18 569,281
Cały system 29 702,97 148,51 29 554,46
bankowy
Test wyboru
Pieniądz pełni funkcję środka płatniczego,
ponieważ:
a) umożliwia realizację transakcji kupna –
sprzedaży w momencie zawarcia tej transakcji,
b) umożliwia realizację odroczonych płatności,
c) służy do przechowywania bogactwa,
d) jest miernikiem wartości towarów i usług
konsumpcyjnych.
Test wyboru
Im wyższa płynność danego aktywu, tym:
a) wyższa jest jego zyskowność,
b) wyższe jest ryzyko związane z trzymaniem
tego aktywu w kontekście motywu
przezornościowego,
c) większa możliwość szybkiej wymiany tego
aktywu na gotówkę,
d) wyższy jest popyt transakcyjny na pieniądz.
Test wyboru
Współczynnik kreacji depozytów informuje o tym:
a) ile razy zwiększy się suma depozytów w wyniku
pojawienia się depozytu pierwotnego,
b) ile razy zwiększy się suma depozytów w wyniku
udzielonych kredytów,
c) o ile zwiększy się suma depozytów w wyniku
pojawienia się depozytu pierwotnego,
d) o ile zwiększy się suma depozytów w wyniku
udzielonych kredytów.
Test wyboru
Wielkość kreacji kredytu bankowego
zależy bezpośrednio od:
a) stopy inflacji,
b) stopy procentowej,
c) stopy rezerw obowiązkowych,
d) stopy bezrobocia.
Test wyboru
Wzrost stopy rezerw obowiązkowych:
a) ustalany jest przez bank centralny i powoduje
wzrost mnożnika kreacji pieniądza
b) ustalany jest przez bank centralny i powoduje
spadek mnożnika kreacji pieniądza
c) ustala się na rynku międzybankowym i
powoduje wzrost mnożnika kreacji pieniądza
d) ustala się na rynku międzybankowym i
powoduje spadek mnożnika kreacji pieniądza
8. Jeżeli popyt na pieniądz jest równy jego podaży, to mamy do czynienia z równowagą na
rynku pieniężnym.
9. Podaż pieniądza w najwęższym sensie rozumieć należy jako ilość pieniądza
wprowadzonego do obiegu.
10. Agregat pieniężny M2 jest szerszy od agregatu M1.
11. Współcześnie zdecydowana większość transakcji dokonywana jest za pomocą pieniądza
papierowego.
12. Czek jest przykładem pieniądza bezgotówkowego.
13. Typowy system bankowy tworzony jest przez wszystkie banki komercyjne.
14. Przyjmowanie depozytów od ludności to jedna z podstawowych funkcji banków
komercyjnych.
15. Wkłady długoterminowe są zawsze wyżej oprocentowane niż krótkoterminowe.
16. Kredyt polega na tym, że dłużnik odstępuje wierzycielowi określoną sumę pieniężną w
zamian za obietnicę zwrotu wraz z odsetkami.
17. Stopa rezerw obowiązkowych w gospodarce wolnokonkurencyjnej ustalana jest na rynku
międzybankowym.
18. Banki komercyjne zawsze utrzymują taki poziom rezerw, jaki wynika ze stopy rezerw
obowiązkowych.
19. Jeśli stopa rezerw obowiązkowych wynosi 0%, bank centralny całkowicie kontroluje
podaż pieniądza.
20. Można przypuszczać, że wyższym poziomom stopy rezerw obowiązkowych odpowiadać
będzie wyższa cena kredytu.
21. Kreacja pieniądza przez system bankowy równa jest sumie kredytów udzielonych przez
wszystkie banki.
22. Bazę monetarną tworzą rezerwy gotówkowe systemu bankowego oraz ilość pieniądza w
obiegu.
23. Im wyższa podaż pieniądza, przy danej bazie monetarnej, tym wyższy jest mnożnik
kreacji pieniądza.
24. Zależność między mnożnikiem kreacji pieniądza a stopą ubytku gotówki z systemu
bankowego jest ujemna.
25. Pośrednictwem finansowym między jednostkami gospodarującymi zajmują się tylko
banki.
26. Ekspansywna polityka makroekonomiczna polega na ograniczaniu globalnego popytu w
gospodarce.
27. Polityka monetarna polega na oddziaływaniu przez państwo na strukturę wydatków
budżetowych.
28. Podaż pieniądza podlega regulacji państwa tylko w gospodarkach typu nakazowo-
rozdzielczego.
29. Obniżanie stopy redyskontowej przez bank centralny to jeden z instrumentów
ekspansywnej polityki pieniężnej.
30. Sprzedaż obligacji rządowych przez bank centralny zmniejsza podaż pieniądza w
gospodarce.
31. Pieniądz fiducjarny ma pokrycie w dobrach materialnych.
32. Zgodnie z regułą Taylora, wzrost inflacji powinien przyczyniać się do podwyższenia
stopy procentowej.
5. Wzrost transakcyjnego popytu na pieniądz spowodowany jest przez:
a) wzrost stopy procentowej;
b) spadek stopy procentowej;
c) wzrost dochodu narodowego;
d) spadek dochodu narodowego.
6. Spadek spekulacyjnego popytu na pieniądz spowodowany jest przez:
a) wzrost stopy procentowej;
b) spadek stopy procentowej;
c) wzrost dochodu narodowego;
d) spadek dochodu narodowego.
16. Agregat M3 obejmuje m.in.:
a) gotówkę w obiegu;
b) 5-letnie obligacje Skarbu Państwa;
c) 36-miesięczne lokaty bankowe;
d) wszystkie odpowiedzi są prawidłowe.
17. Zgodnie z regułą Taylora, stopa procentowa powinna być zmniejszona, jeśli:
a) stopa inflacji przewyższa cel inflacyjny, a rzeczywisty PKB jest większy od
potencjalnego;
b) stopa inflacji przewyższa cel inflacyjny, a rzeczywisty PKB jest mniejszy od
potencjalnego;
c) stopa inflacji jest niższa od celu inflacyjnego, a rzeczywisty PKB jest większy od
potencjalnego;
d) stopa inflacji jest niższa od celu inflacyjnego, a rzeczywisty PKB jest niższy od
potencjalnego.
18. Zgodnie z regułą Taylora, stopa procentowa powinna być zwiększona, jeśli:
a) stopa inflacji przewyższa cel inflacyjny, a rzeczywisty PKB jest większy od
potencjalnego;
b) stopa inflacji przewyższa cel inflacyjny, a rzeczywisty PKB jest mniejszy od
potencjalnego;
c) stopa inflacji jest niższa od celu inflacyjnego, a rzeczywisty PKB jest większy od
potencjalnego;
d) stopa inflacji jest niższa od celu inflacyjnego, a rzeczywisty PKB jest niższy od
potencjalnego.
19. Prowadzenie konwencjonalnej polityki monetarnej po kryzysie było utrudnione,
ponieważ:
a) podaż pieniądza przewyższała bazę monetarną;
b) baza monetarna przewyższała podaż pieniądza;
c) stopy procentowe osiągnęły zbyt wysoki poziom;
d) stopy procentowe osiągnęły zbyt niski poziom.
System
pieniężno – kredytowy
• Funkcje banków komercyjnych
• Funkcje Banku Centralnego
Cel polityki monetarnej
zawarty w Konstytucji RP
Art. 227, ust. 1
„Narodowy Bank Polski odpowiada

za wartość polskiego pieniądza.”
Konstytucja RP – art. 227
1. Centralnym bankiem państwa jest Narodowy Bank Polski. Przysługuje mu wyłączne
prawo emisji pieniądza oraz ustalania i realizowania polityki pieniężnej. Narodowy
Bank Polski odpowiada za wartość polskiego pieniądza.
2. Organami Narodowego Banku Polskiego są: Prezes Narodowego Banku Polskiego,
Rada Polityki Pieniężnej oraz Zarząd Narodowego Banku Polskiego.
3. Prezes Narodowego Banku Polskiego jest powoływany przez Sejm na wniosek
Prezydenta Rzeczypospolitej, na 6 lat.
4. Prezes Narodowego Banku Polskiego nie może należeć do partii politycznej, związku
zawodowego ani prowadzić działalności publicznej nie dającej się pogodzić z
godnością jego urzędu.
5. W skład Rady Polityki Pieniężnej wchodzą Prezes Narodowego Banku Polskiego jako
przewodniczący oraz osoby wyróżniające się wiedzą z zakresu finansów powoływane
na 6 lat, w równej liczbie przez Prezydenta Rzeczypospolitej, Sejm i Senat.
6. Rada Polityki Pieniężnej ustala corocznie założenia polityki pieniężnej i przedkłada je
do wiadomości Sejmowi równocześnie z przedłożeniem przez Radę Ministrów projektu
ustawy budżetowej. Rada Polityki Pieniężnej, w ciągu 5 miesięcy od zakończenia roku
budżetowego, składa Sejmowi sprawozdanie z wykonania założeń polityki pieniężnej.
Cel polityki monetarnej
zawarty w Ustawie o NBP
Art. 3 ust. 1
„Podstawowym celem działalności NBP jest
utrzymanie stabilnego poziomu cen, przy
jednoczesnym wspieraniu polityki
gospodarczej Rządu, o ile nie ogranicza to
podstawowego celu NBP.”
Mnożnik pieniężny (szeroki)
Instrumenty
polityki pieniężnej
• Stopy procentowe
• Stopa rezerw obowiązkowych
• Operacje otwartego rynku
• Polityka niekonwencjonalna
Mechanizm transmisji
Cztery kanały:
-Tradycyjny kanał stopy procentowej
-Kanał oczekiwań
-Kanał kursowy
-Kanał majątkowy
Polityka pieniężna
• Ekspansywna (wzrost podaży pieniądza
poprzez skup państwowych papierów
wartościowych, obniżenie stopy rezerw
obowiązkowych, obniżenie stóp
procentowych banku centralnego)
• Restrykcyjna (spadek podaży pieniądza
poprzez sprzedaż państwowych papierów
wartościowych, zwiększenie stopy rezerw
obowiązkowych, zwiększenie stóp
procentowych banku centralnego)
Test wyboru
Sprzedaż papierów wartościowych na rynku
to element
a) restrykcyjnej polityki fiskalnej
b) restrykcyjnej polityki pieniężnej
c) ekspansywnej polityki fiskalnej
d) ekspansywnej polityki pieniężnej
Niekonwencjonalna
polityka pieniężna
Po 2008 r.:
•Luzowanie ilościowe (QE –
Quantitative easing)
•Forward Guidance
Wpływ ekspansywnej i restrykcyjnej
na stopę procentową
Test wyboru
Ekspansywna polityka pieniężna jest
realizowana między innymi poprzez:
a)obniżenie podatków
b)zwiększenie podstawowych stóp
procentowych banku centralnego
c)zakup papierów wartościowych na rynku
d)żadna z powyższych odpowiedzi
Test wyboru
Jeżeli bank centralny skupuje obligacje, to:
a) stosując ekspansywną politykę fiskalną
zwiększa podaż pieniądza
b) stosując ekspansywną politykę pieniężną
zwiększa podaż pieniądza
c) stosując restrykcyjną politykę fiskalną
zmniejsza podaż pieniądza
d) stosując restrykcyjną politykę pieniężną
zmniejsza podaż pieniądza
Test wyboru
Stymulowanie globalnego popytu w gospodarce
następuje poprzez:
a) zwiększanie podaży pieniądza i/lub zmniejszanie
podatków,
b) zwiększanie podaży pieniądza i/lub zwiększanie
podatków,
c) zmniejszanie podaży pieniądza i/lub zmniejszanie
podatków,
d) zwiększanie podaży pieniądza i/lub zwiększanie
podatków.
Problemy polityki pieniężnej
w strefie euro
- Niedopasowania cykliczne (związane z
niepełną synchronizacją cykli
koniunkturalnych)
EFEKT 1: Pogłębienie recesji w kraju
znajdującym się w recesji w przypadku,
gdy inne są w fazie wzrostowej cyklu, a
stopy procentowe są podwyższane
w strefie euro
- Niedopasowania cykliczne (związane z
niepełną synchronizacją cykli
koniunkturalnych)
EFEKT 2: Pogłębienie inflacji w kraju o
wyższej stopie wzrostu ogólnego poziomu
cen, gdy inne są w fazie spadkowej cyklu i
borykają się z deflacją (dezinflacją), w
związku z czym stopy procentowe są
obniżane w celu pobudzania APp
w strefie euro
- Niedopasowania strukturalne (związane ze
zbyt niskim lub zbyt wysokim poziomem stóp
procentowych stóp procentowych w długim
okresie)
EFEKT: Jeśli większość UGiW tworzą państwa o
relatywnie niższym tempie wzrostu produkcji
potencjalnej, to w państwach o wyższym potencjale
wzrostowym ekspansywna polityka monetarna będzie
przyczyniać się do pogłębiania stanów nierównowagi
(nadmiernego zadłużania się sektora publicznego i
prywatnego oraz narastania baniek spekulacyjnych)
Polityka pieniężna
• Dyskrecjonalna (swobodny osąd
aktualnej sytuacji gospodarczej; brak
ograniczeń w postaci jakichkolwiek
punktów odniesienia; brak konieczności
precyzyjnego uzasadnienia
podejmowanych decyzji)
• Oparta na regułach
REGUŁY
POLITYKI PIENIĘŻNEJ
• Reguły polityki pieniężnej są zazwyczaj
bardziej elastyczne niż zasady polityki
fiskalnej
• Reguły polityki pieniężnej nie są rejestrowane
w traktatach, konstytucjach, a nawet
ustawach. Dzięki temu są one jednak
znacznie rzadziej wykorzystywane oficjalnie
• Reguły polityki pieniężnej mogą dotyczyć
zarówno celów, jak i instrumentów.
REGUŁY CELÓW
• Strategia kontroli kursu walutowego
• Strategia kontroli podaży pieniądza
• Strategia bezpośredniego celu

inflacyjnego (BCI)
Strategia bezpośredniego
celu inflacyjnego (BCI)
BCI – strategia polityki pieniężnej,
w której bank centralny państwa wyznacza
poziom inflacji w danym okresie i za priorytet
stawia sobie osiągnięcie tego poziomu.
Strategia BCI związana jest z odrzuceniem
wszelkich celów pośrednich
i skoncentrowaniu się na inflacji.
Banki centralne, działające w ramach BCI,
analizują dużą liczbę czynników mogących
oddziaływać na inflację.
Strategia bezpośredniego
celu inflacyjnego (BCI)
Przyjęcie strategii BCI powoduje, że banki

centralne nie są związane żadnymi
dodatkowymi celami, takimi jak np. tempo
wzrostu pieniądza lub poziom kursu
walutowego, lecz mają swobodę w
decydowaniu o tym, co w danej chwili należy
zrobić.
Reguły instrumentów
1.Hipoteza Fishera
2. Reguła Taylora
(a) oryginał
(b) z odchyleniem stopy PKB od stopy
potencjalnej (zamiast luki PKB)
(c) z odchyleniem stopy bezrobocia od
naturalnego bezrobocia (zamiast luki PKB)
(d) o większym znaczeniu luki PKB
Hipoteza Fishera
Irving Fisher
Irving Fisher
Irving Fisher (1867 – 1947) was an
American economist, statistician, inventor,
and Progressive social campaigner. He was one of
the earliest American neoclassical economists,
though his later work on debt deflation has been
embraced by the Post-Keynesian school. Joseph
Schumpeter described him as "the greatest
economist the United States has ever produced",
an assessment later repeated by James
Tobin and Milton Friedman.
Hipoteza Fishera
Realna stopa procentowa jest równa nominalnej
stopie procentowej pomniejszonej o wielkość
oczekiwanej inflacji.
Jeśli przyjmiemy, zgodnie z hipotezą Fishera,
że realna stopa procentowa jest stała, to
nominalna stopa musi się zmieniać, kiedy
inflacja wzrasta lub spada.
Zatem – następuje korekta nominalnej stopy
procentowej dokładnie w takim samym stopniu,
jak zmienia się inflacja.
Stopa inflacji HICP i stopa procentowa
NBP w Polsce w latach 2001-2017
John Taylor
Reguła Taylora - Założenia
1.Bank centralny powinien przyjąć docelowy
poziom inflacji (cel inflacyjny) i starać się go
utrzymać
2.Polityka pieniężna powinna reagować na
zmiany dwóch podstawowych wielkości –
realnego PKB i inflacji
3.Kluczowym instrumentem oddziaływania
powinna być stopa procentowa
4.Polityka pieniężna nie powinna starać się o
stabilizowanie kursu walutowego.
Reguła Taylora
r = p + 0,5 y + 0,5 (p – 2) + 2
r – nominalna stopa procentowa

p – stopa inflacji w poprzednich czterech kwartałach
y = 100 (Y – Yp ) / Y p
(Y – realny PKB; Yp – trend realnego PKB)
[Taylor 1993]
Reguła Taylora
r = 4 + 0,5 y + 1,5 (p – 2)

y = 100 (Y – Yp ) / Y p
(Y – realny PKB; Yp – trend realnego PKB)
Reguła Taylora (z odchyleniami
rzeczywistej stopy wzrostu
gospodarczego od stopy
potencjalnej)
r = p + 0.5 (g – g*) + 0.5 (p – 2) + 2
r = 4 + 0,5 (g – g*) + 1,5 (p – 2)
g – stopa wzrostu realnego PKB w poprzednim roku
g*– potencjalna (wynikająca z długookresowej średniej)
stopa wzrostu realnego PKB
Potential interest rate
according to the Taylor rule in 2016
POLAND CZECH HUNGARY SLOVAKIA
REPUBLIC
Inflation rate -0.2 0.6 0.4 -0.5
Inflation 2.5 2 3 2
target (in euro area)
Real GDP 2.9 2.6 2.2 3.3

growth
Potential 3.6 2.8 2 4.1

(mean)
real GDP
growth
POLAND
r = -0.2 + 0.5 (2.9 – 3.6) + 0.5 (-0.2 – 2.5) + 2 = 0.1
CZECH REPUBLIC
r = 0.6 + 0.5 (2.6 – 2.8) + 0.5 (0.6 – 2) + 2 = 1.8
HUNGARY
r=?
SLOVAKIA
r=?
Actual interest rate
vs. Potential interest rate
in 2016
POLAND CZECH HUNGARY SLOVAKIA
REPUBLIC
Actual 1.5 0.05 0.9 0.0

interest rate (in euro area)
Potential 0.1 1.8 1.2 -0.15

interest rate
(according
to the Taylor
rule)
Rzeczywista stopa procentowa NBP
i stopa zgodna z regułą Taylora w Polsce w
latach 2001-2017
system bankowy
Pierwszy 10 000 1 000 9 000

Drugi 9 000 900 8 100
Trzeci 8 100 810 7 290
Czwarty 7 290 729 6 561
I – IV 34 390 3 439 30 951
Cały system
bankowy
Kreacja pieniądza
Suma wartości depozytów w systemie
bankowym =
= Depozyt pierwotny
× Współczynnik kreacji depozytów
Współczynnik kreacji depozytów

= 1 / sro
system bankowy
Pierwszy 10 000 1 000 9 000

Drugi 9 000 900 8 100
Trzeci 8 100 810 7 290
Czwarty 7 290 729 6 561
I – IV 34 390 3 439 30 951
Cały system 100 000 10 000 90 000
bankowy
Cykl koniunkturalny
Cykl koniunkturalny - wahania aktywności
gospodarczej (realnego PKB) wokół trendu.
-Trend deterministyczny (rosnący, malejący, stały)

-Trend stochastyczny (losowy)
-Zmienne procykliczne
-Zmienne antycykliczne
Gospodarka stacjonarna
a gospodarka wzrostowa
Cztery fazy
cyklu koniunkturalnego
- Kryzys
-Depresja
-Ożywienie
-Rozkwit
Cztery fazy
Teorie
- Keynesistowska
-Plam na słońcu 
-Innowacji (Shumpetera + Minsky’ego)
-Cyklu politycznego
-Realnego cyklu koniunkturalnego
Keynesistowska teoria
a) Rosną inwestycje
b) Rośnie dochód narodowy i konsumpcja; dalej
rosną inwestycje
c) Rośnie stopień wykorzystania mocy
wytwórczych i koszty produkcji; spadają zyski
d) Spada konsumpcja i gospodarka wkracza w
fazę nadprodukcji
e) Spadają inwestycje…
Teoria innowacyjności
Shumpetera
a) Innowacje powodują wzrost zysków
b) Nowi producenci wchodzą na rynek; przy
niezmienionym popycie spadają zyski i
inwestycje + dochód narodowy
c) Pojawia się nowy strumień innowacji…
Teoria innowacyjności
(niestabilności) finansowej
Minsky’ego
-Finansowanie bezpieczne
-Finansowanie spekulacyjne
-Finansowanie Ponziego
Teoria cyklu politycznego
Przed wyborami: ekspansywna polityka

fiskalna
Po wyborach: bardziej restrykcyjna

polityka fiskalna
Teoria realnego cyklu
koniunkturalnego
koniunkturalnego
PKB zależy od strony podażowej
(pozytywnych lub negatywnych
wstrząsów leżących po stronie
podażowej).
koniunkturalnego
Przykłady wstrząsów negatywnych:
-wojny, przewroty polityczne i niepokoje społeczne, burzące
osiągnięcia i strukturę danej gospodarki,
niekorzystne zmiany w środowisku naturalnym lub
niekorzystne warunki klimatyczne, powodujące różnego
rodzaju klęski żywiołowe, takie jak trzęsienia ziemi, susze i
powodzie,
znaczące wzrosty cen energii, wynikające najczęściej ze
skoków cen ropy naftowej,
pogorszenie jakości nakładów pracy i kapitału.
Przyczyny wielkiego kryzysu
2008-2009
- zbyt ekspansywna polityka monetarna
-słaby nadzór sektora bankowego (kredyty
dla NINJA)
-nadmierna chciwość banków i toksyczne
papiery ze słabym zabezpieczeniem
-pęknięcie bańki spekulacyjnej na rynku
nieruchomości (wartość hipoteki niższa niż
kredytu)
Pytania problemowe
• 1. Jakie działania w ramach polityki
fiskalnej i pieniężnej może podjąć państwo
w przypadku bardzo wysokiego wzrostu
gospodarczego (silnego ożywienia) i
wysokiej inflacji?
• 2. Jakie działania w ramach polityki
fiskalnej i pieniężnej może podjąć państwo
w przypadku kryzysu gospodarczego?
1. Faza kryzysu charakteryzuje się niedoborem podaży w stosunku do popytu.
2. Faza spadkowa, zgodnie ze współczesną ekonomią, obejmuje kryzys i depresję.
3. Działalność państwa nie ma wpływu na cykl koniunkturalny.
4. Główną przyczyną wahań we współczesnej gospodarce są plamy na słońcu.
5. Najgłębszy ogólnoświatowy kryzys gospodarczy od początku XX w. miał miejsce w
latach 2008–2009.
6. Według keynesistów tempo spadku produkcji jest większe od tempa spadku konsumpcji.
7. Zmiana dochodu narodowego, zgodnie z zasadą akceleracji, powoduje zmiany poziomu
inwestycji indukowanych z pewnym opóźnieniem.
8. Cykle koniunkturalne nie występują w gospodarkach wysoko rozwiniętych.
9. Inwestycje indukowane są tożsame z inwestycjami netto.
10. Amplituda wahań koniunkturalnych to różnica między górnym i dolnym punktem
zwrotnym w cyklu.
1. W fazie rozkwitu następuje silny wzrost dochodu narodowego.
2. Największy wzrost zatrudnienia występuje zazwyczaj podczas fazy ożywienia.
3. Cykl Kondratiewa może być jedną z faz cyklu Juglara.
4. Popytowe efekty inwestycji występują już podczas ich trwania.
5. Podażowe efekty inwestycji występują dopiero po ich zakończeniu.
6. Cykl polityczny może mieć niekiedy wpływ na cykl gospodarczy.
7. Według Shumpetera, kolejne innowacje zapoczątkowują wzrostową fazę cyklu
koniunkturalnego.
8. Teorie keynesistowskie wyjaśniają cykl poprzez uwarunkowania immanentnie związane z
systemem gospodarczym.
9. Według teorii realnego cyklu koniunkturalnego, do jego powstania przyczyniają się
wahania po stronie agregatowego popytu.
10. Według Saya. dodatkowy pieniądz w gospodarce tworzy dodatkowy popyt, wpływając na
możliwości zbytu każdego produktu.
1. Zgodnie z zasadą akceleracji zmiany inwestycji prowadzą do zwielokrotnionych zmian
dochodu narodowego.
2. Według przedstawicieli szkoły austriackiej podaż pieniądza może wpływać zarówno na
poziom cen, jak i na strukturę produkcji.
3. Najwyższy poziom cen występuje zazwyczaj w fazie rozkwitu, podczas gdy najwyższa
inflacja w fazie ożywienia.
4. Wahania sezonowe to zmiany nasilenia działalności gospodarczej ze względu m. in. na
pory roku.
5. Wahania cykliczne to inaczej wahania sezonowe, co oznacza, że objawiają się one m. in.
we wzroście aktywności gospodarczej w miesiącach letnich.
6. Jeśli gospodarka charakteryzuje się wzrostowym trendem, nie występują w niej fazy
kryzysu i zastoju.
7. Bańka spekulacyjna przyczynia się do niedowartościowania cen niektórych akcji.
8. Bańka cenowa związana jest ze spekulacyjnym paradoksem popytu.
9. Kryzys finansowy może zapoczątkować kryzys gospodarczy.
10. Nadmiernie ekspansywna polityka monetarna w Stanach Zjednoczonych była jedną z
przyczyn kryzysu finansowego w latach 2007–2008.
Test wyboru
1. Faza depresji charakteryzuje się:
a) brakiem stabilizacji gospodarki;
b) tym, że występuje w niej dolny punkt zwrotny cyklu;
c) znaczącym spadkiem aktywności gospodarczej;
d) tym, że występuje po fazie ożywienia.
2. Rozpiętość między dolnym a górnym punktem zwrotnym nazywamy:

a) cyklem koniunkturalnym;
b) fazą rozkwitu;
c) trendem;
d) żadna z powyższych nie jest prawidłowa.
3. Amplituda wahań koniunkturalnych:

a) jest charakterystyczna dla trendu wzrostowego;
b) jest charakterystyczna dla trendu spadkowego;
c) występuje tylko w teorii klasycznej;
d) to różnica między dolnym a górnym punktem zwrotnym.
Test wyboru
Inwestycje indukowane:
a)to inaczej inwestycje netto;
b)to inaczej inwestycje brutto;
c)to inwestycje pobudzone przez wcześniejszy przyrost

dochodu narodowego;
d)żadna z powyższych odpowiedzi nie jest prawidłowa.

Test wyboru
Faza kryzysu charakteryzuje się zwykle:
a)spadkiem PKB; inwestycji i zatrudnienia;
b)spadkiem PKB, inwestycji i deficytu budżetowego;
c)spadkiem PKB, importu i sztywnych wydatków

budżetowych;
d)wszystkie odpowiedzi są prawidłowe.

Test wyboru
Górny punkt zwrotny w ramach danego
cyklu koniunkturalnego ma miejsce w fazie:
•a) ożywienia;
•b) rozkwitu;
•c) kryzysu;
•d) depresji.
Test wyboru
Dolny punkt zwrotny w ramach danego cyklu

koniunkturalnego ma miejsce w fazie:
•a) ożywienia;
•b) rozkwitu;
•c) kryzysu;
•d) depresji.
Test wyboru
Zgodnie z teorią keynesistowską:
a) innowacje przyczyniają się do rozwoju
gospodarczego;
b) przyczyny cyklu tkwią w uwarunkowaniach
związanych z gospodarką;
c) cykliczny rozwój gospodarki zmienia się pod
wpływem zmian priorytetów władzy i długości czasu do
kolejnych wyborów;
d) niekorzystne szoki podażowe mogą być przyczyną
występowania fazy spadkowej.
Test wyboru
Według Keynesa faza ożywienia będzie tym

dynamiczniejsza, im:
a) wyższa krańcowa skłonność do oszczędzania;
b) wyższa krańcowa skłonność do importu;
c) wyższa krańcowa skłonność do konsumpcji;
d) wyższa stopa podatkowa.

Test wyboru
Zgodnie z teorią Shumpetera:
•a) innowacje przyczyniają się do rozwoju
gospodarczego;
•b) przyczyny cyklu tkwią w uwarunkowaniach
•c) cykliczny rozwój gospodarki zmienia się pod
wpływem zmian priorytetów władzy i długości
czasu do kolejnych wyborów;
•d) niekorzystne szoki podażowe mogą być
przyczyną występowania fazy spadkowej.
Test wyboru
Zgodnie z teorią realnego cyklu
koniunkturalnego:
gospodarczego;
wpływem zmian priorytetów władzy i długości
czasu do kolejnych wyborów;
przyczyną występowania fazy spadkowej.
Test wyboru
Zgodnie z teorią cyklu politycznego:
gospodarczego;
wpływem zmian priorytetów władzy i długości czasu
do kolejnych wyborów;
przyczyną występowania fazy spadkowej
Test wyboru
Źródłem kryzysu gospodarczego według Minsky’ego
mogą być:
a)zmniejszone wydatki inwestycyjne;
b)zmniejszone wydatki rządowe;
c)zbyt niskie stopy procentowe;
d)instytucjonalne zmiany ryku pieniężnego i kapitałowego.

Test wyboru
Do kryzysu finansowego i gospodarczego zapoczątkowanego

w 2007 r. w Stanach Zjednoczonych w największym stopniu
przyczyniła się:
•a) zbyt restrykcyjna polityka fiskalna;
•b) zbyt ekspansywna polityka fiskalna;
•c) zbyt restrykcyjna polityka pieniężna;
•d) zbyt ekspansywna polityka pieniężna.

Test wyboru
Do kryzysu finansowego i gospodarczego
zapoczątkowanego w 2007 r. w Stanach
Zjednoczonych przyczyniły się m. in.:
•a) bardzo niskie stopy procentowe BC;
•b) kredyty udzielane tzw. NINJA;
•c) bańki cenowe na rynku nieruchomości;
•d) wszystkie odpowiedzi są prawidłowe.
Zadanie 3
Załóżmy, że składniki agregatowego popytu oraz stopa inflacji w pewnym kraju w latach
2010-2013 kształtowały się na poziomie ukazanym w poniższej tabeli.
Wyszczególnienie Rok
2010 2011 2012 2013
Wydatki konsumpcyjne (w mld USD) 1000 1250 1250 1210
Inwestycje brutto (w mld USD) 600 600 630 610
Wydatki rządowe na dobra i usługi
700 800 900 950
(w mld USD)
Eksport (w mld USD) 400 450 460 440
Import (w mld USD) 300 300 300 310
Stopa inflacji (w %) 6 10 3 0
Tempo wzrostu gospodarczego należy obliczyć, korzystając ze wzoru:
𝑃𝐾𝐵𝑡 − 𝑃𝐾𝐵𝑡−1
𝑟𝑡 = · 100%
𝑃𝐾𝐵𝑡−1
Ponieważ mamy obliczyć tempo wzrostu gospodarczego, mierzonego wzrostem realnego
PKB, w zadaniu powyższy wzór dla 2011 r. przyjmie następującą postać:
𝑅𝑒𝑎𝑙𝑛𝑦 𝑃𝐾𝐵2011 − 𝑅𝑒𝑎𝑙𝑛𝑦 𝑃𝐾𝐵2010
𝑟2011 = · 100%
𝑅𝑒𝑎𝑙𝑛𝑦 𝑃𝐾𝐵2010
W związku z tym, że:
𝑁𝑜𝑚𝑖𝑛𝑎𝑙𝑛𝑦 𝑃𝐾𝐵
𝑅𝑒𝑎𝑙𝑛𝑦 𝑃𝐾𝐵 = · 100%
𝐷𝑒𝑓𝑙𝑎𝑡𝑜𝑟 𝑃𝐾𝐵
musimy znać wielkość nominalnego PKB oraz deflatora w 2010 oraz 2011 r.
Nominalny PKB obliczamy metodą sumowania wydatków:
PKB = C + I + G + Ex – Im.
W związku z tym:
PKB 2010 = 1000 + 600 + 700 + 100 = 2400
PKB 2011 = 1250 + 600 + 800 + 150 = 2800
PKB 2012 = 1250 + 630 + 900 + 160 = 2940
PKB 2013 = 1210 + 610 + 950 + 130 = 2900
Wiedząc, że deflator w roku bazowym zawsze wynosi 100, a przy 10% stopie inflacji 110,
mamy:
Deflator PKB 2011 = 100
Deflator PKB 2012 = 110
2400
W związku z tym: 𝑅𝑒𝑎𝑙𝑛𝑦 𝑃𝐾𝐵2010 = · 100 = 2400
100
2800
𝑅𝑒𝑎𝑙𝑛𝑦 𝑃𝐾𝐵2011 = · 100 = 2545,4
110
Tempo realnego wzrostu gospodarczego w 2011 r. wynosi zatem:

2545,45 − 2400
𝑟2011 = · 100% = 6,1%
2400
Wzrost PKB realnego
Rok USA Strefa euro
1996 3,8 1,7
1997 4,5 2,7
1998 4,4 2,8
1999 4,7 3,0
2000 4,1 3,9
2001 1,0 2,1
2002 1,8 0,9
2003 2,8 0,8
2004 3,8 2,2
2005 3,3 1,7
2006 2,7 3,2
2007 1,8 3,1
2008 -0,3 0,5
2009 -2,8 -4,5
2010 2,5 2,1
2011 1,6 1,6
2012 2,2 -0,9
2013 1,5 -0,2
2014 2,4 1,3
2015 2,4 2,1
2016 1,5 1,9
2017 2,3 2,5
2018 2,9 1,9
2019 1,2
Struktura ludności
w wieku produkcyjnym
Wskaźniki rynku pracy
• Stopa bezrobocia
b = B / Sr
• Wskaźnik (stopa) zatrudnienia

z = Z / Lp
• Współczynnik aktywności zawodowej

a z = Sr / Lp
ZADANIA
Zadanie 1.
Uzupełnij tabelę obrazującą sytuację na rynku pracy w Polsce w wybranych latach okresu
2005–2015.
Roka 2005 2010 2015
Ludność w wieku produkcyjnym (15 lat i więcej)
31 258 30 955 30 962
(w tys. osób)
Aktywni zawodowo (w tys. osób) 17 161 17 388
Bierni zawodowo (w tys. osób) 13 832
Pracujący (w tys. osób) 14 116 15 473
Bezrobotni (w tys. osób) 1 304
Współczynnik aktywności zawodowej (w %)
Wskaźnik (stopa) zatrudnienia (w %)
Stopa bezrobocia (w %)
a) Zinterpretuj otrzymane wyniki.
b) Na podstawie wyliczonych wskaźników oceń zmiany sytuacji na polskim rynku pracy w
analizowanym okresie.
ZADANIA
Zadanie 2.
W danej gospodarce liczba ludności w wieku produkcyjnym wynosi 60 mln osób. Liczba
bezrobotnych wynosi 8 mln osób, a liczba pracujących 32 mln osób. Wyznacz:
a) Współczynnik aktywności zawodowej oraz podaj jego interpretację ekonomiczną.
b) Stopę bezrobocia oraz stopę zatrudnienia.
c) Jak na wielkości wyznaczone w punktach a) i b) wpłynie (przy założeniu ceteris
paribus) wzrost liczby ludności w wieku produkcyjnym o 5%.
ZADANIA
Zadanie 2.
a) Współczynnik aktywności zawodowej wynosi 66,7%. Taka wartość współczynnika
oznacza, ze 66,7% osób w wieku produkcyjnym w tej gospodarce jest aktywna zawodowo.
b) Stopa bezrobocia wynosi 20%, a stopa zatrudnienia 53,3%.
c) Współczynnik aktywności zawodowej wyniesie 63,5%; stopa bezrobocia nie ulegnie
zmianie; stopa zatrudnienia wyniesie 50,8%.
ZADANIE 1.
Zadanie 1
W gospodarce danego kraju w 2015 r. liczba kobiet w wieku produkcyjnym wynosiła 23 mln,
z czego pracę miało 18 mln, zaś liczba mężczyzn w wieku produkcyjnym wynosiła 20 mln,
spośród których 2 mln nie miało zatrudnienia. Współczynnik aktywności zawodowej w tej
gospodarce kształtował się na stałym poziomie 80%.
W wyniku działań rządu, prowadzącego ekspansywną politykę, liczba bezrobotnych w
2016 r. zmalała o 300 tys., mimo że o 400 tys. wzrosła liczba ludności aktywnej zawodowo.
Oblicz stopę bezrobocia w analizowanej gospodarce w 2015 i 2016 r.
Popyt na pracę i podaż pracy
• Popyt na pracę = zatrudnieni + wakaty
• Podaż pracy = zatrudnieni + bezrobotni
ZADANIA
Zadanie 3
Funkcja podaży pracy w danej gospodarce jest opisana równaniem: Pdp  100  10  p łr (gdzie:
Pdp – podaż pracy; płr – stawka płac realnych), a funkcja popytu na pracę jest postaci:
Ppp  550  5  p łr (gdzie: Ppp – popyt na pracę).
a) Wyznacz poziom płac realnych w równowadze na rynku pracy. Wyznacz liczbę

pracujących w stanie równowagi.
b) Ile wyniesie wielkość popytu na pracę, podaży pracy oraz bezrobocia, jeśli płaca realna
wyniesie 50 jednostek pieniężnych? Z jakim typem bezrobocia mamy do czynienia?
c) Załóżmy, że w wyniku skrócenia wieku emerytalnego funkcja podaży pracy przyjmuje
postać: Pdp  70  10  p łr . Wyznacz nowy poziom płacy realnej oraz liczbę pracujących w
równowadze na rynku pracy. Sporządź ilustrację graficzną.

ZADANIA - ZAD. 3.
(Rozwiązanie)
a) Płaca realna w równowadze na rynku pracy wynosi: płr = 30. Wielkość zatrudnienia w
równowadze wyniesie 400.
b) Popyt na pracę, podaż pracy oraz bezrobocie po wzroście płacy realnej wyniosą
odpowiednio: PPP = 300; Pdp = 400; B = 100. Jest to bezrobocie wynikające z
nadwyżki podaży pracy nad popytem na pracę.
c) Płaca realna wzrośnie i wyniesie: płr = 32. Wielkość zatrudnienia w równowadze
wyniesie 390. Ilustrację graficzną wpływu zmniejszenia podaży pracy przedstawiono
na rys. 14.1 (pomijamy punkty brzegowe).
Rodzaje bezrobocia
• Bezrobocie równowagi (naturalne)
- frykcyjne
- strukturalne
• Bezrobocie nierównowagi
(koniunkturalne, keynesistowskie)
Bezrobocie równowagi
i nierównowagi
Teorie bezrobocia
• neoklasyczna
• keynesowska
• NAIRU
• Beveridge’a
Neoklasyczne
ujęcie bezrobocia
Keynesistowskie
ujęcie bezrobocia
Teoria NAIRU
W gospodarce istnieje pewien poziom
bezrobocia, który stabilizuje dynamikę
procesów inflacyjnych. Poziom ten określają
mianem NAIRU (non-accelerating inflation
rate of unemployment).
Gdy bezrobocie faktyczne jest niższe od tego poziomu,
to występuje tendencja do nasilenia procesów
inflacyjnych, gdy zaś bezrobocie faktyczne przewyższa
NAIRU, to dynamika procesów inflacyjnych ulega
zmniejszeniu.
Krzywa Beveridge’a
Krzywa Beveridge'a – krzywa wyrażająca
odwrotną zależność między wakatami a
wielkością bezrobocia. Wzrostowi stopy
bezrobocia w okresie recesji towarzyszy
spadek stopy wolnych miejsc pracy i
odwrotnie
Skutki bezrobocia
- Mikroekonomiczne (pogorszenie poziomu
życia, deprecjacja zdolności do
wykonywania pracy)
- Makroekonomiczne (pogorszenie salda
budżetu państwa, rzeczywisty dochód
narodowy niższy niż potencjalny)
Polityka państwa
na rynku pracy
- Aktywna (makroekonomiczna,
mikroekonomiczna)
- Pasywna
8. Stopa bezrobocia to stosunek liczby bezrobotnych do liczby ludności aktywnej zawodowo.
9. Stopa bezrobocia liczona według BAEL może się różnić od stopy bezrobocia wyliczonej na
podstawie danych z urzędów pracy.
10. Bezrobocie frykcyjne ma charakter długookresowy.
11. Bezrobocie strukturalne związane jest m.in. z postępem technicznym.
12. Jeśli popyt na pracę jest równy podaży pracy, to bezrobocie jest zerowe.
13. Do bezrobocia równowagi zaliczamy bezrobocie cykliczne i frykcyjne.
14. Bezrobocie cykliczne oznacza odchylenie bezrobocia od poziomu naturalnego.
15. Zgodnie z teorią keynesistowską, spadek płacy nominalnej może przyczynić się do spadku
bezrobocia.
16. Zgodnie z teorią neoklasyczną, pojawienie się bezrobocia uruchamia samoczynny
mechanizm prowadzący do pełnego zatrudnienia.
17. Aktywna polityka państwa na rynku pracy polega na zapewnieniu bezrobotnym środków
do życia.
2. Zasoby siły roboczej stanowią zarówno pracujący, jak i bezrobotni.
18. Pasywna polityka państwa na rynku pracy może przyczynić się do wzrostu bezrobocia.
19. Aktywna polityka państwa na rynku pracy opiera się na wykorzystaniu zarówno
instrumentów mikroekonomicznych, jak i makroekonomicznych.
20. Bezrobocie ukryte było w Polsce znacznie wyższe w latach osiemdziesiątych XX w. niż
obecnie.
21. Według neoklasyków, stopień uzwiązkowienia może wpływać na rozmiary bezrobocia.
22. Zgodnie z koncepcją histerezy, wzrost bezrobocia rzeczywistego może przyczynić się do
wzrostu bezrobocia naturalnego.
23. Restrykcyjna polityka fiskalna może przyczynić się do wzrostu bezrobocia, jeśli ma ono
charakter keynesistowski.
24. Krzywa Beveridge’a przedstawia zależności między stopą bezrobocia i stopą inflacji.
25. Dodatnio nachylona krzywa Beveridge’a oznacza, że w gospodarce dominuje bezrobocie
sezonowe.
26. Im wyższa stopa kompensacji, tym z reguły wyższe bezrobocie dobrowolne.
27. Bezrobocie może przyczyniać się do wzrostu wydajności pracy w gospodarce.
28. Wzrost bezrobocia w gospodarce może powodować odwrotny efekt mnożnikowy.
Test wyboru
• 1. Bezrobocie w sposób pośredni może wywoływać:
a) efekt wypychania inwestycji prywatnych;
b) mniejszy popyt konsumpcyjny;
c) wzrost produktywności w gospodarce;
• 2. Do makroekonomicznych skutków bezrobocia można

zaliczyć:
a) osłabienie poczucia własnej wartości;
b) nadużywanie alkoholu;
c) pogorszenie sytuacji materialnej rodziny;
d) wzrost wydajności pracy w gospodarce.
Test wyboru
Test wyboru
4. Zgodnie z ujęciem neoklasycznym:
a) niedostateczny popyt na dobra powoduje wzrost
bezrobocia,
b) bezrobocie ma charakter przymusowy,
c) na rynku pracy w gospodarce wolnokonkurencyjnej
występuje tendencja do ustalania się równowagi,
d) państwo powinno aktywnie ingerować w
gospodarkę w celu obniżenia stopy bezrobocia.
Test wyboru
5. Zgodnie z ujęciem keynesowskim:
•a) niedostateczny popyt na dobra powoduje wzrost bezrobocia;
•b) bezrobocie ma charakter dobrowolny;
•c) na rynku pracy w gospodarce wolnokonkurencyjnej występuje
tendencja do ustalania się równowagi;
•d) państwo powinno zaprzestać ustalania płacy minimalnej.
6. Według neoklasyków wzrost stopnia uzwiązkowienia rynku pracy
może prowadzić do:
•a) wzrostu zatrudnienia;
•b) spadku bezrobocia;
•c) podobnych skutków dla bezrobocia jak ustalanie płacy minimalnej;
•d) przeciwnych skutków dla bezrobocia niż ustalanie płacy
minimalnej.
Test wyboru
7. Do bezrobocia równowagi zaliczyć można:
•a) bezrobocie frykcyjne
•b) bezrobocie w ujęciu neoklasycznym
•c) bezrobocie w ujęciu keynesistowskim
•d) bezrobocie koniunkturalne
Test wyboru
8. W ujęciu neoklasycznym bezrobocie:
a) ma charakter dobrowolny
b) ma charakter przymusowy
c) należy je zwalczać aktywną polityką
makroekonomiczną, np. fiskalną
d) każda z powyższych odpowiedzi jest
nieprawdziwa
Test wyboru
9. Wzrost płacy minimalnej mógłby przyczynić się do:
•a) wzrostu bezrobocia zarówno według neoklasyków, jak i keynesistów;
•b) spadku bezrobocia zarówno według neoklasyków, jak i keynesistów;
•c) wzrostu bezrobocia według neoklasyków, ale jego spadku według
keynesistów;
•d) spadku bezrobocia według neoklasyków, ale jego wzrostu według
keynesistów.
10. Pasywna polityka państwa na rynku pracy polega na:

•a) subsydiowaniu zatrudnienia;
•b) świadczeniu usług pośrednictwa pracy;
•c) wdrażaniu programów robót publicznych;
•d) udzielaniu bezrobotnym pomocy finansowej.
Test wyboru
9. Aktywna makroekonomiczna polityka państwa na rynku
pracy polega na:
•a) subsydiowaniu zatrudnienia;
•b) świadczeniu usług pośrednictwa pracy;
•c) wdrażaniu programów robót publicznych;
•d) wzroście wydatków rządowych.
10. Bezrobocie ukryte w Polsce:
•a) występuje przede wszystkim w rolnictwie i nierentownych
przedsiębiorstwach państwowych;
•b) jest obecnie wyższe niż przed transformacją gospodarczą;
•c) jest obecnie na takim samym poziomie, jak przed
transformacją gospodarczą;
•d) dotyczy przede wszystkim przedsiębiorstw prywatnych.
INFLACJA - rodzaje
- Według koszyka inflacyjnego
- Według stopnia nasilenia
- Według przyczyn
INFLACJA - miary
- Wskaźnik cen
- Stopa inflacji
- Inflacja średnioroczna
- Inflacja liczona grudzień do grudnia
Przeciętny konsument w 2017 r. nabywał:
-30 kg szynki
-1 parę butów
-0,2 telewizora
-200 l piwa
-50 paczek papierosów
Chleb 2,5 2,6
Szynka (1 kg) 30 31
Buty 200 195
Telewizor 3000 2800
Woda mineralna 2 2
Piwo 5 5,4
Papierosy 14 14,9
= 200 × 2,5 + 30 × 30 + 1 × 200 +
0,2 × 3000 + 40 × 2 + 200 × 5 +
50 × 14 = 3980
= 200 × 2,6 + 30 × 31 + 1 × 195 +
0,2 × 2800 + 40 × 2 + 200 × 5,4 +
50 × 14,9 = 4110
Przeciętny konsument w kwietniu 2019 r.
nabywał:
-4 kg szynki
-0,25 pary butów
-0,2 koszuli
-0,1 laptopa
-30 l piwa
Chleb 2,7 3
Szynka (1 kg) 31 32
Buty 200 195
Koszula 150 160
Woda mineralna 2 2
Piwo 5,5 6
Laptop 1900 1750
2. metoda
DOBRO Relacja poziomu cen Udział

w 2018 r. do poziomu w wydatkach
cen w 2017 r. w 2017 r.
Żywność 1,05 0,25
Towary 0,99 0,3
nieżywnościowe
Usługi 1,07 0,45
DOBRO Relacja Udział 𝐶i1/𝐶i0 ×𝑈𝑖0

poziomu cen w wydatkach ×100
w 2018 r. w 2017 r.
do poziomu
cen w 2017 r.
Żywność 1,05 0,25
Towary 0,99 0,3
nieżywnościowe
Usługi 1,07 0,45

w 2018 r. w 2017 r.
do poziomu
cen w 2017 r.
Żywność 1,05 0,25 26,25
Towary 0,99 0,3 29,7
nieżywnościowe
Usługi 1,07 0,45 48,15

w 2018 r. w 2017 r.
do poziomu
cen w 2017 r.
Żywność 1,05 0,25 26,25
Towary 0,99 0,3 29,7
nieżywnościowe
Usługi 1,07 0,45 48,15
WSKAŹNIK CEN ∑ = 104,1
DOBRO Relacja Udział

poziomu cen w wydatkach
w 2019 r. w 2018 r.
do poziomu cen w 2018 r.
Żywność 1,1 0,35
Towary 0,98 0,3
nieżywnościowe
Usługi 1,05 0,35

w 2019 r. w 2018 r.
do poziomu
cen w 2018 r.
Żywność 1,1 0,35
Towary 0,98 0,3
nieżywnościowe
Usługi 1,05 0,35
Zadanie
W kraju X w 2016 r. szybkość obiegu pieniądza
wynosiła 4, realny dochód narodowy
100 mld USD, a ilość pieniądza w obiegu 1000
mld USD. W 2017 r. realny dochód narodowy
wzrósł o 3%, a ilość pieniądza w obiegu o 5% w
porównaniu z rokiem poprzednim. Przyjmując,
że analizowana gospodarka funkcjonowała
zgodnie z założeniami neoilościowej teorii
pieniądza, oblicz stopę inflacji w 2017 r.
1.Jeżeli podwyżkom cen niektórych towarów
towarzyszą obniżki cen innych towarów, stopa
inflacji jest równa 0%.
2.Stopa inflacji wskazuje, jaki procent poziomu
cen z okresu t0 stanowią ceny w okresie t1.
3.W okresach inflacji ceny poszczególnych dóbr
mogą wzrosnąć, zmaleć lub pozostać bez
zmian.
TEST WYBORU
1. Z inflacją mamy do czynienia wówczas, gdy:
a. ceny wszystkich towarów rosną,
b. relacja ogólnego poziomu cen w dwóch różnych okresach jest większa od zera,
c. relacja ogólnego poziomu cen w dwóch różnych okresach jest większa od 1,
d. występuje skokowy wzrost cen pod wpływem działania jednorazowego wstrząsu.
2. Jeśli wskaźnik cen jest większy od zera, to:
a. ogólny poziom cen wzrósł,
b. ogólny poziom cen zmalał,
c. ogólny poziom cen nie zmienił się,
d. ogólny poziom cen mógł wzrosnąć, zmaleć lub pozostać bez zmian.
3. „Najpełniejszym” wskaźnikiem cen jest:
a. deflator PKB,
b. wskaźnik cen produkcji budowlano – montażowej,
c. wskaźnik cen produkcji sprzedanej przemysłu,
d. wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych.
Skutki inflacji
Pozytywne:
•Obniżenie realnych kosztów produkcji
(obniżenie realnych płac i realnych stóp
procentowych)
•Optymistyczne nastroje producentów (ale
głównie przy błędnych percepcjach)
Skutki inflacji
Negatywne:
•Spadek siły nabywczej dochodu nominalnego
(spadek dochodu realnego)
•Komplikacja rachunku ekonomicznego
i osłabienie aktywności gospodarczej
•Wzrost kosztów obsługi działalności gospodarczej
(menu costs)
•„Ucieczka” od pieniądza i wzrost szybkości obiegu
pieniądza
•Pogorszenie salda bilansu handlowego
Skutki inflacji
Kanały redystrybucji:
od podatników płacących podatek dochodowy
do budżetu państwa,
od posiadaczy rachunków i lokat
oszczędnościowych do budżetu państwa,
od podmiotów mających słabą siłę przetargową
do podmiotów posiadających silną pozycję w
„walce” o przyrost dochodów,
od nabywców do producentów,
Skutki inflacji
Kanały redystrybucji:
od producentów wytwarzających dobra o
względnie niskiej dynamice cen do producentów
wytwarzających dobra o względnie wysokiej
dynamice cen,
od eksporterów do importerów,
od pożyczkodawców do pożyczkobiorców,
od właścicieli kont i lokat oszczędnościowych do
właścicieli aktywów, których realna wartość
wzrasta w czasie inflacji.
Teorie inflacji
- Monetarystyczna
- Popytowa
- Kosztowa
Monetarystyczna teoria
inflacji
Popytowa teoria inflacji
Luka inflacyjna = Agregatowy popyt

– Potencjalny dochód narodowy
Luka inflacyjna
Luka inflacyjna a wzrost cen
- ujęcie keynesistowskie
Zadanie 2.
Globalny popyt jest równy rzeczywistemu dochodowi
narodowemu. Obie te wielkości są zatem wyrażone
wzorem:
•APp = Y = C + I + G + NX,
gdzie C to funkcja konsumpcji C = Ca + ksk (Y – tY), a
wielkości pozostałych składników agregatowego
popytu są dane w treści zadania.
Po podstawieniach otrzymujemy:
•APp = Y = 850 + 0,8 (Y – 0,2Y) + 1300 + 1100 +
700 – 350
Stąd:
•APp = Y = 10 000

Luka inflacyjna = APp – Yp, gdzie Yp to dochód
potencjalny, czyli taki, jaki można wytworzyć przy
pełnym wykorzystaniu mocy wytwórczych. Z
treści zadania wynika, że wynosi on 10 000.
Zatem :
Luka inflacyjna = APp – Yp = 10 000 – 10 000 = 0.
a)
Po wzroście wydatków rządowych o 100:
•APp = Y = 850 + 0,8 (Y – 0,2Y) + 1300 +
1200 + 700 – 350
Stąd:
•APp = Y = 10 277, (77)
•Luka inflacyjna = APp – Yp = 10 277, (77) –
10 000 = 277, (77)
b)
Aby wzrost wydatków rządowych nie
spowodował inflacji, możliwości wytwórcze
gospodarki musiałyby się zwiększyć (przez
postęp technologiczny albo wzrost zasobów
ludzkich, kapitałowych lub naturalnych), tak
żeby potencjalny dochód narodowy wzrósł
również o 277, (77). Nie będzie to jednak
możliwe w okresie krótkim.
Pytania problemowe
1.Czy wybór koszyka dóbr może mieć znaczenie

dla wysokości inflacji? Jakie wady ma
obowiązujący system obliczania wskaźnika cen?
2. Dlaczego banki centralne starają się nie

dopuścić do deflacji, skoro zwiększa ona siłę
nabywczą pieniądza?
Inflacja kosztowa
Test wyboru
Wzrost cen wynikający z nieadekwatnej
podaży pieniądza w gospodarce leży u
podstaw teorii inflacji:
a)kosztowej
b)popytowej
c)monetranej
d)płacowo-cenowej
Przyczyny deflacji
• Odwrotne do przyczyn inflacji
PLUS
• Większa niezależność banków centralnych
• Globalizacja
Skutki deflacji
• Odwrotne do skutków inflacji
• Z punktu widzenia wzrostu gospodarczego

- „zła” deflacja
- „dobra” deflacja
1. Z hiperinflacją mamy do czynienia wówczas, gdy ogólny poziom cen rośnie o kilkadziesiąt
procent rocznie.
2. Silne procesy inflacyjne osłabiają dynamikę inwestycji.
3. Zgodnie z założeniami teorii popytowej, wzrost cen następuje w wyniku kształtowania się
agregatowego popytu na towary na poziomie przewyższającym możliwości jego zaspokojenia.
4. Wzrost płac powoduje inflację kosztową niezależnie od wzrostu wydajności pracy.
5. Monetaryści uważają, że walka z inflacją jest zbyteczna, ponieważ w gospodarce rynkowej ceny
kształtują się w wyniku gry popytu z podażą.
6. Dezinflacja jest terminem tożsamym z pojęciem deflacja.
7. Deflacja może być korzystna dla gospodarki, jeśli wynika ze wzrostu agregatowej podaży.
8. Osłabienie złotego względem euro może przyczynić się do wzrostu inflacji w Polsce.
1. Przy obliczaniu wskaźnika cen przyjmuje się, że ilość poszczególnych dóbr nabywanych
przez konsumentów w dwóch kolejnych okresach nie zmienia się.
2. W okresach inflacji ceny wszystkich dóbr rosną.
3. Wskaźnik PPI jest często wskaźnikiem wyprzedzającym w stosunku do wskaźnika CPI.
4. Gdy ogólny poziom cen rośnie o kilkaset procent rocznie, mamy do czynienia z
hiperinflacją.
1. Inflacja krajowa może powodować obniżenie eksportu netto.
2. Na niespodziewanej inflacji zyskują pożyczkobiorcy, a tracą pożyczkodawcy.
3. Przy inflacji kroczącej koszty menu są niższe niż przy inflacji pełzającej.
4. Inflacja może wywoływać drenaż podatkowy wówczas, gdy progi podatkowe nie są
indeksowane.
5. Negatywne skutki inflacji są niższe wówczas, gdy podmioty gospodarcze nie antycypują
przyszłej inflacji.
6. Jeśli realna produkcja rośnie wolniej niż podaż pieniądza, to zgodnie z ujęciem
monetarystycznym nastąpi wzrost ogólnego poziomu cen w gospodarce.
1. Wzrost agregatowego popytu prowadzi zawsze do powstania luki inflacyjnej.
2. Zgodnie z założeniami teorii popytowej inflacji wzrost cen następuje w wyniku
kształtowania się agregatowego popytu na towary na poziomie przewyższającym
możliwości jego zaspokojenia.
3. Restrykcyjna polityka fiskalna jest w stanie ograniczyć rozmiary luki inflacyjnej.
4. Polityka propodażowa jest w stanie zmniejszyć lukę inflacyjną w długim okresie.
5. Wzrost płac powoduje inflację płacową, jeśli jest on mniej dynamiczny od wzrostu
wydajności pracy.
1. Aprecjacja złotego względem euro może przyczynić się do wzrostu inflacji w Polsce.
2. Wzrost znaczenia struktur monopolistycznych w gospodarce może wywoływać wzrost
inflacji.
3. Po zakończeniu okresu inflacji kroczącej państwo jest zmuszone do przeprowadzenia
denominacji swojej waluty.
4. Jedną z przyczyn spadku inflacji w gospodarce światowej w latach 2000–2015 był wzrost
stopnia niezależności banków centralnych.
5. Deflacja może powodować zarówno pozytywne, jak i negatywne skutki w gospodarce.
1. Jeśli stopa inflacji jest bliska zeru, mamy do czynienia z:
a) inflacją pełzającą,
b) inflacją kroczącą,
c) inflacją galopującą,
d) hiperinflacją.
2. Według monetarystycznej teorii inflacji, wzrost ogólnego poziomu cen jest spowodowany:
a) wzrostem kosztów produkcji w gospodarce,
b) wzrostem importu,
c) wzrostem ilości pieniądza w obiegu,
d) wzrostem szybkości obiegu pieniądza.
3. Luka inflacyjna jest:
a) różnicą między poziomem cen a stopą inflacji,
b) różnicą między podażą danego dobra a popytem na nie,
c) różnicą między wskaźnikami cen w dwóch kolejnych latach,
d) wynikiem wykorzystania mocy wytwórczych.
1. Dezinflacja jest procesem oznaczającym:
a) obniżanie ogólnego poziomu cen,
b) utrzymywanie się inflacji na niskim poziomie,
c) obniżanie stopy inflacji,
d) wzrost wartości pieniądza.
2. Niska inflacja może być niekiedy korzystna dla gospodarki, ponieważ powoduje:
a) „ucieczkę” od pieniądza,
b) korzystne zmiany w bilansie płatniczym,
c) obniżenie realnych stóp procentowych,
d) komplikację rachunku ekonomicznego.
3. Na inflacji zazwyczaj tracą:
a) rząd,
b) osoby o stałych dochodach nominalnych,
c) pożyczkobiorcy,
1. Zgodnie z założeniami kosztowej teorii inflacji państwo w celu jej przeciwdziałania
powinno przede wszystkim:
a) ograniczać wzrost podaży pieniądza w gospodarce,
b) stymulować globalny popyt,
c) ograniczać import towarów,
d) ingerować w kształtowanie cen i płac za pomocą polityki dochodowej.
2. Na początku okresu transformacji polskiej gospodarki mieliśmy do czynienia przede
wszystkim z:
a) inflacją pełzającą,
b) inflacją kosztową,
c) inflacją utajoną,
d) inflacją wynikającą z urynkowienia cen.
3. Deflacja może być korzystna dla gospodarki, jeśli jest związana z:
a) korzystnym szokiem technologicznym,
b) wzrostem agregatowej podaży,
c) kształtowaniem popytu w wyniku oczekiwań przyszłych cen,
d) odpowiedzi a) i b) są prawidłowe.
1. Deflacja może być niekorzystna dla gospodarki, jeśli jest związana z:
d) odpowiedzi b) i c) są prawidłowe.
18. Dezinflacja w gospodarce światowej w pierwszych kilkunastu latach XXI w. związana
była m.in. z:
a) procesem globalizacji,
b) zwiększeniem niezależności rządów względem banków centralnych,
c) obniżeniem wydobycia ropy naftowej przez OPEC,
d) upłynnieniem kursów walutowych.
19. Na podstawie tradycyjnej (oryginalnej) krótkookresowej krzywej Phillipsa można
wnioskować, że:
a) zmniejszenie inflacji prowadzi do wzrostu bezrobocia,
b) zwiększenie inflacji prowadzi do wzrostu bezrobocia,
c) zmniejszenie tempa wzrostu płac nominalnych prowadzi do spadku bezrobocia,
Stopa inflacji HICP i cel inflacyjny w
Polsce w latach 2000-2017
Problem 1.
Różny charakter inflacji
Inflacja nie zawsze musi mieć charakter popytowy, na co
wskazują głównie przedstawiciele różnych odmian keynesizmu.
Niekiedy ceny mogą być zmienną antycykliczną. Jest to założenie
zgodne m.in. ze szkołą realnego cyklu koniunkturalnego, według
której inflacja jest zawsze wynikiem niekorzystnego szoku leżącego
po stronie podaży.
W takim wypadku skuteczne prowadzenie polityki pieniężnej
jest poważnie utrudnione. Oddziałuje ona bowiem przede wszystkim
na stronę popytową gospodarki. Nie może ona natomiast skutecznie
przeciwdziałać inflacji w przypadku wystąpienia ww. szoków
podażowych, a także wstrząsów związanych ze zmianą kursu
walutowego lub stawek podatkowych.
Problem 2.
Zmiany szybkości obiegu
pieniądza
Zgodnie z klasyczną teorią friedmanowską szybkość
obiegu pieniądza traktowana była jako względnie stała.
Niemniej jednak w rzeczywistości gospodarczej może
ona niekiedy ulegać stosunkowo dużym zmianom.
Przyczyny takiego stanu rzeczy mogą być różnorodne,
m.in.: zmiana stawek podatkowych, innowacje
finansowe, substytucja pieniądza przez karty kredytowe,
zmiana systemu wypłacania wynagrodzeń i opłacania
rachunków, zawirowania w gospodarce, zawirowania
polityczne.
Problem 3.
Różnorodność czynników kreacji
pieniądza
Do najważniejszych czynników kreacji pieniądza zalicza
się: należności od osób prywatnych i podmiotów
gospodarczych, zadłużenie netto sektora budżetowego oraz
aktywa zagraniczne netto.
Zmiana stóp procentowych przez bank centralny może
oddziaływać na te czynniki w sposób różnokierunkowy, co
poważnie eliminuje możliwość pełnej kontroli podaży pieniądza.
Przykładowo podwyżki stóp procentowych przyczyniają się do
zmniejszania akcji kredytowej, hamując wzrost należności od
osób prywatnych i podmiotów gospodarczych. Z drugiej strony
podwyżki te nie są bez znaczenia dla przyspieszenia wzrostu
aktywów zagranicznych netto.
Problem 4.
Opóźnienia
- od wystąpienia zjawiska wymagającego korekty do
podjęcia decyzji przez bank centralny
- od podjęcia decyzji przez bank centralny do reakcji
banków komercyjnych
- od reakcji banków komercyjnych do reakcji klientów
- od reakcji klientów do ich wpływu na różne zmienne
makroekonomiczne
Problem 5.
Nadpłynność
sektora bankowego
Nadpłynność sektora bankowego rozumiana jest
jako zjawisko, w którym bank centralny jest zadłużony
(netto) w sektorze banków komercyjnych. W takiej sytuacji
nawet wówczas, gdy bank centralny podnosi stopy
procentowe, banki są w stanie ograniczać i odsuwać w
czasie podwyżki oprocentowania kredytów i depozytów. Nie
muszą one bowiem zaciągać na swą działalność kredytów
w banku centralnym.
Problem 6.
Nadmierna ekspansywność
polityki fiskalnej
Prowadzenie skutecznej polityki monetarnej niekiedy
utrudnione jest również z uwagi na brak koordynacji z
polityką fiskalną, która bardzo często wykazuje się
nadmierną ekspansywnością. Rządy poszczególnych
krajów nie obniżają bowiem realnych wydatków nawet w
okresie dobrej koniunktury, kierując się głównie względami
społecznymi, a zwłaszcza politycznymi. W reakcji na
nadmiernie ekspansywną politykę budżetową bank
centralny zwiększa często stopień restrykcyjności polityki
pieniężnej.
Problem 7.
Dezintermediacja
Dezintermediacja oznacza zmniejszenie znaczenia
pośredników finansowych z uwagi na większe współcześnie
możliwości bezpośrednich inwestycji na rynku kapitałowym.
W innym, węższym, ujęciu termin ten oznacza spadek
roli i udziału banków wśród instytucji pośrednictwa
finansowego. Tego typu instytucje pozabankowe nie zgłaszają
popytu na oferowany przez bank centralny kredyt wówczas,
gdy przychodzi czas odprowadzenia rezerwy obowiązkowej.
W rezultacie oprocentowanie ogólnej liczby kredytów
dla firm i gospodarstw domowych jeszcze bardziej różni się od
stóp ustalanych przez bank centralny.
Problem 8.
Globalizacja
Globalizacja powoduje, że wpływ polityki pieniężnej
na gospodarkę znacznie się zmniejsza. Dotyczy to także
inflacji, która współcześnie zależy bardziej od globalnego
popytu światowego niż krajowego.
Ponadto globalizacja sprawia, że krajowe podmioty
gospodarcze mogą obecnie zaciągać kredyty również w
walutach obcych. Zmiany krajowych stóp procentowych nie
mają w związku z tym większego znaczenia. Pewną rolę
odgrywają one jedynie poprzez oddziaływanie krajowych
stóp procentowych na kurs walutowy.
Problem 9.
Trójkąt niemożliwości
Brak skutecznego wpływu łącznego popytu
krajowego na inflację związany jest także z tzw. trójkątem
niemożliwości. Zgodnie z tą koncepcją nie jest możliwe
równoczesne kontrolowanie inflacji i kursu walutowego przy
utrzymaniu swobody przepływów kapitałowych.
Usztywnienie kursu powoduje, że podaż pieniądza
uzależniona jest od sytuacji w bilansie płatniczym –
nadwyżka bilansu płatniczego przyczynia się do wzrostu
podaży pieniądza, podczas gdy deficyt bilansu płatniczego
do jej spadku. Poważnie ogranicza to możliwość skutecznej
manipulacji jej wielkością.
Problem 10.
Granica zerowych stóp
procentowych
Obecnie w wielu krajach stopy procentowe są
zerowe lub bliskie zeru. Z uwagi na fakt, że nie powinny
one być ujemne (nikt nie byłby bowiem wówczas
zainteresowany nabywaniem papierów wartościowych
przynoszących ujemną stopę zwrotu), banki centralne tracą
jakąkolwiek możliwość zwiększania globalnego popytu za
pomocą stóp procentowych. Poważnie utrudnia to
możliwość przyspieszenia wzrostu gospodarczego i wyjścia
z deflacji.
Wpływ zmian globalnej podaży
i globalnego popytu
na bezrobocie i inflację
Wyszczególnienie Bezrobocie Inflacja
Wzrost globalnej podaży
Spadek globalnej podaży
Wzrost globalnego popytu
Spadek globalnego popytu

Wpływ zmian globalnej podaży
i globalnego popytu
na bezrobocie i inflację
Wyszczególnienie Bezrobocie Inflacja
Wzrost globalnej podaży Spada Spada
Spadek globalnej podaży Rośnie Rośnie
Wzrost globalnego popytu Spada Rośnie
Spadek globalnego popytu Rośnie Spada

Tradycyjna krzywa Phillipsa
Original traditional
Phillips Curve
Zmodyfikowana krótkookresowa
krzywa Phillipsa
Oczekiwania inflacyjne
• Hipoteza oczekiwań adaptacyjnych
• Hipoteza oczekiwań racjonalnych
Długookresowa
krzywa Phillipsa
Zadanie 3.
W stanie wyjściowym w danej gospodarce ogólny poziom cen był stały.
Rząd uznał, że stopa bezrobocia, która wynosiła 10%, jest zbyt wysoka i
postanowił podjąć działania zmierzające do jej zmniejszenia. Spadek stopy
bezrobocia o każdy 1 p. p. wiązał się jednak ze wzrostem stopy inflacji o
0,5 p. p. Ile wyniosłoby tempo wzrostu ogólnego poziomu cen w tej
gospodarce, gdyby rząd zdecydował, że stopa bezrobocia ma być równa:
•a. 8%,
•b. 5%,
•c. 3%,
•d. 2%.
Naszkicuj wykres obrazujący zależności między analizowanymi
zmiennymi.
Wyszczególnieni Stan a b c d
e wyjściow
y
Stopa bezrobocia 10 8 5 3 2
(w %)
Stopa inflacji 0 1 2,5 3,5 4

(w %)
Zadanie 4.
Poniższa tabela przedstawia dane dotyczące stopy inflacji oraz stopy bezrobocia w Polsce w
latach 2001–2016. Na jej podstawie określ, czy polska gospodarka działała zgodnie z
założeniami krótkookresowej krzywej Phillipsa? W tym celu w programie Excel wyznacz trend
liniowy i wielomianowy.
Wyszczegól 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016
nienie
Stopa 18,3 20 19,8 19,1 17,9 13,9 9,6 7,1 8,1 9,7 9,7 10,1 10,3 9 7,5 6,3
bezrobocia
Stopa 5,3 1,9 0,7 3,6 2,2 1,3 2,6 4,2 4 2,7 3,9 3,7 0,8 0,1 -0,7 -0,2
inflacji
1. Zgodnie z badaniami przeprowadzonymi przez A. W. Phillipsa wzrost ogólnego poziomu
cen w gospodarce wiąże się ze spadkiem bezrobocia.
2. Krótkookresowa zmodyfikowana krzywa Phillipsa pokazuje przejściową „wymienność”
między inflacją a bezrobociem.
3. Pojęcie stagflacji jest tożsame z pojęciem stagnacji gospodarczej.
4. Bezrobocie naturalne to bezrobocie powodujące spadek ogólnego poziomu cen w
gospodarce.
5. W krótkim okresie walka z inflacją może doprowadzić do spadku dynamiki wzrostu
gospodarczego.
6. Restrykcyjna polityka monetarna w okresie krótkim spowoduje spadek bezrobocia oraz
wzrost inflacji.
7. Ruch po długookresowej krzywej Phillipsa w górę oznacza spadek bezrobocia, ale
kosztem wzrostu inflacji.
8. Zgodnie z koncepcją długookresowej krzywej Phillipsa ograniczanie bezrobocia poniżej
jego naturalnego poziomu za pomocą ekspansywnej polityki makroekonomicznej nie
przynosi zamierzonych efektów.
9. Według M. Friedmana i E. S. Phelpsa krzywa Phillipsa w okresie długim jest pionowa.
Test wyboru
1. Deflacja może być niekorzystna dla gospodarki, jeśli jest związana z:
d) odpowiedzi b) i c) są prawidłowe.
18. Dezinflacja w gospodarce światowej w pierwszych kilkunastu latach XXI w. związana
była m.in. z:
a) procesem globalizacji,
b) zwiększeniem niezależności rządów względem banków centralnych,
c) obniżeniem wydobycia ropy naftowej przez OPEC,
d) upłynnieniem kursów walutowych.
19. Na podstawie tradycyjnej (oryginalnej) krótkookresowej krzywej Phillipsa można
wnioskować, że:
a) zmniejszenie inflacji prowadzi do wzrostu bezrobocia,
b) zwiększenie inflacji prowadzi do wzrostu bezrobocia,
c) zmniejszenie tempa wzrostu płac nominalnych prowadzi do spadku bezrobocia,
Test wyboru
20. Krótkookresowa zmodyfikowana krzywa Phillipsa:
a) ma ujemne nachylenie,
b) pokazuje, że można obniżyć bezrobocie, ale tylko kosztem wzrostu inflacji,
c) zastąpiła krzywą tradycyjną dzięki wyprowadzeniu funkcyjnej zależności między
płacami a cenami,
21. Stagflacja to zjawisko polegające na:
a) równoczesnym występowaniu wysokich stóp inflacji i bezrobocia,
b) występowaniu wysokiego bezrobocia przy stabilnym poziomie cen,
c) występowaniu wysokiej inflacji przy niskim poziomie bezrobocia,
d) równoczesnym występowaniu inflacji popytowej i bezrobocia ukrytego.
22. Długookresowa krzywa Phillipsa:
a) przecina oś OX w punkcie określonym przez stopę inflacji,
b) przecina oś OX w punkcie określonym przez naturalną stopę bezrobocia,
c) przecina oś OY w punkcie określonym przez stopę inflacji,
d) przecina oś OY w punkcie określonym przez naturalną stopę bezrobocia.
Test wyboru
26. W praktyce gospodarczej, aby krzywa Phillipsa mogła być ujemnie nachylona, to:
a) inflacja powinna mieć charakter kosztowy, a przyczyny bezrobocia powinny wynikać
z teorii neoklasycznej,
b) inflacja powinna mieć charakter popytowy, a przyczyny bezrobocia powinny wynikać
z teorii neoklasycznej,
c) inflacja powinna mieć charakter kosztowy, a bezrobocie powinno mieć charakter
keynesistowski,
d) inflacja powinna mieć charakter popytowy, a bezrobocie powinno mieć charakter
keynesistowski.
27. Efekt smarowania, jaki inflacja wywołuje na rynku pracy, może być związany z:
a) obniżeniem realnego długu publicznego,
b) obniżeniem realnych wynagrodzeń i realnych stóp procentowych,
c) polepszeniem konkurencyjności produktów wytwarzanych przez importerów,
28. Według teorii realnego cyklu koniunkturalnego inflację wywoła np.:
a) obniżenie wydobycia ropy naftowej,
b) wzrost ilości pieniądza w obiegu,
c) wzrost szybkości obiegu pieniądza,
d) wzrost luki inflacyjnej.
KRZYWA PHILLIPSA
• Jak to jest w rzeczywistości ?
Phillips Curve in the USA
1965-2015
Phillips Curve in Japan
1965-2015
Phillips Curve in Germany
(without East Germany)
1965-1990
Phillips Curve in Germany
1991-2015
Phillips Curve in Great Britain
1965-2015
Phillips Curve in France
1965-2015
Krzywa Phillipsa
Kształt krzywej Phillipsa
w rzeczywistości może być różny
(nie wykluczając dodatnio nachylonej)
•Wyjaśnienie oparte na hipotezie oczekiwań
adaptacyjnych i racjonalnych
•Alternatywne wyjaśnienia:
-Stopień wykorzystania mocy wytwórczych
-Efekt smaru i efekt piasku dla rynku pracy
-Ceny antycykliczne i procykliczne
Test wyboru
W koncepcji krótkookresowej krzywej Phillipsa
a)występuje wymienność między bezrobociem i
inflacją
b)bezrobocie stabilizuje się na poziomie naturalnej
stopy bezrobocia
c)krzywa ma nachylenie ujemne
d)każda z powyższych odpowiedzi jest
nieprawdziwa
Test wyboru
Tradycyjna krótkookresowa krzywa Phillipsa
pokazuje, że:
a)zmniejszenie inflacji prowadzi do wzrostu
bezrobocia;
b)zwiększenie inflacji prowadzi do wzrostu
bezrobocia;
c)zmniejszenie tempa wzrostu płac nominalnych
prowadzi do spadku bezrobocia;
d)zwiększenie tempa wzrostu płac nominalnych
prowadzi do spadku bezrobocia.
Test wyboru
Stagflacja jest to zjawisko polegające na:
a) równoczesnym występowaniu
wysokich stóp inflacji i bezrobocia;
b) występowaniu wysokiego bezrobocia
przy stabilnym poziomie cen;
c) występowaniu wysokiej inflacji przy
niskim poziomie bezrobocia;
d) równoczesnym występowaniu inflacji
popytowej i bezrobocia ukrytego.
Test wyboru
W koncepcji długookresowej krzywej Phillipsa
a)występuje wymienność między bezrobociem i
inflacją
b)bezrobocie stabilizuje się na poziomie
naturalnej stopy bezrobocia
c)krzywa ma nachylenie ujemne
d)każda z powyższych odpowiedzi jest
nieprawdziwa
Test wyboru
Długookresowa krzywa Phillipsa:
a)przecina oś OX w punkcie określonym
przez stopę inflacji;
b)przecina oś OX w punkcie określonym
przez naturalną stopę bezrobocia;
c) przecina oś OY w punkcie określonym
przez stopę inflacji;
d) przecina oś OY w punkcie określonym
przez naturalną stopę bezrobocia.
Test wyboru
Zgodnie z hipotezą adaptacyjnych oczekiwań:
a)racjonalna polityka gospodarcza powinna być
nastawiona przede wszystkim na walkę z bezrobociem;
b)podmioty gospodarcze kształtują swoje oczekiwania
inflacyjne na podstawie inflacji w poprzednim okresie;
c)podmioty gospodarcze nie są w stanie antycypować
inflacji;
d)podmioty gospodarcze kształtują swoje oczekiwania
inflacyjne na racjonalnych podstawach i właściwej
interpretacji poczynań rządu.
Gospodarka otwarta
- warunki równowagi
makroekonomicznej
• App = C + I + G + X
C = C + ksk (Y – T); I = I ; G = G
a a a
X = X - ksi (Y – T);
a
• Apd = Y
W równowadze: Y = C + I + G + X
Y = C + ksk (Y-T) + I + G + X – ksi (Y-T)
a a a a
W równowadze: I + G + Ex = S + T + Im
Gospodarka otwarta
Mnożnik (konsumpcyjny, inwestycyjny,
wydatków rządowych, eksportowy) jest
mniejszy, gdy krańcowa skłonność do importu
jest większa. Warto też zauważyć, że
mnożnik dla gospodarki otwartej jest mniejszy
od mnożnika dla gospodarki zamkniętej. W
praktyce niemożliwe jest bowiem, aby zmiana
dochodu narodowego nie powodowała idącej
w tym samym kierunku zmiany importu.
Bilans płatniczy
A: Bilans obrotów bieżących
B: Bilans obrotów kapitałowych
C: Bilans obrotów finansowych
D: Transakcje wyrównawcze
Bilans płatniczy
RACHUNEK + (Kredyt) – (Debet)
OB
OK
OF
Transakcje
wyrównawcze
Kurs walutowy
- System kursów sztywnych (rewaluacja –
dewaluacja)
- System kursów płynnych (aprecjacja –
deprecjacja)
- Kurs nominalny a realny

Kurs euro w Polsce
Zmiana kursu
Rok 1 EUR (w PLN) 1 PLN (w EUR)
złotego
2008 3,512 0,285 -
2010 3,995 0,250 Deprecjacja
2015 4,184 0,239 Deprecjacja
2020 4,445 0,225 Deprecjacja
2021 4,567 0,219 Deprecjacja
2022 4,702 0,213 Deprecjacja
2023
Determinanty eksportu
Eksport jest:
- ujemną funkcją poziomu cen krajowych

- dodatnią funkcją poziomu cen
zagranicznych
- ujemną funkcją kursu walutowego
Determinanty importu
Import jest:
- dodatnią funkcją poziomu cen krajowych

- ujemną funkcją poziomu cen
zagranicznych
-dodatnią funkcją kursu walutowego
-dodatnią funkcją dochodu narodowego
Przyczyny rozwoju handlu
zagranicznego
• Teoria kosztów absolutnych
• Teoria obfitości zasobów
• Teoria kosztów komparatywnych
• Korzyści skali
Koszty komparatywne
Anglia Portugalia
Sukno 80 30
Wino 100 20
Polityka handlowa
• Cła
• Subwencje eksportowe
• Kwoty
• Bariery pozataryfowe (regulacje
administracyjne, np. normy techniczne)
• Embargo
Czy mają sens? Jak wpływają na kurs walutowy?

Wpływ cła
na rynek krajowy i import
Strefa euro – kryteria
konwergencji
• Fiskalne (deficyt budżetowy, dług
publiczny)
• Monetarne (inflacja, długoterminowa stopa
procentowa, kurs walutowy)
Dziękuję za uwagę 

Makroekonomia: Tomasz Grabia Katedra Ekonomii Instytucjonalnej I Mikroekonomii Uniwersytetu Łódzkiego

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Makroekonomia: Tomasz Grabia Katedra Ekonomii Instytucjonalnej I Mikroekonomii Uniwersytetu Łódzkiego

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

MAKROEKONOMIA

-Produkt Krajowy Brutto (PKB)

• Realny PKB – w cenach stałych (z roku

2006 2007 2006 2007 2006 2007 2006 2007

2006 2007 2006 2007 2006 2007 2006 2007

A 100 200 3 6 300 1200

B 50 100 4 8 200 800

C 300 600 2 4 600 2400

2006 2007 2006 2007 2006 2007 2006 2007

A 100 200 3 6 300 1200 300 600

B 50 100 4 8 200 800 200 400

C 300 600 2 4 600 2400 600 1200

PKB realny = PKB w cenach stałych

• Deflator PKB = (4400 / 2200) × 100 = 200

• Stopa inflacji = 100%

ILOŚĆ WARTOŚĆ PRODUKCJI WARTOŚĆ PRODUKCJI

2006 2007 2006 2007 2006 2007 2006 2007

Piwo 1000 2000 3 3,5

Chipsy 5000 6000 4 7

Telewizory 300 290 2000 1900

PNB = PKB + dochody netto z tytułu

PKN = PKB – Amortyzacja

PNN = PNB – Amortyzacja

PKB = 400 000 + 282 000 + 85 000 +

PNB = PKB + 22 000 = ?

PNN = PNB – 40 000 = ?

PKB 1416,6 2287,7

PNB 738,7 1362,4

PNN 639,7 1211,3

Dochody netto - 5,9 - 91,1

Oblicz: PKB w cenach rynkowych, PKB w cenach czynników

2. Wskaż prawidłową zależność:

3. PNB to PNN zwiększony o:

2. Płace pracowników bezpośrednio produkcyjnych uwzględniane są w szacowaniu PKB za

3. Eksport netto to:

2. PKB per capita to:

3. W ogólnym rozumieniu poziom rozporządzanych dochodów osobistych informuje o tym,

2. Amortyzacja to różnica między:

3. Jeśli wartość nominalna produkcji mierzonej w cenach bieżących spadła przy

3. Dochód narodowy to:

2. Wielkością strumieniową jest:

2. Dochody ludności przeznaczane na konsumpcję i oszczędności to:

3. Zanieczyszczenia środowiska związane ze smogiem:

2. Jeśli w powyższych analizach uwzględnimy dodatkowo liczbę ludności, która dla

2. Jeśli eksport netto pewnego kraju jest równy zero, to:

Podaj interpretację dla każdej z poniższych

1.Dlaczego PKB i PNB nie są doskonałymi

2.Dlaczego w analizach długookresowych należy

3. Dlaczego do PKB nie wlicza się a) dóbr

1 Stany Zjednoczone 10 250 950 22 997 500

2 Chiny 1 205 532 17 458 036

— Unia Europejska 7 266 816 17 094 168

3 Japonia 4 968 359 4 937 422

5 Wielka Brytania 1 665 276 3 187 626

6 Indie 476 610 3 041 985

10 Korea Południowa 576 483 1 798 544

11 Rosja 278 264 1 775 548

12 Australia 399 626 1 633 290

13 Brazylia 655 454 1 608 080

15 Hiszpania 598 628 1 426 224

16 Meksyk 707 909 1 294 829

17 Indonezja 179 482 1 186 067

18 Holandia 417 664 1 018 684