საჯარო პოლიტიკა და

პოლიტიკის ანალიზის
ინსტრუმენტები
ნანი მაჭარაშვილი
პრობლემის დიაგნოზი -
პრობლემური განაცხადის
ჩამოყალიბება
 პრობლემური განაცხადის ჩამოყალიბება -
პრობლემის დიაგნოზი
• კრიტიკულად, ყურადღებით აღიქვით
“პრობლემის ირგვლივ რიტორიკა”
• - “პრობლემის ირგვლივ რიტორიკაში”
აღწერილი “ცუდი ვითარება ” ყოველთვის
მართლაც “ცუდი” შეიძლება არ იყოს
• - “პრობლემის ირგვლივ რიტორიკას” შესაძლოა
იდეო-ლოგიური ელფერი დაჰკრავდეს
• - “პრობლეიმის ირგვლივ რიტორიკა” შეიძლება
ერთზე მეტ პრობლემას შეეხებოდეს
•   •
• იფიქრეთ “დეფიციტის” და “სიჭარბის”
კატეგორიებით
• - მაგალითები: “ქვეყანაში (რეგიონში) ძალიან ბევრი
უსახლკარო ადამიანია”; “სარწყავ წყალზე
მოთხოვნილება უფრო სწრაფად იზრდება, ვიდრე მისი
ეკონომიურად და გარემოსათვის ეკოლოგიური ზიანის
მიყენების გარეშე მიწოდების შესაძლებლობა”
• - ეცადეთ ისარგებლოთ ზმნიზედით “ძალიან”,
“ზედმეტად”, “მეტისმეტად” (“ძალიან ბევრი”,
“მეტისმეტად ნელა”)
- თუ პრობლემა კარგად არის სტრუქტურირებული
(განსაზღვრული), ან დასმულია კონკრეტული ამოცანა,
მაშინ “დეფიციტისა” და “სიჭარბის” კატეგორიებით
სარგებლობა აუცილებელი არ არის.
პრობლემური განაცხადის ჩამოყალიბება -
პრობლემის დიაგნოზი
• პრობლემის განსაზღვრას მიეცით შეფასებითი ხასიათი მახასიათებლები
• - “ბაზრის ჩავარდნის” სიმპტომები შეიძლება გამოდგეს • - რამდენად ბევრია “ძალიან ბევრი”? რამდენად ნელაა
არგუმენტად პრობლემის განსაზღვრისას “ძალი-ან ნელა”? რამდენი უსახლკარო ადამიანია ქვეყანაში
• (რეგი-ონში)? რამდენად უფრო სწრაფად იზრდება
(საქონლის და/ან მომსახურების ტექნიკური
მოთხოვნილება სარწყავ წყალზე მისი მოწოდების
მახასიათებლები იმ-გვარია, რომ (ა ) გართულებულია ყველა
შესაძლებლობებთან შედა-რებით ?
პოტენციური მომხმა-რებლისგან გადასახადების აკრეფა –
მაგ. ფუნდამენტური მეცნი-ერების განვითარებისგან • - ბევრ შემთხვევაში მოგვიწევს მოვლენის სიდიდის და ზომე-
მიღებული არაპირდაპირი სარგებელი ; (ბ) მომხმარებლები ბის შეფასება (ესტიმატე →“გუესსტიმატე”)
არ იხდიან ჭეშმარიტ ფასს მოხმარებული საქონლისა და • - ზოგჯერ სასარგებლოა მიეთითოს დიაპაზონი და
მომსახურების ნამდვილ ეკონომიკურ საფასურს – მაგ.
წერტილო-ვანი შეფასება – მაგ. @ჩვენი შეფასებით ქვეყანაში
მძღოლები არ იხდიან საფასურს ატმოსფეროს დაბინძურე -
5000 უსახლკარო ადამიანია, თუმცა ჭეშმარიტეი რიცხვი 2000
ბისთვის; (გ) მომხმარებლებს უჭირთ შეძენილი საქონლისა და
და 8000 შორის არის.
მომსახურების ჭეშმარიტი მახასიათებლების დადგენა
•  შეძლებისდაგვარად გამოიყენეთ რაოდენობრივი
პრობლემური განაცხადის ჩამოყალიბება -
პრობლემის დიაგნოზი
• დაადგინეთ პრობლემის გამომწვევი პირობები • - პრობლემის განსაზღვრა შეიძლება იყოს აღწერითი და/ან დიაგნოს-
• - ზოგიერთი პირობა აღიქმება არა როგორც პრობლემა, არამედ მისი ტიკური
გამომწვევი ფაქტორები (“ჰაერის დაბინძურების დარგში ერთ-ერთი • - პრობლემის აღწერის დიაგნოსტიკურ ტიპს აშკარა უპირატესობები
პრობლემა არის ის, რომ მთავრობა არ ავალდებულებს ავტომობი- გააჩნია, თუმცა არასწორად დადგენილი მიზეზ-შედეგობრივი კავში -რის
ლისტებს წესრიგში მოიყვანონ ძრავები და გამობოლქვის სისტემე -ბი ”) შემთხვევაში ხსენებული ტიპი შეიძლება არასაიმედო აღმოჩ-ნდეს.
• - პრობლემის განსაზღვრა შეიძლება იყოს აღწერითი და/ან დიაგნოს- •  შეიცანით ლატენტური შესაძლებლობები
ტიკური • - პირობების (სიტუაციის) გაუმჯობესების გაშვებული შანსი – საჯარო
• - პრობლემის აღწერის დიაგნოსტიკურ ტიპს აშკარა უპირატესობები პოლიტიკის მნიშვნელოვანი სახესხვაობაა. “სა-ნამ არ გამტყდარა, ნუ
გააჩნია, თუმცა არასწორად დადგენილი მიზეზ-შედეგობრივი კავში -რის შეაკეთებ” – აზროვნების შემზღუდ-ველი იდეაა.
შემთხვევაში ხსენებული ტიპი შეიძლება არასაიმედო აღმოჩ -ნდეს. • - გადაწყვეტილების მიმღებთა დღის წესრიგი გადატვირთუ-ლია
• დაადგინეთ პრობლემის გამომწვევი პირობები პრეტენზიებით, მუქარებით, განგაშით და შეშფოთე-ბით, რაც ადრე
• - ზოგიერთი პირობა აღიქმება არა როგორც პრობლემა, არამედ მისი უცნობი შესაძლებლობების ძიებისთვის დროს და ენერგიას აღარ
ტოვებს
გამომწვევი ფაქტორები (“ჰაერის დაბინძურების დარგში ერთ-ერთი
პრობლემა არის ის, რომ მთავრობა არ ავალდებულებს ავტომობი-
ლისტებს წესრიგში მოიყვანონ ძრავები და გამობოლქვის სისტემე -ბი ”)
პრობლემის განსაზღვრისას თავი აარიდეთ
ტიპიურ “ხაფანგებს”:
• - ხაფანგი 1: პრობლემის განსაზღვრაში “გადაჭრის გზის” •  ხაფანგი 2: პრობლემის განსაზღვრისას
ჩართვა შემოთავაზებული მიზეზ-შედეგობრივი კავშირების
• ადვილად დაჯერება
შეცდომაა:
•  მიზეზ-შედეგობრივი კავშირები უნდა იყოს რეალური, და არა
• “ქვეყანაში ძალიან ცოტა თავშესაფარია უსახლკარო
გამო-გონილი. მაგალითი: “კოკაინის მოხმარება
ადამიანებისთვის”
თავისთავად არ წარმო-ადგენს პრობლემას, მაგრამ მან
• სწორია:
შეიძლება გამოიწვიოს დამანაშავე-ობის გაზრდა,
• “ქვეყანაში ძალიან ბევრი უსახლკარო ოჯახია” ჯანმრთელობის მდგომარეობის გაუარესება, განქორ-
წინებები და სხვ. ეს კი ნამდვილი პრობლემაა”.
• შეცდომაა:
•  რამდენად ასეა? საჭიროა აღნიშნული კავშირის
• “ახალი სკოლები ძალიან ნელა შენდება”
ყურადღებით შეს-წავლა, სანამ პრობლემის ანალიზს
• სწორია: შეუდგებით, რომელიც განსაზ-ღვრებაში “კოკაინის დიდძალ
• “სკოლაში არსებულ სასწავლო ფართზე ძალიან ბევრი მოხმარებას” შეიცავს.
სკოლამდელი ასაკის ბავშვი მოდის”
რისი გათვალისიწნებაა საჭირო ალტერნატივებს
შორის არჩევანის გაკეთებამდე?

• მიზანი: მიზანში იგულისმხება მათი უსაფრთხოება, სისუფთავე და

სარგებლიანობა.
• ამოცანა: ამოცანის სახით გამოდის მდინარე რიონის წყალში
ბანაობისა და თევზჭერის უზრუნველყოფა.
• კრიტერიუმი: ამოცანების შეფასების საზომი პარამეტრია
• ინდიკატორები: კრიტერიუმი ზუსტდება კონკრეტული საზომი
ერთეულის საფუძველზე
რა არის ინდიკატორი?
• ინდიკატორი აღწერს მიზანს, მისი
მიღწევის საშუალებებს და შედგება
შემდეგი ელემენტებისაგან:
• ცვლადი (Q);
• ცვლადის რაოდენობა (Q(t));
• დრო (t);
• სამიზნე ჯგუფი (Target Group);
• ადგილი (place).
SMART - ის თანახმად ინდიკატორი
უნდა იყოს:
• სპეციფიკური (specific);
• გაზომვადი (measurable);
• მიღწევადი (achievable);
• შესაბამისი (relevant);
• დროში განაწილებული (time-bounded).
• ბოლო 5 წლის განმავლობაში ქვემო ქართლის ეთნიკური უმცირესობების
აბიტურიენტების 60% ვერ ლახავს ერთიანი ეროვნული გამოცდების
მინიმალურ ზღვარს.
• მიზანი: ქვემო ქართლის ეთნიკური უმცირესობების მიერ ერთიანი ეროვნული
გამოცდების მინიმალური ზღვარის გადალახვის შესაძლებლობის ზრდა
• ამოცანა: მომავალი 3 წლის განმავლობაში ქვემო ქართლის ეთნიკური
უმცირესობების მიერ ერთიანი ეროვნული გამოცდების მინიმალური ზღვარის
გადალახვის შესაძლებლობის ზრდა 30%-ში
• ინდიკატორი: უმაღლეს სასწავლებლებში ერთიანი ეროვნული გამოცდების ქვემო
ქართლის ეთნიკური უმცირესობების ზღვარგადალახულ წარმომადგენელთა
რაოდენობა /გენდერული შემადგენლობა და სხვა
მაგალითები

• ბოლო წლების განმავლობაში რაჭაში განსაკუთრებით მწვავედ იმატა ჩიყვით დაავადებების

შემთხვევებმა

• მიზანი: ჩიყვით დაავადებულთა რაოდენობის შემცირება

• ამოცანა: ჩიყვით დაავადებულ პაციენტთა რაოდნეობის 50 %-ით შემცირება

• ინდიკატორი: ????

• ბოლო წლების განმავლობაში რაჭაში განსაკუთრებით მწვავედ იმატა იოდიზირებული მარილის

უკმარისობით გამოწვეულ დაავადებების შემთხვევებმა

• მიზანი: იოდიზირებული მარილის უკმარისობით გამოწვეულ დაავადებების რაოდენობის შემცირება

• ამოცანა: იოდიზირებული მარილის უკმარისობით გამოწვეულ დაავადებების რაოდნეობის 50 %-ით

შემცირება

• ინდიკატორი: იოდიზირებული მარილის უკმარისობით გამოწვეულ დაავადებების რაოდენობა?

მაგალითები

• საქართველოს საჯარო სკოლების სასწავლო პროგრამებში

დაწყებით კლასებში გამოყენებული სახელმძღვანელოების
უმრავლესობა გენდერული სტერეოტიპების ფორმირებას უწყობს
ხელს.
• მიზანი: დაწყებთ კლასების სასწავლო პროგრამების გენდერულად
სენსიტიური სახელმძღვანელოებით უზრუნველყოფა
• ამოცანა: გედერული სტერეოტიპებისაგან მაქსიმალურად
გათავისუფლებული სახელმღვანელობით სკოლებში სასწავლო
პროცესის განხორციელება
• ინდიკატორი: გენდერულად არასესიტიური ინფორმაციის ხარისხი
 პოლიტიკის დოკუმენტის სტრუქტურა

• რეზიუმე • ძირითადი აქტორების/დაინტერესებული

მონაწილე პირების აღწერა
• პრობლემის აღწერა:
• მიზნებისა და ამოცანების განსაზღვრა და
• პრობლემის მიზეზები/საფუძველი/მონიტორინგი; შედეგებს გაწერა (outcome, impact)
• კლიენტის მოთხოვნის აღწერა (დანართი #1 -
•  ალტერნატივების ანალიზი;
პრობლემის ხე)
• ალტერნატივების აღწერა
• პრობლემური სიტუაციის მიმოხილვა
• ალტერნატივების შედეგების პროგნოზირება
• პრობლემის გადაწყვეტის წინა მცდელობების
• გადახრებისა და ექსტრემალურობის აღწერა
აღწერა და შეფასება
• საკანონმდებლო შეზღუდვებისა და პოლიტიკური
•  პრობლემის მნიშვნელობა/შეფასება;
შესაბამისობის შეფასება
• პრობლემის ჩარჩოებისა და სიმძაფრის შეფასება
•  დასკვნა და რეკომენდაციები;
• ანალიზის საჭიროების განსაზღვრა
• კრიტერიუმების ან გადაწყვეტილების წესების
•  პრობლემის ფორმულირება/პრობლემის არჩევა = მულტიფაქტორული ანალიზის საფუძველზე
სტრუქტურირება; (დანართი # 2 )
• პრობლემის დიაგნოზიs დასმა პრობლემური • დასკვნა და რეკომენდაციები
განაცხადის სახით • უმჯობესი/უპირატესი ალტერნატივის აღწერა
 ძალაუფლების/ინტერესის ბადე დაინტერესებული
მხარეებისთვის
13
მაღალი
ujra A – es jgufi
saWiroebs maTi
interesebis dasacavad ujra B – jgufSi unda
specialuri iniciativis Seiqmnas kargi
gamovlenas; samuSao
urTierToebi;

ძალაუფლე
ბა/გავლენა
ujra C – jgufi SeiZleba ujra D – am jgufs eqneba
riskis wyaro aRmoCndes garkveulwilad SezRuduli
da saWiroebs frTxil CarTuloba SefasebaSi.
monitoringsa da
marTvas;

დაბალი

დაბალი ინტერესი მაღალი

 ძალაუფლების/ინტერესის ბადე დაინტერესებული
მხარეებისთვის
14
მაღალი + ძალაუფლება, - ინტერესი: + ძალაუფლება, + ინტერესი:

მაგ. სურსათის მაგ. ჯანდაცვის სამინისტრო

ინდუსტრია
• მონაწილეობა
• კონსულტირება • მჭიდროდ ჩართვა
• გყავდეთ
კმაყოფილი

ძალაუფლებ
ა/
გავლენა - ძალაუფლება, - ინტერესი: - ძალაუფლება, + ინტერესი:

მაგ. მოშორებით მაგ. ჭარბწონიანი ბავშვების

მცხოვრები თემები მშობლები
• ინფორმაცია 
• მონიტორინგი • მხარდაჭერა

დაბალი

დაბალი ინტერესი მაღალი

 ძალაუფლება/ინტერესის ბადე

დაინტერესებულ მხარეთა ზეგავლენა/ინტერესის ბადე

10

7
ზეგავლენა

0
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

ინტერესი