Klasa: IX|1 Lënda: Gjeografi Tema: Faktorët e zhvillimit ekonomik Arsimtari: Betim Sherifi • Faktoret qe kushtezojne zhvillimin e konomik janë:Faktori njerzor,materjal,teknik,financiar,dhe organizativ. • Faktori njerzore-nenkupton numrin dhe veçorite biologjike,ekonomike,arsimore,kulturor,psikologjike dhe organizative te personave qe marrin pjese ne lemenjte ekonomik. • Faktori materjal-perfshin resurset natyrore te rendesishme per sigurimin e lendeve te para per prodhimin e te mirave materjale. • Faktori teknik- nenkupton mjetet e punes dhe nivelin e tyre teknik per t'i kryer puet ne veprimtarit e ndryshme. • Faktori financiar-nënkupton mundesi te shoqerise per te investuar ne njerez, mjete, objekte,qarkullim dhe kembim. • Faktori organizativ-nënkuptone menyren me te pershtatshme te organizimit te faktoreve ekonomik me qellim prodhimi me te madh, me te lire dhe me te llojllojshem. • Roli i resurseve ne zhvillimin ekonomik të Kosoves • Edhe pse e vogel perkah siperfaqja, Kosova eshte hapsire e pasur me burime energjetike, minerale metalike, jometalike dhe ujra minerale.Në Kosove jane vleresuar rreth 10-12 miliarde tone qymyr linjiti, te vendosur ne dy pellgje: ne pellgun e Kosoves dhe te Dukagjinit.Qymyri i Kosoves ka ne mes 1800-2000 kalori, dhe mund te perdoret kryesisht per prodhimin e energjise elktrike dhe gazrave per plehra artificale. Qymyri i Kosoves shfrytezohet nga vitet e 60-ta ne fshatrat fshati i Mire (Dobroselle), Bardhi i Madh, Hade, Sibovc. Prodhimi vjetor leviz rreth 6 milion tone ne vit. • Perpos qymyrit si burim energjetik, ne lumenjte e Dukagjinit mund te ngriten disa hidroceentrale, ne luginat grykore te lumenjeve. Ne Kosove ka mundesi te shfrytezohet fuqia e eres dhe energjija e diellit, sidomos ne periudhen e nxehte te vitit. Jeta pranë minierave të qymyrit: fshatrat e Kosovës që po vdesin TEROMCENTRALI KOSOVA B
"Kosova B" është në kuadër
të KEKut dhe ka dy (II) blloqe me fuqi të barabartë. Punimet në ndërtimin e Bllokut B1 filluan në vitin 1977 ndërsa prodhimi i energjisë elektrike nga ky bllok filloi më 10.09.1983. Blloku i dytë u lëshua në prodhim më 14 korrik 1984. LËNDËT MINERALE • Plumbi dhe zinku- eshte shfrytezuar ne Trepqe,Ajvali, Badovc, Kishnice Novoberde,Belloberde etj. Ne xehet e plumbit dhe zinkut gjenden edhe sasi ari, argjendi, kadmiumi, germaniumi etj. • Nikeli-gjendet ne dy vendburime, e malin e Goleshit dhe ne Qikatoven e vjeter, afer Drenasit, Aty u ndertua metarugjia nikelit-feronikeli , rreth 12 mije tone ne vit. • Kromi- eshte shfrytezuar ne minierat afer Brezovices, Gjakoves, Rahovecit, ne malin Luboten, te Dobroshevci (Drenice) • Boksiti- gjendet ne malin Grebnik, 10 km ne jl. te Klines ne vitet 1966/1988 eshte shitur ne Rumani. Trepça është një minierë e lashtë plumbi, zinku, argjendi, kristaleve dhe mineraleve të ndryshme në Kosovë, gjegjësisht në komunën e Mitrovicës. Trepça në kohën e shtetit Jugosllavi kishte shumë famë dhe ishte njëri ndër motorët e ekonomisë jugosllave. • BURIMET TERMOMINERALE-te cilat kane nje rendesi per perdorim si uje per pije, per lengje,per sherimin esemundjeve te ndryshme, gjenden ne fshatin Doberqn, Uglare, Nosale (GJilan), Kllokot,, Gernqar, Zhiti( Viti) Shakovice, Sallabaje(Podujeve)Banjske e Sllatine te Vushtrrise, Burnik i Ferizajit, Brod i Shterpces, Paklek dhe Verbovc (Drenas), Bnja e Malisheves, e Pejes, uji i tharte iDeqanit, Banjska e MItrovices. • FONDI TOKESOR-rreth 53% gjenden nen 700m lartesesi mbidetare, kurse 47% mbi 700m Siperfaqja bujqesore leviz ne mes 40-60%, ndersa e siperfaqes se punueshme ne mes50-70%. Nje banori ne vitin1991 ne Kosove i Takonte 56 are toke gjithsej, prej tyre 30 are toke bujqesore, 21 are toke pune, 15 are, e ara kopshtie. Vlersimet per 10 vitet e kaluara flasi per humbjen e rreth 20.000 ha siperfaqe bujqesore, ndersa per qdo vit tash jane duke nxjerr nga fondi i tokes se punueshme mbi 2000 ha.Ne baze te ketyre vlerave del se fondi tokesor per ekonomi familjare eshte i pamjaftueshem per zhvillimin e bujqesise bashkohore • Faleminderit për vëmendjen!