TEORYA / D U L OG https://images.app.goo.

gl/TUviC9AEBautV5DC6
Teoryang Humanismo 
a) Binibigyan-pansin ang magagandang saloobin ng taong nakapaloob sa
isang akdangpampanitikan. Binibigyan din ng pansin ang magagandang
damdaming taglay ng isangtao. Itinataas din ang karangalan ng tao
bilang sentro ng akda. Ipinakikita angmagagandang saloobin ng tao na
nakapaloob sa mga tiyak na pahayag sa akda. Maariring idagdag ang
magagandang damdaming taglay ng tauhan. Ito'y namayagpag
saMakabagong Panahon.
b) Ang pananaw na ito ay nagbibigay-halaga sa tao dahil ang tao ang
sentro ng daigdig,ang sukatan ng bagay at panginoon ng kanyang
kapalaran.
c) Ang layunin ng panitikan ay ipakita na ang tao ang sentro ng mundo; ay
binibigyang-tuon ang kalakasan at mabubuting katangian ng tao gaya
ng talino, talento atbp.
d) Ang tao at ang kanyang saloobin at damdamin ang pangunahing paksa
rito.
e. ) ang kalayaan ng isipan, ang mga natatanging talino –
kakayahan atkalikasan ng tao.
f. ) Para sa humanista, ang literatura ay kailangang:
 Isulat nang mahusay sa isang lenggwaheng angkop
lamang sa genre nito
May magkakaugnay na balangkas at may kagandahan ng
anyo
Nakawiwili at nagbibigay
kasiyahan sa mambabasa
Nagpapahalaga sa katotohanan ng tula (poetic truth)
May pagkamatimpi at hindi dapat lumabag sa batas ng
kalikasan (pisikal, moral,sikolohikal)
Teoryang Formalistiko
a) Pinagtutuunan ng pansin sa teoryang ito ay ang mga istruktura o
pagkabuo nito. Isa samga tinitignan ay ang kabisaan ng pagkakagamit ng
matatalinghagang pahayag.Kabilang din dito ang Sukat sa tula na
nagpapakita ng bilang ng pantig sa bawattaludtod.Maaring itong
lalabindalawahin, lalabing-anim at iba pa.
b) Ang Tugmaan naman ay ang pagkakahawig ng mga tunog ng mga huling
salita sa bawattaludtod. Kariktan naman kapag gumagamit ng maririkit na
salita upang mapukaw angdamdamin at kawilihan ng mambabasa.
c) Ang layunin ng panitikan ay iparating sa mambabasa ang nais niyang
ipaabot gamit angkanyang tuwirang panitikan. Samakatuwid, kung ano
ang sinasabi ng may- akda sakanyang panitikan ang siyang nais niyang
ipaabot sa mambabasa – walang labis atwalang kulang. Walang
simbolismo at hindi humihingi ng higit na malalimang pagsusuri’t pang-
unawa.
d) Dahil may adhikaing gawing obhektibo ang pagsusuri, wala rin lugar
ang opinyon atinterpretasyon ng mambabasa.Itoy namayani sa Panahon
ng Amerikano at Kasalukuyan.
e) Ang tungkulin ng teoryang ito ay matukoy ang nilalaman, kaanyuan o
kayarian at paraanng pagkakasulat ng akda.
f) Para sa formalista, ang literatura ay kailangang:

 Nasa porma o kaanyuan ng akda ang kasiningan nito.

 Ang isang akdang pampanitikan ay may sariling buhay at
umiiral sa sariling paraan.
 May mga elemento ang isang akdang pampanitikan at ang
bawat isa ay kaugnay ngiba pang elemento;
magkakaugnay-ugnay ang mga elemento upang maging
mahusay ang akda.
 Teoryang Imahismo
a) Nakatutulong nang malaki sa teoryang ito ay ang mga
larawang-diwa o imahe saikagaganda ng akda. Tumutukoy
ito sa mga salitang kapag binanggit sa akda ay nag-iiwan ng
malinaw at tiyak na larawan sa isipan ng mambabasa.
Nagpapatalas ito sapandama ng mga mamababsa. Ito'y
naghari sa Panahon ng Amerikano.
b) Ang layunin ng panitikan ay gumamit ng mga imahen na
higit na maghahayag sa mgadamdamin, kaisipan, ideya,
saloobin at iba pang nais na ibahagi ng may-akda na higitna
madaling maunawaan kaysa gumamit lamang ng
karaniwang salita. Sa halip napaglalarawan at tuwirang
maglalahad ng mga imahen na layong ilantad ang
totoongkaisipan ng pahayag sa loob ng panitikan.
 
 
 c) Ang tuon ng pananaw na ito ay sa imahen.
Pinaniniwalaang ang imahen ang nagsasabing kahulugan.
Kinikilala ng teoryang ito ang kabuluhang pangkaisipan at
pandamdaminng mga imaheng nakapaloob sa akda.
d) Para sa mga imahista, ang literatura ay kailangang:
 Malaya ang manunulat/makata na pumili ng anumang nais
na paksa sa kanyangakda/tula.
Gumagamit ng salitang pangkaraniwan o tiyak ang mga
salita.
Malinaw ang mga epekto nito.
Kung may aral ang akda/tula, hindi ito esensyal sa
akda/tula.
 
 
Teoryang Realismo
a)  Sa teoryang ito higit na mahalaga ang katotohanan kaysa
kagandahan. May mgabahaging nagpapakita ng mga
makatotohanang paglalarawan sa tao, lipunan at kapaligiran.
b) Ang layunin ng panitikan ay ipakita ang mga karanasan at nasaksisan
ng may- akda sakanyang lipunan. Samakatuwid, ang panitikan ay
hango sa totoong buhay ngunit hindituwirang totoo sapagkat
isinaalang- alang ng may-akda ang kasiningan atpagkaefektibo ng
kanyang sinulat.
c) Ang mga akdang nasa ilalim nito ay nagsasalaysay ng mga
pangyayari sa buhay ngpangunahing tauhan at iba pang katulong na
tauhan. Pinagbabatayan nito ang totoongbuhay na madaling madama
ng mga mambabasa. Nangangailangan ng mahabangpanahon ang
mga pangyayari. Marami rin ang tagpuan. Ito'y na mayagpag sa
Panahonng Kastila at Makabagong Panahon.
d) Ito ang teorya ng makatotohanang panitikan. Ito ay naglalarawan ng
makatotohanangpangyayari sa buhay. Ang mga tauhan ay nagtataglay
ng ordinaryong suliranin sabuhay at ang usapan ng mga tauhan ay
parang natural.
e) Para sa mga realista, ang literatura ay kailangang:
  Higit na mahalaga ang katotohanan kaysa kagandahan para sa
realismo.
 Ang paraan ng paglalarawan ang susi at hindi ang uri ng paksa.
 Tumutukoy ito sa suliranin ng lipunan (sosyal, politikal, atbp)
 Naniniwala ang realismo na ang pagbabago ay walang hinto.
 Tumatalakay sa salungatan ng kapital at paggawa.
 Optimistiko ang pananalig na lalaya ng masa sa pagkakalugmok
nito.
Teoryang Feminismo
a)  Sa teoryang ito, maaring tignan ang imahen, pagpapakalarawan,
posisyon,at gawain ngmga babae sa loob ng akda at maaring
ilantad din ang mga de kahong mga imahen ngmga babae sa akda.
Ito'y maaring binubuo ng mga panlipunan, kultural,
pulitikangpamamalakad, teorya, at moral na pilosopiya na isyu na
may kinalaman sa di pantay opantay na kalagayan ng kasarian.
Ito'y namamayagpag sa Panahon ng Hapon.
b) Ang layunin ng panitikan ay magpakilala ng mga kalakasan at
kakayahang pambabaeat iangat ang pagtingin ng lipunan sa mga
kababaihan. Madaling matukoy kung angisang panitikan ay
feminismo sapagkat babae o sagisag babae ang pangunahing
tauhanay ipimayagpag ang mabubuti at magagandang katangian
ng tauhan.
 
c) Ang pananaw na ito ay naglalayong malabanan ang
operasyon ng sistemang patriarchalsa kababaihan.
d) Para sa mga feminista, ang literatura ay kailangang:
 Naglalayon itong mawala ang de-kahong imaheng
ibinibigay sa babae.
Sa paksa, makatotohanang inilalarawan ang mga karanasan
ng kababaihan samatapat na pamamaraan.
Sa estilo, Malaya ito at karaniwan ang ginagamit na
pananalita.
Sa porma, mabisa ang monologong dramatiko at realistiko.
Sa tauhan, hindi na de-kahon ang mga kababaihan kundi
aktibo na.
 
Teoryang Sosyolohikal
a)  Naniniwala ang mga tagapagtaguyod nito na ang manunulat ay produkto
ng kanyangpanahon, lugar, mga kaganapan, kultura, at institusyon sa
kanyang kapaligiran kung saanitinuturing sila bilang boses ng kanyang
panahon. Dahil dito, ipinalalagay na ang akdangkanilang nilikha ay
repleksyon o salamin ng mga nagaganap sa lipunang
kanyangkinalalagyan. Namayagpag ito sa Panahon ng Propaganda.
b) Ang pananaw na ito ay nagbibigay ng pangunahing halaga sa tao, dahil
dito ang taoang sentro ng daigdig, ang sukatang bagay at panginoon ng
kanyang kapalaran.
c) Ang layunin ng panitikan ay ipakita ang kalagayan at suliraning
panlipunan ng lipunangkinabibilangan ng may-akda. Naipakikita rito ang
pamaraan ng mga tauhan sapagsugpo sa suliranin o kalagayan ng
lipunan na nagsisilbing gabay sa mga mambabasasa magpuksa sa mga
katulad na suliranin.
d) Sa pananaw na ito’y mahalagang mabatid ang kapaligirang
sosyolohikal ng akda.
e) Para sa pananaw sosyolohikal, ang literatura ay kailangang:
 Ang indibidwal na pagsusuri ng akda ay nagkakaroon ng
higit na matibay na kapitsa ugnayang namamatitan sa buhay
ng mga tauhan at ng mga puwersa ng lipunan oumiiral na
suliraning panlipunan.
Ang tao at ang kanyang mga saloobin at damdamin ang
naging pangunahing paksa rito.
Pinahahalagahan ang kalayaan at isipan, ang ganap na
kagalingan ng henyo, atmga natatanging talino at kakayahan
ng tao at kalikasan
Teoryang Eksistensyalismo
a)  Binibigyan-diin ang mga bahagi ng akda na nagpapakita ng mga
paniniwala, kilos, atgawi ng tauhan.Gumagawa siya ng pagpapasya na
kailangan niyang harapin anumanang magiging kahinatnan
nito.Mahalagang makita ang kalakasan ng paninindigan ngtauhan.Malaya
siya sa kanyang pagbuo ng desisyon at king paano niya ito
harapin.Ito'ynamayagpag sa Panahon ng Kastila at Kasalukuyan.
b) Ang layunin ng panitikan ay ipakita na may kalayaan ang tao na pumili o
magdesisyonpara sa kanyang sarili na siyang pinakasentro ng kanyang
pananatili sa mundo (humanexistence).
c) Kung babasahin ang isang akda sa pananaw ng ito, maaring pagtuunan ng
pansin angkalagayan ng tauhan na ang pokus ay nasa pagbuo niya ng
paninindigan. Sinusuri ngakda batay sa lakas ng paninindigan ng tauhan
na nagpapakita ng pagbalikwas sakanyang kalagayan. Mahalaga na Makita
ang pagtanggap niya sa nagging bunga ngpansariling pagsisikap.
D)Para sa mga eksistensyalista, ang literatura ay kailangang:
 Malaya ang tao-siya lamang ang maaring magdesisyon kung
paano niya gugugulinang panahon niya habang siya ay buhay.
 Responsible ang tao-siya lamang ang responsible sa kanyang
buhay kahit pa angdesisyon niya ay para sa kanyang kabutihan
o kasamaan.
 Indibidwal ang tao- walang isang tao na kaparehas niya. Ang
kanyang pag-iisip,damdamin, kaalaman at kamatayan ay
kanya lamang.
 Walang makapagsasabi ng kung alin ang tama o mali maliban
sa taong nakaranassa pinag-usapan.
 Personal lamang ang batayan ng bawat tao sa pakikipag-
ugnayan sa lipunan at samundo.
 Sinusuri ang akda batay sa lakas ng paninindigan ng tao at ng
pagtanggap niya sanaging bunga ng pagpapasya.
Teoryang Romantisismo
a)  Naniniwala ang mga Romantisista na ang tao ay may kapasidad na
bumuo ng sarilinilang daigdig . Sa panahon ng mga suliranin
makakalikha ang tao ng mga gawaingmaaring makaaliw sa kanya
upang sandaling lumipas ang dinadala na naghahari sakabuuan ng
akda. Ang mga ito ay maaring madama sa tulong ng mga salitang
ginagamitsa akda. Sa pamamagitan nito, makikilala ng
nangingibabaw na damdaming napulutansa kabuuan ng akda.Ito'y
namayagpag sa Panahon ng Amerikano (1990-1940).
b) Ang layunin ng teoryang ito ay ipamalas ang iba’t ibang paraan ng
tao o sumasagisagsa tao sa pag- aalay ng kanyang pag-ibig sa
kapwa, bansa at mundong kinalakhan.Ipinakikita rin sa akda na
gagawin at gagawin ng isang nilalang ang lahat upangmaipaalam
lamang ang kanyang pag-ibig sa tao o bayang napupusuan.
c) Ang namamayani sa pananaw na ito ay emosyon o likas-kalayaan. Piniiral ditto
angsentimentalismo at ideyalismo. Higit na pinahahalagahan diot ang damdamin
kaysaideyang siyentipiko. Sa pagdulog na ito, matutuklasan ang pagtinging moral,
intelektwalat espiritwal. Ang teoryang romantisismo ay karaniwang naglalarawan ng
mgasitwasyong nagaganap sa pang-araw-araw sa buhay. Inaasahang ang lahat ng
tauhanay magiging huwaran, maharlika at pawang mabubuti ang inilalalrawan.
d) Para sa mga Romantisista, ang literatura ay kailangang:
 Nananalig sa Diyos, sa katwiran at kalikasan ang teoryang ito.
 Inspirasyon ang pangunahing kasangkapan upang mabatid ang
katotohanan, angkabutihan at ang kagandahan.
 Makatao, demokratiko at mapagsulong sa ikagagaling ng lipunan ang
paniniwala ngmga romantiko.
 Tampok ang mga sumusunod bilang nilalaman ng panitikan:
 Karakter na sobrenatural o romantiko
 Sitwasyong pang-araw-araw o karaniwang pamunuhay
 Mababa o kanayunang buhay
 Mga paksang kinuha sa matandang Gresya at Roma, Panggitnang
Panahon
 
Teoryang Naturalismo
a)  Ang mga akdang nagbibigay-diin sa teoryang ito ay nagpapakita ng
mgapangyayaring nakatutulong ang mga piling salita at mga pahayag upang
pangibabawinito. Ipinakikita rin ang epekto ng kapangitan ng kalagayan sa mga
tauhan nito.Ito'y isa samga namamayagpag sa Kasalukuyan.
b) Tinangka nito ang mas matapat, di pinipiling representasyon ng realidad.
c) Para sa mga naturalista, ang literatura ay kailangang:
 Ang buhay ay tila isang marumi, mabangin at walang awang
kagubatan.
 Ipinakikita ng manunulat ang mga kasuklam-suklam na mga detalye.
 Ang indibidwal ay produkto ng kanyang kapaligiran at pinanggalingan.
 Mahina ang hawak ng tauhan sa kanyang buhay. Pesimista siya sa
simula pa lamang.
 Nagbibigay-diin ito sa namamana at pisikal na katangiang moral.
 Ang akda ay nagbibigay-diin na namamana at pisikal na katangiang
likas sa taokaysa katangiang moral.
 Ito’y may simpleng tauhan na may di mapigil na mga damdamin.
Teoryang Dekonstruksyon
a) Ang pananaw na ito ay tinatawag na post - instrakturalismo. Ibig sabihin,
hindi lamangwika ang binubusisi nito ngunit pati na rin ang teorya ng
realidad o pilosopiya at angpagkakahubog nito sa kamalayang panlipunan.
Ang kahulugan ng isang teksto ay nasakamalayan ng gumagamit sa teksto
at hindi sa teksto mismo. Habang isinusulat ang teksto,ang kahulugan nito’y
nasa kamalayan ng manunulat, ngunit sa oras na nasa kamay na itong
mambabasa, ang kahulugan ng teksto ay nasa mambabasa na.
b) Ang layunin ng panitikan ay ipakita ang iba’t ibang aspekto na bumubuo sa
tao atmundo. Pinaniniwalaan kasi ng ilang mga pilosopo at manunulat na
walang iisangpananaw ang nag-udyok sa may-akda na sumulat kundi ang
pinaghalu-halong pananawna ang nais iparating ay ang kabuuan ng pagtao
at mundo.
c) Sa teoryang ito, winawasak ng mambabasa ang kahulugan ng isang teksto
at bumubuong panibagong kaisipan kalakip ang ideolohiya ng realidad.
Teoryang Klasismo/Klasisismo
a) Ang layunin ng panitikan ay maglahad ng mga pangyayaring payak,
ukol sapagkakaiba ng estado sa buhay ng dalawang nag-iibigan,
karaniwan ang daloy ng mgapangyayari, matipid at piling-pili sa
paggamit ng mga salita at laging nagtatapos nangmay kaayusan.
b) Ang klasisismo o klasismo ay isa sa teoryang pampanitikan ay
nagmula sa Gresya,sinasabi rito na kaisipan muna kaysa sa
damdamin. Mas higit na pinapahalagahan angkaisipian kays sa
damdamin. Ito ay kasalungat ng teoryang romantisismo.
Ipinahahayagng klasismo na ang isang akda ay hindi naluluma o
nalalaos, sa kabilang dako aynangyayari o nagaganap parin sa
kasalukuyan. Nakasaad rin dito na nakatuon angpanitikan sa
pinakamataas patungo sa pinakamabababang uri. Ibig sabihin, sa
itaasmatatagpuan ang kapangyarihan at kagandahan. Aristrokratiko
ang pananaw na umiiraldito.
Teoryang Arketaypal
a) Ang layunin ng panitikan ay ipakita ang mga mahahalagang bahagi ng
akda sapamamagitan ng mga simbolo. Ngunit hindi basta-basta
masusuri ang mga simbolismo saakda. Pinakamainam na alamin muna
ang kabuuang konsepto at tema ng panitikansapagkat ang mga
simbolismong napapaloob sa akda ay magkaugnay sa isa’t isa. Anglahat
ng simbolismo ay naaayon sa tema at konseptong ipinapakilala ng may-
akda samga mambabasa.
b) Ayon kay Carl Jung, naniniwala siya sa pananaw ni Freud na may di-
malay na bahagiang tao, subalit hindi ito personal na unconscious,
bagkus ay kolektibong unconscious.Naniniwala rin siya na magkakatulad
o iisa lamang ang karanasan ng nasa di-malay nabahagi ng isipan ng
mga tao. Bunga ito ng iisang karanasan ng mga ninuno ng tao
nanaipapasa sa kasalukuyang henerasyon. Dahil dito, nakalilikha ang
mga manunulat ngmga imahen at pangyayaring hango sa mga
sinaunang teksto.
 Teoryang Sikolohikal
a) Ayon ka Freud (Ama ng Sikolohiya), ang tao ay isang
Iceberg na lumulutang sa ibabawng karagatan. Nahahati
ang Iceberg sa dalawa ang nakikitang bahagi at
angnakalubog na bahagi. Ang nakikitang bahagi ay ang
malay na bahagi ng atingkatauhan-ito ang mga
impormasyon na alam ng tao ukol sa kanyang sarili.
Angnakalubog na bahagi naman ay ang di-malay na bahagi
ng ating katauhan. Tungkulin ngmanunuri nito na pag-aralan
ang kabataan at personalidad ng may akda at kung
paanonilikha ng manunulat ang kanyang akda.Namayagpag
ito sa kasalukuyan.
 
Teoryang Istrukturalismo
a)  Ito ay “di-makataong” teorya. Ito ay nagsimula sa unang
dekada ng ika-20 dantaon napinamunuan ni Ferdinand de
Saussure ng Pransya.
b) Ang wika ay hindi tamang hinuhubog ng kamalayang
panlipunan kundi humuhubog din sakamalayang panlipunan.
c) Hindi pinahahalagahan ang akda at may-akda bilang daloy ng
katotohanan. Hindi rinnito kinikilala ang kritisiskmong
kumikilala sa tao bilang pinagkukunan ng kahulugan ngisang
teksto. Ito ay isang nitso dahil sa loob nito nabubuhay ang
wika at diskurso.
d) Nakabaon sa wika at gayundin sa panitikan ang istruktura ng
politika, ekonomiya atlipunan na may wika at panitikan.
 Iba’t ibang Dulog Pampanitikan
1. Historikal / Biyograpikal Salig ito sa paniniwalang hindi
maihihiwalay ang karanasan ng makata sakanyang pagsulat.
Masasalamin sa akda ang pansarili niyang pananaw at karanasan.
2. Moralistiko Nakatuon ito sa kaisipang nag-uugnay sa kagandahang-
asal, mgapagpapahalagang espiritwal, mabuting pag-
uugali. Samakatwid ang mga uri ngtanong sa pagdulog na ito ay
nauukol sa mga halagang pangkaisipan atpangkaasalan. Dito
pumapasok ang laging tanong ng guro sa hulihan ng liksyon, ang“aral”
sa akda.
3. ArketipalIto ay natutungkol sa mga sagisag na ang kahulugan ay
itinakda ng mgasinaunang akda – alamat, mitolohiya, Bibliya at
ginagamit ito sa pagbibigay nginterpretasyon.
 
4. Sikolohikal Sinusuri ang mga pangyayari o kalagayang iniikutan o
ginagalawan ngtauhan at ang kaugnayan nito sa kanyang mga pasya,
gawi, galaw at paniniwala.Samakatwid, ang binibigyang - diin ay ang
behavior ng mga pangunahing tauhan, angkanilang motibo o layuning
nagbunsod sa kanila para kumilos sa isang partikular na sitwasyon.
5. Pormalistiko Binibigyang-diin sa pagdulog na ito ang pag-aaral sa
mga sangkap ngpanitikan, kasama rito ang pag-aaral ng mga tayutay. 
6. Sosyolohikal Sinusuri ang panitikan ayon sa panahong sinulat ito.
7.Feminista Kailangan rito ang mainam na background ng guro sa
mga teorya, kaisipan atpilosopiya ng feminismo. Salig ito sa
paniniwalang may bisa sa kamalayan ngmambabasa ang imahen ng
mga tauhang binabasa niya.
 Mga Sanggunian
Mga Teoryang Pampanitikan sa Filipino (Hinango mula sa
iba't ibang batis ng impormasyon)
https://images.app.goo.gl/TUviC9AEBautV5DC6
http://rosiefilipino10.weebly.com/teorya-ng-pampanitikan.h
tml#/
https://www.scribd.com/presentation/411183390/MGA-DU
LOG-pptx