Tijdvak 5

Havo 4
De les van vandaag §5.3
Wat moet je kennen/kunnen?
1. Welke kritiek hadden kerkhervormers op de Kerk en
welke hervormingen wilden zij doorvoeren?

Waarom moet je dit kennen/kunnen?

2. Ontstaan van belangrijke wereldgodsdienst
(protestantisme)

Hoe ga je dit in deze les leren?

3. Binnenkomst en welkom (5 min.)
4. Klassikale uitleg (25 min.)
5. Zelfstandig werken (15 min.)
6. Afsluiting (5 min.)
Zoek de verschillen…
Kenmerkend aspect: De protestantse reformatie die splitsing van de christelijke kerk in West-Europa tot gevolg had

1. Welke kritiek hadden kerkhervormers op de Kerk en welke

hervormingen wilden zij doorvoeren?
Kritiek op de Kerk:

1. Luxueuze levensstijl van hoge geestelijken (o.a. paus)

Hervorming: 1. Geestelijkheid afschaffen

2. Soberheid (armoede) voor gelovigen
Kenmerkend aspect: De protestantse reformatie die splitsing van de christelijke kerk in West-Europa tot gevolg had

1. Welke kritiek hadden kerkhervormers op de Kerk en welke

hervormingen wilden zij doorvoeren?
Kritiek op de Kerk:

2. Kunst in kerkgebouwen (bv. heiligenbeelden)

Hervorming: kunst en rijkdom weghalen

Kenmerkend aspect: De protestantse reformatie die splitsing van de christelijke kerk in West-Europa tot gevolg had

1. Welke kritiek hadden kerkhervormers op de Kerk en welke

hervormingen wilden zij doorvoeren?
Kritiek op de Kerk:

3. Aflatenhandel

Met een aflaat kon iemand een plek

in de hemel ‘kopen’

Hervorming: 1. Aflaten afschaffen

2. Nadruk op een goed leven leiden (om in de hemel te komen)
Kenmerkend aspect: De protestantse reformatie die splitsing van de christelijke kerk in West-Europa tot gevolg had

1. Welke kritiek hadden kerkhervormers op de Kerk en welke

hervormingen wilden zij doorvoeren?
Kritiek op de Kerk:

4. Weinig kennis over Latijn en Bijbel bij priesters

Hervorming: Bijbel in volkstaal (bv. Duits

i.p.v. Latijn)
Kenmerkend aspect: De protestantse reformatie die splitsing van de christelijke kerk in West-Europa tot gevolg had

1. Welke kritiek hadden kerkhervormers op de Kerk en welke

hervormingen wilden zij doorvoeren?
Kern van de hervormingen (= reformatie) is:
1. Terug naar de Bijbel
2. Terug naar de soberheid van Jezus

Bekende kerkhervormers:
• Maarten Luther
• Johannes Calvijn
1a. Beredeneer aan welke zijde de schilder stond: aan die van de Kerk of aan de
zijde van de mensen die de Kerk bekritiseerden.
Zelfstandig werken
1. Bestudeer de informatie onder de volgende kopjes:
- ‘De Kerk rond 1500’ (p. 91-92)
- ‘Luther: van hervorming tot splitsing’ (p. 92)

2. Maak opdracht 1b, 2 en 3 op p. 93-94

3. Kijk de opdrachten na

4. Klaar?
- Bestudeer je aantekeningen van vorige les(sen)
- Bekijk filmpjes online over het onderwerp
De les van vandaag §5.3
Wat moet je kennen/kunnen?
2. Wat was een belangrijk (politiek) verschil tussen Luther en
Calvijn?
3. Hoe reageerde de Kerk op de hervormingen?

Waarom moet je dit kennen/kunnen?

4. Verschil tussen Luther en Calvijn is belangrijk voor verloop
Nederlandse geschiedenis.

Hoe ga je dit in deze les leren?

5. Binnenkomst en welkom (5 min.)
6. Klassikale uitleg (25 min.)
7. Zelfstandig werken (15 min.)
8. Afsluiting (5 min.)
Kenmerkend aspect: De protestantse reformatie die splitsing van de christelijke kerk in West-Europa tot gevolg had

2. Wat was een belangrijk (politiek) verschil tussen Luther en Calvijn?

Belangrijk verschil = “Wat mag je doen met een ‘slechte’ vorst?”

Niemand mag zich

Een vorst mag niet
Luther verzetten tegen
worden afgezet
een keuze van god

Een vorst is door

god aangesteld
(droit divin)

Een slechte vorst

houdt zich niet Een vorst mag wel
Calvijn
aan de regels van worden afgezet
god
Kenmerkend aspect: De protestantse reformatie die splitsing van de christelijke kerk in West-Europa tot gevolg had

3. Hoe reageerde de Kerk op de hervormingen?

Reactie

1. Luther werd in de kerkelijke ban gedaan (= uit de Kerk gestoten)

Keizer Karel deed Luther in de rijksban (= iedereen

mocht Luther straffeloos doden)
Kenmerkend aspect: De protestantse reformatie die splitsing van de christelijke kerk in West-Europa tot gevolg had

3. Hoe reageerde de Kerk op de hervormingen?

Reactie

2. Contrareformatie (‘contra’ = tegen)

• Priesters werden beter opgeleid.
• Bisdommen werden verkleind (betere controle van bisschoppen
op priesters).
• De Vulgaat bleef de officiële Bijbel.
• Tradities bleven bestaan (o.a. aflatenhandel en heiligenverering).
• Protestanten werden vervolgd (inquisitie).
Zelfstandig werken
1. Bestudeer de informatie onder de volgende kopjes:
- ‘Calvijn verschilt van Luther’ (p. 92-93)
- ‘De contrareformatie’ (p. 93)

2. Maak opdracht 4c en 6 op p. 94

3. Kijk de opdrachten na

4. Klaar?
- Bestudeer je aantekeningen van vorige les(sen)
- Bekijk filmpjes online over het onderwerp
De les van vandaag §5.3
Wat moet je kennen/kunnen?
4. Wat waren de gevolgen van de hervormingen voor
Europa?

Waarom moet je dit kennen/kunnen?

5. Gevolgen van de hervormingen zijn nog steeds
zichtbaar (niet alleen ontstaan protestantisme).

Hoe ga je dit in deze les leren?

6. Binnenkomst en welkom (5 min.)
7. Klassikale uitleg (15 min.)
8. Zelfstandig werken (25 min.)
9. Afsluiting (5 min.)
Kenmerkend aspect: De protestantse reformatie die splitsing van de christelijke kerk in West-Europa tot gevolg had

4. Wat waren de gevolgen van de hervormingen voor Europa?

Gevolgen van de reformatie:

1. Heilige Roomse Rijk: - oorlogen tussen lutherse vorsten en katholieke

keizer Karel V
- resultaat: godsdienstvrede van Augsburg (1555)

2. Frankrijk: - oorlogen tussen calvinisten (‘hugenoten’) en de

katholieke koning
- resultaat: Edict van Nantes (1598) (= vrijheid van geloof)
Kenmerkend aspect: De protestantse reformatie die splitsing van de christelijke kerk in West-Europa tot gevolg had

4. Wat waren de gevolgen van de hervormingen voor Europa?

Gevolgen van de reformatie:

3. Engeland: - koning Hendrik VIII mocht van de paus niet scheiden,

dus hij start zijn eigen geloof
- resultaat: stichting Anglicaanse kerk

4. Nederland: - oorlog tussen calvinisten en katholieke koning

Filips II (Nederlandse Opstand / Tachtigjarige Oorlog)
- resultaat: Nederlandse onafhankelijkheid (1581)
Zelfstandig werken
1. Bestudeer de informatie onder de volgende kopjes:
- ‘Calvijn verschilt van Luther’ (p. 92-93)
- ‘De contrareformatie’ (p. 93)

2. Maak opdracht 5 op p. 94

3. Kijk de opdrachten na

4. Klaar?
- Bestudeer je aantekeningen van vorige les(sen)
- Bekijk filmpjes online over het onderwerp