SAPMA VE SUÇ

• SAPMA TOPLUMSAL VEYA KÜLTÜREL NORMLARIN DIŞINDA KALMA VE İHLALİDİR.

PEKİ HER İHLAL KÖTÜ MÜDÜR VE HER
İHLAL DAVRANIŞI SERGİLEYENLER
TOPLUMA ZARAR MI VERİRLER?
KİMİLERİ İÇİN
 Yaşlılar
 Rockçılar-metalciler-rapçiler
 Büyüklerin karşısında bacak bacak üstüne atanlar
 Küpe takan erkekler
 Arkadaşının kalemini yürütenler-Kopya çekenler
 Sokağa çöp atanlar
 Engelliler
 Okuldan kaçanlar
 Colored’lar
 Göçmenler
 Farklı cinsel tercihi olanlar
 Başörtülüler
 Mini etek giyenler
 SUÇ
 Bir toplumun resmi olarak koyduğu ceza yasasının ihlalidir. Cezai sapma durumudur.
TOPLUMSAL KONTROL AJANLARI
 Toplumun üyelerinin düşünce ve davranışlarını düzenleme girişimidir.

 Din, aile, medya, piyasa, hukuk, eğitim, devlet, komşular, arkadaş grupları, gelenek,
görenekler toplumsal kontrol mekanizmalarıdır.
 SAPMA VE SUÇA İLİŞKİN YAKLAŞIMLAR
 Cesare Lombroso’nun biyolojik temelli yaklaşımı
 Bu yaklaşıma göre belli biyolojik özelliklere sahip bireyler suça meyillidir.
 Genetik faktörler, olumsuz sosyal etkenlerle birleştiğinde suç eğilimini artırmaktadır.
 Peki biyolojik olarak normal bireylerin gerçekleştirdiği sapma ve suçları nasıl açıklayacağız.
 BAŞARISIZ SOSYALLEŞME
• Kişilik özellikleri gelişmiş bireylerde vicdan, toplumsallık ve
öteki ile birlikte yaşam özelliklerinin gelişmesi özellikle suç ve
sapkınlık davranışlarının ortaya çıkışını engeller.
• Suçun yaygın olduğu çevrede yetişen çocukların sapma
davranışı gösterme ihtimali daha yüksektir.
 Normların oluşturuluş şekli sapmayı belirler. Hiçbir düşünce ya da eylem
kendiliğinden sapma olmaz. Bu yüzden de sapma toplumdan topluma değişir.
Kumar, eşcinsellik, büyüklere hitap şekli, başı açık gezmek, ateistlik topluma ve
yere göre sapma olarak tanımlanabilir.
 Sapkınlık bir tanımlama sorunudur. Toplumu kuruş biçimimiz birilerini sapkın
yapabilir. Bununla birlikte herkes en az bir kez sapkın davranış gösterir.
 Sapkınlık ve suç tanımları iktidar ilişkilerini barındırır. İktidar sahipleri
çıkarlarını korumak için çeşitli araçları kullanır ve suç ile sapmayı tanımlar.
Tanımlayıcı güçler sermaye sahipleri, patriyarka, ırkçılar ve yerleşikler olabilir.

SAPMA NEYE GÖRE BELİRLENİR?

 SAPMANIN AÇIKLANMASI İLE İLGİLİ TEORİLER

1. Yapısal işlevsel analiz

 Anormal olan hiçbir şey yoktur.
 Sapma diye tanımlanan her şey tersten, toplumu olumlamanın yoludur.
 Toplumca iyi olanı tanımlamak için iyi olmayana ihtiyaç vardır.
2. Kültürel Hedefler-Kurumsal Araçlar Dengesi (Merton’un Gerilim Kuramı)
 Toplumun koyduğu ödüllere ulaşmak için gerekli olan legal araçların yokluğu suç ve
sapmayı doğurur.
 Maddi imkanların yokluğu ve etnik-dini-cinsel-kültürel engeller nedeniyle
ulaşılamayan hedefler için sapma eğilimi güçlü, alt kültürler (mafya, sokak çeteleri,
gangsterlik, uyuşturucu-silah kaçakçılığı) ortaya çıkar.
 SAPMANIN AÇIKLANMASI İLE İLGİLİ TEORİLER
3. Sembolik Etkileşimcilik: Etiketleme
 Sapma ve uyum davranıştan ziyade onun tanımlanmasıyla ilgilidir.
 Gerçekliğin sosyal inşası tespit, tanım ve tepkiden oluşan karmaşık bir süreçtir.
 Basit ihlaller (okulu asmak ve içki içmek) birincil sapma iken bu sapma sonucu kişinin
dışlanmaya karşı geliştirdiği savunma ve saldırı tepkileri ikincil sapma durumunu ortaya çıkarır.
(Lemert)
 SAPMANIN AÇIKLANMASI İLE İLGİLİ TEORİLER
3. Sembolik Etkileşimcilik: Etiketleme
 İkincil sapma toplumun bireyi damgalamasının yolunu açar. (Goffman)
 Damgalama kişinin benlik tanımını ve sosyal kimliğini belirleyen-etkileyen ve değiştiren bir
etikettir.
 Kişi bir kez damgalanınca geriye ve ileriye dönük etiketleme süreci başlar.
 Etiketlemenin doruk noktası sapma olarak etiketlenmiş bir davranışın ve bireyin tıbbi anlamda
bir vaka olarak tanımlanmasıdır (Örneğin homoseksüellik)
 SAPMANIN AÇIKLANMASI İLE İLGİLİ TEORİLER
4. Ayırt Edici Bileşimler Kuramı (Sutherland)
 Uyma veya sapmaya yönelik eğilimimiz diğerleri tarafından kabul gören, desteklenen,
olağanlaşan, teşvik edilen davranışlara göre belirlenir.
 İçinde yaşanan grup normları ve değerleri sapkın olsa da bu değerlerle büyüyen bireyler
bunları benimserler.
5. Kontrol Kuramı (Hirschi)
a. Güçlü sosyal bağlar
b. Meşru fırsatlara ulaşım kolaylığı
c. Meşru faaliyetlere katılım
d. Genel ahlak kurallarına saygı kültürü içinde olmak
 SAPMANIN AÇIKLANMASI İLE İLGİLİ TEORİLER
6. Sapma ve Eşitsizlik(Marx, Liazos, Quinnery)
 Sapma olarak nitelendirilen davranışlar genellikle zenginlerin çıkarlarını ya da onların
çıkarlarını temsil eden normları-değerleri tehdit eden türdedir.
 Sapkın olarak etiketlenen pek çok insan düşünülenden daha zararsızdır.
 Hukukun ve piyasa değerlerinin iyi olduğuna yönelik inanç kimi davranışları sapkınlaştırır.
 Zenginlerden çalan fakirler ve zenginlerin zenginliğine karşı çıkan fakirler sapkın olarak
yaftalanırlar.
 Çalışmayan, çalışamayan, çalışmak istemeyenler sapkın-tembel olarak etiketlenir.
 Kapitalist statükoya karşı çıkanlar (çevreciler, sendikacılar, küreselleşme karşıtları vs.) sapkın
olarak adlandırılırlar.
 Beyaz yakalı suçlar (yüksek statülü), şirket suçları, organize suçlar
 SAPMA-IRK-CİNSİYET
 Sapma olarak tanımlanan davranışlar insanlar arasındaki güç farklılıklarından kaynaklanmaktadır.
Beyazlar siyahları, zenginler yoksulları, erkekler kadınları, büyükler küçükleri çeşitli davranışlardan
ötürü sapkın olarak etiketlemektedir.
 Irksal, dini ve cinsel önyargılardan ötürü bir kişinin başka bir kişiye yönelik suç eylemi nefret suçu
kapsamına girmektedir. Kimi insanlar öteki olarak gördükleri kişileri neredeyse var oldukları için
sapkın olarak niteler.
 CEZA SİSTEMLERİ VE
GEREKÇELERİ
 İNTİKAM (İŞLEDİĞİ SUÇ KADAR ACI ÇEKTİRME)
 CAYDIRMA (CEZA YOLUYLA SUÇUN ENGELLENMESİ)
 REHABİLİTASYON (SUÇLUYU İYİLEŞTİRMEK)
 TOPLUMSAL KORUMA (TOPLUMU SUÇTAN KORUMAK)
 TOPLUMODAKLI ISLAH (ŞARTLI TAHLİYE, DENETİMLİ
SERBESTLİK)